Alþýðublaðið - 02.02.1944, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 2. febrúar 1944.
ALB>YÐUBLAÐIÐ
iBœrinn í dagi
Næturlæknir er í nótt í Lækna-
yarðstofunni, sími 5030.
Næturvörður er í Laugavegs-
apóteki.
Næturakstur annast Litla bíla-
stöðiii.
ÚTVARPIÐ:
12.10—13.00 Hádegisútvarp.
15.30—16.00 Miðdegisútvarp.
19.25 Þingfréttir.
19.50' Auglýsingar.
20.00 Fréttir.
20.30 Kvöldvaka: a) Lúðvík Krist
jánsson ritstjóri: Um Flat-
eyjar framfarastiftun. Er-
indi. b) 21.00 Kvæði kvöld-
vökunnar. c) 21.05 Jón Sig-
urðsson frá Kaldaðarnesi
les lcafla úr Heljarslóðar-
orrustu. d) 21.30 Kórsöng-
ur: Karlakórinn ,,Ernir“
syngur (stjórnandi: Jóhann
Tryggvason).
20.50 Fréttir.
Framhaldsfundur
Stúdentafélags Reykjavíkur um
stofnun lýðveldis á íslandi verður
haldinn í Háskólanum n.k. föstu-
dagskvöld kl. 8V2.
Verðlagsbrot.
Nýlega hefir verzlun Önnu
Gunnlaugsson, Vestmannaeyjum,
verið dæmt í 300 króna sekt, fyrir
verðlagsbrot. Verzlunin hafði lagt
of mikið á vefnaðarvöru.
Viðskiptaráð
hefir ákveðið að hámarksálagn-
ing í smásölu á alla innlenda máln-
ingu og lökk megi ekki vera hærri
en 30%. Komu þessi ákvæði til
framkvæmda í gær.
Kvenréttindafélag íslands
heldur fund í kvöld í V. R. Von-
arstræti 4 kl. 8.30. Frú Aðalbjörg
Sigurðardóttir flytur erindi á fund
inum um skólamál.

Ofhleðsla togaranna.
40 ára afmæll Innlendra
ráðherrastjöroar.
Frh. af 2. síðu.
með þessari breytingu var stig-
ið hið mikilsverðasta spor í átt-
ina til raunverulegs sjálfstæðis
íslendinga, þótt um hitt væri
deilt, svo sem vonlegt var, hvort
lengra hefði mátt komast í það
sinn eða eigi. En síðan hefir það
ekki orkað tvímælis, að í stjórn-
ar fari þessa lands var þingræði
— parlamentarismi — ríkjandi
regla.
En í samíþandi við þessa merk
isatburði í sögu landsins, Alþing
is og ríkisstjórnar ber að minn-
ast þess manns, er hér átti þá
einna mestan hlut að máli, þess
manns, sem um langa hríð var
á ýmsa lund sjálfkjörinn íoringi
á þingi og í stjórn. eins hins
allra glæsilegasta manns, sem
ísland hefir alið, með andlegum
og líkamlegum yf irburðum f ram
yfir flesta aðra ísledniga á síð-
ari tímum, Hannesar Hafsteins.
Hann varð fyrstur ráðherra á
íslandi. Er saga hans enn að
miklu leyti óskrifuð, og þau fjöl
mörgu og mikilsverðu mál, er
hann beitti sér fyrir og kom í
framkvæmd, eigi nærri til hlít-
ar rakin eða þýðing þeirra fyrir
þjóðlíf vort. Bíður þetta verk-
efni söguritaranna, eins og raun
ar f jölmargt annað mikilvægt og
afdrifaríkt í þróunarsögu þessar-
ar þjóðar.
Til minningar um þessa at-
burði og þennan forystumann
bið ég háttvirta þingmenn að
rísa úr sætum.“
KHKHKHKHKHKHh
Úfbreiðið Albýðublaðið.
Frh. af 2. síðu.
ins, Sigurjón Á. Ólafsson, í
grein í sama blaði eftir sjó-
mannafélaga nr. 563 og í grein
í Vísi eftir Guðmund Guð-
mundsson frá Ófeigsfirði komu
fram þær skoðanir, að farmar
togaranna i Englartdssiglingum
væri nú allt að því tvöfalt
þyngri en þeir voru fyrir stríð,
sagði Finnur.
