Alþýðublaðið - 26.09.1942, Blaðsíða 5

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Laugardagnr 26. sept. 1642.
*
Hlutlausu lðndin á meginlandinu:
Ferðalag um Spón.
EFTJJtFABANDI GEEIN mn líf og hugsunarhátt Spán-
verja um þessar mundir er eftir John Lodwick, sem
harfist í útlendingaherdeildinni á Frakklandi. Nazistamir
handtóku hann og héldu honum í fangabúðum um skeið, en
loks gat hann flúið til Spánar og komst þaðan til Englands.
MÉR efir alltaf geðjazt vel
að Spánverjum. Að vísu
er alltaf af þeim ávaxtaþefur,
en mér þykir það góður þefur.
Ég kom ‘ ekki þangað, meðan
borgarastyrjöldin stóð yfir, og
ekki skriíaði ég heldur bók utn
hana, eins og margir gerðu. En
ég barðist með Spánverjum í út
lendingahersveitinni í 'styrjöld-
inni um Frakkland, svo að ég
þekki þá allvel; — ég veit til
dasmis, að þeir eru rólegir og ó-
skelfdir í sprer.gj uárásum og
harðsæknir og vaskir í návígi,
en þeir hörfa undan og flýja, ef
skötið er á þá úr vélbyssum úr
lofti. Ég var svo óheppinn, að ég
var sveitarforingi í styrjöldinni
í Frakklandi. Ég segi óheppirm
vegna þess, að ég var neyddur
til þess að stjórna Spánverjtun.
Ef Spánverja er sagt að gera
eitthvað, er það örugg trygging
þess, að hann geri það ekki.
Þetta er erfitt fyrir sveitarfor-
ingja, því að þeir verða að
hugsa upp alla þá hluti, sem þeir
vilja ekki ,láta gera í þeirri von,
að Spónverjarnir hitti þá á eitt-
hvað af því, sem þeir vilja láta
gera.
í*
AÐ VAR með hálfum huga,
sem ég fór til Spánar, eft.ir
að ég hafði sloppið frá Frakk-
Jandi. Mér höfðu verið sagðar
hinar hryllilegustu sögur frá
Spáni, sögur um hungur, harð-
stjórn, ofbeldi, morð og myikra-
verk, og ég, sem hafði soltið í
þýzkum fangabúðum mánuðum
saman í hinu frjálsa Frakk-
landi og verið vitni að fjölda-
mörgum morðum, trúði þessum
sögum strax.
Það fyrsta, sem maður rekur
augun í, þegar komið er inn í
Spán nú á dögum, eru allir hin-
ir fallegu einkennisbúningar.
Annað, sem maður veitir fljótt
athygh, er það, hve fólkinu er
illa við alla vinnu, hverju nafni
sem hún nefnist, og hið þriðja
eru veitingahúsin við aðalgöt-
umar, og hið fjórða eru hinar
fjöhnörgu vintegundir bak við
vínborðin. Þegar menn eru
búnir að drekka fáein glös af
þessum vínum og teknir að ger-
ast skrafhreyfir, er engin hætta
á því, að þá skorti félaga. Spán-
verjar vilja alltaf láta menn
vita, hvemig lífi þeirra sé hátt-
að. Spánverjinn vill segja frá
konu sinni og börnum, og ef
hann heíir tíma til þess, frá
ömmu sinni líka. Hann er ó-
þreytandi að segja frá högum
sínum.
En hvað segja þeir þá um
borgarastyrjöldina? — Hvaða
borgarastyrjöld? Ó, þessar róst-
ur þama um árið! Það er langt
síðan það var, og nú höfum við
Frankó. Og hann gæti verið
verri, segja þeir. Einhvern verð-
um við að hafa, og ef við hefð-
um hann ekki, hefðum við ef
til vill amian Mussohni. Svo
hugsar Spánverjinn sig um
ofurlitla stund og segir síðan:
Ef til vill verður önnur bylting
eftir eitt ár eða svo.
Sannleikurinn er sá, að enda
þótt Spánverju.n sé farin að
leiðast pólitík, þá eru þeir ekki
eins daufir og af er látið og þeir
virðast í fljótu bragði vera.
