Alþýðublaðið - 16.12.1942, Side 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 16. des. 1942,
(Uþijðnblaðiö
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Bltstjóri: Stelán Pjetursson.
Bitstjóm og afgreiSsia í Al«
þýðuhúsinu við verfisgötu.
Simar ritstjórnar: 4901 og
4902.
Simar afgreiðsáu: 4900 og
4906. mé
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmioj an hJ. .
•_________
Síðasta tiirannin.
SÍÐASTA TILRAUNIN til
þess að mynda þingræðis-
stjórn og firra á þann hátt bæði
jþingið þeim vanza og þjóðina
þeirri s tj ó r narfars le g u hættu,
að ríkisstjóri neyddist til þess
að leita út fyrir þingið um
stjómarmyndun, að skipa em-
bættismannastjórn utan þings
og án áþyrgðar fyrir því, er nú
farin út um þúfur. Hún strand-
aði á ábyrgðarleysi kommún-
ista.
Þessi tikaun 'hófst, eins og
skýrt var frá hér í blaðinu í gær
irueð því, að Sjálfstæðisflokkur-
inn fór þess á leit við alla 'hina
flokkana á mánudaginn, þegar
sýnt 'þótti að ríkisstjóri myndi
að öðrum kosti fara að grípa
til sinna ráða, að þeir gerðu
enn eina tilraun til stjórnar-
nljyndunar innan þingsfins til
þess að afstýra slíkum vand-
ræðum.
Kommúnistaflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn létu ekki
svo lítið að gefa einu sinni kost
á því, að taka upp viðræður á
ný í því skyni. Þeir svöruðu
málaleitun Sj álfstæðisflokksins
algerlega neitandi. Alþýðuflokk
urinn sýndi hinsvegar vilja sinn
til þess, að firra vandræðum
með því, að bjóðast til að taka
þátt í myndun tímabundinnar
bráðabirgðastjómar til 15. jan.
næstkomandi, ef allir aðrir
flokkar þingsins væm reiðuibún
ir að gera það sama, enda væri
tíminn þangað til þá notaður
til þess að ganga úr skugga um,
hvort ekki mætti takast að
mynda varanlega þingræðis-
ræðisstjóm.
Á þessa miðlunartillögu Al-
þýðuflokksins féllust bæði Sjálf
stæðisflokkurinn og Framsókn-
arflokkurinn á mánudagskvöld-
ið, sem síðustu tilraun til þess
að bjarga áliti þingsins og af-
stýra vandrseðum. En Kommún-
is'taflokkurinn hefir bersýnilega
ekkert kært sig um að það tæk-
ist. Hann svaraði, eftir nokkrar
vöflur þó, neitandi í gærmorg-
un.
Þar með var þessi síðasta til-
raun til stjómarmyndunar á
þingræðisgrundvelli farin út um
þúfur og smán þingsins full-
komnuð. Eftir hana gat ekki ver
ið um neitt annað að ræða en
að ríkisstjóri skipaði embættis-
mannastjórn utan þings og án
ábyrgðar fyrir því, með öllum
þeim alvarlegu áfleiðingum,
sem slíkt fordæmi getur haft
fyrir stjórnfrelsi, lýðræði og
þingræði hér í framtíðinni.
❖
Um það getur engum bland-
ast 'hugur, að á kommúnistum
hvílir öll hin þunga sök á því,
að svo er komið. En sennilega
hefir það ekki verið fjarri vilja
þeirra, að þannig fór.
Sjálfir höfðu þeir lagt það
til í átta manna nefndinni, að
þingið afsalaði sér beinlínis
réttindum smurn og skyldum í
hendur ríkisstjóra og færi þess
á leit við hann, að hann skip-
aði embættismannastjórn utan
jþingsins og án ábyrgðar fyrir
því. Slík tillaga sýnir meðal
margs annars, hve mikla um-
hyggjoi þedr. ,bera fyrir þing-
M. F. A.
Illgresi: Ljóðabók
Arnar Arnarsonar.
„Lengi er labbað af einum
— leiðin torsótt og vönd —
skáhallt endilangt ísland
austan af Langanesströnd.“
EKKI er langt milli Hafnar-
fjarðar og Reykjavíkur, og
var þó skáldið þeirra í Firðin-
um sjaldséður gestur hér í höf-
uðstaðnum. Bar einkum til þess
heilsuleysi skáldsins hin síðustu
ár ævinnar, svo og hitt, að Örn
Arnarson var aldrei glaumgef-
inn maður eða sollsækinn, kaus
fremur að fara með fjöllum eða
andnesjum en um miðja byggð.
