Alþýðublaðið - 08.01.1943, Blaðsíða 4

ALÞVÐUBLAÐIÐ
ÚtgeíSBÖi: AlþýSuflokborina.
Bitatjórl: Stefáa, PJetorssea.
Ritstjórn og afgreiðsla i Al-
þýSuhúsisiu Yið verfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og
4902.
Z>xuifU: afgreiSsSu: 4909 og
♦90«.
Verð i lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðj an h.f.
og efa-
hjrggja i sambamii
við stríðið.
ÞAÐ hefir farið eitthvað í
taugarnar á ritstjórum
Þjóðviljans, að Aliþýðublaðið
skyldi í ritstjórnargrein um
stríðið í fyrradag vára við oll-
um tálvonum, sem iram haia
komið nú um áramótin um það,
að stríðinu myndi verða lokið
hér í Eyrópu á þessu ári, og sér-
etaklega virðast þeir hafa tekið
Alþýðublaðinu það illa upp, að
jþað skyldi ráðleggja mönnum,
að taka sigurfregnunum af
vetrarsókn Rússa með nokkurri
varúð og vera í því sambandi
minnugir 'þess, ihve ýktar svip-
aðar sigurfregnir Rússa hefðu
reynzt í fyrravetur. Segir Þjóð-
viljinn í gær í tilefni af grein
Alþýðublaðsns, að það sitji illa
á ritstjóxn þess, að vera með
efahyggju í sambandi við sig-
urhorfur Bandamanna, því að
svo bjiartsýnn blaðamaður og
ritstjóri Alþýðublaðsins á þær
hafi verið vandfundinn í byrjun
Ófriðarins.
Um þetta nagg kommúnista-
hlaðsins vill Alþýðublaðið að-
eáns segja, að það er að sjálf-
.sögðu enginn vottur um néina
Svartsýni þess á sigur Banda-
tnanna í styrjöidinni, þó að það
taki ekki undir þær barnalegu
bollaieggingar, sem fram hafa
komið í ýmsum áramótahug-
leiðingum, um iþað, að sigur
fjeirra sé nú á næstu grösum
og að styrjöldinni muni verða
iokið í ár. Alþýðublaðið hefir
frá upphafi aldrei hvikað í
fylgi sínu við hinn góða mál-
stað Bandamanna í þessari styrj
<íld og aldrei efast um, að hon-
«m muni verða sigurs auðið að
iokum. í þessari samfæringu
sinni kann Alþýðublaðið að hafa
virzt ýmsum og þá ekki hvað
sízt ritstjórum Þjóðviljans,
furðu 'bjartsýnt á hinum fyrstu
Og erfiðustu árum ófriðarins,
þegar þýzki nazisminn vann
livern sigurinn eftir annan, óð
yfir Evrópu eins og logi .yfir
4kur, og naut til þess bæði vin-
éttu og stuðnings Sovét-Rúss-
lands. Bandamenn áttu þá for-
•mælendur fáa hér á Iandi á
Opinberum vettvangi; vinír
þýzka nazismans færðust í auk-
ana við sigurfregnir Hitlers,
og Þjóðviljinn dinglaði eins og
mörg önnur blöð aftan í þeim.
Alþýðublaðið taldi það undir
slíkum kringumstæðúm því
nauðsynlegra, að tala máli
handamanna og halda trú sinni
á lokasigur hins góða málefnis á
lofti, þó að óhyrlega blési fyrir
hví í 'bili úti í heimi og blaðiö
sjálft mætti aðkasti fyrir það
hér heima, bæði frá hinum
meira eðá minna opinberú tals-
mönnum þýzka nazismans, svo
<xg hinum nýju hræðrum þeirra
í Stalin, kommúnistunum.
En síðan hefir margt gerst.
Straumhvörf hafa orðið í stríð-
inu. Si(,gu|rbrau(t Hitlers er á
gnda, og Bandamenn búnir að
bnúa. vörn upp í sókn. Hér á
landi stendur Alþýðublaðið
dkki lengur eitt eða svo að
Gnniiar Stefánsaons
Húsnæðisfrumvarp og „stór
íbuðaskatturw kommúnista.
HINN 4. des. s.l. las húsnæð-
isráðunautur Reykjavíkur-
bæjar á fundi bæjarráðs upp
skýrslu um ástandið á sviði hús-
næðismálanna í bænum. Blöð
bæjarins birtu síðan skýrsluna:
120 fjölskyldur húsnæðislausar,
þar af 40 í raun og sannleika á
götunni. Eitt blaðanna þagði.
Það var Morgunblaðið. Það
hafði ekkert að segja um þessa
hryllilegu staðreynd, ekki orð.
Fréttadálkarnir hefðu þess
vegna mátt vera auðir.
