Alþýðublaðið - 17.07.1943, Blaðsíða 5

Laugardagur 17. júlí 1943.
ALE>YÐUBLAÐIÐ
MEÐ miklum hraða og mik-
inni leynd er unnið að
undirbúningi hernaðaraðgerða á
svæði í Kyrrahafinu, sem nær
yfir 'þúsundir fermílna. Mark-
miðið er að skapa stórt kerfi af
flugstöðvum og víggirðingum,
eyju af eyju, frá eyjaflokki til
eyjaflokks, frá meginlandi til
meginlands. Þær framkvæmdir
munu gerbreyta svip Kyrrahafs-
ins. Þær munu einnig verða
mjög þýðingarmiklar, í fyrsta
lagi vegna þess, að þær munu
valda þáttaskiptum í orustunni
um Kyrrahafið, og í öðru lagi
vegna þess, að þær eru liður úr
úr þeirri þróun, sem mun ger-
bylta öllum flugsamgöngum eft-
ir styrjöldina.
Ekki er lengur hægt að tala
um neina ómælis-hafauðn.
Kyrrahafið, sem heimurinn
þeirri þróun, sem mun ger-
strjálum eyjum, með einstöku
herbaekistöð með þúsund mílna
millibili eða meira, er þegar úr
sögunni. í stað þess er komið
haf með eyjum, þar sem er víg-
girðing við víggirðingu. Þar með
má segja, að hafin sé orustan,
sem kalla mætti orustuna um
hinar 3000 eyjar. Það eru að
minnsta kosti svo margar nafn-
greindar eyjar á svæðinu, þar
sem viðbúnaðurinn er. Bygg-
ing stöðva fyrir landher, flugher
og flota fer fram með ótrúlegum
hraða af hendi beggja aðila á
víglínu, sem liggur um fjölda
stöðva, sem Japanir hafa sett
á fót, yfir Malakkaskagann, frá
Singapore til suðurs, í boga
gegnum Nýju Guineu og Salo-
monseyjar, norður á bóginn um
Karólínueyjar, Marshallseyjar
og Gilbertseyjar, fram hjá
Hawaiieyjum og til Aleuteyja.
Japanir eru duglegir að höggva
í kóral * og eldfjallaklettana,
enda hafa þeir til þess fjölda
Kínverja, sem þeir halda eins og
þræla. Þeir víggirða hverja eyju,
hversu lítil sem hún er, og flytja
þangað gnótt allskonar vopna,
einkum sprengjuflugvélar. Hins
vegar hafa svo Ameríkumenn
feikna mikinn viðbúnað á Suð-
urhafseyjunum, á eyjunum fyr-
ir norðan Nýju Guineu og á
Aleuteyium, Eg vil nú leitast
við að lýsa nokkru nánar, hvað
þarna er að fara fram.
Eitthvað, sem helzt líkist drif
hvítri kalkstein$hrúgu, ber við
heiðbláan sjóndeildarhringinn í
Kyrrahafinu fyrir stafni flugvél-
ar okkar. Það er lítið kóralrif,
sem fáir hafa heyrt getið nokk-
uð um á ævi sinni, varla þess
virði, að það sé kölluð eyja. Þar
eru varla nokkur tré, ekkert
dýralíf og til skamms tíma að
eins byggt nokkrum villimönn-
um. En Ameríkumenn hafa með
miklum erfiðismunum hafið
þangað flutninga á hergögnum í
stórum stíl með skipum og flug-
vélum. Og með hinni hugvits-
samlegu tækni sinni hafa þeir
komið þar upp geysi þýðingar-
mikilli herstöð. Þegar við lækk-
um flugið yfir eyjunni, sýnist
okkur enn, að ,hún muni vera
óbygð. En þegar við gáum betur
að, sjáum við, að það eru svo
margir flugvellir á eyjunni, að
hún nálgast það hröðum skref-
um að verða einn heljarstór
flugvöllur.
Milli eyjanna þúsund.
Kyrrahafið milli eyjanna 3 þúsund er oft stillt og fagurt, en getur orðið vettvangur hrika-
legra fárviðra. Hér sést flutringaskip á siglingu á því, og yfir því fljúga flugvélar því til
verndar
tríð um
• FTIRFARANDI GKEIN í
^ JLl- birtist upphaflega í
stórblaðinu Daily)
í London, en er hér)
! ) brezka
1 ) Mail _________, ___ „ ______
^ þýdd eftir tímaritinu World ^
S Digest, þar sem hún birtist')
'í nokkuð stytt. Höfundur henn)
^ ar er Walter Farr, eini brezki •
S fréttaritarinn, sem er með \
) flota Bandaríkjanna í Kyrra)
^ hafi og hefir ferðazt um það ■
S allt. Hann lýsir hvernig hver j
) eyjan og hvert kóralrifið er S
• gert að hernaðarbækistöð, •
\ sem notuð verður í sókninni S
N gegn Japönum. S
S S
V
ÉLAR moka burt stærðar
klettum á örfáum klukku-
stundum á eyjum eins og þess-
ari, og sérstakir úrvalsflokkar
vel þjálfaðra verkamanna og vél
fræðinga, sem flestir koma með
flugvélum frá Bandaríkjunum,
þyrpast þangað og gera eyna að
bækistöð flugvéla af öllum stærð
um. Nokkrir slíkra vélfræðinga
eru um borð í flugvél okkar.