Ég aflaði mér því opinberra
heimilda um þetta efni og
kom þá í ljóSj að farmarnir
eru 60—135 % þyngri en þeir
voru fyrir stríð.
Þetta eru furðulegar upplýs-
ingar og gefa tilefni til marg-
víslegra hugleiðinga. Og ég tel
rétt að gefa þinginu hugmynd
um helztu atriði í skýrslu Fiski-
félagsins hér að lútandi.
Finnur rakti nú skýrslu þessa
nokkur, og fara hér á eftir nokk
ur atriði úr skýrslunni. Fyrst
er talin brúttó rúmlestatala
hvers skips og síðan mesta
magn í ferð, talið í kilóum,
1939, 1942 og 1943.
Arinbjörn hersir. Rúm-
lestir: 321; 1939: 93929;
1943: 205409.
Belgaum. Rúmlestir: 337;
1939: 120 142; 1942: 159 421;
1943: 214 440.
Baldur. Rúmlestir: 315;
1939: 85 725; 1942: 165 506;
1943: 182 060.
Egill Skallagrímsson: Rúm
lestir: 308; 1939: 108 407;
1942: 165 506; 1943: 182 060.
Geir. Rúmlestir: 309; 1939:
92 482; 1942: 132 893; 1943:
153 021.
Gulltoppur. Rúmlestir:
405; 1939: 122 225; 1939:
188 671; 1943: 221 678.
Gylfi. Rúmlestir: 336;
1939: 123 825; 1942: 203 454;
1943: 219 456.
Gyllir. Rúmlestir: 369;
1939: 130 454; 1942: 191 592;
1943: 206 622.
Hafsteinn. Rúmlestir: 313;
1939: 84 480; 1942: 157 351;
1943: 201 295.
Haukanes. Rúmlestir: 341;
1939: 103 784; 1942: 159 359;
1943: 180 784.
Helgafelk Rúmlestir: 314;
1939: 107 136; 1942: 159 563;
1943: 192 430.
Hilmir. Rúmlestir: 306;
1939: 92 964; 1942: 133 045;
1943: 161899.
Júní. Rúmlestir: 327; 1939:
97 536; 1942: 156 845; 1943:
183 705.
Júpíter. Rúmlestir: 394;
1939: 146 214; 1942: 211 518;
1943: 271424.
Kári. Rúmlestir: 344; 1939:
103 154; 1942: 163 004; 1943:
176 632.
Karlsefni: Rúmlestir: 223;
1939: 108 923; 1942: 157 073;
1943: 177 698.
Maí: Rúmlestir: 339; 1939:
104 496; 1942: 159 448; 1943:
192 392.
Max Pemberton. Rúmlest-
ir: 321; 1939: 108 518; 1942:
159 816; 1943: 199 898.
ÓIi Garöa. Rúmlestir: 316;
1939: 118 059; 1942: 168 656;
1943: 208 940.
Rán. Rúmlestir: 262; 1942:
126 809; 1943: 137 033.
Sindri. Rúmlestir: 241;
. 1939: 96 215; 1942: 125 273;
1943: 139 192.
Skallagrímur. Rúmléstir:
403; 1939: 153 670; .1942:
215 747; 1943: 243 650.
Skutull. Rúmlestir: 314;
1939: 104 039; 1942: 152 501;
1943: 184 435.
\
Snorri Goði. Rúmlestir:
373; 1939: 1186 484; 1942:
179 070; 1943: 204 441. .
Surprise. Rúmlestir: 313;
1939: 90 932: 165 290; 1943:
186 309.
Tryggvi gamli. Rúmlestir:
326; 18 939: 93 662; 1942:
162 814; 1943: 182 245.
Venus. Rúmlestir: 415;
1939: 137 765; 1942: 217 487;
1943: 276 161.
Vörður. Rúmlestir: 316;
1939: 107 950; 1942: 198 882;
1943: 215 201,
Þorfinnur. Rúmlestir: 269;
1939: 87 224; 1942: 124 714;
1943: 139'090
Þórólfur. Rúmlestir: 403;
1939: 122 530; 1942: 227 000;
• 1943: 247 967.
