Alþýðublaðið - 24.02.1944, Blaðsíða 5

Fimmlucíagm- 24. febrúar 1944
^LPYUUBLAðW
Ðóttir Roosevelts og börn hennar.
Þegar Roosevelt kom heim aí ráðstefnuum í Cairo og Teheran var mikið um að vera í
„hvíta húsinu1.1 í Washington og margir komnir þangað til að' taka_ á móti honum, þar á
meðal dóttir hans og þrjú börn hennar, sem vildu aftur fá að sjá afa. Á myndinni sjást frá
vinstri til hægri: Curtis „Buzzy“ Dall, annar dóttursonurinn, í'rú Anna Boettiger, dóttirin,
Anna „Sistie“ Dall, dótturdótturin, og John Roosevelt Bottiger, hinn dóttursonurinn. —
SiSarl giralc&s
AÐ var einhvern tíma á
fyrsta fjórðungi seytjándu
aldar, að ungur maður, Kláus
Martenzen, kvaddi hið litla ætt-
þorp sitt Roosenvelt (Rosefield)
og lagði úr höfn í Amsterdam
eða einhverri annarri hollenzkri
hafnarborg áleiðis til hins nýja
heims. Maður þessi var kynj-
aður af Zeelandsfylki á Hol-
landi. Sonur hans, Nikulás að
nafni, sem fæddist að bónda-
býli nokkru á Manhattan, eign-
aðist tvo syni, Jóhannes (John)
og Jakob (James). Theódór
Roosevelt var niðji hins eldra
þeirra, en Franklin Delano
Roosevelt hins yngra. Nafnið
Roosevelt er dregið af ættþorpi
forföður þeirra á Hollandi. Ætt
kvísl hins yngra þeirra bræðra
blandaðist mun fyrr blóði við
aðra þjóðflokka en ættkvísl
hins eldra. Afi Theódórs,
Kornelíus Van Schaak Roose-
velt var hreinrælctaður Hol-
lendingur. En í æðum ísaks
Roosevelts, afa Frankldns, rann
hins vegar hollenzkt, sænskt,
þýzkt og franskt blóð.
Það virðist löngum hafa ríkt
gott samkomulag milli Hollend-
inga og Englendinga í Banda-
ríkjunum. Nýja Amsterdam
(sem nú er New York) virðist
irá upphafi hafa verið heims-
borg. Þegar þær fréttir bárust
árið 1653, að Cromwell hygðist
leggja til atlögu við hana með
herskara sína, var varnargarð-
urinn reistur þvert yfir Man-
hattan, en nú liggur hið fræga
Veggstræti meðíram honum svo
sem alkunna er. En þegar Karl
annar gaf bróður sínum, her-
toganum af York og Albany,
landflæmið frá Connecticut-
fljóti að austurbakka Delaware-
flóa, varð mikil breyting á
fyrst og fremst fyrir forgöngu
landstjóra og umboðsmanna
hertogans, Ríkards Nicolls of-
ursta. Nýju-Niðurlönd og Nýja-
Amsterdam urðu New York
ríki og New Yorkborg. Orange-
fylki við Hudsonfljótið varð
Albanfylkið. En miklu hefir það
orkað í þessu efni, að þegar á
seytjándu öld voru hinir hol-
lenzku og ensku innflytjendur
staðráðnir í að gerast Banda-
ríkjamenn.
*
ÞEGAR f r elsissty r j öldin
hófst var ísak, langalang-
afi Franklins D. Roosevelt,
borgari New York og sykur-
kaupmaður að atvinnu. Hann
var kosinn á þing ríkisins og
átti mikinn þátt í baráttunni
fyrir sjálfstæði landsins. Þegar
rauðstakkamir náðu New York
á vald sitt, hélt Isak Roosevelt
til Hollandsfylkisins og gerðist
liðsmaður sjöttu hersveitar
hers fylkis þessa. Hann átti
sæti á þingi New Yorkríkis
frá 1777 til 1783, og hann var
í tölu þeirra, sem fögnuðu Was-
hington hershöfðingja, er hann
hélt innreið sína í New York
25. nóvember árið 1783 og sjálf
stæði landsins var loks fengið.
