Alþýðublaðið - 21.07.1943, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 21. júlí 1943.
fUþijðnblaMð
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu . við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og
4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Gylfi P, Gblason:
Fíflin í leiknum.
FORSPRAKKAR kommún-
ista eru fíflin í þeim leik,
sem nú er leikinn með sjálf-
stæðismálið af Ólaíi Thors,
Jónasi frá Hriflu og öðrum á-
líka sjálfstæðishetjum.
Forsprakkar kommúnista
hafa gert samfylkingu við
þessa höfuðpaura afturhaldsins
hér á landi um að heimta „taf-
arlaust sambandsslit“ við Dani
og stofnun lýðveldis á íslandi
ekki síðar en 17. juní 1944, þó
að við hefðum þá enn amerískt
setulið í landinu eins og í dag,
og Danmörk væri enn undir
oki þýzka nazismans þannig að
við gætum ekki einu sinni' sýnt
hinni gömlu sambandsþjóð
okkar þá sjálfsögðu kurteisi
þjóða á milli, hvað þá náinna
frændþjóða í milli, að tala við
hana áður en • gengið er frá
formlegum sambandsslitum.
Það er ekki svo að skilja,
að öllum þessum aðilum sam-
fylkingarinnar í sjálfstæðis-
málinu liggi ekki sjálfstæði
landsins raunverulega í léttu
rúmi. Fyrir Ólaf Thors er kraf-
an um „tafarlaus . sambands-
slit,“ þvert ofan í samþykktir
alþingis frá 17. maí 1941, ekk-
ert annað en herbragð, sem
hann ímyndar sér að geti orðið
til þess, að hressa eitthvað upp
á álit Sjálfstæðisflokksins með
al þjóðarinnar og fleyta hon-
um sjálfum upp í valdasessinn
á ný. Og ýmsum af fylgismönn
um hans í sjálfstæðismálinu er,
eins og blaðaskrifin hafa leitt
í ljós síðustu vikur og daga,
ekki' umhugaðra um sjálfstæði
landsins en svo, að þeir virðast
þrá þá stund heitast, að við
yrðum með öllu viðskila við
frændþjóðir okkar á Norður-
löndum og hyrfum inn í hinn
enskumælandi heim.
Þetta vita forsprakkar kom-
múnista vel. En einlægni þeirra
í sjálfstæðismálinu er engu
meiri. Fyrir þéim hefir aldrei
annað vakað, í sambandi við
það mál, en að reyna að fjar-
lægja okkur sem mest frænd-
þjóðunum á Norðurlöndum í
því skyni að auka áhrif Rússa
hér. Þeir héldu bara, að þeir
gætu leikið á Vesturheimsag-
entana í samfylkingunni um
sjálfstæðismálið og að það
myndi að endingu verða hin
rússnesku áhrif, sem ofan á
yrðu, eftir að búið væri að
spilla þannig sambúð okkar við
frændþjóðirnar á Norðurlönd-
um, eins og að er stefnt með á-
róðrinum gegn þeim í sambandi
við kröfuna um „tafarlaus
sambandsslit“ við Dani án þess
að tala við þá, eða taka nokk-
urt tillit til norrænna- samúðar-
venja yfirleitt við skilnaðinn.
Þannig hafa. heilindin verið í
samfylkingu Ólafs Thors, Jón-
asar frá Hriflu og kommúnista
í sjálfstæðismálinu. Enda hef-
ir samkomulagið á yfirborðinu
verið eftir því. Daglega hafa
þeir sakað hverjir aðra um að
sitja á svikráðum við sjálf-
stæði landsins; þótt þeir hafi
samtímis heimtað traust þjóð-
Framtíð íslenzks pjóðernis
og islenzkrar menningar.
