Alþýðublaðið - 21.11.1943, Qupperneq 6

/
6
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Sunnudagur 21. nóvembcr 1943
við Elliðaárvoo.
1. Báðar þurrkvíarnar með
dælum, krönum og öllu til-
heyrandi.
2. Alla skjólgarða, uppfylling-
ar, bryggjur, dýpkun hafn-
arinnar, brautir og vegi.
3. Dráttarbrautir allar með til
heyrandi vélum.
4. Rennibrautir með öllu til-
heyrandi.
5. Allar hliðarbrautir fyrir upp
sátur með tilheyrandi.
Kostnaðurinn sé greiddur
þannig: % úr hafnarsjóði
Reykjavíkur, en % úr ríkis-
sjóði, á sama hátt og venjulega
er greitt til hafnarbóta annars
staðar á landinu.
Með því að ströndin og vog-
urinn er innan takmarka
Reykjavíkurhafnar, þótt það sé
utan sjálfra hafnarmannvirkj-
anna, þykir ekki ástæða til að
leggja til, að sérstök hafnarlög
séu samin fyrir þetta mann-
virki, heldur, að núgildandi
hafnarlögum fyrir Reykjavík
verði breytt til samræmis við
þessar tillögur, eins og farið er
fram á í uppkasti að frv. til 1.
um breyt. á hafnarl. fyrir
Reykjavík, sem fylgir með álits
gerð þessari.
Nefndin leggur áherzlu á,,
að fyrst og fremst verði þurr-
kvíunum komið upp og nauð-
synlegum skjólgarði, jafnframt
bátalægi, ásamt dráttar- og
hliðarbrautum til uppsáturs
sem og rennibrautum, en síðar
yrði komið upp bryggjum,
brautum og öðrum mannvirkj-
um, eftir því sem þörf yrði á.
Þá telur nefndin að sérhverj
um viðgerða-ög skipasmiðjum
eigi að vera frjálst að starf-
rækja fyrirtæki sín innan at-
hafnasvæðisins með þeim tak-
mörkunum, sem settar verði
með reglugerð. Á það jafnt við
um einstaklinga, félög og op-
inbera aðila svo sem bæjar-
eða landssmiðjur. Hún gerir
því ekki ráð fyrir, að þau
mannvirki verði: byggð af því
opinbera nema að því leyti,
sem það kann að vilja gera það.
Hins vegar leggur nefndin
mikla áherzlu á, að með breyt-
ingum þeim, sem óhjákvæmi-
l§ga verður að gera á reglu-
gerð hafnarinnar, ef lagabreyt.
nær fram að ganga, verði öll-
um aðilum tryggður jafn rétt-
ur til leigu á lóðum undir
smíðastöðvar og önnur mann-
mannvirki og öllum aðilum
jafn réttur til afnota af þurr-
kvíum, dráttarbrautum, bryggj
um og öðrum mannvirkjum
hafnarinnar.
Þegar hafnarlög hafa verið
samþykkt og það þar með ákveð
ið, hvar skipasmíðastöðin skuli
vera, teljum vér víst, að þær
smiðjur hér, sem fást við eða
ætla sér að fást við skipasmíði.
muni hefja undirbúning að því
að vera' tilbúnar með tæki sín
og annan útbúnað á staðnum til
tií þess að notfæra sér þá bættu
aðstöðu, sem hin væntanlegu
hafnarmanhvirki skapa. Er það
þannig ætlun vor. að skipasmíð
arnar verði reknar af skipasmiðj
um, er hafi bækistöðvar á at-
hafnarsvæðinu.
Með tilvísun til framanritaðs
eru tillögur vorar sem hér segir:
1. a. Byggð verði á ströndinni
innan við Klepp mannvirki
í líkingu við það. sem með.
fylgjandi uppdrættir sýna.
b. Byrjað sé á að byggja
þurrkvíar ásamt tilheyr-
andi hafnargarði og renni-
brautum fyrir smíði járn-
ið upp eftir því, sem þurfa
þykir.
2. a. Um 1000 metra strand-
leggja verði ætluð mann-
virkjunum og um 500
metra breitt landsvæði
þar upp af fyrir athafna-
svæði.
b. Athafnasvæði verði skipu
lagt og lagðir um það veg
c. Skipasmiðjur sitja fyrir
landi á athafnasvæðinu
fyrir plötusmiðjur, vél-
smiðjur, efnisgeymslur og
annað nauðsynlegt vegna
þessa atvinnurekstrar.
d. Gert er ráð fyrir stað til
eldsneytisgeymslu á at-
hafnasvæðinu eða nálægt
því.
