Alþýðublaðið - 08.01.1943, Síða 6

ar.^.natahfCi
ALS>ÝDUBLAÐIÐ

}
Dómhöllin í Washington.

I þessu húsi hefir hæstiréttur Bandaríkjanna aðsetur sitt.
HANNES Á HORNINU
Frh. af\ 5. síðu.
ekki, því að loksins, þegar ég
'komst út á aðal ökuveginn, flýtti
4g mér heim. Því ég var búin
aö bíða þama lengi. Ölgerðarbíll -
snn kom að í þessu og var æði
'Uma þversum á götunni. Hann
þurfti að komast inn í portið, en
ég tók númerið af þeim bíl, sem
var svo laglega á gangstéttinni,
að enginn gat komizt fram hjá.
Hann var númer 1432, gráleitur
að Iit og fólksflutningabíll.“
. „MER FINNST, að gangandi
fólk ætti að vera hvatt til að gefa
upp númer þeirra bíla, sem svona
er ekið, úr því lögreglan er svo
fáliðuö, að hún má ekki veva að
Iþví að sýna sig' á þessum út-
Iqálkum nema á margra vikna
fresti. Það liggur í augum uppi
öllu alsjáandi fólki hvort Iög-
jceglán hefir aldrei séð grjóthrúg
una fram á miðja gangstéttina á
Frakkastígnum, en þetta er nú
kannske svo, að það á að vera
svona, því yfirleitt lítur út ’fýrir,
að gangstéttirnar séu til orðnar
€il allrar úotkunar annarrar en
jþeirra gangandi. Þá er ég nýbúin
að sjá tilkynningu til allra garig-
andi, um að hótað er sekt, e£ það
hlýði ekki umferðareglunum “
„EN HVERNIG væri að hafa
hausaskipti á þessu? Gangandi
1 fólk aetti að sekta þessa umsjón-
armenn, sem eiga að stjórna um-
férð ,en gera það ekki. Það má
faeita furðulegt hirðuleysi, að leyfa
stærðar grjóthrúgum rými f gang
stéttum, eins og t. d. á Frakka-
Stígnum. Þessi grjóthrúga var þar
í fyrra og máske á hún að vera
Jþarna árum saman. Stórar ,nd-
farúgur eru og á þessari emu
gangstétt. Á Karlagötu eru alltaf
EfS—19 bílar og það svo fast upp
«dð girðingarnar, að það er ekki
•öiokkur leið að komast á milli
Svo eru þessir menn að tala um
að sekta fólk fyrir hirðuleysi í um-
ferð.“
ÞÓ AÐ EG BIRTI þetta bréf,
er ég ekki sammála því, að öllu
leyti. Ef ekki er hægt að fá fólk
til að hlýða nauðsynlegum regl-
aim til að auka öryggi allra, þá
verður að beita hörðu. Hins vcg-
ar er ekki nema eðlilegt að fólk
; faeimti það, að lögreglan framfylgi
þeim reglum, sem hún hefir sjálf
«ett,
Hannes á horninu.
Septimufundur í kvöld kl,
8®/0. Stutt erindi. Upplestur.
„Viðfömlu svarar „Víðförlum*
Vandlætingin yf ir dansstund
oiii í veitinoahðsoDoi.
V
fy v
ÍÐFÖRULL" hefir í
3. og 4. hefti „Eimreiðar-
innar“ tekið að sér mál kvenna
í veitingasölum bæjarins. —
Finnst sumum, að höfundur
greinanna taki ekki eins hrein-
lega og æskilegt væri á þess-
um málum, og ég veit til þess,.
að konur ætluðu að andmæla
þessu, þó ég yrði fyrst til, þá
var það aðeins tilviljun. „Eim-
reiðin“ hefir þannig skipað sér
í flokk þeirra blaða, sem síðan
hernámið fór fram, hafa fund-
ið eina flokkaskiptinguna enn
upp, sem sé, menn og konur,
þótt framfaraþjóðirnar tali um
þjóðarheildina og einstaklinga
hennar, og þannig komið upp
um þjóðiría misfellum, sem
hefðu mátt liggja milli hluta.
Höf. sagði í fyrri grein sinni, að
„sæmd þjóðarinnar sé meir
undir konum komin nú á tím-
um“ — og veltir þannig á-
byrgðinni yfir á konur, en eng-
in úrræði nefnir hann, aðeins
ágalla. Margir hafa á undan-
förnum árum talað um fram-
lenging skóldaskyldualdurs.
