Alþýðublaðið - 04.12.1943, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Laugardagur 4. deseuber 194S
fttfrijðnblaMð
tjFtgefandi: Alþýöuflokkurhm.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiösla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og
4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906.
Verð í lausasölu 4G aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
fflvera geta ffliefr sak-
að oema sjðlfa síg?
Þrálátur orðrómur
hefir gengið um það mán-
uðum saman, að málalið Stal-
ins hér og að mánnsta kosti
nokkur hluti Sjálfstæðisflokks
ins væru í makki um sameig-
inlega stjómarmyndun. Og sá
orðrómur er enn ekki þagnað-
ur, þó að augljóst sé, síðan nú-
verandi stjórn lýsti afstöðu
sinni til skilnaðarmálsins, að
miklu óhægra er orðið um vik
en áður fyrir Moskvaliðið og
Sjálfstæðið, að velta henni
úr völdum og ná ráðherra-
stólunum undir sig. Einhverjai
vonir virðast þeir þó enn hafa
um að geta, þrátt fyrir það,
orðið ráðherrar, — ef ekki á
skilnaðarmálinu, þá á ein-
hverju öðru, til dæmis dýrtíð-
armálunum.
g ff * X, **
* En nú bregður svo við, að
mikið Ramavein er rekið upp
í Þjóðviljanum í gær yfir því,
að bændafulltrúarnir í Fram-
sóknarfloknum og Sjálfstæðis-
flokknum séu einnig farnir að
makka um stjórnarmyndun, og
má á öllu heyra, að Einari Ol-
geirssyni þyki þeir ekki vera
sem árennilegastir keppinautar
um ráðherrastólana. „Það er
fasisminn á íslandi“, segir Ein-
ar í Þjóðviljánum, „sem þar
er að skipuleggja sig. Það er
íslenzk Lappómennska, sem
hugsar sér að svíkjast til
valda, þvert ofan í vilja alls
þorra kjósenda Famsóknar- og
Sjálfstæðisflokksins."
Svo mörg eru þau orð Þjóð-
viljans í gær.
❖
Það skal nú alveg ósagt lát-
ið, hvað Þjóðviljinn hefir fyrir
sér í þessu. Vel hefir þó mátt
merkja vaxandi samdrátt
bændafulltrúanna í Framsókn
og Sjálfstæðinu undanfarið, og
getur enginn fyrir sagt, hvað
út af þeim samdrætti kann að
koma.
En við hverju öðru er að bú-
ast, en að íhaldið í Framsókn og
Sjálfstæðisflokknum skríði fyrr
eða seinna saman til stjórnar-
myndunar, þegar flokkur Ein-
ars Olgeirssonar hefir mánuð-
um saman spillt, öllum mögu-
leikum á alþingi til vinstri
samvinnu og vinstri stjórnar-
myndunar? Þjóðviljinn segir,
að það væri „þvert ofan í vilja
alls þorra kjósenda Framsókn-
ar- og Sjálfstæðisflokksins“, ef
bændafuíltrúarnir í þessum
flokkum mynduðu stjórn sam-
an og má vel vera, að hann hafi
rétt fyrir sér í því. En hvað hef-
ir bara flokkur Þjóðviljans gert
til þess, að óskir „alls þorra
kjósenda Framsóknar“, til dæm
is, um vinstri stjórnarmyndun
yrðu uppfylltar? Við síðustu
kosningar íofuðu kommúnistar
þ.ví, að beita sér fyrir slíkri
stjómarmyndun í félagsskap
við ' Alþýðuflokkinn og Fram-
sókn og sjaldan hefir betra tæki
færi verið fyrir vinstri stjórn,
að tryggja hag og bæta kjör
hins vinnandi fólks í landinu,
en þá. En hvað skeður, þegar á
Síðari hlnti a£ eldhúsræðn Emils Jénssonar:
Dýrtíðarmálin: Uppbæturnar og
sex manna nefndin.
ÞANNIG stóð-u sakir er nú-
verandi hæstvirt ríkis-
stjórn tók við.
