Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 26.06.1938, Blaðsíða 1

SUNNUDAGINN 26. JUNI 1938
V. ARGANGUR
26. TOLUBLAÐ
AIÞÝÐDBLAÐIÐ
Þættir iim eyfirzk alfiýðuskáld:
Árni Eyjafjarðarskáld og afkomendur hans.
(Nl.)
því hún hefir tungur tvær
as talar sitt með hverri.
Frá Jóhannesi Árnasyni.
Jóhannes ólst upp með móðurömmu
sinni, Ingveldná Kambi, unz hann missti
hana 8 ára gamall. Fór hann þá að Stór-
hamri og var þar með föður sínum um
hríð. Síðar var hann nokkur ár með móður
sinni og stjúpa á Hálsi, en fór þá aftur til
föður síns, sem þá var fluttur að Garðsá.
Þaðan fór hann austur á Eskifjörð og gerð-
ist skrifari hjá Jóni sýslumanni Sveinssyni,
nun hann hafa átt heima í Múlasýsl-
um upp frá því. Hann kvæntist Krist-
björgu Jónsdóttur frá Nefbjarnarstöðum í
Hróarstungu og áttu þau mörg börn. Með-
barna Jóhannesar var Sigurður fóta-
. Hann missti fæturna um ökla og
gekk á hnjánum úr því. Hann skrifaði upp
mikið af rímum og sögum og þótti vel gef-
inn. Eitthvað af börnum hans mun hafa
farið vestur um haf. Ein dætra Jóhannesar
hét Ingveldur. Hún ólst upp í Berufirði hjá
séra Pétri Jónssyni. Hún var hagmælt og
þótti vel gáfuð. Ingveldur giftist Antoníusi
Eiríkssyni á Steinaborg á Berufjarðar-
strönd og fluttist með honum vestur um
haf árið 1879. Þau áttu fimm dætur. Ing-
veldujf dó 3. jan. 1907.
Jóhannes er talinn hafa verið góðskemmt
inn eins og Árni faðir. hans, sérstaklega
vandaður 1 öllu dagfari og hvarvetna vel
kynntur. Fátækur var hann alla æfi, enda
meir hneigður til bókar en búsýslu. Hann
var skrifari ágætur. Eru nokkur eigin-
handarrit af rímum hans og fleiru varð-
veitt í handritasöfnum Landsbókasafns-
ins. Jóhannes var lipur hagyrðingur og
orti mikið. Til eru eftir hann þrír rímna-
flokkar, Ármannsrímur, 15 að tölu, rímur
af Sálusi og Nikanór, 14 að tölu, Agata og
Barbara, 7 rímur, auk þess einstakar rím-
ur, tækifærisvísur, kvæði og bragir af
ýmsu tagi. Jóabragur hans er prentaður í
Almanaki Þjóðvinafélagsins 1923. Jóhann-
es kastaði fram stökum við ýms tækifæri
eins og Árni faðir hans og gat verið mein-
yrtur þegar því var að skipta. Þessa vísu
kvað hann eitt sinn um stúlku nokkra, er
Guðný hét:
Ekki Guðný er mér kær,
þó aftur hnakkann sperri,
Þegar Jóhannes hugsaði til kvonfangs
var hann fátækur mjög, og var því hrepp-
stjóranum í sveit hans ekki um það gefið,
að hann festi sér konu, eins og oft bar við
á þeim tímum. Þá kvað Jóhannes meðal
annars stökur þessar:
Gott til ráða ekki er
Ulli fyrir brjóta:
Hreppstórinn því hamlar mér
hjónabands að njóta.
Djarft um tala má sá mann,
mengi rétt ég segi,
jarðnæði því hefir hann
hreppt á nótt sem degi.
Stærst safn af kvæðum Jóhannesar er
í handriti Sigmundar Long, sem áður er
getið. Nokkur kvæði hans eru í eiginhand-
arriti í ÍB 155, 8vo. í mansöng 6. rímu af
Agötu og Barböru, sem ortar eru árið 1803,
segir Jóhannes nokkuð af uppvexti sínum
og dvalarstöðum. Kveðst hann þá vera
rúmlega tvítugur að aldri. Jóhannes varð
gamall maður. Hann dó í marzmánuði
1856, að því er Ingveldur dóttir hans hef-
ir sagt Sigmundi Long.
