Alþýðublaðið - 15.01.1943, Blaðsíða 5

Fostudagur 15. janúax- 1M.H. kLÞYÐUBLAÐIÐ
rnmmmmmmm<mm s m. i i 'i" J mrnmm—V*— 'l*1 ''''" «•-' "nn''r.”« i - - i- ' -U . .-in« -rrji —m ’***’’**■*■ .. .. .—■***%.- .-*•
mtm
Ipislil
y :■ y ; ;

.
V'W
■

í skjóli Sphinxinnar.
Á myndinni sést ein hdnna þús'ind ára .gömlu Sphinxa í Egyptala.nd,i. Fyrir framan hana hefir verið hlaðið ioftvarnairbyrgi
úr sandpokum. Ofan á byrginu sjást brezkar hjúkrunarkonur
EG ER nýkominn loftleiðis
frá Tyrklandi, — þar sem
ég fékk betri fréttir um afstöð-
una gagnvart bandamönnum en
nokkursstaðar annarsstaðar í
Evrópu. Eg komst að raun um,
að það er enginn möguleiki á
því, að Tyrkir gangi í h^ernað-
arbandalag með möndulvéldun-
um. Tyrkir munu standa utan
við styrjöldina eða berjast gegn
Þjóðverjum að öðrum kosti.
Ástæðurnar til þessa liggja
djúpt. Tyrkir, einkum núver-
andi stjórn þeirra, þekkja Þjóð
verja of vel til þess, að þeir
geri bandalag við þá. Forsetinn
Inönu, forsætisráðherrann
Saradjoglu og Chakmak mar-
skálkur, yfirmaður herforingja-
ráðsins tyrkneska, sem allir eru
lærisveinar hins mikla Kemal
Ataturk, vita vel, hvernig Þjóð-
verjar fóru með Tyrki í fyrri
heimsstyrjöldinni. Þeir eru all-
ir gæddir varúð Ataturks. „Var
ið ykkur á Þjóðverjum“, sagði
hann. Slík er afstaða allrar þjóð
arinnar. I Ankara verða menn
varir við þessa afstöðu í stjórn-
arskrifstofunum, í hermanna-
skálunum, í sendisveitarskrif-
stofum, í veitingahúsum og jafn
vel meðal fólksins á götum úti.
Tyrkjum er beinlínis illa við
Þjóðverja.
Sendiherra nazista, Franz
von Papen, sem nú er orðinn
63 ára gamall, er enn þá mað-
ur, sem vekur eftirtekt, jafn-
vel töluvert umtal. Hann er dá-
lítið líkur gamalli kvikmynda-
hetju, sem enn þá kemur
snöggvast fram á sviðið, en fær
ekki framar nein stór hlutverk.
óaðfinnanlega klæddur og sí-
brosandi ferðast von Papen um
göturnar í Ankara í bílnum sín-
um, sem skreyttur er haka-
krossi og í íylgd með honum
eru gullborðalagðir fulltrúar
frá her og flota.
Hann hafði þýðingarmikið
starf á hendi á þeim tíma, aem
þýzk-rússneski ekki-árásarsamn
FJ* FTIItFARANDI GREIN,
sem þýdd er úr Reader’s
Digest, en birtist upphaflega
í The American Mercury, eP
eftir Henry J. Taylor, sem
Bandaríkjamenn. sendu. til
Tyrklands, til þess að verða
vísari um afstöðu Tyrkja í
styrjöldinni, ef nazistar réð-
ust á þá.
ingurinn var í gildi. Hann fékk
skipun um það frá Hitler, bak
við Rússa, að vinna að þýzk-
tyrknesku bandalagi, þar sem
Rússar væru útilokaðir frá
Dar danellasundi, sem nazist-
arnir tækju undir sína vernd.
Honum misheppnaðist þetta.