Hver og einn þeirra er sérfræð-
ingur í einhverri grein. Við setj-
umst á eyna til þess að skila
þeim á sinn áfangastað. Flug-
maðurinn kveður þá eins laus-
lega og hann væri að kasta
kveðju á mann, sem hann hefir
rekizt á í strætisvagni. Farangur
þeirra er ekki meiri en menn
hafa með sér í útilegu til einnar
viku. Einn þeirra hafði aldrei
komið út úr fylki eínu í Banda-
Tilboð
óskast í ca. 500 tóraar STÁLTUNNUR eins o^ þær
liggja i fjörunni hjá KLEPPI.
Tilboðin auðkend „STÁLTUNNUR“ sendist Fyrir
næstkomandi föstudag 23. þ. m. til: —
Trolle & Rothe h,f., Rv k.
ríkjunum, fyrr en hann lagði af
stað í þessa för fyrir nokkrum
dögum
Við höfum flogið hundruð
mílna áfram. Við höfum séð
fleiri af þessum kalkeyjum á
báðar hliðar, allar rammlega víg
girtar. Flugmaðurinn skyggnist
forvitnum augum fram fyrir sig.
Klukkustundum saman höfum
við verið á leið til ákaflega lít-
illar eyjar. Eftir öllum útreikn-
ingum flugmannsins eigum við
að vera staddir yfir henni nú.
En hún er hvergi sjáanleg.
„Það er vel líklegt, að storm-
urinn hafi hrakið okkur úr leið,“
segir flugmaðurinn. „Það getur
vel munað hundrað mílum eða
svo.“
f-j AÐ greiðist úr hvítum skýj-
** um fyrir framan okkur, og
skyndilega kemur lítill depill í
ljós.
„Við erum þá á réttri leið eft-
ir allt saman,“ sagði flugmaður-
inn. „Auðvitað hefði það ekki
sakað mikið, þó að við hefðum
ekki fundi eyjarkrílið. Við hefð-
um þá lent á hinni eyjunni eða
þessari þarna yfir frá.“ Hann
talaði kunnuglega og kæruleys-
islega um þessar eyjar, sem lágu
í hundrað mílna fjarlægð hver
frá annari í úthafinu, alveg eins
og bílstjóri talar um það, hvort
hann eigi að beygja til hægri
eða vinstri inni í miðri borg.
í hinu nýja Kyrrahafi er eigin-
lega ekki hægt að tala um eina
tvær eða þrjár flugleiðir, heldur
eru það óteljandi flugleiðir, sem
renna saman fyrir öllum öðrum
en beztu sérfræðingum.
Við lendum, og yfir kvöld-
verði í fögrum lundi nálægt her
stöð einni masa saman og hlæja
flugmenn, sem koma ffn ýmsum
stöðum í Kyrrahafinu, í óra-
fjarlægð hver frá öðrum. Einn
þeirra segir frá mataræði og
þvíumlíku á eyju nokkurri. ,,Ég
er vanur að hafa stutta viðdvöl
á þeim stað,“ segir hann. „Ég
flýg bara til næstu eyjar þar fæ
ég ágæt bjúgu.“ Annar talar
um mögúleika á að útvega á-
fengi á stað, sem er 700 mílur
í burtu. Enn annar flugmaður
segir frá öllum smáatvikum í
sambandi við loftárás, sem Jap-
anir hafa gert á eyju, sem er
í nokkurra hundraða mílna
fjarlægð í annarri átt. Hann
fjargviðrast um það, hvað það
eyjar.
sé í raun og veru nálægt þeim
stað, sem við erum staddir á.
Ef loftárás er gerð á einn stað
í Kyrrahafinu með góðum á-
rangri, er staður, sem er í 2000
mílna fjarlægð, ef til vill í
hættu hernaðarlega, vegna
þ.ess hvernig aðstæður eru þar
til varnar.