3. a. Reykjavíkurbær komi
nefndum hafnarmann-
virkjum upp með styrk
frá ríkinu á sama hátt' og
venja er til um hafnar-
mannvirki annars staðar
á landinu, enda verði sam
þykkt hafnarlög fyrir þau
með venjulegum skyldum
og réttindum, sbr. með-
fylgjandi frumvarp.
b. Til hafnarmannvirkjanna
teljast: þurrkvíar ásamt
dælum, hafnargarður,
dráttarbrautir, hliðar-
brautir, rennibrautir, kran
ar og spil, allar bryggjur
og nauðsynleg dýpkun
hafnarinnar.
c. Með viðeigandi breyting-
um á hafnargerð Reykja-
víkur verði öllum aðilum
tryggður jafn réttur til af
nota af þessum mann-
virkjum og gjöldum stillt
svo í hóf sem frekast er
unnt.
Það er skoðun vor, að með
framkvæmdum þessara til-
lagna hafi skipasmíðaiðnað-
inum skapazt eins góð aðstöðu-
skilyrði að þessu leyti og frek-
ast er hægt að skapa hér á
landi.
Hafnarsíjérn meS frv.
um skipasmíða-
HAFNARST.TÓRI Reykja-
víkur hefir fengið til at-
hugunar tillögur milliþinga-
nefndarinnar um hyggingu
skipasmíðastöðvarinnar við Ell-
iðaárvog.
Hefir hafnarstjórn lýst sig
samþykka þeim breytingum á
hafnarlögunum í trausti þess, að
ríkissjóður greiddi 2/5 hluta
kostnaðar við framkvæmdirnar,
eins og gert er ráð fyrir í frum-
varpinu.
Þetta álit ’ hafnarstjórnar lá
fyrir bæjarstjórnarfundi í
fyrrakvöld og féllst bæjarstjórn
á það athugasemdalaust.
Jónas Hallgrímsson
og Heine.
D A G flytur dr. Einar
Ólafur Sveinsson fyrir-
lestur í Háskólanum um áhrif
þýzka skáldsins Heinrich Heme
á Jónas Hallgrímsson.
Er hér um mjög skemmti-
legt og fróðlegt efni að ræða,
sem gera má ráð fyrir, að marg
|Bette Davis ekkjaj
Hin fræga kvikmyndaleikkona
Bette Davis missti manninn
sinn, Arthur A. Farnsworth, í
haust. Þessi mynd var tekin af
henni við jarðarför hans.
'r OíNES A HORNINU
(Frh. af 5. síðu.)
hefi ég heyrt fólk kasta því fram,
að foezta lausnin á þessu væri sú,
að afnema hámarksverðið á öllum
þessum vörum — þá mundu sam-
síundis allar verzlanir fyllast af
þeim. En hvað sem því líður, þá
get ég ekki varizt þeirri hugsun,
aö hér sé ekki allt með felldu.“
„ANNAB ATRIÐI, en þó óskylt,
langar mig til að fara um nokkr-
um umvöndunarorðum. Svo viro-
ist, sem notkun fólks á strætis-
vögnuná fari sívaxandi, og við því
er í sjálfu sér ekkert að segja,
þó það sé að mínu áliti meira en
góðu hófi gegnir, þegar menn gera
sér það að fastri reglu, að bíða, í
3 0 mínútur eftir strætisvagni, í
stað þess að komast g'angandi leið-
ar sinnar á 5 mínútum. Og svo
þegar inn í vagnana er komið, tek-
ur ekki betra við. Vagnarnir eru
alltaf yfirfullir á hvaða tíma dags
sem er, ein samfelld kös, hangandi
á sköftum, því um sæti er ekki að
ræða nema fyrir lítinn hluta far-
þegnanna“.
. . ÞESSI GÍFURLEGA AÐSÓKN
skapar glundroða og óreglu á ferð
um vagnanna. Þeir eru alltaf á
eftir' áætlun, og vagnstjórarnir því
alltaf að flýta sér, svo að farþeg-
arnir komast oft rétt með naum-
indum út á viðkomustöðum áður
én haldið er af stað aftur. En vagn
stjórarnir eiga minnsta sökina á
þessu, Þeir eru yfirleitt traustir og
þolinmóðir og sumir þeirra sér-
stök lipurmenni. En farþegarnir
auka á vandræði þeirra með því
að fara ekki eftir settum reglum
í hvívetna. f^i einmitt í strætis-
vögnum er sérstök nauðsyn á
góðri samvinnu milli farþega og
vagnstjóra, ef allt á að ganga sam
kvæmt áætlun.“
„ENN ÞÁ VERRA er þó ástand-
ið á þeim leiðum, sem skólabörn-
in hafa lagt undir sig strætisvagn-
ana, en það virðist nú vera að
komast í tízku að börn fari ekki
öðruvísi í og úr skóla en í strætis-
vögnum, án tillits til hvernig veð-
ur er. Og meðan þessi ferðalög
standa yfir, eru vagnarnir alger-
lega undirlagðir sem leikvellir.