Sigluvíkur-Sveinn.
Sveinn Sveinsson var dóttursonur Árna
Eyjafjarðarskálds eins og áður er getið,
fæddur í Hleiðargarði 10. febrúar 1831.
Foreldrar Sveins eldra hétu Eiríkur Jóns-
son og Herdís ívarsdóttir. Þau voru ógift.
Sveinn Eiríksson var vinnumaður á ýms-
um bæjum í fram-Eyjafirði, þótti vífinn
nokkuð og var kallaður Kvenna-Sveinn.
Hann dó úr ,,limafallssýki“ 16. jan. 1840,
aðeins 35 ára að aldri, og var þá niðursetn-
ingur á Krýnastöðum.
Sigluvíkur-Sveinn átti heima á ýmsum
stöðum í Eyjafirði og víðar. Var hann ým-
ist vinnumaður, lausamaður eða í hús-
mennsku, en fékkst aldrei við búskap og
eigi heldur eftir að hann kvæntist. Kona
hans hét Hólmfríður Jónsdóttir og mun
hafa verið ættuð að austan. Þau felldu lítt
skap saman og varð hjónabandið eigi ham-
ingjusamt. Skildu þau samvistir eftir
nokkur ár og fór Hólmfríður þá austur á
land með dætur þeirra tvær, Albínu Svan-
fríði og Kristínu. Nokkrum árum síðar
fóru þær mæðgur allar til Ameríku. Þar
dó Kristín litlu síðar, en Albína Svanfríð-
ur var þar á lífi til skamms tíma.
Eftir að Sveinn varð einn síns liðs,
dvaldi hann á ýmsum stöðum eins og áður
og var m. a. margar vertíðir í hákarlaleg-
um. Um eitt skeið átti hann heima í Siglu-
vík á Svalþarðsströnd og fékk þá viður-
nefnið Sigjuvíkur-Sveinn. Sveini er þann-
ig lýst, að hann hafi verið maður í hærra
lagi, en spemma orðið nokkuð lotinn,
fremur fríður sýnum, hár og skegg dökk-
jarpt eða svart, náttúrugreindur, glaður og
léttur í lund og laginn til starfa. Hann var
maður vinsæll og þótti skemmtilegur gest-
ur, ræðinn og fjörugur, kvað oft rímur fyr-
ir menn eða skemmti með vísum sínum,
kunni vel að segja frá því, er fyrir hann
hafði borið, og hafði glöggt auga fyrir
broslegum atvikum. Segir svo gamalt fólk,
sem man Svein, að það hafi jafnan verið
tilhlökkunarefni, þegar hans var von, því
alltaf hafi fylgt honum fjör, kveðskapur
og kæti.
Til er lýsing á Sveini, ort í gamni af
Óvídá Jónasdóttur í Hvammi í Höfða-
hverfi, og átti þá Sveinn heima í Keflavík,
að því er segir í lýsingunni. Vísurnar
hljóða svo:
Bratt með enni, brúnastór,
blágrá augu, stála Þór,
hálfbratt nef, en hakan rétt,
í hæfi munnur, kinnin slétt.
Svart með skegg og samlitt hár,
sízt má heita vaxtarlágr,
með langan hrygg og bogið bak,
ber þó lipurt fótatak.
Þessi lýsing ekki er
allt eins góð og vera ber,
mér þó virðist mikið lík
monsjer Sveini í Keflavík.
Sveinn mun hafa átt heima í Hleiðar-
garði eða þar í grennd þegar hann kvænt-
ist. Hafði hann þá eigi þótt við eina fjölina
felldur í ástamálum. Helga Jóhannsdótt-
ir frá Skáldstöðum, kona Jóhannesar
Jónassonar í Hleiðargarði og amma Hann-