Alþýðublaðið - 29.04.1944, Page 2

„ISÍ ,fiisáííá|?SSá»4
2S. ''"■f'll
j Ættlarðarkvœðin:
Unnur Bjarklind og Jóhannes
úr Köflum unnu verðlaunin.
Alls bárust 104 IjóS og voru fjölda mörg '
þeirra prýðilega orL
NEFND sú sem þjóðhátíðarnefnd valdi til þess að dæma
í samkeppni þeirri um ættjarðarkvæði, sem efnt var
til; hefir nú kveðið upp úrskurð sinn.
Tvö ljóð voru dæmd jöfn til verðlauna og eru höfundar
þeirra Unnur Benediktsdóttir Bjarklind, (Hulda) og Jóhann-
es úr Kötlum og skipta þau að jöfnu milli sín verðlaunun-
um, 5 þúsund krónum.
í dómnefndinni áttu sæti Al-
exander Jóihannessson dr. phil.,
Símon Jóh. Agústsson dr. phil.
og Þorkell Jóhannesson dr.
phil.
1 samtali við Alþýðublaðið í
igærkvöldi sagði Símon Jóh.
Agústsson að fjöldi kvæðanna
hefði verið með miklum snild-
arbrag, þó að þessir tveir höf-
undar hefðu iþótt hafa kveðið
Bnjallast.
Hér fer á eftir bréf er Al-
þýðublaðinu barst í gærkvöldi
ifrá dómnefndinni:
„Vér undirritaðir, er þjóðhá-
tíðarnefnd fól að dæma um ætt-
jarðarkvæði þau, er berast
kynnu, höfum nú lokið störfum.
Alls bárust 104 kvæði, og komu
sum þeirra eftir tilsettan tíma,
en oss fannst ekki ástæða til
að hafna þeim af þeirri ástæðu,
og höfum vér því dæmt um öll
kvæðin. iÞað er álit vort, að
ekkert eitt bvæði skari fram úr
öllum öðrum, eða fullnægi alls
kostar iþeim kröfum, sem þjóð-
hátíðarnefnd virðist hafa sett.
Hinsvegar hafa mörg falleg
kvæði borizt, og er það sam-
róma álit vort, að tvö þeirra
Iberi af hinum og leggjum vér
til, að verðlaununum, sem heit
ið var, sé skipt jafnt á milli
þeirra. Kvæði þessi nefnast:
,,‘Söngvar helgaðir þjóðhátíðar-
degi íslands 17. júní 1944,“
merkt smárablað, og reyndist
höfundurinn vera Unnur Bene-
diktsdóttir Bjarklind (Hulda),
og „íslendingaljóð 17. júní
11944,“ merkt I. D., og reynd-
ist höfundurinn vera Jóhannes
úr Kötlum.
Alexander Jóhannesson.
Símon Jóh. Ágústsson.
Þorkéll Jóhannesson.“
Yerzlfinirnar neifa að selja ame-
ríska smjörið, sem kom í gær
....
Smjörið er selt á kr. 21,50, en kostsr um
8 kr. í innkaupum.
A LLAR matvöruverzlanir
í Reykjavík hafa ákveð-
ið að neita að selja amerískt
smjör, sem kom í verzlanir í
gær.
Er þetta tilkynnt með aug-
lýsingu hér í blaðinu í dag frá
Félági matvörukaupmanna, Fé-
lagi kjötverzlana og Kaupfélagi
Reykjavíkur og nágrennis.
Færa félögin þau rök fram
fyrir þessari neitun sinni að
smásöluálagningin sé svo lítil
sem leyfð er á smjörið að ekki
sé nukkur vegur fyrir verzlan-
irnar að selja það.
Álagningin er tæplega 8%,
en þess skal t. d. getið að smá-
söluálajgningin á smjörlíki er
17%. Þá skal og bent á það, að
þegar íslenzkt smjör kemur í
ibúðirnar er það innpakkað í
stykkjum og verður því engin
rýrnum á því, er þetta amer-
íska smjör er vigtað úr heilum
kössum.
SendiEierra íslands
kominn til Hoskva.
SENDIHERRA íslands í Rúss-
landi, Pétur Benediktsson,
mun hafa komið til Moskva fyr-
ir -nokkrum dögum.
Pétur Benediktsson mun hafa
i flogið til Moskva frá Englandi
og mun hann vera í þann yeginn
að leggja fram embættisskilríki
sín.
En það er annað í sambandi
við iþetta smjörmál allt sem vek
ur bæði furðu og gremju. Am-
eríska smjörið er selt á kr. 21,50,
eða á sama verði og íslenzkt
smjör, síðan hætt var að verð-
íbæta það. Hinsvegar kostar kgr.
af amerísku smjöri í innkaupi
um 8 krónur.
Hvernig í dauðanum stendur
á því, að fyrir atbeina ríkis-
stjórnarinnar skuli vera gerð
tilraun til að féfletta almenn-
ing þannig að hætti svívirðileg-
ustu okrara?
