Alþýðublaðið - 18.03.1943, Side 5

Flmmtudagar 18. marz 1943.
ALÞYÐUBLAÐiÐ
ÉG er stríðsbrúður. Eg
kynntist tilvonandi mann-
inum mínum í virki einu á Fil-
ippseyjum. Við vorum aðskilin
um skeið eftir japanska árás,
en hittumst aftur á vígvellin-
um og vorum gefin saman í
frumskóginum.
1 skýrslu hjúkrunarkvenna
ameríkska hersins er ég skráð
ekkja. Maðurinn minn er á skrá
yfir þá, sem týndust í sóknar-
aðgerð. En ég veit, að ég er ekki
ekkja. Hann kemur til mín aft-
ur, ég er sannfærð um það.
Vorið 1941 sigldi ég til Fil-
ippseyja á herflutningaskipi á-
.samt 20 öðrum hjúkrunarkon-
um. Fjórar okkar áttu að fara
til Stotsenbergvirkisins, stóra
ríkissjúkrahússins, sem er í 60
mílna fjarlægð frá Manila.
Kvöldið, sem við komum, fór
um við í sparifötin og fórum í
foringjaklúbbinn, þar sem við
vorum heiðursgestir þetta
kvöld. Meðal foringjanna frá
Clark Field var Emanuel Engel
yngri. Hann var með annarri
stúlku á dansleiknum þetta
kvöld, en aldrei eftir það. Þetta
var ást við fyrstu sýn.
Þar sem Clark Field var að-
eins í hálfrar mílu fjarlægð,
kom ,,Boots“, en svo var hann
kallaður í kunningjahópi, oft
að heimsækja mig. Við fórum
í útreiðartúra, lékum tennis og
fórum í klúbba á kvöldin. Marg
ar hjúkrunarkvennanna lentu í
ástarævintýrum.
Svo hófst árásin á Filippseyj-
ar. 1 tvo sólarhringa gátu lækn-
arnir og hjúkrunarkonurnar
ekki sofnað dúr. Við þoldum
naumast að horfa á skað-
brennda og stórslasaða her-
mennina, sem komið var með.
Við vorum í læknahraki, svo að
hjúkrunarkonurnar höfðu mik-
ið að gera. Við urðum að rista
fötin utan af hinum særðu og
framkvæma bráðabirgðaaðgerð
ir. Við urðum alltaf að aöstoða
við skurðaðgerðir,
Sjúklingarnir, sem höfðu ver
ið í sjúkrahúsinu, þegar árásin
hófst, hurfu eins og dögg fyrir
sólu. Þeir fóru á fætur og í stríð
ið. Brátt höfðum við tekið á
móti 500 sjúklingum, enda þótt
ekki væru nema 200 rúmstæði
í sjúkrahúsinu. Fimm feta há
kjallarahola undir sjúkrahúsinu
var notuð sem loftvarnaskýli
fyrir 100 sjúklinga.
Um hálfum mánuði eftir hina
hræðilegu loftárás á Clark
Field, var hópur herlækna,
hjúkrunarkvenna og allir sjúkl-
ingarnir fluttir til Bataan. Eg
var í tvo daga á Manila, en
ekki fann ég Boots þar. Og ekki
■datt mér heldur í hug, að inn-
an skamms yrði ég að hjúkra
særðum mönnum á sendnum
fljótsbakka, þar sem snákar
teygðu sig niður af trjágrein-
um, sem skýldu okkur fyrir jap
önskum sprengjuflugvélum. Ap
arnir reyndu að stela þeim litlu
matvælum, sem við höfðum.
Við vorum alltaf svöng og allt
af hrædd. Við tókum okkur
skóflu í hönd og grófum ofur-
lítil greni til að skríða í, þegar
japönsku steypiflúgvélarnar
komu. Við þjáðumst öll af mýr-
arköldu og magaveiki.