Aldrei var hann þó einn í ferð-
um, en hafði samfylgd góða, þá
dís, sem aðeins fáum útvöldum
veitir hylli sína, enda mun hún
hafa verið hinn eini förunautur
hans um dagana.
*
Þegar Örn Arnarson gaf út
ljóðabók sína, Illgresi, fyrir all-
mörgum árum, leyndi það sér
ekki, að sá, sem þar kvaddi sér
hljóðs, var ekki eins og allir
hinir, var dálítið sérstætt skáld.
Glettni hans, sem stundum gat
verið nokkuð meinleg, bar per-
sónulegan blæ, og viðhorf hans
voru ekki viðhorf hins venju-
lega manns. Ljóð hans röktu
sjaldan upptök sín til róman-
tískra geðhrifa og ljóðræn voru
þau ekki nema að sárafáum
undanteknum. Hins vegar báru
þau sterkt svipmót persónulegr-
ar reynslu höfundarins, sem
léði skáldskapnum trúrra sann-
leiksgildi. Þó varð lítið vart í
þeirri ljóðabók hinnar miklu
orðsnilldar og ramma rímgald-
urs, sem sérkenna ljóð hans
síðarmeir, svo sem Oddsrímu,
enda mun hann, þegar aldur
færðist yfir hann, hafa farið að
leggja meiri alúð við skáldskap-
inn og gert sér orðsnilldina að
íþrótt. Orð sín, líkingar og
myndir í Oddsrímu sækir hann
í reynslu sína við sjávarstörf og
sveitavinnu, og hefir sú reynsla
ekki orðið honum til einskis.
Þess varð vart fyrst þegar
ljóð hans komu út, að hin
kuldalega, stundum napra,
glettni, var honum ekki eigin-
leg, nema þá að sumu leyti. Hún
var brynja, sem hann hafði ofið
utan um sig til skjóls í hretviðr-
um lífsins. Þá örsjaldan hann
sýndi inn í hugskot sitt varð
vart innileika og viðkvæmni, að
vísu karlmannlegrar við-
kvæmni. Þess ber vott hið
innilega og látlausa kvæði Ás-
rún. Skömmu fyrir andlát sitt
svipti hann af sér glettnisgrím-
unni snöggvast og þá varð til
eitt fegursta ljóð hans, svo töfr-
andi í öllum sínum einfaldleik
og upprunaleik, kvæðið Þá var
ég ungur, sem hann örti til móð-
ur sinnar.
Örn Arnarson mun sennilega
aldrei verða talinn með þjóð-
skáldum okkar, en hann mun
verða talinn einn af sérkenni-
legustu skáldum okkar. Sjálfum
datt honum sízt í hug að hampa
kvæðum sínum og svo hirðulaus
var hann um þau, að hann lagði
litla stund á að halda þeim til
haga. Utgáfustjóri Menningar-
og fræðslusambands alþýðu á
því miklar þakkir skilið fyrir að
hafa látið safna saman því, sem
til náðist af kvæðum hans og
gefið þau út í ágætum búningi,
en jafnframt hræódýrum til fé-
lagsmanna.
*
Þótt Örn Arnarson væri
manna kunnugastur til sjávar
og sveita á íslandi, gerði hann
ekki víðreist um dagana. Hann
hóf vegferð sína austur á
Langanesi og lauk henni í Hafn-
arfirði. En oft hefir staka orðið
til milli bæja og ljóð milli
landshorna. Sjálfur áleit Örn
Arnarson Ijóð sín ekki kjarn-
góðan gróður, kallaði þau 111-
gresi og taldi sig ekki í hópi
skálda, heldur aðeins útnesja-
mann, sem hefði kveðizt á við
brimið norður á hinni löngu
strönd við hafið.
„Ég kem á eftir öllum
með arfaklær í hönd,
óþekktur útnesjamaður
austan af Langanesströnd.“
Karl ísfeld.
iit1 % Vw * • ■ * «*• ,r?
Jólaævintýri
I Dickens.