Almenningur sagði fátt er á-
kveðið var fyrst að selja amer-
íska smjörið á sama verði og
það íslenzka, vegna þess að sagt
var að mismunurinn færi í verð
uppbætur á íslenzka smjörið.
Sýndi sú þögn þegnskap neyt-
endanna.
En hvað veldur hinu stór-
auknu okri nú á ameríska smjör
inu? Ekki fer mismunurinn til
smásalanna. Ekki getur verið
um það að ræða að verið sé að
hafa verðið á ameríska smjör-
inú svona hátt til þess að vernda
og tryggja söluna á hinu ís-
lenzka, því að íslenzkt smjör
er alls ekki á markaðinum,
nema einstaka sinnum. Það er
því elcki um neina samkeppni
að ræða! Eða er ríkisstjórnin
e. t. v. með þessari furðulegu
framkomu að vernda söluna á
smjörlíkinu, sem nú er hér á
markaðinum? Það er ótrúlegt.
Almenningur verður að fá
skýringu á þessu. Það ætti að
vera kapþsmál -ríkisstjórnar-
innar að almenningur gæti. feng
ið skýringar á iþeim ráðstöfun-
um hennar, sem svo mjög örka
tvímælis og þessi hin síðasta. !
Launþegi, sem unnið hefur 8 stundir daglega
aflt ári á réft á að fá í oríofsfé 546 krónur.
--------.....ý*1-
FYRSTA orlofsárinu lýkur eftir hálfan mánuð. Orlofs-
lögin hafa verið í gildi í tæplega eitt ár og á þessu
sumri njóta launastéttirnar í fyrsta skipti þessara ágætu
laga.
Enn er langt frá því að allir þeir, sem hafa rétt á or-
lofsfé hafi innheimt það hjá atvinnurekendum. Er til dæm-
is vitað að mjög margar starfsstúlkur á heimilum hafa ekki
tekið orlofsbækur en þær eiga' vitanlega rétt á orlofsfé, eins
og allir aðrir launþegar.
í lok marzmánaðar voru á
öllu landinu 17,329 launþegar
búnir að taka orlofsbækur. Á
sama tíma voru atvinnurekend
ur búnir að kaupa — og þá að
líkindum. búnir. að. afhenda
starfsfólki . sínu, . orlofsmerki
fyrir 2 milljónir 456 þúsundir
króna.
Engar skýrslur eru til um
það, hve margir launþegamir
eru, sem hafa rétt á orlofsmerkj
um, en í þessum mánuði hefur
verið tekið meira af orlofsbók-
um en teknar voru í marzmán.
Gera má og ráð fyrir að næsta
hálfan mánuð muni fjölda marg
ir menn, sem enn hafa ekki
tekið orlofsbækur taka þær,
enda ríður á því fyrir þá.
Hér er um allmikið fé að
ræða fyrir launþega sem heild
og hvem einstakling stéttar-
innar.
Eins og kunnugt er eiga’ at-
vinnurekendur, samkvæmt or-
lofslögunum að greiða í orlofs-
merkjum 4% af útbor«uðum
launum. Ef verkamaður hefur
unnið 8 stundir á dag s.l. ár í
310 daga fyrir kr. 2.20 um klst.
að meðaltali og með 250 með-
alvísitölu, þá á hann við lok or-
lofsársins, 14. n. m., að hafa
fengið í orlofsbók sína í merkj-
um hjá atvinnurekenda
(eða atvinnurekendum, ef þeir
eru fleiri en einn) kr. 545,60.
Þegar -viðkomandi launþegi
tekur orlof sitt í sumar, fer
P YRIRKOMULAG há-
tíðahaldanna 1. maí — á
mánudaginn kemur hefir nú
verið ákveðið í aðalatriðum.
Ákveðið er að fólk safnist
saman við Iðnó kl. 1.30 e. h. Kl.
2 hefst kröfugangan og verður
farið eftir þessum götum: Von-
arstræti, Suðurgötu, Túngötu,
Ægisgötu, Vesturgötu, Hafnar-
stræti, Hverfisgötu, Frakkastíg,
Skólavörðustíg, Bankastræti og
staðnæmzt í Lækjargötu, en þá
hefst útifundur. Ræðumenn á úti
fundinum verða frá stærstu
verkalýðsfélögunum í bænum,
Dagsbrún, Sjómannáíéláginu,
Verkakvennafélaginu og Prent-
hann svo með bók sína í póst-
húsið og fær þá þessa fjárupp-
hæð útborgaða.
Á þessu ári hafa yfirprentuð
frímerki verið notuð sem or-
lofsmerki, en nú hefur póst-
stjórnin látið prenta sérstök,
mjög smekkleg merki, sem
notuð munu verða á næsta ári.
