Alþýðublaðið - 19.11.1942, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 19. nóv. 1942.
Al.t»Yfl!IR! ■»*>!«
Aflstöð í smíðum.
V Á myndinni sést aflstöð mikil, sem verið er að byggja við Sacramentofljótið í Kaliforníu. Stíflan ein mun vafalaust kosta
S yfir 450,000,000 króna.
ÍS*®Í1S8
Eftiemenn heyderichs
bættu nýjum pyntingum
við hinar gömlu. Fyrir sköinmu
játaði ihinn þekkti blóðhundur
Frank það með kuldalegri
hæðni, að Tékkar fylgdu enn þá
leiðtogum sínum, sem væru ex-
lendis, hlustuðu enn þá á tékk-
nesku fréttimar, sem brezka
útvarpið flytur. Þess vegna
sagði Frank, að iallir ættingjar
og venziamenn té.kkóslóvakisbu
leiðtoganna hefðu verið hneppt-
ir í fangabúðir. Skyldi Frank í
raun og veru láta sér detta í hug,
að hann bæli niður baráttuvilja
þjóðariimar m.eð slíkum aðgerð-
nm.
Fram að þessu hefir nazistum
ekki tekizt að koma neinu fraim
í TékkóslóvaJuu þegjandi og
hljóðalaust. Hinni leynilegu
baráttu er haldið áfram af full-
um krafti og á breiðum grund-
velli allt frá áróðri. sem hyíslað
er í eyra þess næsta, til full-
kominnar skeanmdarstarl’semi
og eyðileggingar á hergagna-
framleiðslu nazistanna. Það ?r
auðskilið,' að verkamaður, sem
er að gera við eða smíða þýð-
ingarmikla vél, getur ekki ein-
ungis eyðila.gt hana, heldur er
það svo, að óttirun við skei.rnmd-
arstarfsemi dregur miög úr
hergagnaframleiðslu Þjóðverja.
Tii þess að sýna, hversu víð-
tæk mótspyrna Tékka er gegn
nazismamum og cllu kerfi naz.
ista, iná nefna tvö dæmi. Ekki
alls fyrirl -löngu voru nokkrir
té'kkca'eskir lögr. ; ;lumenn teknir
fastir fyrir að hlusta á tékk-
neska íréttaútvarþið frá Lon-
don op; drelfa út þessuin, frétt-
um, og nazistablaðið í Prag, Der
Tékkar halda baráttunni áfram
Neue Tag, kvartaði undan því,
að jafnveí kýmar sýndu bjóð-
erniskcmd og andúð á nazism-
anam. Kýr, sem Þjóðverjar
ættu, mjólkuðu mildiu betur í
•fotu Þjóðverja en kýr tékk-
nesku bændamra, jafnvel þótt
þær fengjiu sams konar fóður
eða værií hafðar á beit á sama
stað.
Hin áhættusama skemmdar-
starfsemi ó iðnaði og íram-
leiðslu þjóðverja er nú miklu
þýðingarmeiri en áður var
vegna þess„ að mikinn hluta
þýzku hergagnaframl. hefir
orðið að flytja til Eæheims til
þess að sleppa undan brezku
sprengjuaiuim. Það, sem ég hefi
sagt um iðnaðinn og sveitaafurð
irnar, á einnig við um flutning-
ana og -aðrar greinar atvinnu-
.lífsins. Jafnvel hungrið hefir
orðið vopn í hendi Tékka. Jafn-
vel náiitmyrkrið er þeim hjálp-
arbella, því að það hylur ekki
eimmgis þá, secn standa vörð,
heluur og hina, sem þurfa að
sleppa fnam hjá varðmönnun-
um.
Þetta er hinn hetj.uilegi, ó-
sýnilegl her á heimuvígstööv-
unurn. Margir hermanna vorra
gátu komizt uindan í tíma. og
margir nýir hafa fengið æfingu-
Það er einkeninileg sjón, sem.
mæiir auganu, þegar gengið er
urn rólegt, enskt þorp. Það eru
tékkneskir flugmenn í bláum
einkennisbúningum flugliða og
sfprengjuflugvélar, sem eru að
leggja af stað í rökkurbyrjim í
nota nú sem vinnuhæli fyrir
Gyciinga frá Tékkóslóvakiu. í
þessum kastala eru nú margar
þúsundir Gyðinga á ungum
laftárásir á Þýzkaland. Tékk- 1 aldxi, sem verða að vinna fyrir
neskar hersveitir eru einhvers | tuttugu og íimm aura kaupi á
staðar á Englandi að æfinigum.
