Alþýðublaðið - 12.06.1943, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐBÐ
Laugardsg.ur 121. júni 1943.
fHjpíjðnbladið
Ötffeíandl: AlþýSaflokkurinu.
mtstjóri: Stef&n Fétursson.
Ritsrtjóm og afgreiösla 1 Al-
þýðuhtisinu viö Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 ofi
4902.
* glímar afgreiðslu: 4900 og
4606.
Vcrö í lausasölu 40 aura.
Alþýöuprentsmiöjan h.f.
flversfegaa ð Kúbi
— en ekki bér?
Fyrir RÚMRI VIKU flutti
Þjóöviljinn þá fregn, að
stjórnarskipti hefðu orðið á
eynni Kúbu í Vestur-Indíum í
marz í vetur, og hefði þá verið
mynduð þjóðleg einingarstjórn,
sem allir flokkar ættu fulltrúa
í, nema hinn svo kallaði Bylt-
ingarflokkur Kúbu. Hann einn
er utan stjórnarinnar. Aftur á
móti á Kommúnistaflokkur
Kúbu fulltrúa í henni, segir
Þjóðviljinn, og er ráðherra
hans fyrsti kommúnisti, sem
sæti hefir tekið í stjórn 1 Ame-
ríku Þess er ekki getið í frétt-
inni, að nein skilyrði hafi verið
sett af hálfu Kommúnistaflokks-
ins á Kúbu fyrir þátttöku hans
í stjórninni.
Svo mörg eru þau orð Þjóð-
viljans um hina þjóðlegu ein-
ingarstjórn, sem mynduð var
vestur á Kúbu í marz í vetur.
Um sam'a leyti sátu fulltrúar
þriggja flokka á ráðstefnu um
stjórnarmyndun á annarri ey í
Atlantshafi — íslandi. Þar er nú
að vísu, eins og menn vita,
enginn kommúnistaflokkur
lengur til, heldur bara Sósial-
istaflokkur, sem aldrei situr sig
úr færi, að lýsa yfir tryggð sinni
við lýðræðið og vilja sínum til
samstarfs við aðra vinstri
flokka, enda var hann einn
þeirra þriggja flokka, sem þátt
tóku í ráðstefnunni um stjórn-
armyndun, en hitt voru hinir
tveir vinstri flokkarnir í land-
inu, Alþýðuflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn. Hér var
því að vísu ekki um neina þjóð-
lega einingarstjórn að ræða;
enginn íhaldsflokkur átti að
vera í stjórninni; hún átti að
vera vinstri stjórn, og skyldi
maður ætla, að það hefði sízt
átt að fæla kommúnista — nei,
fyrirgefið, sósíalista, — frá'
þátttöku í henni. En hvað kem-
ur í ljós? Þeir þykjast, þegar
til kemur, ekki geta tekið
sæti í stjórn með hinum vinstri
flokkunum, vegna þess, að
ekki fáist uppfyllt hin og þessi
„skilyrði“ sósíalista, sem stöð-
ugt er verið að fjölga eða
breyta. Og endirinn verður sá,
að hin fyrirhugaða vinstri
stjórnarmyndun mistekst; og
landinu er eftir sem áður
stjórnað af embættismanna-
stjórn, utan þings og án nokk-
urs þingmeirihluta að baki sér.
Það fer nú varla hjá því, að
ýmsum komi það dálítið kyn-
lega fyrir sjónir, hvernig það
hafi verið mögulegt fyrir kom-
múnista að taka sæti í þjóðlegri
einingarstjórn, með íhalds-
mönnum og atvinnurekendum,
hvað þá öðrum, vestur á Kúbu,
á sama tíma og þeir geta ekki
tekið sæti í vinstri stjórn, með
flokkum verkamanna og bænda,
hér norður á íslandi! Og hvern-
ig getur Þjóðviljinn kinnroða-
laust skýrt frá hinum kommún-
istiska ráðherra í þjóðlegri
einingarstjórn vestur á Kúba
Frh. á 6. sí5u.
Rykið i bænum.
VARLA mun nokkurt heim-
ili hér á landi svo illa stætt
né heimilis-ráðendur þeir trass-
ar eða sóðar, að ekki sé þar
„gert hreint“ að minnsta kosti
einu sinni á ári. Venjulegast er
það gert á vorin eða framan af
sumri. Er hreingerningin eitt
af því, sem menn gera til þess
að fagna með birtunni, ljósinu.
