Alþýðublaðið - 29.01.1944, Blaðsíða 6

i
Það vantaði ekki, að þeim Cordell Hull, utanríkismálaráð-
herra Roosevelts, og Averill Harriman, hinum nýja sendi-
herra forsetans í Moskva, var tekið með nógu miklum virkt-
um, þegar þeir komu á eráðstefnuna í hinni rússnesku höf-
uðborg í vetur. En nú, þegar Bandaríkjastjórn hefir boðið
málamiðlun sína í Póllandsdeilunni, einu mesta vandamál-
inu meðal bandamanna, innbyrðis, þá vilja Rússar ekki
þekkjast slíkt boð; svo að eitthvað virðist vinskapuninn vera
takmarkaður af þeirra hálfu. Myndirnar voru teknar við
komu þeirra Hull oog Harrimans til Moskva í vetur. Á efri
myndinni sjást Cordell Hull og Molotov, en á þeirri neðri
Molotov og Harriman.
Portúgal, land og pjóð.
Amerískir sijórnmálamenn í Hoskva.
Frh. af 5. síðu. t
hann befir lært til starfa síns og '
er talinn fullgldur skipverji.
Þetta fyrirkomulag hefir það í
för með sér, að hver hlutur er
sjaldnast mikill, en eigi að síð-
ur ber þetta félagshyggju og
fórnarlund manna þessara
glöggt vitni. Það er björgunar-
bátur í Povoa, en áhafnir fiski-
bátanna skiptast á um það að
vera í landi og annast björgun-
arstarf, ef með þarf.
EELZTU áhrifamennirnir í
Povo eru hinir svonefndu
„málamiðlarar“. Rísi deila með
skipverjunum eða milli báts-
eiganda og skipshafnar, kýs
hver deiluaðili einn þessara
„málamiðlara“ til þess að skera
úr um málið. Þeir tveir, sem
þannig hafa verið valdir, til-
nefna svo hinn þriðja. Úrskurð-
um þeirra er jafnaðarlega hlftt
skilyrðislaust.
Smáborgin Santa Comba Dao,
er gott sýnishorn bæjanna í
Beira, ðn Salazar fæddist þar
skammt frá. Smáborg þessi
stendur, eins og ráða má af heiti
hennar, í fjallshlíðinni við ána
Dao. Ef maður leggur leið sína
eftir veginum, sem liggur frá
járnbrautarstöðinni niður að
ánni, sér maður menn, er vinna
hörðum höndum á hinum litlu
ökrum sínum eða garðlöndum.
EN ÞEGAR komið er til
Santa Comba Dao, getur
fátt fólk að líta. Skammt frá
kirkjunni er skemmtigarður og
í fornlegu húsi byggðu úr steini,
sem stendur þar hjá, er veitinga
stofa. Tveir hermenn og nokkr-
ir borgaraklæddir menn þreyta
þar knattborðsleik. Við skipt-
umst á kveðjum og tókum að
skeggræða um sóknina í Líbýu
jafnframt því, sem við virtum
fyrir okkur landbréf, er hékk á
á veggnum. Veitingagestirnir
kvöddu brátt og fóru, en ég tók
það ráð að sjá mig um í bæn-
um. Hann er vart stærri en þorp
á Bretlandi, en íbúarnir virðast
um flest sjálfum sér nógir. Fá-
ir þorpsbúarnir voru á ferli á
götunum. Hermennirnir virtust
hins vegar vera í leyfi. Þeir
reikuðu um bæinn og tóku svo
að segja hvern mann tali, sem á
leið þeirra varð. Skammt frá
kirkjunni gat að líta lítinn foss.
Þar voru nokkrar konur við
þvotta. Börn, sem voru á heim-
leið úr skóla, gáfu sig á tal við
mig og bentu mér hreykin á
hús, er þau sögðu að mágur
iSalazar ætti. Öðru hverju var
vögnum, sem múlösnum var
beitt fyrir, ekið eftir aðalstræti
bæjarins.