Fyrstu ráðstafanir er hún
igerði var að fá samþykkt verð-
festingarákvæðin inn í gerðar-
dómslögin og vom þau í gildi í
rúma 2 mánuði en á því tíma-
bili ætlaði ríkisstjórnin sér að
hafa samið dýrtíðarlög er færðu
vísitöluna 30—40 stig niður.
Þetta tókst nú ekki, því að frum
varpi því, er ríkisstjórnin bar
fram í þessu skyni var öllu
gerbreytt, svo að heita mátti
að þar stæði ekki steinn yfir
steini.
Eina ráð núverandi hæst-
virtrar ríkisstjórnar til þess
að halda ofurlítið í hemilinn
á dýrtíðinni hefir verið að
greiða hana niður með fram-
lögum úr ríkissjóði, sem
hæstvirtur fjármálaráðherra
upplýsti í gær að notað
mundi veða til í ár hérumbil
10 millj. kr. auk þess, sem
greitt hefir verið á árinu til
verðuppbóta á útfluttar land
búnaðarvörur, sem upplýst
hefir verið að nemi rúmum
15 millj. króna. Virðist því
svo sem alls muni verða
greitt á þessu ári um 25
milljónir króna úr ríkissjóði
í verðuppbætur/á landbúnað-
arvörur, eða rúmar 4 þús. kr.
á hvert einasta býli í landinu.
Háttvirtur 1. þingmaður
Reykjavíkur Magnús Jónsson
sagði í ræðu sinni í gærkveldi
að dýrtíðin væri innflutt. Ég
segi nei. Dýrtíðin er að mjög
verulegu leyti heima tilbúin.
Það er -eftirtektar vert
að þegar vísitala framfærslu
kostnaðar komst sem hæst,
í 272, áttu tvær eða þrjár
vörutegundir innlendar sök á
um það bil helmingi allrar
hækkunarinnar, en það voru
kjöt, mjólk og egg, og vörur
skyldar þeim.
Það hefir því allaf verið aug-
ljóst hverjum sem vildi sjá að
frumorsök hinnar miklu dýrtíð
ar er að finna í þeirri ráðstöfun,
er gerð var í jan. 1940, fyrst
og fremst að tilhlutun Fram-
sóknarflokksins, þegar landbún
aðarvörurnar innlendu voru
teygðar langt fram fyrir verka-
kaupið.
MðDrstoður 6 manna
nefildarinnar.
Nú kann einhver að segja:
Þetta getur ekki verið tilfellið,
því að 6 manna nefndin svo-
kallaða, sem sett var síðastliðið
vor til að finna rétt hlutfall
milli kaupgjalds og verðlags
NOKKUR DRÁTTUR hefir, vegna fullveldisdagsins, orð-
ið á að birta síðari hluta af hinni ágætu ræðu Emils
Jónssonar um dýrtíðarmálin við eldhúsumærðurnar á alþingi.
En nú birtir blaðið hann í dag og fjallar hann aðallega um
uppbæturnar á afurðaverð bænda, sex manna nefndina og
þátt kommúnista í henni.
á innlendum vörum komst að
þeirri niðurstöðu einróma, að
enn þyrfti verðið á innlendu
vörunum að hækka samanborið
við kapgjaldið; og það er rétt,
nefpdin komst að þessari merki
legu niðurstöðu.
Ég hefi áður hér á al-
þingi lýst því nokkuð hvern-
ig vinnubrögð þessarar nefnd
ar komu mér fyrir sjónir,
og ég get ekki tímans vegna
endurtekið það hér, en ég
get sagt það samt, sem var
niðurstaðan af athugunum
mínum í þessu efni, að
niðurstöður nefndarinnar eru
í ýmsum atriðum mjög vafa-
samar, og í sumum atriðum
beinlínis rangar, eins og t. d.
það, þegar sjómönnum, sem
selja hlut sinn eftir föstum
samningi, og fá því ekki
hækkun á kaup sitt sam-
kvæmt vísitölu, er áætluð
vísitöluhækkun eins og öðr-
um mönnum, er vinna fyrir
föstu kaupi. Á þetta hefir ver
ið bent og því hefir ekki
verið mótmælt. Með þessu
móti var hægt að teygja áætl-
að meðalárskaup verkamanna
upp í 15,500 kr., sem áreiðan
lega stenzt ekki, og við þessa
upphæð var svo miðað þegar
verðlagið var ákveðið á land-
búnaðarvörunum.