IÞv’í ljóselskir erum við Frón-
búar yfirleitt, þrátt fyrir allt.
iHöfuðborgin okkar. Reykja-
vík, er eitt stórt heimili, saman
sett af mörgum smáum. Smáu
heimilin reyna hvert um sig,
eftir efnum og ástæðum, að
gera hreinf, þvo og sópa sín
kynni. Forsjón stóra heimilis-
ins gerir á sínu sviði sem næst
ekkert til þessa. Lætur sópa
lítilsháttar þegar mest er rykið
— og eykur þá fokið með því,
en sjáldan moka þegar helzt er
hægt að ná einhverju að gagni
burtu, er rykið liggur blautt og
myndar for. Kveður svo rammt
að þessu hirðuleysi á götum
bæjarins, að víða má heita að
hreingerning smáu heimilanna
inni hjá sér sé unnin fyrir gýg,
vegna þess, sem inn berst af
götunum.
Frá fyrstu tíð hafa götur bæj-
arins verið illa og af vankunn-
áttu og vanefnum gerðar. Þeg-
ar vætutíð hefur gengið hafa
bæjarbúar mátt vaða forina í
skóvörp, ökla eða enn dýpra, og
bera þannig meira eða minna
af því ,,góðgæti“(!.) inn í hús
sín; en þegar svo þornað hefur
og vindað, — en hér er sjald-
an logn —, hefur sama „góð-
gætið“ komið í loftköstum inn
í húsin, og fæstir gluggar eða
hurðir verið svo vel felld í, að
haldið hafi getað þessu foki úti.
Á meðan bærinn var fámenn-
ur og umferð lítil, kom gatna
vangerðin og óhirðan ekki að
verulegri sök. Var þó oftast
hægt að rekja sig og krækja
eftir götunum, þar sem minnst
eða lítil var forin; og þegar
þornaði var hún bæði límdari
saman og í stærri samfeldum
stykkjum, sem vindurinn ým-
ist tók ekki á loft eða að minnsta
kosti bar ekki eins rækilega og
nú inn um ósýnilegar rifur.
,Á þessu tímabili, og svo allt
fram til þessa, hafa bæjarbúar
vanizt óþægindunum, sem af
þessari gatnaóhirðu stafar, svo
að þegar um langt skeið hefur
rykið í Reykjavík verið talið
sjálfsagt og það þolað sem hver
önnur óviðráðanleg plága.
Siðustu árin fyrir hernámið
var þessi forar- og ryk-óþrifnað-
ur orðinn lítt þolandi vegna
aukinnar umferðar; en síðan
hefur umferðin og ónæðið, svo
og slitið á götunum, aukizt svo
gífurlega, að ekki verður með
tölum talið. Og að sama skapi
hefur rykið vaxið, en forin
ekki eins geypilega, því að
meira hefur verið gert að því
að bera ofan í göturnar áður
en djúpar forarvilpur hafa
myndast, þótt alltaf fái polla-
holur að eiga sig lengi, og
stækka og fjölga þar til að all
stór kaíli vegarins — götumiar
— er orðinn að lítt færu hrauni.
Frá sjónarmiði leikmanns
virðist þó gerlegt að laga þetta
ástand töluvert. Að minnsta
kosti ætti að vera hægt að gera
það sem allflestir húsbændur á
smáu heimilunum gera: að
?,gera hreint“ þ. e. þvo einu
sinni til tvisvar á ári, þó að svo
kunni að fara sumstaðar, — eins
og á litlu heimilunum —, að
hreingerningarinnar sjái ekki
stað nema tiltölulega skamma
stund. Á litlu heimilunum er
þó gert hreint; eins vaöri ekki
óeðlilegt að stóra heimilið gerði,
•— bærinn —<.
Skal ég nú reyna að gera dá-
litla grein fyrir hreingerning-
ar-hugmynd minni, hvort sem
„húsbændunum“ þóknast að
taka tillögu „vinnumannsins“ til
greina á nokkurn hátt eða ekki.