Þegar ég hafði lokið kynnis-
för minni um bæinn, tók ég að
skoða kirkjuna. Síðar tók ég
veitingamanninn tali. Hann var
hinn alúðlegasti og sýndi mér
húsið. Hann tók fram kistil, þar
sem hann geymdi gersemar sín-
ar, og dró þar upp mynd af
Winston Churchill, sem klippt
hafði verið út úr myndablaði.
ftLÞYÐUBLAÐH)
Unglingaeftirlitið
Frh. af 4. síðu
ast við ýmsum mistökum, ó-
höppum og misfellum fyrst í
stað. Það þarf enginn að furða
sig á því, þó að árangurinn af
fárra ára starfi dvalarheimilis
verði ekki svo mikill, að full
lausn sé fengin. Fyrir því er
ekki ástæða til að leggja árar í
bát. Ég hefi orðið að kynda
með kolum inni í miðri hita-
veituborginni og kemur ekki til
hugar að leggja það til, að hætt
verði við hitaveituna.
Erlendis er fengin nokkur
reynzla fytir dvalarheimilum
unglinga, sem þurfa að sefa
æstar ástríður, og fá nýtt við-
horf gagnvart mannfélaginu.
Slíkur staður þarf að hafa nóg
upp á að bjóða af gagnlegum
viðfangsefnum. Hann á að vera
heimili, þar sem unglingunum
er falin holl og þörf vinna, sam-
fara nokkurri ábyrgð, íþróttir
eða göngur iðkaðar, nám stund-
að. Og síðast en ekki sízt þarf
að hugsa um innra líf ungling-
anna, styrkja trúarlíf þeirra,
því að þar er eðlilegasti grund-
völlur góðs siðferðis.
Annars er það mála sannast,
að bezt er að byrgja brunninn,
áður en barniö er dottið í hann,
og betra er heilt en vel gróið.
Heilbrigt uppsldi og góð aðbúð,
göfgandi skemmtanir, holt
starf, menntandi viðfangsefni
og aðhlynning að trú barnsins
á guð og hið góða, — allt þetta
er margfalt betra en allar ráð-
stafanir eftir á ef slys hefir
viljaÖ til. Sem betur fer gerir
allur þorri reykvizkra heimila
það, sem í þeirra valdi stendur
til þess að gera nýta borgara úr
börnum sínum. Og góðir kenn-
arar gera sitt til. En þó að betri
yfirvöld, foreldrar, kennarar og
prestar létu engin tækifæri
ónotuð til góðra uppeldisáhrifa,
þá mundu samt alltaf einhverj-
ir verða til að misstíga sig. Og
siðferðisvandamálin hafa reynzt
enn erfiðari sökum ýmiskonar
umbreytinga í þjóðlífinu og
vegna setuliðsins. Gripdeildir
drengjanna núna í vetur sýna,
að ekki eru það stúlkurnar ein-
ar, sem þurfa eftirlits með. Um
setuliðið er það að segja, að
sjálfsagt hefir meiri hluti her-
mannanna komið vel fram gagn-
vart landi og þjóð. En sá hluti
þeirra, sem skilur eftir ólán og
andstygð í sporum sínum, er
nógu fjölmennur til að valda
varanlegu tjóni hjá jafn-fá-
mennri þjóð. Það hefir alltaf
verið og er enn full ástæða til
varúðar af okkar hálfu. Jafnvel
ýmislegt í framkomu sumra
hermannanna gagnvart ís-
lenzku kvenfólki er með þeim
hætti, er það ber vott um lítils-
virðingu af versta tagi. Ég á oft
leið framhjá herbúðum, og hefi
hvað eftir annað verið vottur
að góli, köllum og ýmiskonar
glósum frá hermönnum . til
þeirra kvenna, sem um veginn
Hann fullyrti, að Churchill væri
af porútgölsku bergi brotinn.
