Alþýðublaðið - 18.04.1944, Blaðsíða 5

Þriðjndagur 18. april 1944.

Útlit bæjarins batnar — Um götumar og Arnarhólstún
— Glerskýli á Lækjartorgi — Er hægt að breyta stjórn-
arráðsblettinum — Hvar er reyktan fisk að fá?
Yfirmenn hers og flota Bandaríkjanna.
Á mynd þessari sjást þeir Ernest J. King, aðmíráll, yfirmaSur ameríska flotans, Warren H.
Atherton, formaður félagsskaparins American Legion og George C. Marshall, herShöfðingi,
yfirmaður ameríska hersins (talið frá vinstri til hægri). Myndin var tekin í veizlu, sem
American Legion efndi til.
Síðari greins
rnir bak við Hitler.
BÆRINN er heldur að batna og
lítur nú begar betur út en
hann hefir gert í 3 ár. Hitaveitu-
skurðirnir eru aS hverfa að mestu
og moldarbingimir, en þó að þetta
bæti útlit bæjarins og greiði fyrir
umferðinni þá er óralangt frá því
að þetta sé orðið viðunandi. Ákaf-
Iega víða eru þverskurðir í göt-
únum og djúpar holur, sem hvort
tveggja þarf að laga hið allra bráð-
asta.
FYRIRSPURN um viðgerð gatna
í bænum var gerð til borgarstjóra
á síðasta bæjarstjórnarfundi og
svaraði borgarstjóri þannig að bæj-
arverkfræðingur væri með plan
um það hvaða götur skyldu teknar
og myndi verða unnið að þessum
málum í sumar. Ég vænti þess að
þetta verði gert, því að ástand
gatnanna hefir verið hræðilegt.
EN ÞAÐ er fleira, sem er slæmt
í þessum bæ en göturnar einar.
Stór hluti af Arnarhólstúni er eyði
lagður. Undanfarin tvö vor hefir
verið unnið kappsamlega að því
að prýða Amarhólstún. Þar voru
til dæmis í fyrravor sett tré. Trén
hafa ekki verið eyðilögð, að
minnsta kosti ekki til muna, en
túnið sjálft skemmdist mjög mik-
ið í vetur, þegar hitaveituskurður-
inn lá meðfram því niður Hverfis-
götuna.
NÚ ÞARF AÐ laga þetta hið
bráðasta og svo verður að gæta
þessa staðar okkar sem bezt í sum-
ar og efast ég ekki um að maður-
inn, sem þar er vörður, muni gera
allt sem í hans valdi stendur, því
að ég þekki samviskusemi hans og
árvekni.
ÞÁ ER LÆKJARTORG. Þegar
hinn svokallaði skóburstaraskúr
var settur á torgið í fyrra mót-
mælti ég því og hótaði stríði, eldi
og brennisteini. En þeir hræddust
ekki hótanir mínar og settu skúr-
inn á torgið. Um sama leyti lagði
ég til að klukkufjandinn yrði tek-
inn burtu og klukka sett einhvers-
staðar annars staðar, til dæmis ,á
hús Útvegsbanka tslands. Og finnst
mér satt að segja, að þessi dásam-
legi banki ætrti að setja klukku á
húsið sitt, að Lækjartorgi, á sinn
kostnað.
EN KLUKKUTURNINN er þarna
enn. Ég vil enin láta taka hvort
tveggja burtu og ég veit að yfir-
gnæfandi meiri hluti bæjarbúa er
þess albúinn að taka þátt í bylt-
ingu, sem ég kæmi af stað, ef þessu
verður ekki sinnt. Skóburstaraskúr
inm er forsmán og klukkuturminn
er forsmán. Og ef bæjarráðið rek-
ur ekki hvort tveggja í burtu fyr-
ir sumarið, þá segi ég: Niður með
það — kannske. Og ég’ veit að
bæjarbúar taka undir það af heil-
um hug.
EN NÚ er mér sagt að til mála
hafi komið að setja upp skýli á
Lækjartorg fyrir fólk, sem bíður
eflir strætisvögnum. Mér er ákaf-
lega illa við hrófatildur á Lækjar-
torgi yfirleitt, en vel má þó vera
að hér sé um svo mikið nauðsynja-
mál að ræða a.ð ekki dugi að vera
á móti því, og þó viðurkenni ég
aldrei þá kenningu að allt nauð-
synlegt sé fallegt.
GÆTI ÞETTA skýli ekki verið
að mestu úr gleri, ef það þarf nauð
synlega að koma þanna? Ef það
væri haft úr gleri þá gæti fólk
betur fylgst með komu vagnanna
og það yrði miklu fallegra. Er
óhugsandi að flytja girðinguna
Lækjartorgsmegin við stjórnarráð-
ið innar á blettinn og koma gler-
skýli þar fyrir? Ég spyr af því að
mér líkar ekki skýlið á Lækjar-
torgi. Það má vel vera að of þröngt
verði um Hannes Hafstein og kóng-
inn, ef þetta yrði gert, því að ekki
dugar að láta þá standa alveg við
skýlið, eða við götubrúnina. En
þetta vil ég láta athuga.