James, sonur ísaks Roose-
velts, kvæntist Maríu Elizu
Walton, dóttir Abrahams Wal-
tons, er var auðugur kaupmað-
ur og skipaeigandi. ísak Roose-
velt hafði verið forseti bank-
ans í New York auk ýmissa
annarra mannvirðinga. Hann
var mikill viðskiptafrömuður
og naut mikils álits sem slík-
ur. James somrr hans gerðist og
viðskiptafrömuður. En senni-
lega hefir flóttinn til Hollands-
fylkisins á dögum frelsisstríðs-
ins orkað því, að hann lagði
djúpa ást á sveitalífið. Að
minnsta kosti seldi hann land-
spildu í Harlem, sem hann hefði
getað stóðauðgazt á síðar meir,
og reisti sér hús við Albany-
þjóðveginn. ísak sonur James,
kvæntist Maríu Rebekku Aspin
wall, sem var beinn afkomandi
farþega innflytjendaskipsins
Mayflower. James, sonur ísaks,
er fæddist 1828 og varð faðir
Franklins kvæntist fyrst konu
af Howlandsættinni og gat við
henni son, er hlaut heitið James
Roosevelt. Kona hans lézt þó
eftir skamma sambúð þeirra
hjóna, og húsið við Albanyþjóð-
veginn brann til kaldra kola.
James Roosveelt var enn við-
skiptaírömuður í New York,
en sveitin átti hug hans allan.
Þegar fimm hundruð ekrur
lands í Hyde Park við Hudson-
fljótið í Hollandsfylkinu voru
svo boðnar til sölu, festi hann
kaup á býli þessú og settist þar
að. Hann gaf sig óskiptan að
búskapnum og efndi til ýmissa
þarflegra nýjunga í bústjórn
sinni. Fimmtíu og tveggja ára
gamall gekk hann svo að eiga
Söru Delano.
*
MÓÐIR Franklins var ein
hinna fimm gervilegu og
glæsilegu dætra Warrens
Delano. Hún var tuttugu og
sex árum yngri en bóndi henn-
ar, og þótti hinn bezti kven-
kostur. Ætt hennar hafði dval-
izt í Vesturheimi álíka lengi og
ætt James. Árið 1621 kom Phil-
ippe Dellanoye, er var fæddur
í Leyden af frönsku foreldri, á
litlu skipi til Plymouth í Massa
chusetts og gerðist landnemi í
hinum nýja heimi. Jónatan
sonur hans kvæntist Mercý,
dóttur Ríkarðs nokkurs Warr-
ens. Kona Warrens þessa hafði
komið til Plymouth ásamt fimm
dætrum sínum árið 1623. Hún
var mikilhæf kona og varð há-
öldruð. Móðir Franklins var
beinn afkomandi þessarar
merku konu og átti auk þess
ætt sína að rekja til annarra
farþega innflytjendaskipsins
Mayflower.
Delanoarnir voru skipaeig-
endur og kaupmenn. Áttu þeir
löngum skip í förum og þóttu
hinir mikilhæfustu menn. Afi
Franklins rak verzlun við Kína.
Sara Delano hafði siglt til Kant
on með teflutningsskipi tuttugu
árum áður en hún ól son sinn.
Hún átti gervilegan frænda
Franklin að nafni, sem naut
mikilla vinsælda, og eftir hon-
um var sonur hennar heitinn.
Hefði frá Roosevelt ekki ein-
dregið mælzt til þess, að sonur
hennar yrði látinn heita Frank-
lin, hefði hann efalaust veidð
heitinn Isak samkvæmt venj-
um Roosevelts ættarinnar. Það
er líka ekki laust við það, að
maður harmi það, að hann
skyldi ekki hljóta ísaksnafnið.
Það nafn hefði hæft vel ein-
hverjum hinna skeleggustu for
ustumanna baráttunnar gegn
Hitler í hópi þjóðhöfðingja
hinna frelsunnandi ríkja.
*
BLÓÐ krossfaranna hefir
aðeins runnið í æðum
fimm forseta Bandaríkjanna,
áður en Roosevelt kom til sögu
og Theódór Boosevelt var ekki
einn þeirra. Hvorki Mussolini,
sem dreymir að náttskyrta
Framhald á 6. síiu.
Hitaveitan yljar æ fleirum — Innlagningargjaldið og
leigjendur — Kirkjumyndir — Tækni og hugmynda-
samkeppni.
HITAVEITAN kemur hægt og
hægt í fleiri og fleiri hús.
Þriðji geymirinn á Öskjuhlíð er
nú kominn upp og yfirleitt miðar
öllu vel í áttina. Ég. hef sagt
það áðpr að það er ekki ástæða
til þess að fárast yfir því, þó að
allt fari ekki eftir áætlun með
byrjunarframkvæmdir fyrirtækis
eins og hitaveitan er, en það hef-
ir þó borið allmikið á því.
LEIGJANDI skrifar mér og seg-
ir: „Húsaleigunefnd mun hafa
samþykkt að húseigendum sé heim
ilt að leggja innlagningarkostnað
á hitaveitunni á húsaleigu. Ég er
leigjaadi. Heitavatnið verður ekki
lagt inn í mína íbúð. Hefir hús-
eigandi nokkra heimild til að
leggja heimlagningargjald á mig?“
ÉG SKIL ekki að það sé nokk-
ur heimild til fyrir því, og ég
trúi ekki að nokkur húseigandi sé
svo djarfur að gera það, sem bréf-
ritarinn getur um.