Þegar Iíitler réðist svo á Stalin
og gerði Rússa að bandamönn-
um Englendinga, varð hlutverk
von Papans ókleift í fram-
kvæmd. * ■ > au xöcid
Sendiherra þessi er enn þá í Þjóðverj
jafnslægur og hann áður var,
hættulegur maðu.r, hvar sem
hann er, samvizkulaus glæfra-
maður, refur hinn mesti og
geysilega metnaðargjarn. Og
Tyrkir líta á þennan mann, sem
gljástrokinn fulltrúa hers, sem
þá og þegar kunni að ráðast á
þá:
Á sviði viðskiptalífsins hafa
Þjóðverjar einnig átt við erfið-
leika að stríða. Stórfenglegur
verzlunarsamningur var sam-
inn í Ankara haustið 1941 af
hinum mikla viðskiptaspeking
þeirra, Dr. Karl Cloclius. Mikið
var um aýrðir, þegar þessi
samningur var undirritaður og
vakti hann töluverðar áhygg>
ur meðal frjálsra þjóða. Samn-
ingurinn hljóðaði á viðskipti,
sem næmu 45,000,000 tyrkn-
eskum pundum. Þjóðverjar
skíuldbundu sig til þess að
kaupa matvæli, tóbak, kopar og
ýmislegt fleira, en Tyrkir áttu
að fá vélar, flugvélar, skrið-
dreka, byssur og birgðir af vara
hlutum í þessi tæki.
Af hálfu Þjóðverja hefir
naumast verið gerð tilraun til
þess að uppfylla þessar skuld-
bindingar. Og hinir varkáru
Tyrkir vilja ekki senda Þjóð-
verjum vörur, án þess að fá
eitthvað í staðinn. Fyrir' stríð
höfðu Þjóðverjar undir sínu
eftirliti meira en 60 prósent af
utanríkisverzlun Tyrkja. Nú
hafa þeir minna en 15 prósent
undir sínu eftirliti.
í krafti láns- og leigulaganna
og hinnar vaxandi vináttu, sem
er mikið að þakka hinum
amerískp sendiherra, Laurence
A. Steinharelt, hafa Bandarík-
in og Stóra-Bretland verið fljót
að færa sér í nyt erfiðleika
a á viðskiptasviðinu.
Amerískar vörur, betri en naz-
istar geta framleitt, koma nú
til Tyrklands bæði landveg og
sjóleiðis Bandaríkin kaupa nú
allan kopar, sem Tyrkir fram-
leiða og ýmislegt fleira.
Böl styrjaldarinnar hefir ekki
farið fram hjá Tyrkjum, en
komið hart niður á viðskipta-
lífi þeirra. Dýrtíðin hefir vax-
ið þar um 180 prósent síðan
stríðið byrjaði og á síðasta ári
óx hún um 70 prósent. Tyrkir
fluttu út hveiti fyrir stríð, en
nú eru bændur í hernum og
brauð, sem búið er til úr ýms-
utn verfiefnum, er skammtað.
V* , . hveiti og Qpgjum hefir
þref' ’ n ’CV v/öfaldast á
síðustu átta mánuðum. Og þó
er ekki séð fyrir endann á dýr-
tíðinni enn þá. — Flugmálaráðu
neytið tyrkneska sendi nýlega
sendinefnd til Berlínar, til þess
að reyna að útvega varahluti í
flugvélar, sem Tyrkir höfða
keypt af Þjóðverjum. Þjóðverj-
ar neituðu algerlega, annaC*
hvort af því að þeir hafa ekki
verið aflögufærir eða ekki vilj-
að stuðla að því, að flugvélar
Tyrkja væru flugfærar. Tyrk-
irnir fóru tómhentir frá Berlín.
Einn af flugmálafulltrúum
Breta, Robert George, komst að
þessu og bauðst til að útvega
þeim þá varahluti, sem þeir
þörfnuðust. Innan mánaðar
sendu Bretar varahlutina, sem
þeir höfðu safnað saman úr
þýzkum flugvélum, sem brezka
flugliðið hafði skotið niður eða
fundið í Sýrlandi, þegar Sýr-
land var tekið.
Tyrkir eiga ekki nema 640
flugvélar. Það virðist vera fá-
tæklegur flugfloti, en Ameríku
mönnum hættir ef til vill við
því að gleyma, að Tyrkir eru í
hernaðarbandalagi við Englend
inga. Og í krafti þessa banda-
lags hafa Bretar nú gert flug-
velli víða um Tyrkland. Eins
og Þjóðverjum er kunnugt, er
allur brezki flugflotinn í lönd-
unum fyrir botni Miðjaxðarhafs
ins, undir Sir Arthúr Tedder
flugmarskálks, tilbúinn að
veita Tyrkjum lið, ef á þá yrði
ráðizt.