Sömuleiðis var áætlað í
þessum útreikningi að út-
gjöld meðalbús, með 5 kýr
og 80 ær, FYRIR AÐKEYPT
AN VINNUKRAFT, væri
talsvert á 13. þús. kr. á ári.
Þessar tölur gefa ærið tilefni
til umhugsunar
SSvik komimsnista vlð
launastéttirnar.
Hverjir bera svo ábyrgð á
þessum niðurstöðum 6 mamna
nef ndarinnar ?
Háttvirtur 1. þingmaður
Reykjavíkur, Magnús Jónsson,
upplýsti í gær að í nefndinni
hefði átt sæti 1 Framsóknar-
maður, 3 Sjálfstæðismenn og 2
kommúnistar, þessir menn bera
því ábyrgðina á gjörðum nefnd
arinnar.
Gagnvart neytendum og
þing kemur? Þá láta kornmún-
istar það vera sína fyrstu til-
lögu, að þingið geiizt upp við
stjórnarmyndun, og að ríkis-
stjóri skipi utanþingsstjórn yfir
landið; en síðan eyða þeir vikum
og mánuðum í málamyndavið-
ræður. við Alþýðuflokkinn bg
Framsókn um vinstri stjórnar-
myndun, til þess að segja að
lokum, að um enga slíka stjórn-
armyndun geti verið að ræða,
nema skilyrðislaust sé gengíð
að öllum skilyrðum og firrum,
sem fram hafa verið settar af
miðstjórn Kommúnistaflokksins
þ. e. a. s. af húsbændunum aust-
ur í Moskva!
Eftir slíka framkomu, eftir
slík svik við kjósendur, þyrftu
þeir Einar Olgeirsson og félagar
hans sízt að furða sig á því, þótt
þændafulltrúarnir í Framsókp
og Sjálfstæðinu sæju sér ein-
hvem tínda leik á borði. Því að
betur var ekki hægt< að búa í
haginn fyrir þá. Þeir Einar og
Co. hafa reynzt góðir haukar í
horni fyrir afturhaldið, síðan
þeir komu með sinn stóra
málaliðsflokk á þing.
verkamönnum verður þó sök-
in þyngst á fulltrú-um þessara
aðila, sem voru kommúnistarnir.
f fyrsta sinni fóru þeir hér
einir með umboð verkalýðs-
og launastéttanna í stórfelldu
máli. Og strax nota þeir þetta
fyrsta tækifæri til að svíkja
þann málstað, sem þeim var
trúað fyrir. Til hvers? spyrja
menn. Brynjólfur Bjarnason
gaf svarið í ræðu sinni í gær.
Hann sagði að hér hefði bænd
unum verið veitt af rausn og
það svo að meðalbóndi gæti
nú samkvæmt þessari ákvörð
un 6 manna nefndarinnar
haft tvöfalt kaup á við verka
mann, og það er vissulega
satt. En hann krafðist líka
launanna. Hann sagði að fyrir
þetta. og .aðra. hugulsemi
kommúnista við bændur bæri
þeim nú að fela sér og sínum
flokksmönnum umboð sitt og
engum öðriun. Það var til-
gangurinn. Fyrir þessa von
um. atkvæði .bænda, .voru
launastéttirnar sviknar.
Eitt mótatkvæði dugði til þess
að hindra þetta samkomulag,
sem þarna var gert. En þetta at-
kvæði var ekki greitt, af þeim
sem áttu að gera það, og bar
skylda til að gera það — og:
árangurinn er — segir Br. Bj.
í gær — pólitískur sigur fyrir al
þýðuna í landinu. Ég skal ekk-
ert um það fullyrða hvort þessi
aðferð verður pólitískur sigur
fyrir hv. 5. þm. Rv. Br, Bj, og
hans flokk, en hitt vil ég full-
yrða að fyrir alla alþýðu í land-
inu, bæði til sjávar og sveita
verður þessi ráðstöfun til að við-
halda dýrtíðinni og hækka hana,
eklki pólitískur sigur, fyrir þess-
ar stéttir, heldur til bölvnar.
