Alþýðublaðið - 03.02.1944, Side 3

Fimmtudagur 3. febrúar 1944.
ALt»YÐUBLAÐlÐ
3
Hertekin vopn
Á myndinni sjást ítalskir verkamenn, undir umsjón amer-
ísks hermanns, halda til haga rifflum, vélbyssum og öðru,
sem Bandaríkjamenn hafa tekið af Þjóðverjum í vopnavið-
skiptum að undanförnu. Vopn þessi verða síðan skoðuð og
notuð gegn Þjóðverjum síðar meir, að því er segir í fregn-
inni, sem fylgir myndinni.
Tveggja ára valdafökuafmæli
Ouislings var tilkomuliliö
Norðfflenn hvailir til „trjálsrar herfsjðnustu"
IFYRRADAG, 1. febrúar, hélt Quisling hátíðlegt tveggja ára
valdatökuafmæli sitt. Þóttu hátíðahöldin heldur tilkomulítil
og báru vott um þann vanda, er fylgismenn hans nú eru í. Ter-
boven landstjóri var ekki við, en hann er sennilega í Þýzkalandi
|
og á ráðstefnu um framtíð Noregs.
Pólland enn
AÐ VAKTI MIKINN fögn-
uð í herbúðum Banda-
manna, er samkomulag náð-
ist við Rússa á fundinum
í Teheran. Menn þóttust
skynja, að nú birti af nýjum
degþ Rússland vildi ekki
lengur vera einangrað, án
samíbands við umheiminn, í
einhverri dularfullri og lítt
skiljanlegri þvermóðsku.
Mönnum skildist sem sé, að
samvinna ríkjanna er nauð-
synleg, ef vel á að fara í þess
um heimi, langþreyttum á
styrjöldum og blóðsúthell-
ingum. Ekkí er að efa að
samvinna af heilum hug milli
'Rússlands, Bretlands og
Bandaríkjanna er afar nauð-
synleg, ekki aðeins til þess \
að vinna stríðið, heldur og '
til þess áð leysa þau vanda-
mál, sem óhjákvæmilega bíða
úrlausnar að ófriðnum lokn-
um.
ÞESS VEGNA var það mönn-
um mikið áhyggjuefni, er
deilur hófust að nýju milli
Rússa og Pólverja um vænt-
anleg landamæri ríkjanna. í
yfirlýsingu rússnesku stjórn-
arinnar, sem áður hefir ver-
ið vikið að hér, var að vísu
lögð áherzla á, að Rússar
óskuðu einskis frekar en góðr
ar samvinnu við Pólverja og
að þeir hefðu í hyggju að
virða sjálfstæði Póllands.
Blaðið „Manchester Guardi-
án“ ræðir þessi mál nokkuð
ekki alls fyrir löngu og er,
að vanda; berort.
BLAÐIÐ RÆÐIR nokkuð af-
stöðu Rússa til pólsku stjórn-
arinnar í London, og kemst
að þeirri hiðurstöðu, að held-
ur andi köldu í garð hennar
frá ráðamönnum í Kreml.
Er meðal annars varpað fram ‘
þeirri spurningu, hvort Rúss-
ar eigi við pólsku stjórnina
í London, er þeir tala um
samkomulag við Pólverja, eða
' hvort þeir eigi við einhverja
aðra stjórn, Sem kann að
verða mynduð í Póllandi
sjálfu, sem væntanlega yrði
hliðhollari Rússum. Er á það
bený að í tilkynningu Rússa
sé talað um „flótlamanna-
stjórn“ í LLondon („émigré-
government“) og ekki sé
annað sjáanlegt, en að Rúss-
ar skoði hana sem hlut, sem
sé landamæradeilunum nokk
urn veginn óviðkomandi.
SÍÐAN HARMAR hið enska
blað, hvernig komið sé, þrátt
fyrir ráðstefnurnar og við-
ræðurnar undanfarið: Bendir
blaðið á, að pólska stjórnin sé
eina valdið, sem hafi getað
sýnt Þjóðverjum einhverja
mótspyrnu á skipulegan hátt.
Er þeirri spurningu varpað
fram, hvoirt „flóttamanna-
stjórn“ Hákonar Noregskon-
ungs og ,,flóttamannanefnd“ .
de Gaulle séu eitthvað verri
en stjórnir þeirra Quislings
og Pétains.