I liðug tvö ár nú hefir ekla á
húsnæði hér í bæ verið stað-
reynd. Er óþarfi að rekja þann
syndaferil ríkis- og bæjaryfir-
Valda, það svívirðilega að-
gerðaleysi og sofandahátt; það
tiMinhinga- og mannúðarleysi,
sem lýst hefir sér í sambandi
við öll afskipti þeirra af hús-
næðismálunum. Gaman væri að
fylgjast með því, hvaða dóm
slíkir ráðamenn fá hjá þeim
j sagnariturum, er annála höfuð-
staðarins munu skrifa í fram-
tíðinni. Varla skapast gloría
endurlausnarinnar um höfuð-
bein þeirra háu valdsmanna
höfuðborgar hins fullvalda ís-
lenzka ríkis.
Ár eftir ár, um hverja far-
daga, hefir verið reynt að opna
augu manna fyrir vandræðum
samborgara þeirra, sem í það
böl hafa ratað að vera húsvihtir.
Árangurinn er auðsær. Nokkr-
ir tugir bráðabirgðahúsa, sem
bærinn fær ágætan arð af; ó-
fullgerð bygging 48 íbúða suður
á Melum, sem sagan segir að
selja eigi þeim, er keypt geta;
íbúðirnar að Korpúlfsstöðum og
íþróttavellinum, svo og ófram--
kvæmt leigunám nokkurra sum-
arbústaða, hverra íbúðarhæfni
að vetrarlagi leikur á tveim
tungum. Svo var hönd hjálp-
ræðisins kippt burtu af kolli
hinna húsnæðislausu. Sagan
endurtekur sig ekki hér, að
minnsta kosti ekki sagan um
brauðin og fiskana.
í sambandi við skýrslu hús-
næðisráðunautar hófust opin-
berar umræður um húsnæðis-
málin yfirleitt og stóð þá auð-
vitað ekki á kommúnistunum
að láta ljós sitt skína. En því
miður verður að álíta, að Ijósið
hafi verið villuljós, eins og við
vill brenna í þeim herbúðum.
Með stórletruðum fyrirsögnum
auglýstu þeir framkomið frum-
varp“ af hálfu þriggja þing-
manna flokks síns. Frumvarpið
heitir: Frumvarp Jlfelaga um
ráðstafanir til þes^^ tryggja
______
húsnæðislausu fólki húsnæði og
um stóríbúðaskatt. Skulu hér á
eftir teknir til athugunar hinir
einstöku liðir frumvarpsins og
það sem heild, því þótt fram-
kvæmd þeirrar hugmyndar, sem
frumvarpið byggist á, sé nauð-
syn, þá er ekki sama hvern veg
slíkt er undirbúið og útreiknað,
og reynt verður að sýna fram á.
að hugsunarlítið flan í þessu
efni sem öðrum getur leitt út í
hreinustu öfgar og ófarnað, ef
ekki er tekið í taumana í tíma.
Frumvarpið skiptist í tvo að-
alhluta: I. Ráðstafanir til þess
að tryggja húsnæðislausu fólki
húsnæði og II. um stóríbúða-
skatt.
I fyrrihluta frv. 1. gr. segir,
að bæjarstjórnum og hrepps-
nefndum sé heimilt að skylda
fólk, sem býr í óhæfilega stóru
húsnæði, til þess að láta hluta
þess af hendi til afnota fyrir
húsnæðislaust fólk. — Um þessa
grein er það að segja, að hún er
nauðsynleg og sjálfsögð, og ætti
fyrir löngu, eins og frá upphafi
þessa máls var lagt til af hálfu
Alþýðuflokksmanna í bæjar-
stjórn, að vera orðin að Iögum.
Þá kemur 2. gr., sem segir:
„Nú ákveðuf bæjarstjórn eða
hreppsnefnd að notfæra sér
heimildina í 1. gr. hér að fram-
an, og kjósa bær þá, hlutbundn-
um kosningum, nejnd*) í kaup-
stöðum 5 manna, en í hreppsfé-
lögum 3 manna, sem fer með
vald bæjarstjórna og hrepps-
nefnda í þessum málum og ann-
ast framkvæmdir“ o. s. frv.
í ræðu og riti hafa flutnings-
menn þessa frumvarps lýst af-
skiptum bæjarstjórnaríhaldsins
í Reykjavík af þessum málum
og þá margt fram tekið, sem
rétt og satt var, um úrræðaleysi
og sofandahátt þess. í greinar-
gerð fyrir frumvarpinu er því
lýst yfir, að það sé miðað við
það aðallega, að bæta úr sár-
ustu neyðinni í Reykjavík.
Þrátt fyrir þetta ætla þeir sér
að láta bæjarstjórnaríhaldið í
Reykjavík kjósa sér nefnd til að
framkvæma, á sinn fljótvirka
hátt, neyðarráðstafanir, sem
fyrst og fremst hlytu að ganga
út yfir skjólstæðinga þess'sama
íhalds. Mikil er trú þín, kona!