Enda sýnir það sig, að skóla-
fólkið unir sér við sín störf og
skemmtir sér innbyrðis. En
þeir þurfa að vera undir góðri
stjórn. Og með allri virðingu
fyrir menning dreifbýlisins,
veit ég ekki hvort skólabragur
héraðsskóla tekur fram skóla-
brag bæjanna. Gamlar venjur
hafa meinað konum að láta til
sín taka um opinber mál.
Ég skil vel, að sumir kunni
því illa, að þeim sé goldið í
sömu mynt. En svo má ganga
fram af, jafnvel hlédrægustu
konum, að þögnin og þolin-
mæðin verði þeim ofraun,
jafnvel þótt hnefinn sé reidd-
ur gegn þeim og röddin sé
brýnd. Ösiðsemi og lausung
finnst á öllum öldum og enn í
dag, en ef réttilega væri dæmt,
ætli þá ekki að „bæði valdi“?
Hver og einn þekkir bezt sitt
eigið hugarfar. En orðatiltæki
„óhreint,“ „feimnismál“ og
„sex appeal,“ sem höf. stráir á
víð og dreif um greinarkorn
sitt, minnir á liðinn tíma, þeg-
ar kynferðismálin voru óhrein
feimnismál og verzlunarfólkið
varð að taka „sex appeal“ í
þjónustu sína, til þess að selja
dagkrem og næturkrem, kyn-
ferðisbæklinga og annað í þágu
I þeirra mála — að vísu er hægt
að lifa af því að framleiða og
selja slíkt, ala á munaðinum og
koma sér hjá ábyrgðinni, en
það var og er aðflutt „tækni“,
því á þessu sviði hefir íslenzk
þjóð allt til skamms tíma verið
hreinleg og heilbrigð, þótt má-
ske hafi tekist að gera eðlileg
fyrirbrigði náttúrunnar að
„sensation“ og klækjum.
í höndum snillinganna verða
þau að loganum helga, en
klaufunum tekst ekki eins vel.
Það virðist styggja höf., að ég
víti framkomu verzlunarfólks,
einkum kvenna, en er það ekki
eina fólkið, sem erlendu gest-
irnir hafa auðveldan aðgang
að, og eru þau viðskipti ekki
víðtækari en dansstundirnar í
veitingahúsunum? Höf. er
bjartsýnn, er hann minnist á,
að landið okkar fóstri það
elskulegasta og upplagsbezta
ungt fólk, sem til er undir sól-
inni, — minna dugar nú ekki
— að vísu hefi ég víða farið,
en alls staðar undir sólu hefi
ég ekki verið. En er það elsku-
legt eða upplagsgott aðkast
eins dagblaðs bæjarins til
tveggja stúlkna er slösuðust í
herbifreið — en fyrirsögnin
um frásögn slyssins var svona:
„Ekki eru allar ferðir til fjár,“
þótt þær hefðu ekki átt að
vera í herbifreið, sjálfs sín
vegna? Slík blöð eru líkt og
þeir, sem eru að tala um að
kasta stúlkum þeim í sjóinn,
sem séu með hermönnum, eftir
stríðið, fyrr kemur kjarkurinn
ekki — ekki stofuhæf, þótt
maður óvart kaupi þau á götu-
horni. Ekki veit ég af hvaða
rótum bjartsýni höf. er runnin,
en mér finnst, að þjóðina vanti
alla ábyrgðartilfinning og gagn
kvæman skilning á högum ein-
staklinganna og einkum holla
gagnrýni á sjálfri sér. Og það
virðist óviðeigandi, að óvaldir
menn rísi upp og blandi sér
opinberlega í einkamál kvenna,
þegar flestum finnst að áríð-
andi sé að þjóðin standi sem
einn maður. Það er að minnsta
kosti ekki í samræmi við
frelsishugsjón íslendinga.
En heiðraði hr.! Eruð þér
ekki hinn rétti leiðsögumaður
,fáfróðu sveitabarnanna“ í
veitingaJiúsunum? Að minnsta
Frh. af 4. síðu.
þegar íundið er gólfflatarmál í-
búðar. íbúðin er öll samfelld
heild, innangengt úr einu her-
bergi í annað og ógerningur að
leigja eitt út, nema láta fram-
leigutaka ganga um önnur her-
bergi íbúðarinnar eða hafa um-
gang um hans herbergi.