Þeim geðjast vel að uppreisnum
verkföllum og slíku. Og þeim
er nokkurn veginn sama um
hvað er barizt, aðeins ef það er
barizt. Spánverjar skella skolla-
eyrum við öllum vígorðum, en
þeir vilja að líf sé í tuskunum
og leita bardagahneigð sinni út-
rásar. Ef þeir fá ekki að fara í
hernað, drepa þeir konuna sína
heldur en að sitja auðum hönd-
um. Frá því að borgarastyrjöld-
inni lauk, hefir svokölluðum
bræðimorðum fjölgað tífalt.
Vélin í fyrstu lestinni, sem ég
ferðaðist með á Spáni, bilaði.
Lestarstjórinn og vélamaður
hans fóru út og fóru að spila á
brautarteinunum, þangað til
önnur lest var nærri því komin
yfir þá. Farþegamir gerðu við
véhna, og er þetta góð mynd af
Spánverjum. Ég bað bilstjóra í
Barcelona aðiaka mér til gisti-
húss. Hann vissi, að ég var Eng-
lendingur og ók mér beina leið
til höfuðstöðva spænsku fasist-
anna þai' á staðnumc- Þar er
Spánverjum líka rétt lýst. Ég
varð peningalaus og þar af leið-
andi vínlaus í lestinni til Mad-
rid, en farþegarnir í þriðja
flokks klefanum mínmn skutu
saman, svo að ég hafði nóg af
hvorutveggja. Og enn er þetta
góð mynd af Spánverjum. Þeir
eru mjög vingjarnlegir og gjaf-
mildir, enda þátt þeir séu latir
og hirðulausir.
*
ÉR ER SAMA hvað sagt
er: Spánverjar svelta
ekki. Menn hafa nóg að borða
og eiga völ á mörgum matarteg-
undum. Spánverjar eru ekki ó-
ánægðir. Þeir eru hamingju-
samir heima á Spáni, hvernig
sem stjórnarfarið er, svo lengi
sem erlendir hugsjónamenn
skipta sér ekki af spænskum
innanríkismálum. Gamlir lýð-
veldissinnar og Frankósinnar
umgangast hverir aðra með
mestu vinsemd. Sjaldan heyrði
ég minnzt á bogarastyrjöldina,
' nema þegar við fórum fram hjá
vígvöllunum við Guadalaiara.
Þá þyrptust allir út að gluggum
lestarinnar og maður nokkur
baðsði út höndunum og sagði:
„Þarna lékúm við ítalina grátt.
Þarna hröktum við þá fjörutíu'
kílómetra aftur á bak.“ En það
kyndugasta áf öllu var, að þetta
var ekki lýðveldissinni. Hann
hafði reyndar -barizt með ítöl-
unum.
S
S
s
s
s
s
s
s
$
s
s
s
s
*
Kosniiigaskrifstofa J
AlpýðafiokksiBS |
Hafnarfipii - 1;
i j
er í Austurgðtu 37 simt 9275 jl
Alþýðuflokksmenn! Athugið J
hvort þið eruð á kjörskrá. \
Kærufrestur er til laugar- \
jiags. Látið skrifstofuna vita |
sem fyrst um þá kjósendur, s
sem dvelja utanbæjar. j
$
*
T7 F TIL VILL má segja, að
ég hafi ekki verið nægilega
lengi á Spáni til þess að vera
dómbær um það, sem fyrir augu
og eyru bar. Ég ber ekki mikla
virðingu fyrir mönnum, sem
rita bækur um lönd og þjóðir
eftir aðeins mánaðar kynni. En
þaö er ekki vandi að komast að
þ’ í, hvernig Spánverjar líta á
ástandið í veröldinni núna. Sjö
af tíu mönnum, sem ég lagði
spurningar fyrir, sögðust von-
ast eftir að 'bandamenn sigruðu
í þessari styrjöld. Þetta kann
að virðast undarlegt, þegar
menn vita, hvernig stjórnarfarið
er þar í landi. En allir tíu létu
í ljós meiri áhuga, þegar ég
spurði þá í næstu andránni um
naut eitt, sem átti að fella á
nautaatssviðinu næsta sunnu-
dag. Báðar spurningarnar voru
vitanlega mjög mikilsverðar, en
nautið var þeim hugleiknara.
Madrid, höfuðborg Spánar.
Myndin er af Puerta del Sol, einu aðaltorgi borgarinnar.