Ég hafði gert mér ferð til
Santa Comba Dao til þess að sjá
stað þann, þar sem einvaldi
Portúgals fæddist, Hann fædd-
ist að Viemeiro, sem er smá-
þorp skammt frá jámbrautar-
stöðinni. Salazar leggur jafnan
leið sína þangað, þegar hann
vill njóta næðis og kyrrðar og
hvíldar um stund og dvelst þá
fara. Á kvöldin sjáum við jafn-
vel á aðalgötum borgarinnar,
hvermg útlendir menn snúa sér
að kvenfólki á svípaðan hátt og
í stórborgarhverfum með vafa-
sömum orðstír, þar sem gengið
er víst frá því fyrirfram, að
slíku verði vel tekið. ístöðulitl-
ir og fáráðir unglingar falla
stundum fyrir slíkum freisting-
um. Nú hefir því líka verið hald
ið fram, að ýmsir hermenn
kvörtuðu mjög yfir ósiðlegri
ásækni stúlkna í Reykjavík.
Ef til vill er því svo farið, að
íslenzkar stúlkur og erlendir
hermenn hafi hvor fyrir sig
miklu lægri hugmyndir um sið-
ferðisstig hins, en ástæða sé til
almennt, svo að það eitt út af
fyrir sig hafi áhrif á framkomu
til hins verra. En sé það satt,
að íslenzkar stúlkur séu orðnar
plága á hermönnunum, þá er
full ástæða til fyrir bæði íslenzk
yfirvöld og setuliðsstjórnina að
hefjast handa um ákveðnar ráð-
stafamr til að halda íslenzku
kvenfólki í hæfilegri fjarlægð.
Það mætti t. d. hætta að halcfa
uppi dansleikjum fyrir erlenda
hermenn og íslenzkar stúlkur.
En slíkir dansar munu m. a.
hafa verið haldnir á vegum
Rauða Krossins. Mér er kunn-
ugt um, að Rauði Krossinn
ameríski hefir gert ýmislegt til
þess að fræða hermennina um
íslenzk menningarverðmæti, og
það er góðra gjalda vert, og
verðskuldar stuðning. En dans-
leikirnir hafa auðvitað ekki
aðra þjóðfélagslega þýðingu en
að hvetja til kunningsskapar
milli hermanna og kvenmanna.
Og þó að inngangur þar kunni
að vera miðaður við ákveðinn
aldur, hefir þetta einnig áhrif á
þær unglingstelpur, sem eru
ekki all-fjarri markinu, en hafa
kynni af þeim, sem sækja sam-
komurnar. Félagsskapurinn við
eldri stallsystur eða vinnufélaga
mun þannig hafa leitt margan
unglingin út í ólánið. Bæði
þetta og sitt hvað fleira veldur
því, að eftirlitið með siðferðis-
málunum er engan veginn
ónauðsynlegt. Og vegna þeirra
stjórnarráðstafana, sem nú hafa
verið gerðar, leikur bæði mér
og öðrum hugur á því að vita,
hvað stjórnin hefir hugsað sér,
að gert verði.
Jakob Jónsson.
Herbragðið á Ítalíu.
Frh. af 3. síð<u.
l álitlegan liðsafla og hefði
látið gera vel varin fall-
byssustæði.
ÞÁ VAR SAGT, að flugher
Þjóðverja væri afar athafna-
samur yfir landgöngusvæð-
inu og réðist í sífellu á
flutninga- og her-skip
bandamanna. — Sprengjur
hefðu fallið á beitiskip all-
mörg og nokkrum tundur-
spillmn hefði verið sökkt.
Kaupskipatjón bandamanna
þarna væri nú samtals 185.-
000 smálestir. Loks var sagt,
að ógrynni hergagna bafada-
manna hefðu eyðilagzt í loft-
árásurn Þjóðverja.
AÐ SJÁLFSÖGÐU verður hér
í húsi því, þar sem hann fædd-
ist.
SANTA COMBA DAO er
gott sýnishom af smábæ
í Porútgal um þessar mundir.
Þótt flest sé raunar breytingum
háð, er landið hið sama og það
áður var. Það er engan veginn
nægtasælt líf, sem íbúar þess
eiga við að búa. En landslagið
og erfiði hins daglega' lífs hefir
orkað á fólkið, sem þar býr.
