Alþýðublaðið - 15.01.1943, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 15.01.1943, Blaðsíða 5
Fostudagur 15. janúax- 1M.H. kLÞYÐUBLAÐIÐ rnmmmmmmm<mm s m. i i 'i" J mrnmm—V*— 'l*1 ''''" «•-' "nn''r.”« i - - i- ' -U . .-in« -rrji —m ’***’’**■*■ .. .. .—■***%.- .-*• mtm Ipislil y :■ y ; ; . V'W ■ í skjóli Sphinxinnar. Á myndinni sést ein hdnna þús'ind ára .gömlu Sphinxa í Egyptala.nd,i. Fyrir framan hana hefir verið hlaðið ioftvarnairbyrgi úr sandpokum. Ofan á byrginu sjást brezkar hjúkrunarkonur EG ER nýkominn loftleiðis frá Tyrklandi, — þar sem ég fékk betri fréttir um afstöð- una gagnvart bandamönnum en nokkursstaðar annarsstaðar í Evrópu. Eg komst að raun um, að það er enginn möguleiki á því, að Tyrkir gangi í h^ernað- arbandalag með möndulvéldun- um. Tyrkir munu standa utan við styrjöldina eða berjast gegn Þjóðverjum að öðrum kosti. Ástæðurnar til þessa liggja djúpt. Tyrkir, einkum núver- andi stjórn þeirra, þekkja Þjóð verja of vel til þess, að þeir geri bandalag við þá. Forsetinn Inönu, forsætisráðherrann Saradjoglu og Chakmak mar- skálkur, yfirmaður herforingja- ráðsins tyrkneska, sem allir eru lærisveinar hins mikla Kemal Ataturk, vita vel, hvernig Þjóð- verjar fóru með Tyrki í fyrri heimsstyrjöldinni. Þeir eru all- ir gæddir varúð Ataturks. „Var ið ykkur á Þjóðverjum“, sagði hann. Slík er afstaða allrar þjóð arinnar. I Ankara verða menn varir við þessa afstöðu í stjórn- arskrifstofunum, í hermanna- skálunum, í sendisveitarskrif- stofum, í veitingahúsum og jafn vel meðal fólksins á götum úti. Tyrkjum er beinlínis illa við Þjóðverja. Sendiherra nazista, Franz von Papen, sem nú er orðinn 63 ára gamall, er enn þá mað- ur, sem vekur eftirtekt, jafn- vel töluvert umtal. Hann er dá- lítið líkur gamalli kvikmynda- hetju, sem enn þá kemur snöggvast fram á sviðið, en fær ekki framar nein stór hlutverk. óaðfinnanlega klæddur og sí- brosandi ferðast von Papen um göturnar í Ankara í bílnum sín- um, sem skreyttur er haka- krossi og í íylgd með honum eru gullborðalagðir fulltrúar frá her og flota. Hann hafði þýðingarmikið starf á hendi á þeim tíma, aem þýzk-rússneski ekki-árásarsamn FJ* FTIItFARANDI GREIN, sem þýdd er úr Reader’s Digest, en birtist upphaflega í The American Mercury, eP eftir Henry J. Taylor, sem Bandaríkjamenn. sendu. til Tyrklands, til þess að verða vísari um afstöðu Tyrkja í styrjöldinni, ef nazistar réð- ust á þá. ingurinn var í gildi. Hann fékk skipun um það frá Hitler, bak við Rússa, að vinna að þýzk- tyrknesku bandalagi, þar sem Rússar væru útilokaðir frá Dar danellasundi, sem nazist- arnir tækju undir sína vernd. Honum misheppnaðist þetta. Þegar Iíitler réðist svo á Stalin og gerði Rússa að bandamönn- um Englendinga, varð hlutverk von Papans ókleift í fram- kvæmd. * ■ > au xöcid Sendiherra þessi er enn þá í Þjóðverj jafnslægur og hann áður var, hættulegur maðu.r, hvar sem hann er, samvizkulaus glæfra- maður, refur hinn mesti