Fyrst var ég við sjúkrahús
númer eitt í Limay á norður-
hluta skagans. Sjúkrahúsið var
hermannaskálar með yfir 500
rúmstæðum, því að alltaf var
verið að koma-með særða her-
menn frá hersveitunum, sem
vörðu undanhaldið á Bataan.
Alltaf heyrðust hættumerkin.
Hugrekki hjúkrunarkvenn-
Hefir skotið 309 Þjóðverja!
ICanpiBBia fnsknn*
hæsta verði.
Konurnar taka á margan hátt virkan þátt í styrjöldinni, bæði störfum í framleiðslunni, í
hjálpar- og hjúkrunarsveitum. í Rússlandi hafa konurnar jafnvel barizt við hlið karlmanna
á vígvellinum. Á myndinni sést ein þeirra kvenna, liðsforinginn Ljudmila Pavlichenko, sem
tók þátt í bardögunum um Sebastopol á Krím og hefir skotið hvorki meira né minna en 309
þýzka hermenn. Hún var stödd í Washington, þegar þessi mynd var tekin, í boði amerísku
stjórnar'innar, og er að heilsa Grace Cheney, sem er liðsforingi í hjálparsveitum amerískra
kvenna.
S
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
Æstar raddir tilkynntu okk-
ur, að þetta hefði verið síðasta
skipið. Japanskar sprengjuflug-
vélar voru á sveimi yfir okkur
og vörpuðu sprengjum á höfn-
ina. Foringjar fylgdu okkur á
skýli rétt við veginn. Eg var
svo þreytt, að ég lagðist út af
og steinsofnaði.
Eg var vakin af glaðværum
hrópum. Lítið gufuskip var að
koma og sækja okkur. Við grip-
um föggur okkar og hlupum til
skipsins og komumst um borð.
í sama bili tók sprengjunum að
rigna og fáeinum mínútum eft-
ir að við lögðum af stað, var
höfnin í rúst.
Þá tuttugu daga, sem við vor-
um á Corregidor, rigndi sprengj
um án afláts. En við höfðum of-
urlítinn hvolp, sem var betri
en nokkurt loftvarnamerki. Þeg
ar við sáum hann sperra eyrun
máttum við treysta því, að á-
rás væri í aðsigi. Og eftir ofur-
litla stund byrjaði hann að
spangóla. Rétt á eftir heyrðum
við svo í loftvarnaflautunum.
Dag nokkurn stökk apagrisling-
ur ofan af trjágrein og á bak
hvolpinum og reið á honum inn
í næsta loftvarnabyrgi.
Gefin saman á vígvellinum.
Eftirfarandi grein,
sem er eftir Dorothea
Daley Eugel, hjúkrunarkonu
í bandaríska hernum, fjallar
um orusturnar á Corregidor
og Bataan — auk þess, sem
hún segir frá giftingu höf-
undarins á vígvellinum.
lúsHagnavinnnstofan \
Balðnrsgotu 30.
anna var furðulegt. Engin
missti nokkru sinni vald á sér,
þrátt fyrir kvíðann og eftir-
væntinguna. Erfiðast var að
halda hinum særðu frá því að
fara út á vígvöllinn, áður en
þeir voru grónir sára sinna.
Meðan ég gekk milli rúmanna
og gaf hinum særðu innspýting
ar og skipti umbúðum á þeim,
vonaði ég, að ég rækist á Boots.
Snemma í janúar, eftir að
hann hafði verið sendur í varn-
arliðið við Mariveles, í 20 mílna
fjarlægð, frétti hann, að ég
væri nálægt Limay. Við fyrsta
tækifærið kom hann og heim-
sótti mig. Við vorum bæði í
mógula búningnum (hjúkrunar
konurnar höfðu hafnað hvítu
einkennisbúningunum). Við
vorum þreytt og vondauf um
framtíðina, en þegar hann tók
utan um mig, fannst mér styrj-
öldin aðeins vera martröð og
ást okkar eini raunveruleikinn.