Tékikneskir verkamenn og iðn-
aðannenn hafa komið með til
Bretlands ileynilegar áætlanir
og teikningar jdir Brenbys-sur og
cnnur tékknesk vopn, sem
þekht eru og hafa valdið mikl-
um ótta. Tékbneskir lsaknar
starfa í brezkum sjúkrahúsum
og tékkneskir framleiðendur
hjálpa til við framleiðsluna. Á
hinum víðlendu gresjum Rúss-
laiids og ur.dir brennheitrl sól
á Kákasus eru Tékkar að skyldu
störfum sínum. Menirí munu
minnast .hinna cmörgu milljóna
Télcka og Silóvaka, sem fyrir
mörgum árum komu til Ame-
ríku, til þess að losna undan á-
þján Austurríkismanna. Þeir
hafa orðið ilöghlýðnir borgarar
Auisturríkis, án þess að hætta
að vera góðir Tékkar eða Sló-
vabar. í síðustu styrjöld, eins
og í þessari, haia þeir gert mik-
'ð fyrir okkur.
Frásagnirnar nm þjáningarn-
ar undir yfirráðum nazistanna
hafa verið sagðar oft og mörg-
um sinnum. Nýlega hafði ég
fyrir framan mig margar skýn 'l-
ur frá þjóð aninni. Grimmdin og
ruildaskapurinn eru dæmalaus.
Þar eru skýrsilur, samþykktir og
skipánir, sern sýna snatar og
fataskammtini:, -ean Tékkum er
ætlacur. Þær sýna ibetur en 4; 'it
annað hina djöfuilegu aðferð
þýzku leiðtoganna við að þrýsta
Tékbuim í þjónustu ctríðsvélar
sioinar og 'iþá ákvörðun að taka
allt, sem nokkurt verðmæíi
hefir í þjónustu innxáearmami-
ianna.
Ein skýrslan er usn Terezín,
gaanian kastala, sern Þjóð^'erjar
dag. Þá eru um fjörutíu þús-
undir Gyðinga. á aldrinum milli
saxtíu og fjögurra ára og átta-
tíu og fjögurra ára. í þriðja
hópnum eru þeir, sem annað-
hvort eru veikir eða pyntaðir.
Þeir eru hafðir í neðanjarðar
hvelfingum kastalans. Um þá
er sagt í skýrslunum: „Það er
vonlaust um þá.“ Ég þarf ekki
að taka það fram, að Tólckar
eiga engan þáitt í þeim þjáning-
um, sem Gyðingamir verða að
í þeirra valdi stendur til þess
að hjálpa þeim og lina þjámng-
ar þeirra. Á nóttunni læða þeir
fötum og mat inn um kjallara-
gluggana í Terezinkjallaranum.
Gyðingamálið er ágætur próf-
steinn og sýnir, að Tékkar hafa
verið trúir kenningum Jóhanns
þola, heldur gera þeir allt sem
Húss og Tómasar Masaryks, og
að þéir verðskulda fuillkomlega
að fá frelsi sitt á ný.
