Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 31.01.1937, Page 2

a
AL&ÝÐÖBLAÐI-Ð
tað fljóta mieð; í þessari lágn tölu,
|)ví að færri kiQmust að, en vildu.
Við viorum sendir af stað með
strandferðaskipinu „Hólar“ þann
15. apríl iog komum til Mjóafjarð-
ar sunnudaginn 22. sama mániað-
ar. „Hólar" lögðust við Brekku-
porpið eins og venja var til, Jiví,
að par var löggildur verzlunar-
staður iog póstafgreiðsla. Blasti
»ú hinn ákvarðaði dvalarstiaður
Ok'kar við augum, á nesi einu
Inn með firðinum að sunnanverðu.
Risu þar háir reykháfar >og stórar
byggingar og áttu þó öll mann-
virki eftir að aukiast þar mikið
eftir þetta. Pegar búið var að
ílytja póstinn og hið verðmætasta
,^fóss“ til lands, vorum við tekn-
ír í stóran uppskipunarbát, ásamt
farangri .okikar, og róið með okk-
ur inn að Asknesi. Er þangað
«m V2 tíma róður úr Brekkuþorpi
log átti ég og við fleiri þá eftir
að fara þessa sjóleið mörgum;
rinnum .
Er við stigum á land á Ask-
nesi tók verkstjórinn á móti okk-
ur qg vísaði okkur til húsa. Va!n
íveruhús það, er við skyldum: í
flytja, efst allra húsa á oesinu,
alveg uppi við bnekkufótinn. Var
það Dlankabyggt, ein hæð með
lágu risi. 1 því voru fjögur verka-
anannaherbergi, og þiar að auki
íbúð Svendsens vélameistara iog
fjölskyldu hans.
Ahnað íveruhús var þarna
skammt frá. Bjuggu þar eingöngu
Norðmenn. í því húsi var einnig
eldhús og bakarí. Pessi hús voru
nefnd Brakkar, og siama nafn
hafði svo hvert íveruherbergi út
af fyrir sig, en - forskeyti, aem
dregið var af starfa þeirra;, sem
íbúðina höfðu var bætt við til
nögreiningar, t. d. Smið-brakk —
FLense-brakk — Klóm-brakk og
svo fnamvegis. En framburður
okkar íslendinga á þessu orði, var
yfirleitt hjá öllum — braggi.
Við vorum 11, sem koimum að
þessu sinni til stöðvarinnar, en
3 Islendingar voru þar fyrir, þeg-
ar við komum, svo að við urðumj
14 alls í fyrstu. Einn þessara
þremenninga 'hafði verið í Nor-
egi um veturinn og var nýkom-
inn þaðan. Hiafði hann frá mörgu
að segja, og höfðu menn gam-
an af að hlusta á hann, einkan-
lega þeir, sem voru honum kunn-
ugir frá fyrri tímum á hvalveiða-
stöðinni.
Næsta dag var maður þiessí
orðinn \ eiku' og kom hað i ijós
við læknisskoðun, að veiki hans
\er skarl(aíssótt. Var hann þiegar
settur í sérstakt herbergi, og
enginn af verkamönnunum látinin
koma þar nál.ægt, en fyrsta kvöld-
ið hafði þó einn af hinum 11
smitast, og lagðist veikur nokkr-
um dögum síðar. Var hann þá
fluttur á sjúkraherbergið til hins,
og voru þeir báði'r í sóttkví þar
ti'l þeim var batnað. Fleiri tóku
ekki veikina og mátti það heitia
heppni hin mesta.
Vieiði var nýbyrjuð þegar við
komum, og var ailt að komast í
fullan gang á stöðinni.
Næsta morgun, jegar við kom-
um á „tiorgið", þar_._sie|m verk-
stjórinn var vanur að taka á móti'
vexkamönnunum, þegar þeir
kiomu út á morgnana, 'Og skipia
ý*aim til hinna ýmsu verka, viar
okkur hinum nýkiomnu flestum
skipað að fara á ‘kjötloftið og
vinna þar að hvalskurði. En þeir
úr hópnum, siem höfðu verið
harna áður, og öðrum ströfum
voru vanir, hófu starf sitt þar
sftur. Meðal þeirra var eiinn, sem
áður hafði verið „ketil-tæmari“.
Var honum nú skipað að tafca
hinn sama starfa, og skyldi hann
velja með sér til starfsins þrjá
menn aðra úr hiinu nýjia liði, og
var ekki langt á diaginn liðið,
þegar hann hafði skipað til fulls'
í jjessar stöður, og varð ég einn
af hinum útvöldu. Og þar eð
ég vann nú að þessu starfi í 5
erfiða mánuði, og mörg sumur
síðar, verð ég að lýsia því einna
nánast af vinnubrögðunum á
hvjalveiðastöðinni.