Og fyrst hann fann mig í allri
þessari ringulreið, þóttist ég
sannfærð um, að hann níyndi
alltaf geta fundið mig, þegar
hann leitaði að mér.
Á Bataan fengum við aldrei
meira en tvær máltíðir á dag,
gat til að heimsækja mig og við
vorum svo hamingjusöm sem
elskendur, sem eru á undan-
haldi í styrjöld, geta verið. Ef
til vill höfum við notið sam-
verustundanna betur vegna.
þess, hve sjaldgæfar þær voru
og erfitt að öðlast þær.
Þegar við hittumst á Bataan, /
kom okkur saman um að láta
gefa okkur saman. Við vorurn
bæði kaþólskrar trúar og rædd
um við marga herpresta um
það, hvernig hægt væri að fram
kvæma þessa athöfn á vígvelli.
Séra William Thomas Cumm-
ings tók að sér að framkvæma
athöfnina, og nítjánda dag fe-
brúarmánaðar gekk ég, Doro-
thee Mae Daley, að eiga Eman-
uel Engel ungra, og hét að vera
honum trú og trygg í blíðu og
stríðu, unz dauðinn aðskildi okk
ur. Allir í giftingarveizlunni, að
brúði og brúðguma meðtöldum,
voru í mógula hermannabún-
ingnum.
Það voru engir. hringar, ekk-
ert leyfisbréf, engin brúðar-
slæða og engir blómvendir. Við
heyrðum sprengjudrunur í
fjarska, en athöfnin var hátíð-
leg og með helgiblæ, þótt fram-
kvæmd væri á tíma heimssögu-
legs harmleiks, sem gerði okk-
ur báðum ljóst, að athöfnin fór
ekki fram samkvSemt venjunpi.
Hveitibrauðsdagar okkar vör-
uðu í sex klukkutíma, en þá
varð Boots að hverfa til skyldu-
starfa sinna í Mariveles. Fáein-
um' dögum seinna gátum við út-
vegað okkur leyfisbréfið.
Eg hitti Boots tvisvar í viku
fram að fyrsta apríl. Á þessum
tíma fékk hann þung köst af
mýrarköldu1 og var sendur 1
og maturinn var ekki girnileg- ! sjúkrahús í Bataan. Hann var
i 30 pund og ekki í minni deild, en ég heim-
sótti hann, þegar ég gat komið
Við tókum saman dót okkar í
flýti og hröðuðum okkur til
strandar, en þar var okkur sagt,
að skipið, sem við áttum að
fara með, væri nýlega lagt af
stað til Corregidor.
Allan þennan hræðilega tíma
á Corregidor frétti ég ekkert af
Boots. Þann 28. april var okkur
skipað að hverfa frá Corregidor
og fórum í flugbát til Darwin.
Eftir góða hvíld í Ástralíu vor-
um við send til San Francisko
l og fengum því næst mánaðar
heimfararleyfi.
Stúlkurnar, sem heilbrigðar
eru, vilja án efa fara aftur á
vígvöllinn. Þetta var stórfeng-
legur reynslutími, og ég er
hreykin af því, að hafa verið £
hjúkrunarliði Bandaríkjanna,
þegar þörfin var mest. Auk
þess hefir lífið öðlazt tilgang í
mínum augum, því að ég bíð
eftir skilaboðum, sem ég veit að
einhverntíma koma frá Boots.
Um vanskil á blöðum, blaðaútburð og nauðsyn á nýju
skipulagi. — Skemmdur ostur, óviðgert húsnæði, húsa-
leiguvísitalan, mjólkurflöskur, mjólkurhrúsar og
bifreiðaekla.
Þ
ur. Eg léttist um 30 pund og
var hrædd um, að Boots myndi
ekki Íítast á mig.
Við hjúkrunarkonu.rnar
reyndum að snyrta okkur og
fegra eins og við gátum. Við
höfðum getað haft með okkur
andlitsduft, varalit og tann-
bursta. Á hverjum degi fórum
við í bað og þvoðum brúnu sam
festingana okkar í vogi rétt hjá.