¥ SAMiBANDI við sjálfstæð-
,ismálið hefir verið rætt nokk-
uð um væntanlega stöðu okkar
meðal þjóðanna í framtíðinni,
um það. hvaða löndum og þjóð-
um við eigum áð tengjast
traustustum böndum. Það heyr-
ast um það raddir, að okkur
muni nú bezt að beina hugan-
um.til Vesturheims. Það er tal-
ið, að við höfum verið á vestur-
leið, og víst sé um það, að við
séum á áhrifasvæði hinna eng-
ilsaxnesku stórvelda. ,
Við Islendingar höfum verið
EvrópWþjóð* Norðjjirlandaþjóð,
það, sem af er æviskeiði okkar
sem þjóðar. Við erum af nor-
rænu bergi brotnir, náskyldir
þjóðum þeim, sem byggja Dan-
mörku, Færeyjar, Noreg og
Svíþjóð, tölum enn tungu þá,
sem eitt sinn var töluð um öll
Norðurlönd, og höfum í bók-
menntum okkar varðveitt þætti
iár sameiginlegri sögu norrænna
þjóða. Það í menningu okkar,
sem ekki er fornt og alíslenzkt,
er af evrópskum og norrænum
toga spunnið.
Það er auðsætt, að ef við
snerum baki við norrænum
þjóðum og hyggðumst þess í stað
að gerast vestræn þjóð, ame-
ríkskt lýðveldi, myndu hér
verða mikil umskipti. Það er
viðurkennt af öllum, að menn-
ing og lífsskoðun Vesturheims
er að ýmsu leyti frábrugðin
menningu og lífsskoðun Norð-
urlanda og Vestur-Evrópu-
þjóða yfirleitt. í nánu sambandi
og sambýli við svo stóra og
volduga þjóð sem Bandaríkja-
menn, yrðum við íslendingar
vafalaust einungis þiggjendur,
en ekki veitendur. Menning
Vesturheims yrði hér ríkjandi,
en menning okkar hefði þar
engin áhrif. Og alveg án tillits
til kosta og galla hvorrar menn--
ingarinnar um sig, verður því
ekki neitað, að hér yrðu menn-
ingarskipti. Þau verðmæti, sem
við vörpuðum á glæ, myndi
engin önnur þjóð hirða til
varðveizlu, þau glötuðust. En
áhrifasvæði menningar, sem
þegar tekur til tuga milljóna,
myndi ná til nokkurra tuga
þúsunda í viðbót. Við slík um-
skipti biði heimsmenningin
tjón, sem skerfur okkar sem ein-
YLFI Þ. GISLASON
gerði meðal annars
framtíð íslenzkrar menning-
ar og samskiptis við umheim-
inn að umtalsefni í erindi,
sem hann flutti í útvarpið í
fyrrakvöld. Hefir blaðið
fengið leyfi hans til þess að
birta þann kafla útvarpser-
; indisins í dáikum sínum.
staklinga til þeirrar menningar,
sem við tækjum að aðhyllast,
fengi eflaus.t ekki bætt. Og með
því að aðhyllast nýja menningu
erum við að varpa á glæ verð-
mætum, sem verið hafa okkur
dýrmæf, þótt ekki væri að öðru
en því, að við höfum átt þau
ein. Slíkt er ef til vill eigingirni,
en þó aðeins á þá lund, sem í
allri þjóðrækni er nokkur þjóð-
leg éigingirni.
Við íslendingar erum smá-
þjóð, og ég held, að ekki sé
öruggt, að við fáum verndað
menningu okkar og þjóðarein-
kenni nema í samfélagi við
smáþjóðir. Og þar getum við
einnig verið veitendur, svo sem
verið hefur, en ekki þiggjend-
ur einvörðungu, og þar er okk-
ur óhætt að vera þiggjendur
án þess að þurfa að óttast að
vera ofurliði bornir.
Hagrænar staðreyndir mæla
og gegn þvx, að við verðum
Vesturálfuþjóð. Ef ekki verður
einhver ófyrirsjáanleg ger-
breyting á markaðsskilyrðum í
Evrópu og Ameríku eða á
flutningatækjum eru flest við-
skipti mun hagfeldari við
Norðurlönd, Bretland og Þýzka-
land en við Vesturheim.
Öll rök virðast þess vegna
hníga að því, að við eigum hér
eftir sem hingað til að skipa
okkur í flokk Norðurlandaþjóð-
anna, sem að styrjöldarlokum
fá vonandi allar aftur fullt og
óskorðað frelsi sitt, og við eig-
um- að skipa okkur í flokk þeirra
sem frjáls og fullvalda þjóð í
óháðu lýðveldi, hvort svo sem
það lýðveldi verður stofnað nú
á næsta ári eða því verður
arinnar til þess að ráða sjálf-
stæðismálinu sameiginlega til
lykta.
