Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 27.02.1938, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
2 '
Povel Kinch, verkamaður, raun-
ar verzlunarþjónn, frá Eyrar-
bakka. Hann lagði einnig fram
skriflegan vitnisburð um, hvað
ungfrú Swartskopf hafði sagt
honum um sjúkdómsorsök sína
og lýsti því, hvernig hann hafði
liðið, þegar hann hefði heimsótt
hana vorið áður á Bessastöðum
fýrir vini hennar í Höfn, nokkru
eftir að hann var kominn til
Eyrarbakka. Hann hafði komið
til hennar tveim dögum áður
en hún dó, sunnudaginn 18. júní
(1724), og hafði hún sagt honum
greinilega frá, hvernig henni
hefði verið gefið eitur í vöflun-
um og grautnum og hvað hún
hefði heyrt um stúlkuna, sem
hún hefði fengið til að borða af
grautnum með sér. Staðfesti
Kinch framburð sinn með eiði.
Fimm dögum síðar, 17. s. m.,
skipaði konungur, Friðrik 4., þá
Þorleif Arasön, prófast í Rang-
árvallasýslu, og Hákon Hannes-
son, sýslumann s. st.; ransóknar-
dómara í málinu, en Sigurð Sig-
urðsson, sýslumann í Árnes-
sýslu, sækjanda; en að gengn-
um dómi í málinu hér, skyldi
það þegar í stað lagt fyrir
hæstarétt í Höfn. Jafnframt
sendi konungur Sigurði vitnis-
burði Larsens og Kinche; stað-
festa af not. publ. 14. s. m. —
Dómendur og sækjandi hittust
á alþingi 23. júlí um sumarið og
ákváðu að dæma í málinu á
þingstaðnum í Kópavogi. Gáfu
dómendur út 11. ág. stefnu til
margra manna, að koma þangað
29. s. m. — Eftir ósk madömu
Pipers 16. s. m. skipaði amtmað-
ur Jón klausturhaldara Þor-
steinsson verjanda þeirra
mæðgna. Kinch var kominn aft-
ur til Eyrarbakka og var stefnt
eftir kröfu amtmanns, og enn
fremur krafðist sækjandi að
hann mætti fyrir réttinum, en
hann sendi, í þess stað að mæta,
staðfest eftirrit af vitnisburði
sínum í Höfn, eiðfestum þar.
Amtmanni var stéfnt einnig til
að hlýða á vitnin og færa fram
varnir og lét hann ekki hjá líða
að mæta fyrir réttinum þegar
fyrsta daginn.
"PFTIR AÐ STEFNURNAR
og önnur frumgögn höfðu
verið iesin upp kom amtmaður
fram með þá kröfu. að engin
viíni yrðu látin. bera neitt um
þetia mál, þar eð það væri í
eðli sínu og lögum samkvæmt
fyrnt mál, þsr sem meira en eitt
ár væri þegar Iic5ið frá dauða
ungfrú Swartskopf Sækjandi
andmælti og varð nú nokkurt
þjark um þetta, unz dómendur
feldu þann úfskurð, áð þar sem
ekki hefðu verið nema 34 dagar
eftir af ári frá dauða ungfrú
Swartskopf, er konungur gaf út
skipunarbréf sín til þeirra og
sækjanda, og vitanlega ómögu-
legt að rannsaka málið hér sam-
kvæmt þeim bréfum áður en ár-
ið allt væri liðið, þá hlýti það að
vera vilji konungs, að málið yrði
rannsakað samkvæmt skipun-
arbréfunum, hvað sem lagaá-
kvæðinu liði, sem amtmaður
krafðist að farið væri efíir.
Nú kom fyrsta vitni fram,
sjálfur landfógetinn, Cornelius
Wulf. Hann var fyrir á Bessa-
stöðúm, er amtmaður kom þar,
og hafði jafnan verið þar síðan,
hafði kynnst vel ungfrú Swarts-
kopf og verið henni hjálplegur
trúnaðarvinur í raunum hennar
og einstæðingsskap. Hann var
maður nokkuð við aldur, kom-
inn yfir fimmtugt, meira en tíu
árum eldri en amtmaður. Var
grandvar og skynsamur dugn-
aðarmaður, sem hafði hvers
manns virðing, að því er séð
verður. Hann var í Höfn vetur-
inn 1724—25 og má nærri geta,
að honum hefir verið að rninnsta
kosti vel kunnugt um, hvað þar
hafði gerst um upptök málsins.