CHARLES DICKENS er
fyrir löngu orðinn kunn-
ur hér á landi, ekki aðeins
meðal þeirra, sem geta lesið
heimsmálin, heldur og meðal
alþýðunnar af bókunum „Oliv-
er Twist“ og „David Copper-
field.“ Hvortveggja hafa
reynst ógleymanlegar og sí-
feld uppspretta frásagnar. —
Nú er komin ný bók eftir Dick-
ens, ein bezta bók hans í þýð-
ingu Karls ísfelds, „Jólaæfin-
týri.“ Hér er um frábæra bók
að ræða í prýðilegri útgáfu,
prýdda ágætum litmyndum. —
Bókinni er skipt í kafla: Jóla-
draumur, saga um reimleika á
jólunum. Jólaklukkurnar, saga
um kirkjuklukkur, sem hringdu
út gamla árið og inn hið nýja.
Hljóðskraf yfir arninum. Æf-
intýri um heimilið. Bókin er á-
feng, eins og allar bækur þessa
snillings.
ræði og lýðræði í landinu. Að
vísu hafa þeir síðan reynt að
túlka hana þannig, að fyrir
þeim hafi vakað, að fá með
samþykki þingflokkanna, ein-
'hverja bráðabirgðastjórn skip-
aða meðan á því stæði, að
mynda venjulega þingræðis-
stjórn. En ef svo hefði verið —
hversvegna hafnaði hann þá
miðlunartilboði Alþýðuflokks-
ins, sem einmitt gekk út á það
að omynduð yrði bráðabirgða-
stjórn í þessu skyni, tímabundin
og aðeins í því einu frábrugðin
þedrri ibráðabirgðastjórn, sem
kommúnistar þykjast hafa ver-
ig að 'berjast fyrir, að hún átti
að vera þingræðistjóm, skipuð
fulltrúum allra flokka, en ekki
embættismannastjóm, skipuð
af ríkisstjóra, utan þings og á-
byrgðarlaus gagnvart því?
A8 kcanmúmstar skyldu neita
þessu miðlunartilboði Alþýðu-
flokksins, síðustu tilrauninni til
þess, að mynda þingræðisstjórn,
sem bæði SjáKstæðisflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn voru
þó búnir að fallast á — það sýn- |
ir betur en allt annað óheilindi
og iáhyrgðiarley.si iþeirra. Þeir
vildu ekiká taka á sig sömu á-
byrgð og aðrir flokkar til þess
að afstýra vandræðum. Þeir
vilja fá að halda áfram, að vera
ábyrgðarlausir eins og hingað
til, — að (halda áfram að fiska
í hinu 'grugguga vatni dýrtíð-
arinnar, öngþveitisins og neyð-
arinnar, sem framundan er, ef
þeim tekst að kynda þannig að
sundurlyndisbálinu og hindra
svo með því öll skynsamleg
samtök, að ekkert fáist að gert
til þess að stöðva dýrtíðarflóð-
iðog afstýra hinu yfirvofandi
hruni af völdum þess.
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Aldirnar líða, en ástin breytir ei eðli.
í DAG skuluð þér kaupa harmsögu
elskendanna'Lady Hamilton og Nelson,
hún er þrungin fegurð og gleði, og hæfir
því hátíð Ijósins og gleðinnar, því gleðin
er oft í harminum hulin.
Á MORGUN getur orðið um seinan
að ná í þessa ágætu hók, einustu jóla-
bók ársins.
Urðuð þér aldrei um seinan að kaupa
aðgöngumiða að Tjarnarbíó þegar kvlk-
myndin um Lady Hamilton var sýnd þar?
Gætið yðar, eins getur farið með hókina:
Uppseld þá þér ætlið að kaupa.

S
s
S
S
s
s
V
N
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
. s
s
s
s
)
s
s
I
5
s
s
>
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
)
>
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Áskriftasími Alþýðublaðsius er 4900.
Dráttarvextir.
s
s
s
s
s
s
vextir hækka á öllum tekju- og eignarskatti, S
Á
S
s
>
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
*
s
s
*
s
s
s
4; ............
Hér með er vakin athygli á því, að dráttar-
sem ekki hefir verið að fullu greiddur fyrir
næstkomandi áramót, þannig að vextirnir
reiknast 1% fyrir hvern byrjaðan mánuð úr ^
því, í stað Vz% á mánuði áður.
Jafnframt er þeim, sem kaup eða þóknun
taka hjá öðrum, bent á, að enda þótt atvinnu-
rekendum verði 'upp úr áramótum falið að halda
eftir af kaupi þeirra upp í skattgreiðslur, losar \
það gjaldandann ekki undan greiðslu fullra i
dráttarvaxta. £
Tollstjórinn í Reykjavík. 15. des. 1942. )