Það er hraust og harðgert, og
þrátt fyrir kröpp kjör una þar
allir glaðir við sitt.
ékkert sagt um sannleiks-
gildi þessara fuRyrðinga, en
þó virðast þær hæpnar. Frá
sjónarmiði leikmanns virðist
auðsætt, að eftir því, sem
bandamenn geta sett meira
lið á land, fleiri skriðdreka
og fleiri fallbyssur, því erf-
iðara ætti að verða að sigr-
ast á þeim. Nema Þjóð-
verjar hafi hugsað sér að
gera ósigur þeirra sem mest-
an með því að sigra geysi-
Laugardagur 29. janúar 1944;
ÁrshátíS Alþýðu-
flokksins í Hafnar-
firði í kvöld.
A Iþýðuflokksfélögin í
^ Hafnarfirði halda sam-
eiginlega árshátíð sína í
Góðtemplarahúsinu í kvöld
og hefst hún kl. 8.30.
Til skemmtunar verða
ræður, söngur, dans og þar
að auki eitt atriði enn, sem
ekki verður uppi látið fyrir
fram.
Alþýðuflokksfólk í Hafn-
arfirði mun væntanlega fjöl-
menna á þessa árshátíð fé-
laga sinna.
HVAB SEGJA HIN BLÖÐIN?
Frh. af 4. síðu.
tákn þessara trylltu tíma, þegar
einmitt þeir menn, sem bezt ættu
að þekkja ógnir ofhleðslunnar, láta
frá sér fara bréf eins og það, sem
Skipstjóra- og stýrimannafélagið
Ægir sendi sjöunda þingi Far-
manna- og fiskimannasambands
íslands, nú í haust, þar em þess
var farið á leit, að þau félagssam-
tök beittu sér fyrir ógildingu á
hinum nýtilkomnu hleðslumerkj-
um togaranna. Fátt talar til okkar
skýrara'máli, en einmitt þetta bréf
frá þessu félagi, um það, að hér
sé þörf aðgerða þess opinbera og
þeirra einbeittra og hispurslausra.‘«
Þetta er alvarleg ákæra og
því þungvægari, sem hér talar
sjómaður á grundvelli eigin
reynzlu.
Djúpavík h.i. úlsvars-
skyld í Rvík.
Frh. af 2. síðu.
vík, og þar er innfaeimt and-
virði þeirra fyrir atbeina Lands
bankans.
Ljóst er af því, sem að fram-
an e rlýst, að yfirstjórn og fyrir
svar féfagsins er í Reykjavík
svo og bókhald og sjóðmeðferð
að miklu leyti. Verður því að
telja heimasetur féfagsins í
Reykjavík, þó að það sé ekki
skrásett þar. Ber þess vegna að
staðfesta félagsúrskurðinn að
niðurstöðu til.
'Eftir þessum úrslitum þykir
rétt, að áfrýjandi greiði máls-
bostnað fyrir hæstarétti. og á-
kveðst hann kr. 3000.
Því dæmist rétt vera:
Hinn áfrýjaði úrskurður á að
vera óraskaður.
Áfrýjandi, Djúpavík hf.
greiði stefnda, borgarstjóra
eykjavíkur f. h. bæjarsjóðs, kr.
3000.00 í málskostnað fyrir
hæstarétti .
Dóminum ber að fuUnægja
að viðlagðri aðför að lögum.
stóran her og taka sem mest
herfang. En til þess þarf
hermenn og flugvéfar, fjöl-
marga hermenn og fjöl-
margar flugvélar, auk ann-
arra hergagna, og eftir
fregnum frá Rússlandi að
dæma, eiga Þjóðverjar fullt í
fangi með að verjast árásum
Rússa og þeim virðist ekki
veita af herfylkjum sínum
þar eystra.
ALLAR LÍKUR BENDA til
þess, að minnsta kosti í bili,
að Þjóðverjar verði að hörfa
undan og fall Rómaborgar
virðist fyrirsjáanlegt, og ó-
sennilegt er, að hin nýja
hemaðaraðferð Kesselrings
fái þar nokkru um þokað.