EKKI ER UNNT á þessu stigi
málsins að upplýsa til hlítar
starfsemi leynifélaga í Pól-
landi, né vald pólsku stjórn-
Blöðin í Oslo fluttu þann dag
tvö ávörp. Annað var til al-
mennings, en hitt til norskra
SS-manna, og var það undirrit-
að af Jónasi Lie, lögreglufor-
ingja. I því ávarpi styrktist
grunurinn um það, að norskir
SS-menn séu ekki eins leiði-
tamir og quisíingar vilja vera
láta. M. a. hafa margir þeirra
neitað að fara til austurvíg-
stöðvanna.
I hinu ávarpinu er lögð á-
herzla á það, að Norðmönnum
beri að láta skrá sig til her-
þjónustu, „eins og nú standa
sakir“. Er bent á það, að hér sé
um að ræða sjálfboða-her-
skyldu, og er talið, að áform
Riisnes, dómsmálaráðherra á
dögunum, hafi komið fram á ó-
heppilegum tíma. Þjóðverjar
hafa sjálfir látið í veðri vaka,
arinnar í London í þeim efn-
•um. En menn myndi furða á
hugrekki þeinra, sem vinna
að frelsismálum Pólverja,
þrátt fyrir árvekni og misk-
unnarleysi hinna þýzku ýfir-
valda, ef sannleikurinn yrði
allur sagður nú. Þetta er í fá-
um orðum það, sem „Man-
chester Guardian" segiir um
þessi mál. Það er berlegt af
öllum skrifum blaðsins, að
það hefir samúð með Pólverj-
um, eða pólsku stjórninni, en
leggur hins vegar mikla á-
herzlu á, að Pólverjar verði
að gera allt, sem í þeirra
valdi stendur til þess, að
samkomulag náist, sem báðir
geta við unað.
PÓLVERJAR HAFA löngum
átt um sárt að binda, verið
kúgaðir öldum saman af hin-
um sterkari nágrönnum sín-
um. Þeir voru í þann veginn
að tillögur Riisnes fái ekki stað-
izt. Annars eru tillögur Riisnes
stílaðar til manns, esm nefnist
Obergruppenfúhrer Berger, en
hann er mjög handgenginn
Himmler. Berger þessi var í
Oslo í janúarbyrjun og er tal-
ið, að tillögur Riisnes hafi verið
svar við ákveðnum kröfum
hans um öflugri þátttöku í
„krossferðinni gegn bolsévism-
anum“.
í öðrum fregnum frá Noregi
er sagt, að meðal þeirra, sem
fluttir voru til Þýzkalands með
síðasta fangaskipi, hafi verið
ýmsir kunnir íþróttamenn. Með
al þeirra voru knattspyrnumað
urinn Reidar Kvammen, skíða-
maðurinn Arnold Kongsgaard
og sundmaðurinn Sam Mel-
berg, sem um langt skeið var
Noregsmeistari í dýfingum.
að rétta sig úr kútnum þegar
holskefla nazismans skall vf-
ir þá, og nú er unnið að því
baki brotnu að drepa þjóðar-
vitund þeirra og allt andlegt
líf með þjóðinni hefir verið
lagt í þrælafjötra. Það er
vonandi, að Pólverjum, sem
hafa orðið að þola ok nazism-
ans lengur en aðrar Evrópu-
þjóðir, takist að ná aftur fullu
frelsi á grundvelli réttlætis
og skilnings.
ÞJÓÐ, SEM HEFIR ALIÐ önn-
ur eins mikilmenni og Marie
Curie, á annað hlutskipti
skilið en að verða eilífur leik-
soppur í höndum ásælinna
nágranna, bæði að austan og
vestan. Það væri vel, ef frið-
arsamningar þeir, sem gerðir
verða að ófriðnum loknum,
verði með þeim hætti, að
þeir valdi ekki friðslitum í
okkar tíð.
Bandamenn hafa rofið Gusfav-
línu Þjóðverja á stóru svæði
Bandartkjamenn eru nú sagðir í úthverium
(assino-borgar
U REGNIR fná Ítalíu henma, að bandamönnum hafi nú
tekizt að rjúfa hina svokölluðu Gustav-línu, en hún
var sögð einhver rammgerðasta virkjalína, sem sögur fara
af hefir línan verið rofin á breiðu svæði, og hafa Banda-
ríkjafótgönguliðar og franskar hersveitir gengið hvað rösk-
legast fram í þessu, þrátt fyrir afar-harða mótspyrnu Þjóð-
verja. Eru þarna háðir mannskæðir bardagar, en Þjóðverjar
verða að láta undan síga. í fregnum Breta segir, að Þjóð-
verjar hafi varizt af hinu mesta harðfengi og ekki látið und-
an síga fyrr en í fulla hnefana.
