Alþýðublaðið - 15.11.1942, Blaðsíða 2

-
'• y.
iþ
ALPYÐUBLA^'O
Sunnudagur 15, nóvember 1942
—T-7*-—1 .•■•.;•• — .
Stfórn Ólafs Thors
. flnnpmssft ■"Íbmbobbb
baðst lausnar ífgær.
: .....
Rikisstjöpi féilst á iausnarbeiðBÍnaf
en fól stjórninm að starfa áfram
par til ný stjórn hefði verið mynduð.
. . ■» ——
OLAFUR THORS baðst Iausnar fyrir sig og ráðuneyti sitt
á ríkisráðsfundi, sem haldinn var að aflokinni setn-
ingu alþingis í gær.
Var opinber tilkynning gefin út um þctta frá skrifstofu
rödsstjóra skömmu síðar.
Ríkisstjóri féllst á lausnarbeiðnina, en fól ráðuneytinu
að starfa áfram, þar til ný stjórn hefði verið mynduð.
Setning alþingis í gær:
Rfklsstjóri ræddi i ávarpi
sinu tsm ástandið bæði
inn á við og át á við.
♦ .....
ALÞINGI var sett í gær. Eftir að þingmeim höfðu hlýtt
guðsþjónustu í dómkirkjunni, söfnuðust þeir saman í
alþiagishúsinu.
Ríkisstjóri las upp ríkisstjórafaréf um setningu alþingis og
flutti því næst ávarp sitt til alþingis og þjóðarinnar.
Víðast hvar er það þannig, að um leið og þing eru sett
flytur þjéðhöfðinginn, konimgur, forseti eða ríkisstjóri, ávarp
(I konungsríkinu er það kallað hásætisræða). Að sjálfsögðu eru
allar slíkar ræður samdar í samráði við hlutaðeigandi ríkis-
stjóm.
Að ávarpinu loknu tók aldurs
íorseti þeiírra þingmanna, sem
mættir voru, Jako,b Möller, við
forsetastörfum, en til þess eins
að skýra frá því, að þar sem
æðimarga þingmenn vamtaði,
yrði fundinum ekki fram haldið,
en honum frestað og hann
mæst boðaður með dagskrá. Má
gera ráð fyrir, að það verði á
mánudag.
Ávarp rSkisstjórá.
Ávarp ríkisstjóra var svo-
Siljóðandi:
„3. þ. m. tjáði forsætisráðh.
mér, að hann mundi beiðast
lausnar fyrir ráðuneyti sitt,
þegar er þing kæmi saman. —
Samdægurs átti ég tal við for-
menn allra flokka þingsins út
af því ástandi, er skapazt er
ráðuneyti fær lausn. Fyrir
milligöngu- flokksformannanna
féllust þeir þingmenn og trún-
aðarmenn flokkanna, sem til
náðist, á þá uppástungu mína,
að hver flokkanna tilnefndi 2
menn til undirbúnings, svo að
takast mætti að mynda nýja
stjórn svo fljótt sem unnt væri
eftir að þing kæmi saman. —
Skyldu fyrst rannsakaðir mögu
leikar á því, að mynda annað
hvort samstjórn allra flokka
eða stjórn, er nyti trausts
flestra eða allra þingfulltrúa.
XJm leið og ég þakka fyrir það,
hve uppástungu minni var vel
tekið af öllum hlutaðeigendum
geri ég ráð fyrir því, að við-
ræður haldi nú áfram og að ný
stjórn verði mynduð svo fljótt
sem kostur er á. „Þögn meðan
dómurinn situr“ er gamalt spak
piæli, sem má minna á í sam-
bandi við þessar tilraunir, sem
nú verða aígerlega í höndum
þingmanna. En í sambandi við
hugmyndina um samstjóm
allra flokka eða stjóm er njóti
stuðnings og trausts flestra eða
allra þingfulltrúa vil ég benda
á, áð slikar stjómir muau nú
vera í öllum nágrannalöndum
voctun meO lýCreeðisskipuiagi,
án undantekningar.
Lausnarbeiðni ráðuneytisins
verður afgreidd í dag. En nú-
verandi ráðuneyti mun taka að
sér að gegna stjórnarstörfum,
þar til ný stjóm er mynduð.