. . SPURULL skrifar: „Réttir hlut-
aðeigendur eru beðnir að upplýsa:
Hvaðan hefir Kirkjublaðið kirkju-
myndirnar, sem það birtir á for-
síðu ásamt upplýsingum um sögu
kirknanna? Eru þær úr kirkju-
myndasafni Jóns heitins Helga-
sonar biskups, án þess að þess sé
getið?“
IÐNNEMI skrifar: „Mig langar
til að biðja þig að flytja þakkir
mínar til þeirra manna, sem
standa að útgófu tímaritsins
„Tækni“. Okkur iðnnemum hefur
mjög vantað slíkt rit sem hægt
er að fræðast af. Fæstir iðnnemar
munu geta haft full not af þeim
fagbókum, sem nú eru fáanlegar,
því flestar þeirra eru ritaðar á
enska tungu.“
„SÍÐASTA HEFTI „TÆKNI“
miðlar okkur margvíslegum fróð-
leik, en sérstaklega vil ég þakka
grein Aðalsteins Jóhannssonar,
„Rafsuða". Aðalsteinn dregur í
þessari grein upp mynd, sem sýn-
ir manni þróun rafsuðunnar frá
fyrsta tíma, einnig í fáum drátt-
um hvernig sjóða á, og hvers þarf
að gæta til þess að haldgóð raf-
suða fáist. En eins og gefur að
skilja getur stutt blaðagrein ekki
gert þessu efni full skil. Nú vil
ég beina þeirri ósk til samband*
iðnaðarmanna, að það gangist fyr-
ir því að gefin verði út bækling-
ur um rafsuðu og logsuðu, ser*
gefið gæti rafsuðu- og logsuðu-
mönnum bóklegan stuðning jafn-
hliða verklega náminu, veit ég að
margir mundu taka undir þessa
ósk mína.“
M. G. SKRIFAR: „Getur það
hugsast að þröngsýni okkar sé sv»
mikil, að ekki megi minnast á
byggihgu hinnar fyrirhuguðu
Hallgrímskirkju, án þess að það
hneyksli ekki einhverja. Sé það,
þá finnst mér það dökkt, eins og
við segjum stundum. Ég ætla nú
samt að gera tilraun, og senda þér
meinlausan pistil og koma með
nýja uppástungu.“
„GAMAN væri, að við gerðum
tilraun með það að fá tillöguteikn-
ingar um ytra útlit kirkjunnar frá
ólærðum mönnum, eins og þú t. d.
um hausinn á pistlum þínum í sxnn-
ar. Ég efast ekki um, að það
myndu koma margar góðar tillög-
ur. Og mér finnst að það ætti að
leyfa öllum, sem hafa einhvem á-
huga fyrir þessu að gera tillögur
um útlit kirkjunnar, en ekki ein-
skorða sig við tillögur eins manns,
þó lærður húsameistari sé.“
„ÞAÐ ER EFTIRTEKTARVERT
í þessu sambandi að lesa grein
Benedikts S. Gröndals blaðamanns
um borgina Washington, sem birt-
ist í Alþbl. 10. þ. m. og fræðast
þar um það, að veglegasta höll
þeirrar fallegu borgar (Þinghöllin)
er í upphafi byggð eftir uppdrætti
áhugamanns í byggingarlist, en
ekki arkitekts, og ber hún samt
langt af öðrum byggingum þess-
arar miklu borgar.“
, ,B YGGING AMEISTARARNIR
hafa ekki annað fram yfir aðra
menn en lærdóminn í sínu fagi,
og hann er náttúrlega mikilsverð-
ur. En samt sem áður er ekki víst
að þeir séu allra manna slingastir
i að finna út það bezta, um fegurð
og útlit sérhverrar byggingar.
Þess vegna finnst mér það ekki
geta verið neitt saknæmt þó þetta
væri reynt hér með Hallgríms-
kirkjuna fyrirhuguðu.“
Hannes á hominn.
Rafkel íllinn
*
er eimketill framtíðarinnar. — Við höfum smiðað
og sett upp nokkra slíka eimkatla með þeirri
reynslu, að þeir:
1. Spara vinnukraft.
2. Spara húsrúm.
3. Auka öryggið, með því að engin
sprengihætta stafar af þehn.
4. Stóranka hreinlætið.
Þeir, sem kynnu að óska upplýsinga viSvíkjandi
RAFKATUNUH,
. gjöri svo vel að snúa sér til
Vélaverksf. Sipriar Sveinbjömssonar
Skúlatúni 6. Sími 5753.
\
S
s
s
s
s
$
s
[
s
*
s
\
s
S
s
s
Á
5
AUGLÝSIÐ f ÁLÞÝÐUBLAÐINU
l