og geysilega metnaðargjarn. Og Tyrkir líta á þennan mann, sem gljástrokinn fulltrúa hers, sem þá og þegar kunni að ráðast á þá: Á sviði viðskiptalífsins hafa Þjóðverjar einnig átt við erfið- leika að stríða. Stórfenglegur verzlunarsamningur var sam- inn í Ankara haustið 1941 af hinum mikla viðskiptaspeking þeirra, Dr. Karl Cloclius. Mikið var um aýrðir, þegar þessi samningur var undirritaður og vakti hann töluverðar áhygg> ur meðal frjálsra þjóða. Samn- ingurinn hljóðaði á viðskipti, sem næmu 45,000,000 tyrkn- eskum pundum. Þjóðverjar skíuldbundu sig til þess að kaupa matvæli, tóbak, kopar og ýmislegt fleira, en Tyrkir áttu að fá vélar, flugvélar, skrið- dreka, byssur og birgðir af vara hlutum í þessi tæki. Af hálfu Þjóðverja hefir naumast verið gerð tilraun til þess að uppfylla þessar skuld- bindingar. Og hinir varkáru Tyrkir vilja ekki senda Þjóð- verjum vörur, án þess að fá eitthvað í staðinn. Fyrir' stríð höfðu Þjóðverjar undir sínu eftirliti meira en 60 prósent af utanríkisverzlun Tyrkja. Nú hafa þeir minna en 15 prósent undir sínu eftirliti. í krafti láns- og leigulaganna og hinnar vaxandi vináttu, sem er mikið að þakka hinum amerískp sendiherra, Laurence A. Steinharelt, hafa Bandarík- in og Stóra-Bretland verið fljót að færa sér í nyt erfiðleika a á viðskiptasviðinu. Amerískar vörur, betri en naz- istar geta framleitt, koma nú til Tyrklands bæði landveg og sjóleiðis Bandaríkin kaupa nú allan kopar, sem Tyrkir fram- leiða og ýmislegt fleira. Böl styrjaldarinnar hefir ekki farið fram hjá Tyrkjum, en komið hart niður á viðskipta- lífi þeirra. Dýrtíðin hefir vax- ið þar um 180 prósent síðan stríðið byrjaði og á síðasta ári óx hún um 70 prósent. Tyrkir fluttu út hveiti fyrir stríð, en nú eru bændur í hernum og brauð, sem búið er til úr ýms- utn verfiefnum, er skammtað. V* , . hveiti og Qpgjum hefir þref' ’ n ’CV v/öfaldast á síðustu átta mánuðum. Og þó er ekki séð fyrir endann á dýr- tíðinni enn þá. — Flugmálaráðu neytið tyrkneska sendi nýlega sendinefnd til Berlínar, til þess að reyna að útvega varahluti í flugvélar, sem Tyrkir höfða keypt af Þjóðverjum. Þjóðverj- ar neituðu algerlega, annaC* hvort af því að þeir hafa ekki verið aflögufærir eða ekki vilj- að stuðla að því, að flugvélar Tyrkja væru flugfærar. Tyrk- irnir fóru tómhentir frá Berlín. Einn af flugmálafulltrúum Breta, Robert George, komst að þessu og bauðst til að útvega þeim þá varahluti, sem þeir þörfnuðust. Innan mánaðar sendu Bretar varahlutina, sem þeir höfðu safnað saman úr þýzkum flugvélum, sem brezka flugliðið hafði skotið niður eða fundið í Sýrlandi, þegar Sýr- land var tekið. Tyrkir eiga ekki nema 640 flugvélar. Það virðist vera fá- tæklegur flugfloti, en Ameríku mönnum hættir ef til vill við því að gleyma, að Tyrkir eru í hernaðarbandalagi við Englend inga. Og í krafti þessa banda- lags hafa Bretar nú gert flug- velli víða um Tyrkland. Eins og Þjóðverjum er kunnugt, er