Eins og á stendur mun ríkis-
stjórnin ekki leggja fyrir al-
þingi í byrjun önnur lagafruni
vörp en frumvarp það um
breytingu á stjórnarskránni, er
samþykkt var í fyrra sinn á
sumarþinginu, til síðari samþ.
nú, og frumvarp til fjárlaga
fyrir árið 1943.
Eg vil þá víkja nokkrum orð-
um að viðhorfinu út á við.
Sú skoðun mín er óbreytt,
sem ég lýsti hér frá á þessum
sama stað, er ég tók við ríkis-
stjórastarfinu fyrir tæpum 3
misserum síðan, að það sé ósk
vor og vilji, aðj vér megum nú
og í framtíðinni eiga heima í
hópi þeirra lýðræðisþjóða, sem
vilja byggja líf sitt, framtíð og
gagnkvæm viðskipti á grund-
velli réttar en ekki ofbeldis.
Það er von mín og ósk, að vér
megum í framtíðinni, þegar
þess verður kostur, halda áfram
samneyti voru við hinar Norð-
urlandaþjóðirnar, og auka
það, á sviðum menningar og á
öðrum sviðum.
Sem stendur eigum vér mest
mök vor út á við við Breta og
Bandaríkjamenn. Að fenginni
reynslu getum vér ekki óskað
annars en að þau megi halda
áfram að dafna.
•, Nú er landher Breta, sem
hafði hér setu síðan 10. maí
1940, farinn úr landi. Það á við
að það sé sagt hreinskilnings-
lega, að þótt her þessi kæmi
hingað gegn vilja vorum og
þrátt fyrir nokkra árekstra, —
sem aldrei verður hjá komizt
undir slíkum kringumstæðum,
sérstaklega fyrst í stað, þá
hygg ég að herinn hafi skiUð
þannig við oss, að virðing vor
og samúð með brezku þjóðinni
sé meiri nú en nokkru sinni áð-
ur.
t staö breeka berllðsins sHur
17. plng Alþýðnsambsuids Is-
lands verður sett i dag kl. 2.
Eining f startinn er fyrsta skilp’ðið
tyrir géðum árangri.
Samtal við Sigurjón Á. Ólatsson torseta'
sambandsins um viðfangsefnl þingsins.
-------- ---------
SEYTJÁNDA ÞING Alþýðusambands íslands kemur
saman í dag. Verður það sett í Iðnó kl. 2 stundvíslega.
Þetta er fyrsta þingað, sem haldið er síðan sú skipu-
lagsbreyting var gerð á Alþýðusambandinu, að verkalýðs-
félögin starfa sér og hafa sína eigin sambandsstjóm og Al-
þýðuflokkurinn lýtur annarri stjórn.
• Þingið geta sótt um 180 fulltrúar frá 107 verkamanna-, sjó-
manna-, verkakvenna-, iðnaðarmanna- og varzlunarmiannafélöguna
Hefir þetta þing áreiðanlega mikla þýðingu fyrir afkomu ,og
firamtíð alþýðunnar og þar með allrar þjóðarinnar.
í- gærkveldi snéri Alþýðu-
blaðið sétr til Sigurjóns Á. Ól-
afssonar , forseta Alþýðusam-
bandsins, og hafði tal af honum
•um AJþýðusambandsþingið og
viðfangsefni þess.
Haran sagði meðal annars:
: „Þetta er, eins og menn vita,
'álgert stéttarþing, og öll þau
mál, sem það tekur til meðferð-
ar, mótast af hagstmunum verka-
lýðsstéttarinnar, beint eða ó-
beint.
1 fyrsta lagi mun þingið taka
til meðferðar fjárhags- og skipu
lagsmál samíbandsins og verka-
lýðsfélaganna yfirleitt.
Þá mun þingið að sjálfsögðu
ræða gaumgæfilega og taka af-
stöðú til dýrtíðarmálanna.
Sigurjón Á. Ólafsson.
2. lig Baadalags
starlsmaniia rikis off
bæja far sett i gær.
ANNAÐ þing Bandalags
starfsmanna ríkis og bæj»
var sett í Austurbæjarskólanuns
í gær.
Mættir voru 43 fuíltrúar frá
15 félögum, en 17 félög eru í
Bandalaginu, og telja þau lið-
lega 1500 meðlimi.
Forsetar þingsins voru kosn-
ir: Helgi Hallgrímsson, bókari,
Steindór Björnsson, efnisvörð-
ur, og Guðmundur Guðmunds-
son, skólastjóri.