Katlarnir.
ANGST ÆRSTA húsið á stöð-
inni var kjötgkurðarhúsið —
sem Norðmenni nefndu „Kjöt-
kóm.“ Var það „vinkil-byggt",
sjálfsagt um 60 álnir hver álma,
að utanverðu. Var húsið ein hæð,
með háu porti og risi. Undir lofti
voru kjöt og beina-katlarnir. —
Stóðu þeir á þriggja álna háum
tré-búkkum, og sjálfir voiu þ'eir
7—8 álna háir og náðu þannig
upp í loft. Sýnir þetta, að loft-
hæðin var all-mikil. Meðfram
kötlunum var breiður gamgur og
þeim megin voru op á þeim. líkt
og á ofni. Var annað rétt niður
við botn, len hitt nokkuð ofan við
miðju. Um þessi op vax mokað
út úr kötlunum og niður í gang-
inni, len eftir gangiinum lá spor-
braut fyrir vagnana, sem kjöti
og beinum var ekið í frá kötl-
unum til þurkofnanna, sem voru
í anmari byggingu dálítið frá. —
Ketilopin voru rétt mátulega stór
fyrir meðal mann, að skríða í
gegn um þau. Fyrir þeim voru
þykfcar og þungar hurðir, og var
þieim komið fyrir Iikt og hurðnm
á ofni, ien það varð að loka þeim
vel og skrúfa fast, áður en ket-
illinn var fylltur að nýju. Biak
við katlana var mjór gangur, þar
gekk suðumaðurinn um, er hann
var við starf sitt. Þar voru kranar
á kötlunum, amnar niður við botn,
en hinn svolítið ofar. Um botn-
kranann viar hleypt út vatniinu,
■iem mressaðist úr vj& s»uðuna.
En út um efri kranann kom lýsið,,
og rann það í rennu, sem lá
að einum allsherjar lýsisgeymi.
Ekki var talið, að soðið væri
fyr en lýsið hætti að koma, tog
þurfti oftast 18—20 tíma til að
sjóða kjötkatla, en alt að 24 tím-
um til að sjóða beiniakatlana og
var þó alltiaf kraftmikil gufa á
katlinum — 60—70 st. En þegar
búið var að sjóða, voru lika hörð-
ustiu hvalbein svo meir, að hægt
var að myljia þau í salla í lófa
sínum og í katlinum hafði lækk-
að alt að því um helming. Uppi á
lofti'nu var gólfrými mikið, enda
þurfti þess með, því að þangað
voru allir hvalskrokkar dregnir
þiegar búið var að taika af þeim
spikið iog hlutaðir þar í sunduri
í smáú.ita, og látnir í katlana.
Störfuðu að því margir menn,
og voru þeir nefhdir kómmenn.
eða kómverjar.
■Jl/f EÐFRAM útveggjum húss-
ins voru katlamir í röðium*.
og komu stútarnir a&0in,s upp
úr gólfinu ásamt loki. Var það
leinna líkast og ef asfcop kæmi
(upp í giegn um borðplötu, aðeins'
meiö barmana iog lokið. En aðu
öðru leyti voru katlarnir undir:
gólfi, leins og fyr er sagt. Þegair
hvalstöðin var fullgejrð, voiu þar
24 svona katlar, en dálítill mis-
munur var á stærð þieirra. Voru
þeár minni af eldri gerð, og var
þeim kiomio dálítið öðruvísi fyr-
ir en hinum, sem áður er lýst,.
lágu þeir á hJiðinm, með hliðar-
opin upp í giegn um gólfið, og
voru tæmdir út um enda-opið,
sem var undir gólfi. Kjöt af með-
al stórum hval fyllti tvo katla af
stærri tqgundinni, en beiin úr 3.
hvölum fylltu leinn beinaketil.
Vinnan i kötlunum.
INN lögboðni vinnutími á;
hvalveáðastöðinni var 10 tím-
ar á dag. Var farið til vinnu kl.
6 á morgnana og hætt kl. 6 að
kvöldi. En tveir tímar gengu frá;
til matar.
En við sum verk þurftu rnenn
að vinna nótt og dag, en þar var
skift vöktum á 6 tíma fresti, voru:
það aðallega kyndarar og þunk-
arar, sem urðu að fylgja þeim:
reglum.
(Frh. á 6. síðu.}.