*
En nú er allt í einu eins og
farnar séu að renna tvær grím-
ur á forsprakka kommúnista.
Þeir virðast loksins vera farnir
að sjá, hvert leiðin myndi
liggja, ef við yrðum viðskila
við frændþjóðir okkar á Norð-
urlöndum; að hún myndi ekki
liggja í austurátt, heldur í
vesturátt, — að það hafi með
öðrum orðum verið þeir, sem
voru girlaingarfíflin í þeim
leik, sem nú er leikinn með
sjálfstæðismálið, en ekki Ólaf-
ur Thors og Jónas frá Hriflu.
Og nú venda þeir allt í einu
sínu kvæði í kross og þykjast
vera orðnir hinir mestu Norð-
urlandavinir hér á landi. Þann-
ig skrifaði Þjóðviljinn á sunnu
daginn hina harðorðustu grein
um „lygar Vesturheimsagent-
anna um Norðurlönd,“ rétt eins
og forsprakkar kommúnista
hefðu hvergi komið nærri því
moldvörpustarfi, sem hér hefir
verið rekið árum saman gegn
norrænni samvinnu, þó um
þvert bak keyri að vísu fyrst
nú, síðan opinberlega er farið
að tala um tengslin við Norð-
urlönd sem ,,kúgunarbönd,“
sem þurfi að slíta, — eins og
Jónas frá Hriflu kemst að
orði, — til þess að við' getum
haldið áfram á ,,vesturleið,“ —
eins og Vísir heimtar!
Það er að sjálfsögðu ekki
nema gott og blessað, ef for-
sprakkar kommúnista eru farn-
ir að skilja, að þeir eru fíflín
í þessum leik. En hve lengi
ætla þeir þrátt fyrir það, að
dingla aftan í Ólafi Thórs og
Jónasi frá Hriflu í sjálfstæðis-
málinu?
VIKUR
IIOLSTEINN
EINANGRUNAJR-
PLÖTUR
Fyrirliggjandi.
PÉTD8 PÉTD8SS8I
Glerslipnn & speglaoerð
Sími 1219. Hafnarstræti 7.
frestað enn um sinn vegna þess
sérstaka ástands, sem við og
sambandsþjóð okkar eigum
báðar við að búa .Það eru nú
engin kúgunarbönd, sem tengja
okkur við Norðurlönd, heldur
bönd ætternis, sögu, tungu og
menningar, og þá er illa komið
íslendingum, ef þeir vanmeta
slík bönd.
Engri þjóð er sýnd með því
óvild, þótt íslendingar vilji
vera það áfram, sem þeir hafa
verið. Allir íslendingar óska
vafalaust vinsamlegra sam-
skipta við hin engilsaxnesku
stórveldi og kunna vel að meta,
hvers virði vinátta svo vold-
ugra ríkja er. En þeir vilja
auðvita ráða landi sínu sjálfir
og málum sínum öllum. íslend-
ingar vilja vera frjáls og full-
valda þjóð, og ég held, að
flestir íslendingar vilja vera
frjáls og fullvalda Norður-
landaþjóð.
Kvenvesti
(prjónasilki)-
fyrirliggjandi í
möx’gum litum.
Gólfklútar i
Bergsíaðasíræti 61.
Simi 4891.
Mikil veiði í Elliðaánum.
Síðastliðinn sunnudag veiddust
74 laxar á tvær stengur í Elliða-
ánum. Veiddust 34 laxar á aðra
stöngina seinni hluta dagsins,' og
telja laxveiðimenn það einsdæmi.
Er sögð mikil laxaganga í ánum
um þessar mundir.
NÝ ÚTKOMIÐ HEFTI af
tímariti Alþýðusambands-
ins „Vinnan“, birtir grein eftir
Hermann Guðmundsson um
baráttu verkalýðsfélaganna inn
á við, fyrir stéttarlegri og fé-
lagslegri þroskun og stælingu
meðlima sinna. Þar segir meðal
annars:
„Þeir menn og konur, sém tek-
ið hafa þátt í baráttu verkalýðs-
hreyfirígai’innar á hinum erfiðu
árum hennar, hafa orðið áð leggja
mikið á sig, og oft og tíðum orðið
að færa stórar fórnir.