Það hljóta því að vakna þær
spurningar, sagði Finnur, hvort
skipaeftirlitið hafi gætt skyldu
sinnar. Því er lögð á herðar sú
skylda, ásamt útgerðarmönnum
og sjómönnum, að líta eftir
haffærni skipa. En ofhleðsla
gerir skipið vitanlega óhaffært,
og eru greinileg ákvæði um
þetta í núgildandi lögum.
Það kemur nú í ljós, að upp
úr skipunum kemur allt að
135% þyngri farmur en þótti
fært að láta í þau 1939. 'Hér
getur engu öðru verið til að
dreifa en ofhleðslu.
Viðvíkjandi framkvæmd
skipaskoðunarlaganna er svo
fyrir mælt, að skipaskoðunar-
stjóri megi eliki hafa nein laun-
uð störf með höndum. Nú hefði
skipaskoðunarstjóri hins veg-
ar verið trúnaðarmaður Eim-
skipafélags íslands um breyt-
. ingar á skipum þess, og jafnvel
' gegnt fleiri launuðum störfum.
Finnur kvaðst vilja þeina þeirri
fyrirspurn til atvinnumálaráð-
herra, hvort þetta væri með
hans samþykki.
Ein af lagafyrirmælum þeim,
er um þetta gilda,- eru þau, að
öll nýkeypt skip til landsins
skuli skoðuð af skipaeftirlit-
inu. En Finnur kvaðst hafa þá
sögu að segja, að í fyrra hefði
hann eitt sinn komið niður á
hafnarbakka og séð skip, sem
þá var nýlega búið að kaupa
til landsins. Það var verið að
taka böndin úr þessu skipi,
sagði Finnur, og þau voru þorin
upp á hafnargarðinn. En þau
voru ekki borin þangað í heilu
lagi heldur í pokum. Þau voru
svo fúin, að það varð að moka
þeim úr skipinu eins og ösku
og flytja í pokum. Þessu skipi
JarðarfÖr mannsins míns, föður okkar og tengdaföður,
Kristins Sigurðssonar múrarameistara
fer fram frá Fríkirkjunni föstudpginn 4. feþr. og hefst með hús-
kveðju að heimili hins látna, Laufásvegi 42, kl. 1.30 eftir hádegi.
Laufey Jónsdóttir, börn og tengdadætur.
Vegna minningarathafnar
um þá, sem fórust með botnvörpungnum
Max Pemberton, loka bankarnir frá kl. 12
á hádegi fimmtudaginn 3. febrúar n.k.
LANDSBANKI fSLANDS.
ÚYVEGSBANKI ÍSLANDS H.F.
BÚNADARBANKI ÍSLANDS.
hafði verið siglt frá Ameríku
af íslenzkum sjómönnum. Og
síðan var því tvisvar eða þrisv-
ar siglt til Englands með ísað-
an fisk og lífi sjómannanna á
þann hátt stefnt í voða.
Þetta mál er svo aðkallandi,
sagði Finnur að lokum, að það
ber brýna nauðsyn til að not-
færa sér niðurstöður rannsókn-
ar þeirrar, sem sjódómur Reykja
víkur er að framkvæma eftir
boði atvinnumálaráðherra með
því að setja lög um þessi efni
í síðasta lagi þegar alþingi
kemur saman næst, en annars'
með setningu bráðabirgðalaga,
ef þurfa þætti. Það verður að
gera allt, sem unnt er, til að
koma í veg fyrir hið gífurlega
mannfall í flotanum. Æskileg-
ast er’ að það verði gert með
fullu samkomulagi sjómanna,
útgerðarmanna og ríkisvalds-
ins. En náist ekki slíkt sam-
komulag, verður löggjafarvald-
ið sjálft að hefjast handa og úr-
skurða, hvernig ráða skal fram
úr þessu mikla og knýjandi
vandamáli.
Þakkir stíla í stórum dráttum
sterkan fyrir vinarhug,
handtök hlý úr öllum áttum
er ég fyllti sjötta tug.
JÓN B. PÉTURSSON,
Hafnarfirði.
Skjðlia, sem er
taldið lepdnm.
Frh. af 2. síðu.
til verks og skjölin birt í heild.