Hann tók við af stiftamtmanní
til heimflutnings og afhending-
ar skipunarbréfunum til dóm-
andanna og sækjandans (sbr.
kvittun hans, dags. 18. maí, á
bréfi konungs til stiftamtmanns
frá 17. s. m.). Hann lagði nú
fram og las upp skriflegan vitn-
isburð, dags. 25. s. m. Er harrn
12 þétt ■ skrifaðar síður í arkar-
bróti, lengri en svo, að hér verðí
sett nokkuð verulegt ágrip af
honum. Landfógeti gaf þar all-
gi-einilegt yfirlit yfir alt, sem
ungfrú Swartskopf hafði tjáð
honum um, hvílíkri meðferð
hún yrði að sæta af hendi amt-
manns og þeirra mæðgna og
fleiri á því heimili, um sjúkdóm
sinn og orsakir hans, samhljóða
því sem hún hafði sagt þeim
Larsen og Kinch, um fráfall
hennar o. fl. Hann kvað hana
hafa fundið sig í þessum erind-
um fyrst í nóv. 1723, eftir að
öll skip voru farin, og eftir það
hefði hann jafnan eftir hvert
samtal þeirra skrifað hjá sér
það, sem hún hafði sagt í hvert
sinn við hann og hann við hana.
Vitnisburður þessi var næsta ó-
fagur í garð þeirra mæðgna og
óþægilegur að ýmsu leyti fyrir
amtmann, þótt það kæmi raun-
ar berlega í ljós, að Appollonia
hefði jafnan borið hlýjan hug
til hans og ekki viljað frá hon-
um fara, og engan látið á sér
heyra, að hún grunaði hann um
nokkur banatilræði við sig,
Framkoma amtmanns við land-
fógeta, er hann varð þess var,
að hann vildi rétta ungfrú
Swartskopf hjálparhönd,----og
ummæli hans síðar um Wulf og
þennan vitnisburð hans, í bréf-
um til stiftamtmanns Rabens og
konungs, eru ekki að sama skapi
góð fyrir hann. — Tíu dögum
fyrir andlátið talaði hún síðast
við Wulf og lét hann hana þá
á sér skilja, að hún myndi varla
geta átt langt eftir. Hún ráð-
stafaði þá ýmsum eigum sínum
og hversu hún skyldi búin til
grafar; hún vildi láta búa sig
brúðarserk sínum, sem átt hefði
að vera, pi'ýddan dýrmætum
kniplingum, o. s. frv. — Daginn
sem hún dó, kom Pipers til hans
um kl. 6 síðdegis*) og sagði
honum um lát hennar og fékk
honum lykilinn að herbergi
hennar. Hann gekk inn og inn-
siglaði eigur hennar, — en
knipplingaserkinn dýra gat
hann þá hvergi fundið. — Land-
fógeti staðfesti vitnisburð sinn
(Frh. á 4. síðu.j
*) Landfógeti segir í yfirlýsingu
til stiftamtmanns, dags. 21. marz
1725, að Appollonia hafi dáið kl. 5.
Sigurður Sigurðsson:
Guitar.
:
:
Hér svéif eins og andi að ofan. —
k Alt varð svo milt og.svo hlýtt.
Ég fann að hún stækkaði, stofan;
í strengjunum söng eitthvað nýtt.
Eitthvað var komið í kofann,
sem konungaslot hefði prýtt.
Þú stóðst hér í stofunni minni.
Þú stirndir á myndanna fjöld.
Það varð bjartara alt hérna inni
og uppljómað, grindur og spjöld.
Sál mín varð saklaus hjá þinni
og syngur með englum í kvöld.
Hún yrkir um engil með guitar
i við altarið. Ljós eru kveikt.
Ilmskálar angandi og hvítar.
Upplitið fangandi, bleikt.
En skilur þú skáldið til hlýtar,
það skáld, er þú sjálf hefir veikt?
Heldur þú, kona, að ég kveini
í kvæði, en meini ekki neitt?
og ég er víst ekki sá eini,
sem ann þér, en fáir svo heitt.
Lúrir Ijóð undir steini —
ég hef lagað það, heflað og breytt.
Ég skildi þig skár en þú heldur,
ég skildi þín sár eins og mín;
hér brann þinn heilagi eldur,
hér rann mitt glóandi vín.
Hver er ei sorginni seldur? —
Sorg er mín borg eins og þín.
Þú söngst.eins og Seraf í rökkri.
Þú sendir mér himneskan feng.
Þú slöngvaðir draumblæju dökkri,
nei, dögg á þá slóð, sem ég geng —
þú söngst eins og svanur, með klökkri
sál, á minn ljóðastreng.
Sigurður Sigurðsson
frá Arnarholti.
■
:
:■
-