Ritarar: Jónas B. Jónsson,
kennari, Sveinbjörn Sigurjóns-
son magister.
Stjórnin gaf skýrslu um stört
Bandalagsins og nefndakosning,
fór fram. j
Næsti fundur er í dag kl. 1.30.,
Lárns Pálsson ^
talar í útvarp frá London um-
leikhús í London á stríðstímum,.
í ísl.' dagskránni annað kvöld.
Leikfélag Reykjavíkoff
biður blaðið að geta þess, a8
sýningin á Heddu Gabler, sem átti
að vera í kvöld, fellur niður sök-
um veikinda frú Öldu MÖller.
Og í þriðja lagi mun þingið
ræða atvinnumálin.
Um hagnýtingu vinnuaflsins
mun verða rætt, og enn fremur
mun þingið gecra tiílögur um
aukin réttindi á sviði félagsmál
anna — og þá meðal annars að
byggja ofan á það, sem þegax
hefir fengizt.“
— Hyggst stjórn sambands-
ins að leggja fyrir þingið tillög-
■uir í þessum málum?
„Já, sambandsstjómin mun
ieffgja fram tillögur í þessum
málum handa fuíltrúunum og
nefndum þingsins til að ræða
að taka afstöðu til.
Við leggjum fram tillögur um
skipulagsanálin, dýrtíðarmálin,
húsnæðis- og byggingarmál, um
eflingu innanlandsiðnaðar, um
skólamál iðnnema, um setuliðs-
vinnuna, um landssamning unr
vinnu á vegum ríkissjóðs, um
öryggismál sjómanna, um efl.
sjávarútvegsins, um baráttu
gegn fasisima og nazisma.
Þá verða og að sjálfsögðu
lagðir fyrir þingið reikningar
sambandsins fyrir árin 1940 og
1941, svo og tillaga um hreyt-
ingu á lögum sambandsins.“
—• En hvað telur þú að eigi
að marga aðalstefnu þingsins?
„Ég tel, að þetta Alþýðusam-
bandsþing eigi með eindrægni
og áhuga að knýja Alþýðusam-
bandið og verkalýðsfélögin öll
■til sóknar og vamar. Síðastliðið
ár hefir verkalýðurinn bætt
mjög kjör sín, og jafnvel unn-
ið sér réttindi, sem áður var
talið að myndi táka mörg ár að
vinna handa öllum. Nú ber
verkalýðnum að búast til varn-
ar þessum réttindum, en jafn-
framt einnig til sóknar fyrir
nýjum réttindum og eflingu
Bjálfra samtakanna. Þjóðin
verSur að sMlja það, að það er
ékki hsegt aO ganga freak hjé
Mé7.*
Bærlnn leigir togarann
„ieir“ til Mveiða.
......■"♦■■....
Aipýðnblaðið bar fram tillögu um
þetta fyrir fáum dögum.
REYKJAVÍKURBÆR hefir ákveðið að taka togararm
„Geir“ á leigu til að veiða matarfisk fyrir bæjarbóa.
Hefir verið samið um að leigja togaraim til hálfs mánaðar
til að byrja með í reynsluskyni, hvað sem síðar kann að
ráðast.
Eru þetto góð tíðindi, og verður þessi ókvörðun vonandi
til þess, að hægara verði að fá fisk til matar hér í bænum
framvegis en verið hefir lengi undanfarið.
Togarinn „Geir“ mun fara á veiðar strax og \’eður leyfir.
í grein hér í blaðinu fyrir fáum dögum, þar sem fisk-
leysið var gert að umtalsefni, var þessi tillaga borin fram
og rekstudd.
Síðan fluttu þeir Haraldur Guðmimdsson og Sigfús
Sigurhjartarson tillögu á hæjarráðsfundi f fyrrakvöld svo
hljóðandi:
„Bæjarráð samþykkir að fela borgarstjóra að leitast
fyrir um leigu á togara eða öðrum veiðiskip'un fyrir bæj-
arins hönd, í þeim tilgangi að afla fiskjar til neytenda í
bænum.V
Tíllögunni var vísað til borgarstjóra og fisknefndar
bæjarins, og afgreiðslan á málinu tók ekki langan tima,
því að síðdegis í gær var lokið samningura- við elgendur
♦ogarans „Geirs“.
Færi vel á því, að srvona afgreiðsla væri á fleintun hags-
muaa- og nmnðsynjamákun bœjarbúa.