OG SVO spyr húsmóðir mig að
því, hvernig í dauðanum standi á
þv£ að aldrei sé hægt að fá reykt-
an fisk í fiskbúðunum. Hún heimt
ar reyktan fisk og ég hlýt að vera
henni alveg sammála, því að þeg-
ar hún segir þetta, þá minnist ég
þess, að ég hef ekki séð reyktan
fisk í háa herrans tíð.
HVENÆR sem hrun hefir ægt I
Junkurunum, hafa þeir bjarg I
að sér með opinberum sjóðum.
Árið 1931 lagði Bruningstjórn-
in til dæmis fram stórfé til
styrktar stórj arðei ^ í
Prússlandi. Ráðstöfun fjár
þessa vakti almennt hneyksli
árið 1932. Ríkisþingið fékk ó-
yggjandi sannanir fyrir hinni
hneykslanlegu ráðstöfun fjár-
ins, og Kurt von Schleicher,
hershöfðingi, sem sjáKur var
Junkari, en um þær mundir
kanslari Þýzkalands, hafði í
ógnunum um að birta skilríki
máls þessa opinberlega. Junk-
urunum brá í brún meira en
lítið og grátbáðu von Hinden-
iburg forseta þess að víkja
von Schleicher úr valdasessi,
þar eð hann hefði gerzt svik-
ari við þá, en láta Hitler koma
í hans stað. — Von Hinderiburg
hafði fengið ættaróðal sitt að
Neudeck í Austur-Prússlandi
að gjöf frá ríkinu. Hann vék
von Schleicher frá og gaf þá
bendingu, er leiddi til valda-
töku Hitlers.
Heimsstyrjöldin fyrri hafði í
engu breytt viðhorfunum í
Þýzkalandi, enda þótt 160.
grein Versalasamningsins hljóð
aði á þá lund, að herforingja-
ráðið þýzka, og állir hliðstæðir
félagsskapir, skyldi lagt niður
og ekki endurstofnað í nokkurri
mynd. Herforingjaráðið virti
þetta ákvæði algerlega að
vettugi. Það hélt áfram störf-
um sínum eins og ekkert hefði
í skorizt, enda þótt meðlimir
þess bæru borgaraleg klæði
fyrst um sinn. Skjöl þess og
uppdrættir voru vendilega fald-
ir. — Og 'herforingjaráðið vann
kappsamlegar en nokkru sinni
fyrr að því að undirbúa næstu
styrjöld.
Hans von Seeckt hófst svo að
segja strax handa um það að
endurskipuleggja herinn. Hann
hafði verið takmarkaður við
hundrað þúsundir manna. Fyrst
af öllu var stofnaður liðsfor-
ingjaskóli, þar sem liðsforingj-
ar Þjóðverja í styrjöld þeirri,
sem nú er háð, Mutu menntun
sína. Þessir menn sköpuðu svo
nýja stríðsvél með nýjum út-
búnaði og nýju skipulagi. Leyni
félagsskapur, er nefndist Svarta
ríkisvarnarliðið og von Bock
vejitti forusjtu, var stofnaðíur.
Hlutverk þess var að hindra
starf eftirlitsnefndar banda-
manna, safna hergögnum, verja
leynisjóðum þannig, að þeir
kæmu að sem beztum notum
fyrir herinn, og reka víðtækar
njósnir.
Herforingjaráðið annaðist
það, að liðsforingjum í heims-
styrjöldinni fyrri yrði séður
farborði. Þegar ég heimsótti
hin ýmsu iðnfyrirtæki Þýzka-
lands á árunum eftir heims-
styrjöldina, hitti ég þar fyrir
fjölmarga kafbátaforingja og
liðsforingja, er störfuðu þar
sem eftirlitsmenn, slökkviliðs-
stjórar verksmiðjanna og að
öðrum áþekkum störfum
Von Seeckt gerði leynisamn-
ing er heimilaði það, að þýzkar
hersveitir hlytu þjálfun sína
austur á Rússlandi. Flugskóli
var stofnaður skammt frá
Moskvu. Einnig voru skrið-
drekasveitir og stórskotaliðs-
sveitir æfðar þar austur frá.
Eftirlitsnefnd bandamanna sást
hrapallega yfir það að glöggva
sig á þeirri staðreynd, hversu
Rússland hafði skyndilega gerzt
„hreásingarstaður“ fyrir þýzka
hershöfðingja.