Sjúklingarnir sögðu, að við vær
um fallegustu verurnar í heim-
inum!
Boots kom svo oft sem hann
því við.
Þegar hann var farinn að
geta gengið, kom hann í borð-
sal foringjanna, og þar fékk ég
að sjá hann á hverjum degi. En
á páskadag gat hann ekki feng-
ið leyfi og ég var mjög einmana
og óhamingjusöm. Hefði ég þá
vitað, að ég myndi ekki sjá
hann framar. . . .
*
Áttunda apríl kom skipun
um að hverfa til Corregidor.
AÐ ER ALVEG ÓÞARFI fyrir
fólk að vera að eyða pappír
og bleki í að skrifa mér skammir
um vanskil á blöðum um þessar
mundir. Öll munu blöðin vera í
sömu vandræðunum. Og ekkert
þeirri mun una ástandinu vel. Það
væri bókstaflega hlægilegt ef AI-
þýðublaðið færi að birta skammir
um Morgunblaðið fyrir vanskil og
Morgunblaðið að birta skammir
um Alþýðublaðið fyrir slíkt hið
sama. Það er bókstaflega allt gert
til að koma blöðunum til kaupend-
anna með skilum, en það gengur
erfiðlega og veldur því margt.
ANNARS ÞEKKIST ÞAÐ hvergi
að börn beri blöð til fastra kaup-
enda. Það gerir fullorðið fólk í
flestum löndum, eða þá að póstur-
inn sér beinlínis um það og er það
bezt. Þetta hefir hvorugt verið
telcið upp hér á landi enn þá og
hygg ég að það stafi af samtaka-
leysi blaðanna. Þau gætu þetta, ef
þau hefðu samtök um það. Það er
til dæmis vel hægt að sami maður
beri öll morgunblöðin í sama
hverfi, einhver, sem ekki getur
unnið aðra vinnu, og það er tölu-
vert upp úr því að hafa.
ÉG HEFI ÁÐUR minnzt á þetta
vandamál og skorað á blöðin að
hafa samtök um þetta. Gamaldags
togstreyta hefir víst valdið því að
slík samtök eru enn ekki komin á
og er slíkt bókstaflega hlægilegt.
Ég skil ekki í öðru en að í Reykja-
vík myndu fást nægilega margir
menn eða konur til að bera út
blöðin, ef hverfin væru skipulögð
eins hjá blöðunum og sami maður
bæri öll blöðin í sama hverfi,
Hann hefir atvinnu af því, hann
getur verið fjárhagslegur trúnað-
armaður þeirra allra. Það eru
hagsmunir hans sjálfs, ekki síður
en blaðanna, að starfið gangi vel.
Yilja nú ekki framkvæmdastjórar
og fjárhagslegar forsjónir blað-
anna taka þetta til athugunar?
„ALÞÝÐUKONA“ skrifar mér
og segist hafa keypt skemmdan ost
í KRON: „Hvers vegna er ostur-
inn okkar geymdur þar til hann er
skemmdur? Það er betra að selja
góðan ost þó að hann sé dýrari
heldur en að selja óætan ódýran
ost. Við eigum ekki að eyðileggja
framleiðslu landbúnaðarins. Hún
er það bezta, sem við getum fengið
og nauðsynlegt að við neytum sem
mest af henni.“
ÞÁ SKRIFAR IIÚN mér enn
fremur á þessa leið: ,,Ég er búin
að búa nokkuð lengi á sama stað.
Það hefir aldrei verið gert neitt
við íbúðina mína, ekki einu sinni
verið snert á gluggunum. Þeir
voru bundnir aftur með snæri,
þegar ég kom hingað. Ef þurft hef-
ir að gera við raflögn, þá hefi ég
neyðzt til að láta gera það upp á
minn kostnað. Allt er eftir þessu.
Húseigandinn hefir sagt við mig
Frh. á 6. s®u.