Það á að ÞVO allar götur
bæjarins árlega, — tvisvar eða
oftar, — eftir þörfum.
Þetta finnst ykkur líklega
vera vitleysa, ógerningur. Hvort
tveggja sé, að við höfum nóga
rigningu við að búa og hún
þvoi götur bæjarins, en á hinn
bóginn: að við höfum ekki svo
mikið vatn til, að það nái noklc-
uri átt að eyða því á göturnar.
Þessu er því að svara, að það
er ekki meiri vitleysa gð þvo
götur bæjarins en að þvo húsin
að innan — og sumir láta einnig
þvo þau að utan, og er það ekki
talin vitleysa, í öðru lagi: Hér
fáum við aldrei þá steypi-rign-
ingu, að hún þvoi göturnar.
Þegar mest og ákafast rignir
á göturnar snjólausar, skolast
töluvert af hallamestu götunum,
enda eru þær ætíð að öðru
jöfnu, miklu hreinni heldur en
hinar; íengra nær regnþvottur-
ekki. Satt er það, að drykkjar-
vatnið okkar úr Gvendarbrunn-
um er vanalega ekki of mikið;
það mundi bæði reynast full
lítið til slíkra framkvæmda og
svo er það allt of gott til þess.
Annað ráð er nú orðið til.
í vetur flutti Pétur slökkvi-
liðsstjóri nokkur erindi fyrir
starfsmenn loftvarnasveitanna
Þar sagði hann frá því, að
slökkvilið bæjarins væri búið
að fá nokkrar sterkar dælur.
sem sæktu vatn sjálfar nokkuð
langa leið og sendu það aftur frá
sér með töluverðum krafti.
,Nú er sjórinn hér allt í kring
um bæinn. þar er ótæmandi
vatnsuppspretta. og töluvert
mætti fá úr. Tjörninni. Þetta
vatn á að nota til að þvo göt-
urnar og fá til þess dælurnar,
sem slökkviliðsstjóri talaði um.
Og vinnan að þessu verki á
að vera skyldukvöð á bæjar-
mönnum eins og ýmislegt ann-
að í bæjarins þarfir, svo sem
t. d loftvarnirnar, vara-slökkvi-
liðsstörf o. s. frv. Þarf aðeins
að skipuleggja verkið vel, svo
að sem haganlegast verði bæði
fyrir bæinn, fyrir þá, sem að
vélunum verða að vinna, fyrir
þá, sem til starfs verða kvadd-

Beztn kptkaopii.
Fyrst um sinn seljum vér vænt og ágæt-
lega verkað sssltað difika
kj5t fyrir kr. 5,00 — fimm krónur kílóið,
enda sé tekið minnst x/a skr. (þ. e. 6—8 kg.)
og kaupandi sæki kjötið hingað á staðinn.
Frystihúsið Herðubreið,
Frfbirkjuvegi 7. 1
Tó|lg og mör
hefir ekki verið jafn ódýr og nú, síðan sneiama á
árinu 1940. Mör kostar nú kr. 4,00 kg„
Tólg „ „ 4,80 |„
Allt annað feitmeti hefir á sama tíma stórhækkað
í verði.
i Saoibaiid ísl. Sainiuíelap, \
\
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
simi
UBarferðir
tií ÁSGARÐS og STÓRHOLTS
alla miðvikudaga. Til baka föstudaga. Til Asegarðs )
þriðjudaga. Ferðir eru frá Borgarnesi 4 sambandi við
ferðir LLaxfoss frá Reykjavík. Famiðar seldir daglega
frá kl. 9—18 á Bifreiðastöð íslands.
ANDRJES MAGNÚSSON, Ásgarði.
ir á hverjum stað og tíma og til
þess að hreingerningin komi að
tilætluðu gagni. En öllum ætti
að vera ljúft að vinna að þessu,
hver eftir sinni getu, til þess
að þennan hvimleiða óvin alls
þrifnaðar í bænum og hættu-
lega heilsu bæjarbúa, rykið,
þótt ekki væri það nema í bili.
Allar þær götu. sem eru mal-
bikaðar eða steiníagðar. á með
þessu móti að vera hægt að
losna alveg við allt ryk, og hin-
ar, sem lakar eru gerðar, má
losa við megnið af því dusti,
sem fokið getur, jafnvel kann-
ske við það allt — í svipinn.