YSirvofandi hrnsi.
Atvinnuleysið er nú aftur að
halda innreið sína. Og með sama
áframhaldi verður ekki langfe
iþangað til þair latvinniuvegir,
sem háðir eru verðlagi á erlend
um markaði gdta ekki
risið undir dýrtíðiimi.'
Við getum ekki greitt 21 kr.
fyrir smjörkílo þegar það
fæst frá Ameríku með gífur-
legum flutningskostnaði fyr-
ir 7 krónur hingað komið. Við
getum ekki greitt 1—2 kr.
fyrir kartöflu kílo þegar það
kostar 40 aura í Englandi og
við getum ekki framleitt út-
flutningsvörur, sem eiga að
standast samkeppni á erlend-
um markaði með sífellt hækk
andi dýrtíð. Og síðast en ekki
síst, við geturn ekki greitt
Frh. á 6. síðu.
"O LÖÐIN tala í seinni tíð oft
og ekki að ósekju um ó-
starfhæft þing hjá okkur. í því
sambandi minnist Tíminn í
fyrradag á vinnubrögð komm-
únista á þingi og þann þátl,
sem þau eiga í óstarfþæfni þess.
Tíminn segir:
„Kjarninn í ræðum Einars Ol-
geirssonar í útvarpsumræðunum
á dögunum var í höfuðatriðum
þessi:
Fulltrúar borgaraflokkanna
Sögðu að þingið væri óstarfhæft.
Hvað gerir það til? Tapar alþýð-
an nokkuð á því? Það setur ekki
þrælalög á meðan.
Það er ekki ósennilegt, að mörg-
um hafi þótt þetta ein athyglis-
verðustu orð eldhúsumræðanna.
Þau lýsa ekki aðeins fögnuði
upplausnarmannsins yfir óáran
þeirri, sem ríkir í þinginu og þjóð-
lífinu. Þau lýsa jafnframt þeirri
skoðun, sem hann og sáiufélagar
hans vilja að þjóðin hafi á þinginu.
Störf þess eiga aðeins að geta ver-
iö á tvo vegu: Annað hvort setur
það þrælalög eða getur ekki neitt.
Þriðja möguleikánum, að þingið sé
starfhæft <og setji umbótalög, er
reynt að halda leyndum.
Einar Olgeirsson hafði líka sér-
staka ástæðu að þessu sinni til að
þegja um þennan möguleika þings
ins! Flokkur hans har höfuðábyrgð
á því, að þessi möguleiki hefir
ekki verið hagnýttur. Hann átti
kost á að styðja starfhæfa umbóta-
stjórn, sem ynni að skipulegri
hagnýtingu stríðsgróðans' til að
skapa vinnandi stéttum landsins
örugga og vaxandi framtíð. Hann
kaus heldur óstarfhæft þing, upp-
lausn, vaxandi dýrtíð og fyrirsjá-
anlegt atvinnuleysi.
Með þeirri ráðaþreytni sinni,
sýndu Einar Olgeirsson og sálu-
félagar hans, að allt skraf þeirra
um lýðræði og samvinnu hinna
vinnandi stétta var blekking ein.
Þvert á móti er ekkert, sem þeir
óttast meira en umbótasamvinna
bænda og verkamanna á þingræðis
grundvelli. Reynslan annars stað-
ar hefir sýnt, að kommúnisminn
hefir engan jarðveg þegar unnið
er á| þennan hátt, Hins vegar
er óstarfhæft þing eða aftur-
haldssamt þing æskilegt fyrir
hann. Þess vegna reyna kommún-
istar að telja fólki- trú um, að
þjngið hafi ekki, nema þessa tvo
stafsmöguleika, og þess vegna
reyna þeir líka að hindra allt um-
bótastarf þingsins.
Kommúnistar hafa ekki aðeins
hindrað, að bændur og verkamenn
gætu unnið saman að stjórn lands-
ins til að tryggja hag og öryggi
þessara stétta í framtíðinni, held-
ur reyna þeir einnig að hindra
alla viðleitni á alþingi, sem geng-
ur í þá átt að bæta hag þessara
(Frh. á 6. síðu.)