Börnin taka upp öll sæti, svo að
gamait fólk og oft farlama, verður
að standa; hin eru svo á fleygiferð
fram og aftur um bílinn, ryðjast
gegnum fólksþvöguna með oln-
Frh. af 4. sí&u.
viðgerðar og hreinsunar
flest þau skip, sem væntan-
lega verða í förum við ísl.
í hana mætti einnig taka
tvö minni skip í einu, svo
sem togara eða smærri flutn
ingaskip.
2. Þurkví fyrir skip, sem eru
allt að 4Ó0 smál. d w. Væri
hún aðallega notuð fyrir
fiskiflotann.
3. Þrjár dráttarbrautír fyrir
skip frá 400—2000 smál. d.
w. Væru þær notaðar bæði
fyrir fiskiskip og smærri
verzlunarskip.
4. Tvær dráttarbrautir fyrir
fiskibáta, 100—200 smá-
lesta brúttó, með hæfi-
legum hliðarbrautum fyrir
uppsátur.
5. Þrjár rennibrautir fyrir ný
smíði skipa frá 400—3000
smál. d. w.
6. Nókkrar rennibrautir fyrir
bátasmíði, eftir því sem
nauðsynlegt þætti.
7. Nægiíega margar bryggjur
fyrir skip, sem verið er að
gera við á floti eða eru að
búa sig til veiða eða er lagt
upp um tíma af einhverjum
ástæðum. Enn fremur báta-
lægi í sama skyni.
8. Nægilega stórt landrými
upp af nefndum hafnar-
mannvirkjum fyrir plötu-
smiðjur, vélsmiðjur, efnis-
geymslur, Ýmislegan útbún
að til skipa o. fl.
Þegar nefndin hafði komið
sér þannig saman um megin-
skilyrðin fyrir starfrækslu og
byggingu skipasmíastöðvarinn-
ar, ritaði hún hafnarstjórn
Reykjavíkur og óskaði þess, að
hún benti nefndinni á stað inn-
an eða utan núverandi hafnar,
þar sem unnt væri að skipu-
leggja byggingu og starfrækslu
skipasmíðastöðvar á þeim grund
velli, sem getið hefir verið um
hér að framan. Málið var einn-
ig rætt á fundi með settum
hafnarstjóra og bæjarverkfræð
ingi, er báðir töldu ógerlegt að
koma fyrir svo stóru mann-
virki innan hafnarinnar. Þetta
var síðar staðfest með bréfi frá
hafnarstjórn, sem benti á Ell-
iðaárvoginn sem líklegastan
stað fyrir slíkt fyrirtæki. í við-
ræðu þeirri, sem nefndin átti
við forstjóra skipasmíðastöðv-
anna, kom einnig fram sú skoð
un, að fyrir mannvirki, eins og
hér um ræðir, væri ekki rúm
í höfninni, enda væri það sýni-
lega hugsað langt fram í tím-
ann. Þeir létu í ljós, að ekki
væri nauðsynlegt að hafa þessi
mannvirki umsvifameiri eða
stærri en svo, að hægt væri að
koma þeim fyrir í vesturhluta
hafnarinnar í námunda við nú-
verandi dráttarbrautir. Máli
sínu til stuðnings lögðu þeir
fram frumdrætti að fyrirkomu
lagi því, sem þeir hugsuðu sér
vestast i höfninni. Nefndin
hafði einnig til athugunar upp
drætti af dráttarbrautum og
þurrkví í Örfirisey, sem gerðir
höfðu verið fyrir nokkrum ár-
um.
Að athuguðu máli gat nefnd-
in ekki fallizt á að mæla með
því, að skipasmíðastöðin yrði
reist innan Reykjavíkurhafnar,
og færir fyrir því eftirfarandi
rök:
1. Strandlengja sú, sem unnt
er að láta af hendi í höfn-
bogaskot og stympingar, hróp og
köll, fliss og alls konar fíflskap."
„ÉG TEL ÞAÐ SJÁLFSAGT og
nauðsynlegt, að börn hreyfi sig, en
það á að vera á prúðmannlegan
hátt, og strætisvagnarnir eru sízt
af öllu staður til þess. Að slíku
framferði er hinn mesti ómenning
arbragur og í algeru ósamræmi
við reglur þær, sem barnaskól-
arnir hafa gefið út um hegðun
barna í skólunum og utan þeirra.“
inni, er að dómi nefndarinn
ar allt of lítill.