Herforingjaráðið þýzka þurfti
brátt á manni sem Hitler að
halda. Mikill hluti þýzku þjóð-
arinnar var greinilega fylgj-
andi friði. En þegar að því kom
að hefja hinn mikla vígbúnað,
varð gervöll þjóðin að láta þá
iðju örugglega til sín taka.
Nazistarnir voru aðeins einn
hinna mörgu flokka, sem að-
hylltust öfgafulla þjóðernis-
stefnu, og herforingjaráðið
veitti margvíslegt brautargengi
á árunum um og eftir 1920.
Það hefir verið mikið úr því
gert, að nazistarnir hafi keppt
um völdin við herinn. En sann-
leikurinn var sá, að þessir að-
ilar efndu til náins bandalags
með sé. — Hitler 'hóf starfs-
feril sinn í Þýzkálandi sem
launaður njósnari hersins, og
allt frá öndverðu viðurkenndi
hann yfirráð og forustu hers-
ins. í ræðu, er 'hann hélt að
Númberg árið 1935 komst
hann að orði eitthvað á þessa
lund: — Foringjar munu koma,
og foringjar munu hverfa, en
Þýzkáland mun halda áfram að
vera til. Herinn hlýtur að
varðveita mátt þann, sem
Þýzkalandi er gefinn, og gæta
hans.
Hitler het'ði aldrei komizt til
valda án fulltingis herforingja-
ráðsins, og honum mun þá fyrst
verða steypt af stóli,
þegar herforingjaráðinu býður
þannig við að horfa. Það er lít-
ill vafi á því, að til þess muni
draga fyrr en síðar, en þar með
er engan veginn fullur sigur
hinna sameinuðu þjóða feng-
inn. Fullur sigur er ekki feng-
inn fyrr en herforingjaráðið
þýzka hefir verið gert gersam-
lega áhrifalaust.
Þess ber að gæta, að menn
þessir sjá og skilja ekkert ann-
að en stríð. Engin menntun get-
ur breytt hinum prússneslia
hugsunarhætti. Þeir munu láta
smíða vopn, meðan þeir hafa
stál handa milli.
Við skulum ekki gleyma því,
að menn þessir eru slungnir £
því að bjarga sjálfum sér. Allt
frá því árið 1937 hefir herfor-
ingjaráðið þýzka rekið mark-
vissan áróður í því skyni að
skapa hernum almennar vin-
sældir. Jafnframt 'hefir það
lagt sig fram um það að rjúfa
sem flest tengsl sín við naz-
istaflokkinn. Það er þess al-
búið að varpa ,,stríðssökinni“ á
Hitler. Það gerir sér allt far um
það að undirbúa jarð'æ^-
fyrir það, að friður verði sam-
inn, sem tryggi það, að prúss-
neska stefnan verði ekki þurrk-
uð burt úr vitund þjóðarinnar,
Og þessum mönnum hefir
vissulega orðið vel ágengt í
þessari viðleitni sinni. Við for-
dæmum nazistana, en viljum
unna þýzka hernum sannmæl-
.is. Það er athyglisvert í þessu
sambandi, að allar kvikmyndir,
frásögur og bækur Vestur-
heimsmanna, er fjalla urn Þýzka
land, lýsa Gestapo-mö^^^num
og fylkisstjórum Þjóðverja í
hernumdu löndunum sem hin-
um mestu varmennum. Hins
vegar er þýzku hermönnunum
iðulega lýst sem prúðmenmm
og meira segja gefið í skyn, að
þeir muni hafa takmarkaða
velþóknun á nazistunum.
Ef sú verður eigi raunin, að
við sjáum gegnum þennan á-
róður og gerum' okkur grein
fyrir því, að herforingjaráðið
þýzka er ábyrgt fyrir hinni
þýzku árásarstefnu, væri það
sízt fjarri sanni að spá því að
vænta megi þriðju heimsstyrj-
aldarinnar eftir tuttugu eða
þrjátíu ár.
Hannes á horninu.
Bifreiðaskatfur,
skoðunargjald af bifreiðum og vátryggingariðgjöld
bifreiðastjóra fyrir tímabilið 1. júlí 1943 til 31. marz
1944 féllu í gjalddaga 1. apríl s. 1. Þar til bifreiða-
skoðun hefst í byrjun næsta mánaðar er gjöldum
þessum veitt viðfaka hér á skrifstofunni í Hafnar-
stræti 5 og er skorað á alla hlutaðeigendur að
greiða gjöld þessi hingað fyrir þann tíma til þess að
skoðun geti gengið greiðara og til þess að ekki þurfi
til þess að koma, að bifreiðar verði stöðvaðar vegna
t
vanskila á vátryggingariðgjöldum bifreiðastjóra.
ToHstfórinn I Reykjavík, 15. apríi 1944