Við fljúgum til annarrar eyj-
ar. Frumbyggjarnir með hið
litaða hár sitt og töfrandi litar-
hátt, koma út úr fylgsnum sín-
um og ræða um lögun hernað-
flugvélanna, þegar þær koma
og fara. Hér búa dillimenn,
sem vita meira um einkenni
beztu flugvélategunda Ameríku
manna heldur en margur mað-
urinn, sem telst til hins sið-
menntaða heims. Skeggjaður
hvítur maður í hvítum borgara
legum fötum með sólhjálm á
höfði kemur út úr dulmáluðu
hreysi. Hann spyr mig hvort
það sé ekki einkennilegt að
vera í London, þegar borgin
er myrkvuð. Starf hans er
mjög einkennandi fyrir hinar
öru breytingar, sem eru að
gerast í Kyrrahafinu. Hann er
erindreki stjórnarinnar og er
að leita að fersku vatni á eyju
í miðju Kyrrahafi. „Þessar víg-
stöðvar, sem við erum á, eru
furðulegustu vígstöðvar í öllu
stríðinu,“ segir hann. „Þið
megið reiðal ykkur á það, að sú
þróun, sem hér fer fram, mun
setja meiri svip á heiminn en
flesta af okkur órar fyrir.
Ástralía og Nýja Sjáland munu
ekki fara varhluta af þeirri þró-
un, og það kæmi mér ekki á
óvart, að þar yrðu mjög stór-
stígar framfarir á næstunni.
Þróunin hefir verið örari hér í
Kyrrahafinu á einu ári heldur
en hún mundi hafa verið á
heilli öld, ef friður hefði verið.
V
IÐ erum brátt komnir að
leiðarlokum og erum
komnir mjög í námunda við
þýðingarmesta staðinn fyrir
baráttuna á Kyrrahafi. Flug-
maðurinn bendir okkur á stað
á kortinu fyrir framan okkur.
„Það er eins gott, að við lend-
um ekki hérna,“ segir hann.
„Þó að við dveldumst þar ekki
um kyrrt nema í nokkrar
klukkustundir, eigum við það
víst að fá þar köldusótt." Á
eynni er sérstök tegund af
moskitóflugum, sem smita
menn með einstaklega illkynj-
aðri og óhugnanlegri köldusótt.
Auk hennar eiga menn á hættu
að fá tvo eða þrjá minni háttar
hitabeltissjúkdóma samtímis.
Á þessum slóðum er líka eyja,
þar sem lifir önnur einkennileg
- tegund af moskitóflugu, sem
[ smitar menn með slæmum húð-
sjúkdómi, sem nefnist fílaveiki.
Herlæknum, sérstaklega þjálf-
uðum fyrir hitabeltisloftslag,
fer sífellt fjölgandi á þessum
eyjum. Barátta þeirra gegn skor
Framhald á 6. síðu.
Kvartað undan flækingum og fylliröftum, sem valda
óróa á skemmtunum. — Sjómaður skrifar um troðn-
ing fólks við strætisvagnana.
Þ
AÐ HEFIR LÖNGUM viljað
við brenna, að flækingar og
fylliraftar hafi valdið óróa og’
vandræðum á skemmtistöðum í
nærsveitunum. Aðallega eru þess-
ir flækingar úr Reykjavík, en þeir
koma líka víðar að og eru engir
aufúsugestir þar sem þá ber að
garði. Allir eru þessir menn undir
áhrifum áfengis og hafa í raun og
vern ekkert markmið með ferða-
lagi sínu. Nýlega 'fékk ég bréf um
þetta efni frá manni utan Reykja-
víkur og segir hann meðal annars:
„UNDANFARIN FJOGUR AR,
sem ég hefi átt þátt í að stjórna
félagi mínu, en við höldum venju-
lega tvær skemmtanir vor og
sumar, hafa aðvífandi fylliraftar
bókstaflega eyðilagt skemmtan-
irnar með drykkjuskap sínum, ó-
róa og áflogum. Það kveður svo
ramt að þessu, að okkar eigið fólk
telur sig ekki geta sótt skemmt-
anirnar. Við höfum reynt að aug-
lýsa að ölvuðum mönnum sé ekki
leyfður aðgangur.* 1 * * * S * * * * * 11
„ÉG HEFI LENGI haft hug á að
skrifa þér fáar línur viðvíkjandi
vandamáli, sem við þurfum sífellt
að glíma við, sem höfum á hendi
stjórn félagsskapa. Vona ég að þú
ljáir þessum fáu línum rúm í
pistlum þínum. Það er farið
verða svo að við, sem höldum op- aðs.“
inberar skemmtanir fyrir félög
okkar, getum ekki auglýst þær
opinberlega til dæmis í Ríkisút-
varpinu, því að ef við gerum það,
þá eigum við von á að heil hers-
ing ungra drukkinna manná komi
á skemmtistaðinn og geri allt vit-
laust.“
„EN ÞEIR KOMA SAMT og það
er alveg nóg að þeir komi, með
því einu skemma þeir mikið. Ég
vil nú mælast til þess að þú setjir
í pistil þinn að við viljum ekkert
hafa með svona lagaða gesti að
gera, þó að við fögnum' siðuðum
gestum, þó að þeir séu utanhér-
ÉG VEIT, að þetta er vandamál
margra. Nýlega var haldin mikil
skemmtun í nágrenni Reykjavík-
ur. Nokkrir flækingar komu
þangað fullir og vitlausir. Þeim
var ekki leyfð innganga á
Framhald á 6. síðu.