Þá eru nú í prentun nýjar or-
lofsbækur fyrir næsta ár. Laun-
þegum öllum er nauðsynlegt
áð njóta þeirra réttinda, sem
prlofslögin veita þeim. Það er
’hægt að ferðast þó nokkuð og
njóta hvíldar fyrir tæpar 600
krónur. Þetta fé eiga launþegar
sem hafa haft fasta vinnu, og
er svo til ætlast að þeir noti
það til orlofs eða sumarleyfis.
Éimreiðin,
1. hefti 50. árgangs er nýkom-
ið út. í heftið rita m. a. Halldór
Kiljan Laxness grein er hann nefn-
ir Föstuhugleiðingar, Kriatmann
Guðmundsson sögu er nefnist
Gisting í Reykjavík, Lárus Sigur-
bjiörnsson grein um Harald Björns
son leikara og prýða hana margar
myndir, Guðfinna frá Hömrum
kvæðið Fjallið blátt og Þórir Bergs
son kvæði um Jón Magnússon
skáld. Þá ritar ritstjórinn greina-
flokk sinn um ýms dagskrármál,
er nefnist Við Þjóðveginn og einn-
ing Island 1943, Snæbjörn Jónsson
á og grein í heftinu er nefnist
Hvers á (Thomas) Hardy - að
gjalda? Þá hefst í heftinu nýr
greinaflokkur eftir dr. Alexander
Cannaon. Aðrar geinar eru Bók-
menntir og bókaflóð o. m. fl.
arafélaginu, en auk þess frá Al-
þýðusambandi Islands, Banda-
lagi starfsmanna ríkis og bæja
og Fulltrúaráði verkalvðsfélag-
anna. >1/''*’--'M vinnkur
leikur göngulög í kröfugöng-
unni og milli ræðanna á úti-
fundinum. Sérstakt. merki
ur gefið út og.selt á götum bæj-
arins og ,,Vinnan“, tímarit Al-
þýðusambandsins kemur út í
hátíðabúningi og verður einnig
selt á götunum.
Þess er fastlega vænzt að all-
ir félagar í hinum geysifjöl-
.mennu yerkalýðssamtökum bæj'
ins fj ölmenni í kröfugóngu na
og á skemmtanir þær, sem efnt
verður til um kvöldið.
í marzlok
Forseti Þjóðræknis-
félags Vestur-íslend
Inga kemur til
íslands.
FREGN hefir borizt um
það hingað, að Richard
Beck, forseti Þjóðræknisfé-
iags Vestur-íslendinga muni
koma hingað til lands innan
skamms. Verður hann full-
trúi Þjóðræknisfélagsins við
bátíðahöldin, sem fyrirhuguð
eru hér í sumar.
ASalfundur Kron f
Lislamannaskálan-
um á morgun.
Fundinn sækja yfir
200 fulltrúar frá öll-
um deildum félags-
ins.
A ÐALFUNDUR Kaupfé-
lags Reykjavíkur og ná-
grennis verður settur og
haldinn í Listamannaskálan-
iim á morgun. Hefst fundur-
inn kl. 9 og stendur þennan
eina dag.
Fundinn sækja rúmlega 200
fulltrúar fyrir allar deildir fé-
lagsins og verða aðalverkefni
fundarins að ræða skýrslu fé-
lagsstjórnarinnar fyrir síðastlið-
ið ár, ráðstafa tekjuafgangi og
ræða og taka ákvarðanir um
framtíðar rekstur félagsins.
Þá á fundurinn ennfremur að
kjósa þrjá menn í stjóm, em
stjórnina skipa alls 9 menn.
lags Neskirkju.
A ÐALFUNDUR Kvenfélags
Neskirkju var haldinn fyr-
nokkru í húsi verzlunarmanna
við Vonarstræti. Fundurinn var
vel sóttur og var stjómin öll
endurkosinn með þeim breyting
um að kosinn var annar ritari
í stað ungfrú Sigrúnar Magnús-
dóttur hjúkrunarkonu, er fór
til Ameríku. Þá var og kosin
bazarnefnd fyrir næsta haust og
er frú Rakel Þorleifsson í Blá-
túni formaður hennar eins og
í fyrra. Ræddu konur auk þess
ýms áhugamál félagsins og hef-
ur samstarfið í félaginu alltaf
verið hið prýðilegasta. Félagið
hefir eignast töluvert fé miðað
við stærð þess og stuttan starfs-
tíma. Stjórnina skipa frú Ingi-
björg Thorarensen formáður,
frú Mrta Pétursdóttiir gjald-
keri, frú Halldóra Eyjólfsdótt-
ir ritari, og meðstjórnendur frú
Áslaug Þorsteinsdóttir og frú
Áslaug Sveinsdóttir. Endurskoð
endur eru frú Rakel P. Þorléifs-
son og frú Helga Kristjánéáótt-
ir. ,
Hátíðahöldin I. maí:
Fólk safnast saman við Iðnókl. 1,30 og
þaðan hefsf kröfugangan kl. 1
Sérstakt merki verðair geffð út og „Vinsian"
kemisr út i SiátifSafoúningi.