Tyrlrir eru þrautseigir menn.
Arabíu-Lárus, hinn frægi,
brezki ævintýramaður, kallaði
þá „beztu hermenn veraldar-
innar að upplagi“. Þeir eru her-
skáir mjög. Þeir eiga 750,000
manna fastan her, sem nú er
hafður gegnt Batum í Litlu-As-
íu. Tyrkir fluttu hann þangað
frá búlgörsku. landamærunum,
þegar Þjóðverjar hófu sókn
sína suður Kákasus. Þessi her
er vel æfður og honum er vel
stjórnað. Einnig eiga þeir
150,000 manna lið, sem æft hef-
ir verið til skæruhernðar. Tyrk-
ir eiga gott stórskotalið, en
þurfa að fá liðsauka á því sviði
frá bandamönnum. Þeir eru fá-
tækir að skriðdrekum, enda
þarfnast þeir ekki skriðdreka í
fjallalöndum sínum.
En myndu nú Tyrkir reyna
að komast að samningum, til
þess að komast hjá blóðsúthell-
ingum? Eða myndu þeir berj-
'ast? 1 þeim erindagerðum flaug
ég til Ankara, að komast að
þessu, og þessa spurningu lagði
Frh. á 6. síðu.
Nokkur orð um sagnfræðmginn, sem skreið inn í þögn-
ina og brýtur nú heilann um „dularfull fyrirbrigði". —
Ég verð að biðja afsökunar!!
r| ATT MÉR EKKI í HCG! Út af
smábréfi, sem ég birti í fyrra-
dag, þar sem ég var spurður um
alþýðukonuna, sem stakk upp í
Sverri Kristjánsson svo eftirminrii-
lega, að hann steinþagnaði, þýtur
hann upp í Þjóðviljanum í gær.
Það var búið að segja mér þetta,
að ekki msetti nefna nafn Önnu
frá Moldnúpi, þar sem sagnfræð-
ingurinn væri nærstaddur, því að
þá þyti hann upp eins og skelli-
naðra og spýtti eitri í allar áttir
JÁ, ÞAÐ ER BÁGT að bera
meinsemd smæðartilfinningarinnar
í br jósti gagnvart einhverju! Hver
skyldi þó halda, að heill sagnfræð-
ingur, kunnur fyrirlesari, fram-
bjóðandi til alþingis og einn af
þeim fremstu í „forystuliði verka-
lýðsins,” glæsileg byltingahetja og
sérfræðingur í Marxismanum, yrði
sem tröllum riðinn út af því, að
allt í einu stígur fram óþekkt al-
þýðukona, sem varla hefir litið
upp úr fiskftarmu, frá hrífunni, eða
af saumaskap-num, nema þeger hún
hefir notað svefntíma sinn til að
4esa góðar bækur, og segir við
hann: „Nem þú staðar augnablik,
piltur minn! Ég ætla að segja við
þig nokkur orð!“
EN VIÐ HÖFUM orðið vottar að
þessu. Sagnfræðingurinn, byltinga-
maðurinn, Marxistinn „snarstanz-
ar“, rekur upp stór augu, hugsar
sem svo: Hvað vill kerling sú, hin
auma! Hann hlustar um stund,
svarar svo með þjósti miklum, fær
aftur hógvært svar — og — skríð-
ur svo inn í þögnina!!
OG I ÞÖGNINNI brýtur hann
heila sinn: Var þetta sýn? Er þessi
Moldnúpsnorn aðeins blekking?
Var talað til mín úr Moldnupnum
annarlegri rödd Ingimars Jónsson-
ar, Sigurbjörns Einarssonar eða
bara Hannesar á horninu? Og hann
brýtur heila sinn enn um þetta.
Það er erfiðara viðfangs en jafnvel
þyngstu sögulexíur eða flóknustu
hagfræðikenningar Marx!
Itfcb á 6. s£5u.