Þessi nefnd á síðan að fá fó-
getavald til þess að framkvæma
úrskurði sína. Mér þætti gam-
an að sjá nefnd, kosna að meiri-
*) Leturbr. mín.
segja eitt með málstað þeirra,
eins og það gerði fyrstu. ófrið-
arárin' Nú vilja allir nudda sér
upp við þá, þar á meðal einnig
Þjóðviljinn, síðan Sovét-Rúss-
land lenti í styrjöldinni og Stal-
in gerðist bandamaður hinna
marglöstuðu forystumanna lýð-
ræSisþjóðanna. Nú gerist þess
þar af leiðandi engin þörf að
brýna mienn til trúar og trausts
á sigux, bandamanna í styrjöld-
inni. Hann er þegar hafinn yfir
allan efa, jafnvel þeirra, sem
vissastir voru um það á tíma-
bili, að band'smonn myndu bíða
ósigur. Og Alþýðublaðið telur
sig þess því vel um komið, með
tilliti til sinnar alkunnu afstöðu
til áfriðarins, að vara nú á sama
•hátt við öllum barnalegum tál-
vonum um bráðan sigur Banda-
m.anna, sigur jafnveí eftir ör-
fáa mánuði, eins og það barð- ‘
ist móti öllum hrákspám um
ósigur þeirra fyrir rúmum
tveimur árum ,þegar horfurn-
ar voru ískyggilegastar, og
bæði nazistar og lyommúnistar
fögnuðu yfir erfiðlþi'kum þeirra,
Enginn hugsandi maður. miun
misskilja slíka afstöðu Alþýðu-
blaðsins og enginn heiðarlegur
leyfa sér, að reyna að tortryggja
hana.
Að síðustu skal svo Þjóðvilj-
inn aðeins minntur á þ§ð, að
það situr sízt allra á honum,
að bregða öðrum blöðum um
sinnaskifti eða stefnuleysi í
sambandi við styrjöldina. Því
að e'kkert blað hefir gert sig
eins . auðyirðilegt og hlægilegt
fyrir’ hringl sitt og ofaníát á
flestu því, sem það hefir sagt
um stríðið og ófriðaraðilana á
hinum ýmsu stigum þess-, eins
og einmitt Þjóðviljinn; Hann
ætti að sjá sóma sinn í því, að
fara sem gætilegustum orðum
o-jj hcjgViærustum um afstöðu
annarra blaða til ófriðarins.
hluta af bæjarstjórninni. í
Reykjavík, bera út úr svona
Föstudagur 8. janóar
helmingnum af íbúðum borgár-
stjórans, forseta bæjarstjómax
og annarra málsmetandi manna
á skútunni þeirri, ef þeir kynnu
að reynast hafa það mikið hú»*
næði, að heimilt væri, hvað mér
er ókunnugt um, enda nefmt
sem dæmi.
I þriðju gr. frv. kemur hinn
makalausi útreikningur á stær®
þess húsnæðis, sem fólk má
hafa, án þess að eiga á hættu
að af því sé tekið. Er hann svo>-
hljóðandi:
Einhleypur maður yfir 16 ára allt að ................ 20 ferm.
Hjón (barnlaus) allt áð ............................. 30 ferrnu
Hjón með 1 barn innan 1 6ára allt að................ 35 ferna.
Hjón með 2 börn innan 16 ára állt að................ 45 ferm.
Hjón með 3 börn innan 16 ára allt að ............... 50 ferm.
Hjón með 4 börn innan 16 ára allt að................ 55 fernou
Hjón með 5 börn innan 16 ára allt að................ 60 ferm.
Hjón með 6 börn innan 16 ára allt að................ 65 ferm,
í gólfflatarmáli eru aðeins talin íbúðarherbergi.
Þegar í stað rekur maður
augun í þá reginhugsanavillu,
að miða þetta við gólfflatarmál
íbúðarhúsnæðis aðeins, en taka
ekkert tillit til fjölda herbergja.
Það hefir verið viðtekin regla
hér í bæ, að ekki mætti íbúð
minni vera, svo í henni gæti
fjölskylda lifað þolanlegu lífi,
en 2 herbergi og eldhús. Margir,
allt of margir, hafa orðið að
láta sér nægja miklu minna hús-
næði. Þrátt fyrir það er ekki
sagt, að vandræðin séu svo al-
menn, að til þess þurfi að koma
að miða við minnstu finnanlegu
tilfellin, eða færa húsnæðis-
notkunina niður í eitthvað ör-
lítið lágmark, en það er gert
þarna. Því heita má, að sé farið
eftir ofanskráðum mælikvarða,
þá mætti taka af íbúðum hverr-
ar einustu miðlungsfjölskyldu í
bænum og ráðstafa. Er þetta að
sjálfsögðu þegar útilokað, ef
herbergjaskipun er ekki þann
veg háttað, að hægt sé að taka
herbergi, eitt eða fleiri, „úr
sambandi“, ef svo mætti segja„
við aðalíbúðina. Eftir þessum
skala er því ófært að fara, nems.