I þessum orðsendingum hefði
komið fram ágreiningur um
rétt íslendinga til niðurfelling-
ar sambandssáttmálans. Hér
væri því um að ræða þýðingar-
mikil atriði, er ágreiningi hefði
valdið og einmitt sérstök þörf
væri að gera kunn. Eitt þessara
skjala hefði verið birt, bréf þá-
verandi forsætisráðherra Dana,
Buhl. Þessi skjöl öll ætti tví-
mælalaust að birta, ekki aðeins
alþingi, heldur og þjóðinni.
í fjórða lagi væri álit fulltrúa
íslands í Danmörku varðandi
þetta mál. Um það efni hefir
einnig nokkuð verið látið uppi
og bæri að gera það kunnugt
að fullu. Hverjar skoðanir
þeirra væri, hvert væri álit
danskra stjórnarvalda. Hér er
um að ræða skýrslur trúnaðar-
manni íslenzku þjóðarinnar og
íslenzka ríkisins, sagði Stefán,
sem þeir gefa að vel athuguðu
máli og af beztu samvizku um
afstöðu og hug danskra stjórn-
arvalda. Það er því fullkomin
ástæða til að birta þessi skjöl.
Ég vil taka það fram, til að
koma í veg fyrir misskilning,
sagði Stefán, að ef einhver þess
ara skjala — segjum eitt eða
tvö — væri þess eðlis, að ekki
álpist rétt að gera þau opinber,
að þau væri of persónuleg til
þess eða eitthvað þess háttar,
þá er ekki átt við það með þess
ari tillögu, að þau skuli endi-
lega birta.
Nú, þegar við byggjum upp
okkar sjálfstæðu utanríkisþjón-
ustu, sagði Stefán að lokum,
og ætla að stofna ríki okkar
á fullkomnum lýðræðisgrund-
velli, þá ekki að vera nein
hula yfir skiptum íslendinga og
annarra þjóða.. Allra sízt má
leyna þjóðina gögnum mála,
sem henni er sjálfri ætlað að
leysa upp dómi um.
Hermann Jónasson kvaðst
aldrei hafa verið því meðmælt-
ur í alvöru, að öll skjöl þessa
máls yrðu birt. Hins vegar
hefði hann tekið undir það í
utanríkismálanefnd, en aðeins
i því skyni að sjá hvað þeir að-
ilar, er í baráttuhita hefðu ver-
ið farnir að birta nokkuð af
þessum skjölum, hvor um sig
til framdráttar sínum málstað,
mundu ganga langt í því að
vilja láta birta skjölin. Það
væri margt í þessum skjölum,
sagði Hermann, sem ekki kæmi
til mála að birta. Hins vegar
væri sum þessara skjala þess
eðlis, að vel mætti birta þau,
enda væri í þeim atriði, er væri
ákaflega upplýsandi fyrir mál-
ið, s. s. það er farið hefði fram
milli íslenzkra stjórnarvalda og
Bretlands árið 1941 og Banda-
ríkjanna og íslands árið 1942.
Forsætisróðherra, Björn Þórð
arson kvað stjórninni ekki hafa
komið það á óvart, að þetta
mál yrði rætt á alþingi. Síðast-
liði sumar hefðu verið uppi
háværar raddir um það, að
birta bæri þessi skjþl. Og í sum
um blöðum hefði stjórninni jafn
vel verio legið á hálsi fyrir það,
að hún ekki hæfist handa í
þessu tilliti. En ráðherrann
kvað mörg af þessum skjölum
hafa misst gildi sitt nú, og þáð
myndi nefnd sú, er þetta mál
fengi til meðferðar, vafalaust
sjá. Skjöl frá 1942, miðuð við
þá fyrirætlun að stofna lýðveldi’
á því ári, hefðu misst gildi sitt
nú. Hins' vegar kæmi það mjög
til greina, eins og frám hefði
komið í ræðu Hermanns Jónas-
sonar, að flokka þessi skjöl.
Mörg þeirra kæmi vel til greina
að birta. Myndi fara vel á því,
að nefndin, er um málið fjall-
aði, tæki það til athugunar.
. . Ólafur Thors kvað málið ekki
gefa tilefni til mikilla um-
ræðna. Það væri ekki mikil-
vægt. Þingflokkunum væri
skjöl þessi kunn, svo og almenn
ingi þau atriði þeirra er máli
skiptu. Hitt kæmi þó til mála,
að birta eitthvað af skjölunum.