2. Bryggjunr og skjólgarðar,
sem nauðsynlegt væri að
ger,a þar sérstaklega fyrir
stöðina, yrðu sízt ódýrari að
dómi nefndarinnar en sams
konar mannvirki á öðrum
stað, auk þess sem þær
mundu torvelda mjög not-
kun hafnarinnar til af-
greiðslu skipa.
3. Nefndin sér enga möguleika
til þess að samrýma á þessu
svæði bátalægi og uppsátur
og koma þar fyrir sameig-
inlegri skipasmíðastöð fyrir
smærri og stærri skip, sem
byggð væru jafnt úr tré og
stáli, jafnfram því að ann-
ast nauðsynlegar viðgerðir
og endurbætur skipaflotans,
en á það verður að leggja
mikla áherzlu.
Nefndin álítur, að með hinni
óhagstæðu aðstöðu innan hafn-
arinnar, geti skipasmíðar og við
gerðir ekki átt sér stað við þau
skilyrði, sem nauðsynleg verða
að teljast, til þess að slík starf-
semi verði samkeppnisfær við
erlendar stöðvar, hvað verð og
gæði snertir, auk þess sem þar
eru ekki möguleikar fyrir víð-
tækri starfsemi í þessari grein.
Þá vill nefndin einnig taka
það fram, að hún telur ekki
heppilegt, að stórfyritæki sem
þetta sé innan um fjölda íbúð-
arhúsa, með tilliti tli þess háv-
aða, eldhættu oð óþrifnaðar,
sem jafnan hlýtur að fylgja
því.
Af öllu því, sem hér hefir
verið bent á, féllst nefndin ein-
róma á, að velja bæri skipa-
smíðastöðinni stað utan tak-
marka innri Reykjavíkurhafn-
ar. Komu þá aðeins tveir staðir
til greina: Elliðaárvogur og
Fossvogur. Nefndin athugað
báða staðina ásamt þeim Sig-
urðu Thoroddsen og Valgeir
Bjömssyni og komst að þeirri
niðurstöðu að réttast væri að
mæla með því, að skipasmíða-
stöðinni yrði valinn staður við
Elliðaárvog á ströndinni frá
Kleppi og inn undir Gelgju-
tanga. Er landrými þar nóg,
hafnarskilyrði góð og aðstaða
öll hin ákjósanlegasta að dómi
nefndarinnar og þeirra manna,
er hún hafði í ráðum með sér.
Við þennan stað hefir nefndin
miðað tillögur sínar, og fól hún
Sigurði Thoroddsen að gera
uppdrætti að niðurröðun þeirra
mannvirkja, sem hún telur
nauðsynlegt, að þarna sé á fót
komið af hálfu opinberra aðila,
til þess að unnt sé að koma þar
fyrir fullkominni skipasmíða-
stöð og skipaviðgerðum við
beztu skilyrði. Skyldu upp-
* drættirnir einnig ná yfir þau
mannvirki, sem ekki snerta
þetta mál beinlínis, en þróunin
kann að heimta, að verði stað-
sett þar, eða önnur í þeirra
stað.
Eftir að hefndin kom sér
saman um þessi atriði, var tek-
ið til umræðu:
1. Hvernig mannvirkin skyldu
reist, af hvaða aðilum og í
hvaða röð.
2. Hvernig þau skyldu rekin
meS hag almennings fyrir
augum í framtfðinni
Með sjálfri þál. er ákveðið,
að skipasmíðastöðin skuli reist
í Reykjavík, enda eru hvergi
betri skilyrði en þar til þess að
starfrækja slíkt stórfyrirtæki.
Elliðaárvogur, sem nefndin hef
ir orðið sammála um að leggja
til, að valinn verði, er eign
Reykjavíkur ásamt löndum
þeim, sem nauðsynleg eru sem
athafnasvæði fyrir slíkar fram-
Ikvæmdir. Er því nefndin sam-
mála um, að eðlilegast sé, að
Reykjavíkurhöfn reisti á sinn
kostnað þann hluta mannvirkj-
ana, sem hér segir, og með
þeim takmörkum, er síðar grein
ir, enda eigi hafnarsjóður einn
þau mannvirki:
skipa. !!
c. Komið verði upp tveimur
dráttabmutuim fyrir um
100—200 rúmlesta skip
hvorri með tilheyrandi
hliðarbrautum og uppsátr-
um ásamt rennibrautum
fyrir smíði tréskipa.
id. Þeim mannivirkjum öðr
um sem sýnd eru á upp-
drættinum, verði svo kom
ir vilji kynna sér. Þetta er
fyrsti háskólafyrirlesturinn á
þessum vetri.
Gísli Gíslason,
Þórsgötu 16 A er 78 ára í dag.
Ungmennad. Slysavarnafélagsins
í Reykjavík heldur sinn fyrsta
fund á þessum vetri í Oddfellow-
húsinu uppi kl. 1 e. h. í dag.