Bréf frá ,,Alþýðukonu“ um sjúkrakúsin, rúmleysið og
nauðsyn á bæjarsjúkrahúsi. — „Malarbúi" skrifar um
smjör og smjörlíki. — Útborgun verðiagsuppbótarinn-
ar. — Hefir kónginum verið sagt upp?
NÚ STENDUR Sjúkrahús
Hvítahandsins bænuin til
bo3a,“ spgir „AlþýSakona" í bréfi
til min fyrir nokkru. „Lengi hef-
ir verið mikil þörf fyrir bæjar-
sjúkrahús. j>að myndi bæta úr
vöntun fæðingardeildar, ef umtal-
að sjúkrahús stæði opið fæðandi
konum. Einstæðingsstúlkur myndu
fagna bví, að þurfa ekki að leita
á náðir fæðingardeildar Lands-
spítalans. í vetur þurfti stúlka eir,
sem stóð í skilum við Sjúkrasam-
lagið, að fæða utan heimilis. Hún
var húsvilt ,eins og fleiri. Það var
hringt í fæðingardeildina, en ekki
hægt að mæla konu þá málum,
sem anzaði í símann.“
x „ÞETTA ER 'EKKI einsdæmi.
Hvort .slíkt orsakast af þreytu,
annríki eða öðru, — er minnsta
krafa ,sem hægt er að gera til rík-
isstofnunar, sem er uppeldisstofn-
un að auki, að fólki sé svarað
kurteislega, maður leitar ekki
ráCa í sjukrahúsi, nema maður sé
ílla staddur. Einkennilegt er, að
ekki er hægt að ráðfæra sig við
sifka stofnun á hvaða tíma dags-
ins sem er, án þess að fá snupr-
u:r. Sé það siður í þessu landi,
mun það vera einsdæmi.“
„VIÐ, SEM STÖNDUM í skil
um við Sjúkrasamlagið og þurí-
um sjaldan á læknishjálp að
halda, okkur þykir hart að geta
ekki fengið rúm í sjúkrahúsi, ef
líf liggur við, kannske einu sinni
á ævinni. Væri ekki sanngjarnt,
að skrifstofufarganinu væri af-
létt, tillagið þá tekið í skatti, »in
væri minna en 78 krónur á ári.
Og getum við ekki fengið bæjar-
Isjúkrahús, sem fyrst, áður en
fleiri bæjarbúar rnissa lífið, af því
að þeir koma of seint til upp-
skurðar. Utanbæjarfólk gengur
fyrir innanbæjarfólki er manni
sagt í Lands pítalanum.“
„EN VONANDI verðúr bæjar-
Sjúkrahús reist við vöxt, en ekki
ein_ og Landsspítalinn gerður of
Htill í byrjun, hverjum, sem það
nú er að kenna. Hvað gerir til
þótt hús séu rúmgóð eða nokkur
lierbergi eða ha;ð standi auð í
byrjun? Hvers vegna höldum við
áfram að byggja eins og kotung-
ar, kytrur, sem ekki er hægt að
snúa sér við í?“
„ÆTLI AÐ ÞAÐ sé satt, sem
ég hefi heyrt, að upphaflega hafi
eldhúsið gieymst í einu aðal veit-
ingahúsi bæjarins, og að engar
varðstofur séu til fyrir hjúkrun-
arkonurnar í Landsspítalanum, en
þær sitji í tauskápunum á vakt?“
„FAÐ ER AÐ VÍSU gaman að fá
ágætiseinkunn og prófessors eða
doktorstitil — um það er talað f
blöðunum, og það þykir frami. En
minna er á það minnst, þegar fólk
með þessa titla kemur út í lífið,
og veldur ýmislegu, sem okkur
hinura þykir enginn sómi að, —•
fremur veik, sem veldur mörgum
óþægindum ævilangt, stundum
verður fólki að fjörtjóni. Við á-
horfendurnir leggjum við og
drögum frá í einkunnarbók lifs
þessara manna, pg myndum okkur
álit, þannig myndast almennings-
álitið, og það, sem við í daglegu
tali köllum gott orð — óflekkað
mannorð -— það eru óskráðu' titl-
arnir okhws*Orðstír deyr aldregi.“
MALARS5Í1 SKRIFAR: „Viltu
ekki hlutast til um, að við fengj-
um að flytja inn frá Ameríku
smjör. í augl. verðlagsnefndar sá
(Frh. á 6. síOu.)