í nýju húsi í Norðurmýri
hefir .maður, sem ég þekki, 3
herbergi og eldhús á 1. hæð
húss og eitt herbergi í kjallara.
Stærð íbúðarinnar sem næst
80 ferm. í heimili: Kona, 2 börn
og vinnustúlka, sem öll mættu
hafa að því er virðist 65 ferm.
í Höfðahverfi býr maður
nokkur, sem ég þekki deili á,
og hefir þar á leigu 2 herbergi
og eldhús, að stærð, 60 ferm.
Hjónin eru bara tvö í heimili,
og mættu því hafa aðeins 30
ferm. Annað herbergið er geysi-
stórt, hitt mjög lítið og eldhús-
ið eins og skápar. Þessi maður
hefir helmingi of stóra íbúð. —
Hvað á hann að gjöra? Að
framleiða 5 börn í flýti er ekk-
ert áhlaupaverk, en svo
mörg börn þyrfti hann að eiga
til þess að mega halda húsnæð-
inu óskertu. Að framleigja arín
að herbergið? Það er hægt;
bæði oprtast út í innrigang í-
búðarinnar. En hvort? Hann
kæmi vart húsgögnum sínum
öllum í minna herbergið, þótt
staflaðí væri, ef hann vildi
framleigja það stærra. Geymslu
undir húsgögnin virðist útilok-
að að fá á leigu. Hann gæti að
vísu framleigt minna herbergið,
en þá aðeins einhleyping, því
eldhúsið er alltof lítið fyrir 2
húshöld, en það er fjölskyldun-
um, sem aðallega þarf að sjá
fyrir húsnæði; einhleypingar
geta frekar holað sér niður ein-
hvers staðar.
Þetta er torleyst þraut og
verður aldrei leyst, nema síður
sé, með gólfflatarmáli þessa
frumvarps. Tilvikin eru svo
mörg og margháttuð, að um
þau verður ekki látið gilda eitt
allsherjar stærðarlögmál, held
ur yrði slík framkvæmd, sem
gert er ráð fyrir í nefndu frv.
aðeins að fara eftir aðstæðum
í hverju einstöku tilfelli. En
til þess að meta hæf ni til leigu-
náms hverju sinni, án tillits til
pólitískra skoðana eða þjóð-
félagsaðstæðna, treysti ég
ekki nefnd, sem kosin væri að
meirihluta af bæjarstjórn Rvík-
ur, iþótt kommúnistar geri það.
Viðvíkjandi skatti þeim, sem
um getur í síðari hluta frv, og
kallaður er stóríbúðaskattur.
vildi ég aðéins mega segja, að
nafngiftin er röng, hann ætti
að heita smá- og miðlungsíbúða
skattur. T. d. má maðurinn,
sem ég nefndi fyrst, hafa til í-
búðar fyrir fjölskyldu sína 35
ferm. að viðbaéttum 25% til
þess að sleppa við skatt, eða
alls um 44 ferm. Hann hefir
70 ferm. og þar við bætast
gangar innan íbúðar (baðher-
bergi ekkert) ca. 3 ferm. eða
alls 73 ferm. Hann yíði þá að
greiða skatt af 29 ferm. Af
fyrstu 20 ferm. ki\ 5,00 á ferm.
eða 100 kr. og kr. 20.00 á fer-
m. af þeim 9, sem eftir verða,
eða alls kr. 280,00 í „stóríbúða-
skatt“ af íbúð, sem hann getur
ekki, ef á er iitið sanngjöm-
um augum, leigt út frá sér af
og sem hann varð að taka, því
ella var hann á götunni.
Næsti maður, sem ég nefndi,
slyppi að líkindum við skatt,
og gæti hann talið það heppni
þó, en sá þriðji yrði að greiða
um 200 kr. í „stóríbúðaskatt“
fyrir kjallaraíbúð í Höfðahv.,
sem öll rennur út í slaga, og
þar sem allt myglar af völdum
vatns.
kosti munuð þér hafa hið rétta
„sex appeal“ fram yfir mig, og
vinsemd yðar og einlægni gæt-
uð þér þá lagt í þá leiðsögn.
Víðförul.