í þeim tilfellum, þar sem her-
bergin eru þetta allra minnst
3, 4 eða 5 talsins, auk eldhúss.
Því þá að setja slíkan barnaskap
fram í frumvarpsformi? Vitað
er, að óframkvæmanleg lög
hafa alltaf hættur í för með sér
fyrir aðra löggjöf, svo og dóms-
vörzluna í landinu.
Ég vil leyfa mér að nefna ör-
fá dæmi, þar sem ég þekki til.
Kunningi minn, giftur og á
eitt barn, tók á síðastliðnu
hausti á leigu íbúð, 3 herbergi
og eldhús, um 70 ferm. að
stærð, en leigan er frá gamalli
tíð 125 kr. á mánuði. 1 þessum
70 ferm. er meðtalið eldhús, en
það hlýtur, samkv. venjulegri
merkingu orðanna: íbúð, fbúð-
arhúsnæði, íbúðarherbergí
(fléiri saman), að reiknast með„
Frh. á 6. síðu.
HELDUR lítið hefir verið
rætt um vinstri stjórn upp
á síðkastið, enda allt í óvissu
um það mál. Svo er að sjá á
Tímanum og Þjóðviljanum, að
ekki blási byrlega fyrir sam-
lyndið milli Framsóknarmanna
og kommúnista. Tíminn segir:
,,t>að vekur slæmar grunsemd-
ir, að síðan viðræður um mynd n
vinstri stjórnar hófust, hefir aðal-
blað sósíalista oft veizt að Jónasi
Jónssyni og fleiri Framóknarmönn
um, talið þá varga í véum þjóð-
félagsins, líkt þeim við Darlan og
þar fram eftir götunum.
Slíkar árásir hljóta vitanlega að
leiða til gagnsóknar og geta. |:ví
ekki orðið' til annars en að gera
sambúð flokkanna stirðari og
spilla fyrir því, að samkomulag
náist.
Það er engan veginn ólíkleg til-
gáta, að tilraunir Þjóðviljans til
þess að stimpla vissa Framsókna’
menn andvíga vinstri samvinnu,
séu af þeim toga spunnar, að inn
an Sósíalistaflokksins séu allmarg-
ir menn andvígir slíkri samvinnu
og eigi þannig að draga athyglina
frá þeim.
En þetta tekst ekki. Þeir samn-
ingar, sem nú standa yfir, m.mu
leiða í ljós, hvort Sósíalistaflokk-
urinn meinar það. alvarlega, þagar
hann þykist vilja vinna að umbóí-
um með öðrum flokkum, eða hvorf
það er yfirskyn eitt, sem á að
draga athygli frá þeim sambönd-
um, sem hafa legið milli hans og
Moskva“. .
Nú er Þjóðviljinn hinn ham-
rammasti og lætur skammirnar
dynja á Sjálfstæðisflokknum og;
Alþýðuflokknum fyrir að hafa
komið í .veg fyrir myndun inn-
anþingsstj órnar! Þessir vondu
flokkar fordjörfuðu þá „eðli-
j legu leið“, sem hinn hjarta-
hreini Sósíalistaflokkur vildi.
fara til að bjarga heiðri þings-
ins okkar!
Þjóðviljinn segir:
„Sjálfstæðisflokkurinn og Al-
þýðuflokkurirm vildu þá ekki fara
þá eðlilegu leið, sem Sósíalista-
flokkurinn lagði til, heldur vildi
þessi meirihluti þingsins knýja
íram einskonar uppgjöf þingsins
við' stjórnarmynduri' og gerði það
og skammar svo og svívirðir þing-
ið fyrir vesaldóm, en eru þó sjálf-
ir meirihluti þingsins! Slíkur
skollaieikur er hverjum manni
auðsær“.
Þeir kunna að koma orðum
að því, sem þeir vilja segja,
Þjóðviljapiltarnir! Og mikill
væri þeirra frami, ef stað-
reyndaskrattarnir væru ekki
alltaf að þvælast fyrir þeim.
Þar segja nefnilega svo oft allt
annað.
Kommúnistar háfa aldrei
viljað taka þátt í neinní stjórn
og þessvegna r.pilltu þeir fyrir
því, að innanþingsstjórn kæm-
ist á, og þessvegna, var þeim
afar illa við tilraun Haralds
Guðmundssonar til myndunar
vinstri stjórnar innan þings. Og
hver var svo „eðlilega leiðin“
kommanna? Engin önnur en sú,
Frh. á 6. síðu.