Þetta fólk hefir hlotið þá eld-
skírn, sem framar öllu öðru skap-
ar þroskaða og samstillta félaga.
Á þessa meðlimi sína getur
verkalýðshreyfingin treyst á
hverju sem gengur, því að þeir
hafa fundið hvað hvert skref fram
á við hefir kostað. Skóli reynsl-
unnar hefir kennt þeim að skilja
þýðingu og gildi samtakanna.
En meðlimirnir eru fleiri; hið
unga fólk, sem nú er að alast upp
í hreyfingunni, hefir yfirleitt lítið
á sig lagt fyrir þær kjarabætur,
áem verkalýðurinn hefir áunnið.
Þessu fólkí hefir því skóli reynsl-
unnar ekkert kennt. Þess vegna
hættir því við að líta á þau kjör,
sem það nú býr við, sem hvern
annan sjálfsagðan hlut, sem komið
hafi svona einhverrí /veginn af
sjálfu sér, og er því ekki reiðubú-
ið að verja þau af samö konar móð
og hinir, sem tóku þátt í barátt-
unni fyrir sköpun þeirra.
Eðlilega er þessi hluti verka-
lýðshreyfingarinnar veikur fyrir
áróðri andstæðinganna. Það er
hægara að sveigja hann inn á þær
brautir, sem atvinnurekendur
óska, að verkalýðsmálin fari eft-
Það er vissulega golt og
nauðsynlegt fyi'ir forustumenn
verkalýðshryfingarinnar, að sjá
þetta og skilja. En það er ekki
samrýmanlegt slíkum orðum og
slíkum skilningi, að verja kröft-
um sínum til þess, að vera í
stöðugu stríði við þann hóp,
sem láti baráttu verkalýðs-
hreifingarinnar á erfiðustu ár-
unum, sem stærstu fórnir færði
og verkalýðshreifingin getur
alltaf tryst á hverju sem geng-
ur. Það ajftti Hermann Guð<-
mundsson að athuga vel með
sjálfum sér. Það verður að
vqra samræmi milli orða og
gerða.
*
Hinar hatrömmu deilur og
gagnkvæmu ásakanir halda
stöðugt áfra minnan samfylk-
ingarinnar svonefndu í sjálf-
stæðismálinu. í fyrradag víkur
Vísir bandamönnum sínum,
kommúistum, eftirfarandi í að-
alritst j ór n ar gr ein:
„Kommúnistar hafa að undan-
förnu, en þó aðallega frá því er
„Komintei'n11 leið, gerzt dugandi.
málsvarar algers sjálfstæðis ís-
lenzku þjóðarinnar gagnvart Dön-
um, og er ekki nema gott eitt una
það að segja. Sá böggull fylgir þó
skammrifi, að kommanrir leika
tveim skjöldum í þessu örlagaríka
máli, enda er áróður þeirra að
öðrum þræði algerlega óskyldur
og ósamrímanlegur íslenzkum
hagsmunum. Úlfseyrun eru söm
við sig, þótt sauðargæru sé ætlað
að hylja þau, og austrænn roði
leikur um bláan lit íslenzka fán-
ans, sem kommúnistar tjalda.
Kommúnistar æskja þess ekki
fyrst og fremst að ísland njóti al-
gers sjálfstæðis, heldur að mon-
gólskir öreigaheims hugarórar fái
hér ríkari ítök, og að ráðstjórnar-
ríkjunum verði boðin innganga
um þær dyr, sem luktar eiga að
vera fyrir Dönum. Þessir menn
gera ekki ráð fyrir að ísland geti
notið fulls sjálfstæðis á annan hátt
en þann, að stórþjóðirnar haldi
yfir landinu verndarhendi. Á al-
þingi hafa kommúnistar hvað eft-
ir annað krafizt þess, að leitað
yrði verndar ráðstjórnarríkjanna,
en þar fyrir utan hafa þeir leynt
og ljóst róið að því öllum árum að
tekið yrði upp beint stjórnmála-
samband við ráðstjórnarríkin og
þangað sendur íslenzkur kommún-
istiskur erindreki. Enn hafa þeir
ekki komið þessu áhugamáli sínu
fram, hvað sem verða kann.“
Vissulega er kommúnistum
ekki nema rétt lýst í þessum
orðum Vísis. Enda ætti hann
Framhald á 6. síðu.
1