Síðast liðin fimm ár, frá þeim
degi, er iþjóð mín hélt síðast
hátíðlegan afmælisdag endur-
heimts frelsis síns og sjálísíæð-
is, hafa skuggar mikilla þján-
inga og' þuingbærra harrna liðið
yfir hin dökbu fjöll, hina fögru
dali og gömlu borgir Tékkósló-
vakíu. En trú vor ó bjartari
framtíð er óbifanleg, og hún
verður ekki buguð. Dómkirkja
heilags Páls, tákn hetjuiundar
hinna 'hetjulegu, ósigrandi
Lundúnabúa 'var vitni mjög
hrífandi guðsþjónustu. Erki-
biskupinn af Kantaraborg pre-
dikaöi og bað fyrir frelsi Tékkó-
slóvakíiu. Þeir, sem voru þar við-
staddir, sáu Dr. Benes, hinn
stónnerka og gófaða forseta
Tékkóslóvakíu. Þá var þar enn
fremur hina stórvaxni og mynd-
arlegi Jan Masaryk, sonur hins
látna, fyrrverandi forseta, sem
stjórnar nú utanríkismáiimi
Tékkóslóvaka og nýtur ekki síð-
ur vinsælda í Ameríku en á Bret
landi og heíma í Tékkóslóvákiu.
Þar var ha;gt að sjá einbeittnis-
legan svip tákkneskra liðsfor-
ingja, sem þráðu ekkert heitara
©n að leggja til atlögu við óvin-
ina. Þar voru og brezkir stjórn-
málameim, Ameríkumenn, og
fulltrúar hinna ýmsu banda-
þjóða. Loks voru þar tékkneskir
alþýðumenn, sem beygðu kné
sín, þegar þjóðsöngur Tkkósló-
vaka var sungnn, og báðu bess
heitt og innilega, að málstaður
ekkar sigraði. Þar varð þess
vart, að Hitler hefir orðið það
um rnegn að sigra andann.
Tkkóslóvakar lifa enn þá og
berjast — til sigurs.
Um óstundvísma.
verkamennina.
Veístjóri talar um unga fólkí'j og'
Líkbrennsla og trúarskoðanir.
RÉFII) FRÁ GUÐMUNDI um
osíundvísina, sem ég birti á
simuutíaginn bcfir að því er virð-
ist iosrff nm stíflu, Eg hef fengið
mörg bréf um það-efni síðustu dag
a:ia. Menn eru sammála honum,
óstundyísin og svikin við vinnuna
aílt frá fcrstjóra og niður úr, er
alct að ejii. Vir.jian virðist vera
urðin áukáatriði.
EG LÆT I- KKI af þeirri skoðun
að sökin liggur fyrst og fremst
hjá yfirmönnunum. Kvernig á for-
stjóri. sem gcrir lítið mnað en að
svíkjast uin, að' gec-1( .:
starfsíólks síns, c J .
hann yfirleitt iy'g.
Uvernig afköstin ?ru
dags?
EG" SKO'RA Á Eieai að reyna
að brnta úr þessur hroðalega
ósið. Ef það verðui , i; :i gert þá
mun illa fara. Þjóðih tapar gifur-
legum verðmætum, þjóðin öll,
einnig þeir, sem leggja þai í vana
sinn að svíkjast um.
MEÐAL BRÉFANNA, sem mér
hafa borizt um þetta efni er eitt
kröfur til
rnig getur
neð því, i
;á degi til í
frá „verkstjóra". Það' er margt
skynsami.ega sagt í þessu bréfi, en
of djúpi'tekio í árina, því að ekki
svíkjast allir um. Eg birti þetta
bróf og er ég þó ekki að öllu leyti
sanunála bréfritaranum, eins og
fram hefir komið í því, sem ég hefi
áöur sagt um þetta mál.
„VERK$TJÓRI“ SKRIFAR: „út
af bréfi Guðmundar í síðasta
sunnudsgsblaði er hann hir
„Ný dyggð í uppsiglingu“„ lEVýar
mi" til að leggja rokkur orð i
be'ig Eg er sammála bréfri'ira
cí i þá skaðsemi, sem öll óstund-
: hefir í föz með sér, ba;ði á ein-
stcklinga og atvinnulifið í heild,
og er nú svo komið aö slíkt má
heita mei' öllu óþolandi. Eg er
ekkí sammála bréfritara um or-
sakirnar í þessn, þó það sé márlre
alveg rétt, að „yfirmenn og £or-
stjórar“ séu óstundvísir margir
hverjir, þá þarf að grafa fyrir upp-
tök óstundvísi; rar dýpra“.
„ÞAÐ ER Ö3LLUM kunnugt, að
kommúijstai hafa árum saman
Frh. á 6. júðu.