•
Innrásin á Marshall-
eyjargenguraðóskum
FREGNIR hafa nú borizt um
að öflugt lið Bandaríkja-
manna hafi gengið á land á Mar
shall-eyjum. Er lið þetta stutt
fjölmörgum flugvélum, bæði
frá flugvélaskipum og frá Gil-
bertseyjum, en herskip halda
uppi skothríð á fallbyssustæði
Japana á eyjunum. Er talið, að
um 30 000 hermönnum hafi
verið skipað á land á eyjunum
og hafi þeir nú náð öruggri fót-
festu þar. Manntjón Banda-
ríkjamanna er talið tiltölulega
lítið.
í fregnum frá Washington
segir, að aldrei fyrr hafi slíkur
floti sézt á þessum slóðum. Er
meira að segja svo djúpt í ár-
inni tekið, að þarna hafi verið
fleiri skip saman komin en voru
í brezka flotanum í stríðs-
byrjun.
Skæðar loftárásir hafa og
verið gerðar á Rabaul á Nýja-
Bretlandi og voru 23 japanskar
flugvélar skotnar niður í þeim
viðureignum.
Rússar brjétasi nn í
Estland
JÓÐVERJAR hörfa enn
undan á öllu svæðinu milli
Finnlandsflóa og Peipus-vatns.
Nokkru austar sækja tveir rúss-
neskir herir að járnbrautarbæn-
um Luga, bæði úr norðaustri og
norðvestri. Eiga herir Rússa nú
skammt eftir ófarið til Luga,
en fall þeirrar borgar mundi
verða Þjóðverjum mikið óhag-
ræði. Þær hersveitir, sem næst-
ar eru Luga, eru nú innan við
15 km. frá bænum.
Þá eru Rússar nú komnir inn
fyrir landamæri Estlands, og
hefir framsókn þeirra verið
með ódæmum hröð síðan beir
hófust handa fyrir alvöru um
miðjan síðastliðinn mánuð. Hin-
ar rússnesku hersveitir eru
undir stjórn Govorovs hershöfð-
ingja, sem tekizt hefir að brjót-
ast gegnum rammgerðar yíg-
girðingar Þjóðverja, sem þeir
hafa komið sér upp undanfarin
I
Sunnar á vígstöðvunum eru
einnig háðir miklir bardagar
og hafa Þjóðverjar komið sér
upp kænlega útbúnum fall-
byssustöðvum í borginni Cass-
ino. Engu að síður herma sein-
ustu fréttir, að Bandaríkja-
menn séu nú komnir í úthverfi
borgarinnar. Frakkar eru nú
komnir að minnsta kosti 12 km.
norður fyrir Cassino og alllangt
norður fyrir Gustav-línuna.
Við landgöngusvæðið í
grennd við Anzio hafa banda-
menn enn unnið nokkuð á og
fært út yfirráðasvæði sitt. Er
mikið barizt við bæinn Campo-
lene og Cisterna og virðist
mótspyrna Þjóðverja fara
harðnandi.
Við Littoria gerðu Þjóðverj-
ar snarpt gagnáhlaup, sem var
hrundið. Þeir flytja nú liðs-
auka til vígstöðvanna, eftir því,
sem föng eru á, bæði frá Róm
og frá suðurvígstöðvunum, og
er búizt við harðari átökum á
næstunni.
í annað skipti á þrem dögum
réðust flugmenn bandamanna á
stöðvar Þjóðverja í hafnarborg-
inni Trieste við botn Adriahafs.
íbúar þar eru um 250 000, og
þar eru miklar skipasmíða-
stöðvar, olíuvinnslustöðvar og
fleiri stöðvar, er hafa hernaðar-
legt gildi. Þá er þar mikilvæg
járnbrautarstöð og um hana
bggja járnbrautir frá Balkan-
löndunum til Ítalíu. Þá var og
ráðizt á San Valentino og skipa
kost bandamanna undan Dal-
matíu-strönd.
Á vígstöðvum 8. hersins bar
það helzt til tíðinda, að kana-
díslcar hersveitir bættu að-
stöðu sína, en annars var helzt
um framvarðasveita-viðureign-
ir að ræða. Þá var þess getið,
að í japúarmánuði hefðu 619
flutningabifreiðir Þjóðverja ver
ið eyðilagðar í loftárásum.
Hafa flutningar milli Adríahafs
strandarinnar og Róm að mestu
lagzt niður vegna þessa.
tvö ár. Borgin Narva í Estlandi
er nú innan skotmáls hinna
langdrægu fallbyssna Rússa.
í Berlínarfréttum segir, að
Rússar hafi enn byrjað sókn
sunnarlega á Dniepr-vígstöðv-
unum. Viðurkenna Þjóðverjar,
að þeir hafi hörfað við Nikopol,
svo og við Leningrad.