Auðvitað mun hin mikla um-
ferð, sem nú er um göturnar,
byrja þegar í stað aftur á að
mala niður götu-ofan-í-burð-
Frh. á 6. síðu.
TÍMINN gerir í aðalritstjórn-
argrein sinni í gær stríðs-
gróðann og mótbárurnar gegn
skattlagningu hans að umtals-
efni. Þar segir meðal annars:
„Það er margt, sem er sér-
kennilegt fyrir ísland um þessar
mundir. Eitt er það, að gífurlega
mikill auður hefir safnazt á hend-
ur einstökum mönnum á sama
tíma og tekið hefir verið fyrir
söfnun mikils einkaauðs í öðrum
löndum.
Ýmsir kunna að segja, að þetta
sé til mikilla happa fyrir þjóðfé-
lagið. Þessi mikli auður muni
renna til aukinna framkvæmda á
sviði atvinnulífsins. Hér skulu
nefnd nokkur dæmi, er sýna rétt-
mæti þeirrar kenningar.
Einn hinna nýríku manna hef-
ir nýlega látið byggja hús, sem
ætlað er fjölskyldu hans einni,
fyrir rúmlega Vz millj. að því
talið er.
Annar þeirra nýríku hefir lát-
ið byggja sumarbústað, sem tal-
inn er að kosta ríflega 100 þús.
krónur.
Ýmsir annarra í hópi hinna ný-
ríku hafa byggt ,,luxus“hús og
sumarbústaði, sem að dýrleik og
íburði nálgast mjög tvö fyrrnefnd
dæmi.
Ýmsar fjölskyldur hinna nýríku
hafa 2—3 luxusbíla til afnota.
Fatnaðarkaup hinna nýríku
ganga þó oft lengst í óhófinu. —
Margar skrautkápur og hýalíns-
kjólar frúa og dætra hinna nýríku
hafa kostað 3—4 væn jarðarverð.
Álitið er að ein frúin hafi eytt á-
líka miklu í andlitsfarða og skraut
meðöl á einu ári og það kostaði
fyrir skömmu síðan að gera all-
langan fjallveg bílfæran.
Flciri dr?r :i skulu 'eigi nefnd að
að sinni. Þau, sem hér hafa verið
tilgreind, sýna bezt hvert megin-
hluti stríðsgróðans rennur. Hann
fer ekki til nýrra framkvæmda,
ekki til eflingar atvinnulífinu,
heldur til þjóðháskalegrar óhófs-
eyðslu“.
Það er ekki að furða, þótt
hart sé barizt á móti skattlagn-
ingu stríðsgróðans!
*
Á öðrum stað í gær minnist
Tíminn á bækling Brynjólfs
Bjarnasonar um sámningana
um vinstri stjórn og þykir hann
koma illa upp um óheilindi
kommúnista í þeim samning-
um. Tímínn segir:
„Pésinn, sem Brynjólfur Bjarna
son hefir ritað um starf níumanna
neíndarinnar lýsir bæði heift og
hræðslu. Hvorttveggja er alveg
eðlilegt. Heiftin stafar af því, að
refskákin, sem h'ann útbjó í haust,
var eyðilögð. Hræðslan stafar af
því, að fleiri en áður muni nú
sjá byltingarrefinn, sem leynist
undir sauðargæru lýðræðisyfirlýs
inganna.
Refskákin, sem . Brynjólfur
Bjarnason undirbjó í haust, var
í aðalatriðum þessi: Lýsa sem öfl
ugustu fylgi við lýðræðið og rót-
tæka umbótastjórn. Bjóða umbóta
flokkunum upp á viðræður um
stjórnarmyndun. Treysta því að
slíku tilboði yrði hafnað með þeim
forsendum, að ekki yrði talað við
menn, er dýrkuðu Stalin. Auglýsa
síðan á torgum og gatnamótum:
Sjá, ekki strandáði vinstri stjórn-
in á sósialistum. Hún strandaði á
Framsóknarflokknum og Alþýðu-
flokknum, sem ekki vildu einu
sinni veita sósíalistum viðtal.
Ef þessi refgkák Brynjólfs hefði
(Frh. á 6. síðu.)