allur brezki flugflotinn í lönd- unum fyrir botni Miðjaxðarhafs ins, undir Sir Arthúr Tedder flugmarskálks, tilbúinn að veita Tyrkjum lið, ef á þá yrði ráðizt. Tyrlrir eru þrautseigir menn. Arabíu-Lárus, hinn frægi, brezki ævintýramaður, kallaði þá „beztu hermenn veraldar- innar að upplagi“. Þeir eru her- skáir mjög. Þeir eiga 750,000 manna fastan her, sem nú er hafður gegnt Batum í Litlu-As- íu. Tyrkir fluttu hann þangað frá búlgörsku. landamærunum, þegar Þjóðverjar hófu sókn sína suður Kákasus. Þessi her er vel æfður og honum er vel stjórnað. Einnig eiga þeir 150,000 manna lið, sem æft hef- ir verið til skæruhernðar. Tyrk- ir eiga gott stórskotalið, en þurfa að fá liðsauka á því sviði frá bandamönnum. Þeir eru fá- tækir að skriðdrekum, enda þarfnast þeir ekki skriðdreka í fjallalöndum sínum. En myndu nú Tyrkir reyna að komast að samningum, til þess að komast hjá blóðsúthell- ingum? Eða myndu þeir berj- 'ast? 1 þeim erindagerðum flaug ég til Ankara, að komast að þessu, og þessa spurningu lagði Frh. á 6. síðu. Nokkur orð um sagnfræðmginn, sem skreið inn í þögn- ina og brýtur nú heilann um „dularfull fyrirbrigði". — Ég verð að biðja afsökunar!! r| ATT MÉR EKKI í HCG! Út af smábréfi, sem ég birti í fyrra- dag, þar sem ég var spurður um alþýðukonuna, sem stakk upp í Sverri Kristjánsson svo eftirminrii- lega, að hann steinþagnaði, þýtur hann upp í Þjóðviljanum í gær. Það var búið að segja mér þetta, að ekki msetti nefna nafn Önnu frá Moldnúpi, þar sem sagnfræð- ingurinn væri nærstaddur, því að þá þyti hann upp eins og skelli- naðra og spýtti eitri í allar áttir JÁ, ÞAÐ ER BÁGT að bera meinsemd smæðartilfinningarinnar í br jósti gagnvart einhverju! Hver skyldi þó halda, að heill sagnfræð- ingur, kunnur fyrirlesari, fram- bjóðandi til alþingis og einn af þeim fremstu í „forystuliði verka- lýðsins,” glæsileg byltingahetja og sérfræðingur í Marxismanum, yrði sem tröllum riðinn út af því, að allt í einu stígur fram óþekkt al- þýðukona, sem varla hefir litið upp úr fiskftarmu, frá hrífunni, eða af saumaskap-num, nema þeger hún hefir notað svefntíma sinn til að 4esa góðar bækur, og segir við hann: „Nem þú staðar augnablik, piltur minn! Ég ætla að segja við þig nokkur orð!“ EN VIÐ HÖFUM orðið vottar að þessu. Sagnfræðingurinn, byltinga- maðurinn, Marxistinn „snarstanz- ar“, rekur upp stór augu, hugsar sem svo: Hvað vill kerling sú, hin auma! Hann hlustar um stund, svarar svo með þjósti miklum, fær aftur hógvært svar — og — skríð- ur svo inn í þögnina!! OG I ÞÖGNINNI brýtur hann heila sinn: Var þetta sýn? Er þessi Moldnúpsnorn aðeins blekking? Var talað til mín úr Moldnupnum annarlegri rödd Ingimars Jónsson- ar, Sigurbjörns Einarssonar eða bara Hannesar á horninu? Og hann brýtur heila sinn enn um þetta. Það er erfiðara viðfangs en jafnvel þyngstu sögulexíur eða flóknustu hagfræðikenningar Marx! Itfcb á 6. s£5u.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.