Þegar á þetta frumvarp er
litið, sem beild, er það lítlS
betra en harmakveirí Morgun-
blaðsins 18. des. s.l., þar sera
kvartað er mjög undan því ó-
réttlæti, að bænum sé talið
skylt að sjá íbúunum fyrir jhús
næði. Annar aðilinn heimtar
iframkvæmanlegar framkvæmd
ir, hinn ófáanlegt (frá fyrrv.
ríkisstjórn að minnsta kosti) —
vald til handa ríkisskipaðri
nefnd, sem ekki er til.
Þannig er allt á sömu bók-
ina lært. Eintómt kák og fum,
stóryrði og orðagjálfur. Hið
eina raunhæfa í húsnæðismál-
um þessa bæjar hefir, bæði fyrr
og síðar, verið hrint fram
af Alþýðuflokknum. Hvernig
væri ástandið í þessum málum,
ef aldrei hefðu verið byggðir
verkamannabústaðir? Hvílíkt
ógurlegt okur væri hér ekki á
húsaleigu allri, þegar eftir-
spurn er svo gífurleg, en fram-
boð á húsnæði ekkert, ef Al-
þýðuflokkurinn hefði ekki kom
ið inn ákvæðunum um bann við
hækkun á húsaleigu í gengis-
lögin frá 1939? Hvaða hörm-
ungar hefðu af leitt, ef ráðherra
Alþýðuflokksins í þáv. ríkis-
stjórn, Stefán Jóh. Stefánssom
hefði ekki þvingað í gegn him-
ild til útgáfu bráðabirgðalaga
um húsaleigu haustið 1941? —
Berið aðeins saman þær ráð-
stafanir og svo úrræðaleysi
það, er skín út úr bráðabirgða-
lögunum frá 29. sept. s.l. Lítið
á verkamannabústaðina, verk
Alþýðuflokksins — og berið þá
saman við Höfðaborg íhaldsins!
Kjörorð bæjarstjórnarmeirihlut
ans í húsnæðismálunum virðist
vera: Helzt engar ráðstafanir
ef þá nokkrar, þá of seinar, ill-
ar og asnalega framkvæmdar,
svo og Ramakvein um órétt-
látar skyldur, sem bænum séu
lagðar á herðar. í einu orði
agt: Flótti frá veruleikanum.
Síðan koma kommúnistar og
þykjast nú heldur en ekki
ætla að reka af sér sliðruorð-
ið og sýna, að þeir væru ábyrg-
ur flokkur. Útkoman verður:
Óframkvæmanlegt flaustur-
verk, hæft aðeins til þess að ó-
nýta aðrar ráðstafanir, sem
gerðar kynnu að verða, því enn
þá er ekki öll nótt úti.
Má á næstunni búast við tíl-
lögum nefndar þeirrar ,er skip
uð var til þess að endurskoða
húsaléigulöggjöfina. Tillögur
nefndarinnar munu þegar vera
fullbúnar og má fyllilega vænta
þess, að þar verði aðeins gott
eitt að finna, því gegnir menn
eru þar að verki. Virðist það
og vera eitt brýnasta vanda-
mál, þeirra, sem finna þarf á
lausn, að koma í veg fyrir frek-
ari vandræði af völdum húsnæð-
iseklunnar, en þegar eru orðin.
Heimilisvilltur maður hefir
verið talinn standa utangarðs í
þjóðfélaginu. Hvað mun þá um
konur og börn? Hvílíka fram-
tíð búum við komandi kynslóð
er hún þarf að gista götur borg-
arinnar og alast upp í bölvun og
vanmáttarkennd þeirri, sem
af ihúsnæðisleysi leiðir.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN?
Frh. af 4. síðu,
sem nú er verið að baslast á-
fram á. ,Þeir bentu á það sem
sína leið, að ríkisstjóri skipaði
embættismannastjórn. Stjórn
Björns Ólafssonar og Vilhjálms
Þórs og þeirra félaga er því
komin samkvæmt vilja og á-
bendingu Brynjólfs, Sigfúsar,
Einars og taglhnýtinga þeirra á
þingi.
Svo geta menn velt því fyrír
sér, hverjir það eru, sem eink-
um bera ábyrgð á uppgjöf al-
þingis og álitshnekki, — Það
er kannske eina ábyrgðin sem
kommúnistar hafa tekið á ríg,
en virðast þó vilja hlaupa iHid-
an henni nú.