Alþýðublaðið - 07.05.1944, Blaðsíða 5

Sunnudagur 7. maí 1944

ití'é
\ \'
Crt'm

Reiður xþróttamaður um yfirfullt !hús, okur á aðgöngu-
miðum að kvikmyndahúsum og (herra Mammon. —
Eiga ísfirðingar að breyta nafninu á bænum sínum?
Um skozka dansa og „Harpsicord“.
ALÞYÐUBLAÐIÐ ________________ 5
Bezt klæddu konurnar í Ameríku.
Nýlega lét stotfnun, sem nefnist Tízkuakademí Ameríku, upp álit sitt um það, hverjar væru
tíu bezt klæddu konurnar 1 'Vesturheimi. Þar á meðal voru þessar sex, sem síðan voru Ijós-
myndaðar sarnan í New York: Bidu Sayao óperusöngíkona (lengst til vinstri), Eleanor Steb-
er, einnig óperusöngkona, Mrs.George Fielding Eliot, Mary Martin leikkona, Grace M. Austin
framkvæmdastjóri við verzlunarfyrdrtæki, og Mrs. Donald Tansill (lengst til hægri).
Svípjóð á stríðstimunum.
SEIÐUR ÍÞRÓXTAMAÐUR skrif
ar: „Ég er ekki vanur ]>ví að
taka mér penna í hönd, en svo
getur fariff aff hverjum manni of-
bjóffi. Eins og þú efalaust veizt,
erum viff íslendingar orffnir afar-
miklir menn á ýmsum sviffum. Viff
þurfum ails staffar aff vera meff,
herma eftir öllum öffrum. Þú veizt
að þaff ríffur á miklu aff halda uppi
heiffri gamla Fróns. Nú erum viff
íslendingar famir aff iffka hnefa-
leik og þykjumst miklir menn af,
en ekki erum viff þó betri en þaff,
aff viff þurfum aff leita á náðir
erlends herliffs með húsrúm. Aff
vlsu er ekki mikið viff þaff aff at-
huga, fyrir því geta legið margar
ástæður.“
„AÐ KVÖLDI 3. maí flykktist
múgur og margmenni út úr Reykja
víkurborg og hélt sem leið liggur
að Hálogalandi við Sogamýri, en
þar er, eins og þú veizt, íþrótta-
hús það, er ameríski herinn hefir
reist, og er það sjálfsagt stærsta
samkomuhús, sem enn hefir ver-
ið reist hér. Vegna velvilja setu-
liðsins hafði íslendingum tekist að
fá húsnæði þetta leigt fyrir hnefa-
leikamót íslands.“
„ÞEGAR ÉG kom inn eftir þá
var klukkan um átta og húsið þá
orðið nærri fullt. Ég bjóst nú ekki
við að það yrði hleypt inn fleir-
um en þeim setm nægðu til þess
að fyllla þau fáu sæti sem eftir
voru. Ó, jú! Mammon gamli er
alltaf samur við sig. Nú var um
að gera að láta krónurnar fjúka,
ekki eina og eina, nei,, í þúsunda
tali. Húsið var svo yfirfullt, að
slíks eru fá dæmi. Og loftleysið og
mollan ætluðu alla að drepa.
Þarna þurftu ekki stór kjaftshögg
til að menn misstu ráð og rænu.“
FYRR MÁ ROTA en dauðrota!
Hvað eiga svona fyrirtektir að
þýða? Fengu þeir, sem um þetta
sáu ekki nógu fullnægjandi upp-
lýsingar um hvað húsið taki marga
í sæti? Var ekki nóg að taka þess-
ar 12 krónur af þeim, sem á skikk-
anlegan hátt gátu komist fyrir í
húsinu. Það þarf enginn að halda
það, að ég sé á neinn hátt að
reyna að níða niður íþróttastarf-
semi okkar íslendinga, síður en
svo, því íþróttir skal í heiðri hafa.
Ég veit að íþróttafélögin hér hafa
oft þurft á styrk að halda, og þurfa
jafnvel enn. En það þarf enginn
að segja mér það, að þau hafi
þurft að selja aðgöngumiða að um-
ræddu móti svo dýra, og þá sízt
að hrúga svo miklu fólki í húsið
að það nálgast endemi. Mér virð-
ist Mammon vera hér, Mammon
þar og Mammon alls staðar.“
„STRÆTISVAGNAFÉLAG
REYKJAVÍKUR sýndi okkur líka
sérstök liðlegheit, seldi okkur far-
gjald inn eftir með 100% álagn-
ingu. Venjulegt fargjald að þess-
um stað mun vera 50 aurar. En
Iokkur var veitt sú sæmd að greiða
eina krónu! Svo var farþegatala í
hverjum bíl einnig með 100% á-
lagi! Ég er nú orðinn því svo van-
ur að út úr því þýðir ekkert að
vera að rausa. Ég veit að þetta
voru aukaferðir og þar af leiðandi
fylgt aukakostnaður. En að það
hafi þurft 100% álagningu segðu
það öðrum en mér!“
„ÞAÐ VIRÐIST svo sem velmeg-
un okkar íslendinga þessi síðustu
ár ætli að slá okkm* um koll.
Fólkið stráir peningunum, metur
þá ekki fremur en duftið á jiörð-
inni. Hérna um daginn fór ég í
kvikmyndahús. Fyrir utan húsið
var fjöldi ungra pilta, svonefndir
„Bíó-okrarar“ af fyrstu gráðu.
Þar sá ég 12 ára gamlan pilt
skipta einum 500 króna seðli. 470
krónur gaf hann til baka. 30 krón-
ur er ekki svo lítið fyrir einn að-
göngumiða.“
„MÉR DETTUR einnig í hug
Hvítasunnuhátíðin í fyrra. Þá var
margt um manninn á Þingvöllum,
hinum fornfræga stað. 12 og 13
ára gömul börn veltust um allt
og fóru með peninga eins og skít,
í þeim hóp voru ekki síður stúlk-
ur en piltar. Þér þykir kannske
nokkuð mikið sagt, en eigi að síð-
ur er þetta sorglegur sannleikur.
Ég held Hannes minn, að við sé-
um að verða Kleppsmatur og ég
óttast um framtíð íslands ef það
er meining manna að halda áfrani
breiða veginn með Mammon sem
leiðsögumann!"
M. G. SKRIFAR: „Ég get ekki
að því gert, að nafnið á „rauða
bænum“ við Skutulsfjörð hálf
hneykslar mig alltaf. — Það er að
segja ísafjarðarnafnið. Hitt nafnið
er út af fyrir sig nógu smellið.
Ýmsir segja að ísafjarðarnafnið
á bænum sé dönsk afbökun frá
einokunartímunum, og hygg ég að
það muni vera rétt.
„ÞAÐ VAR allmikið rætt um
ýms kaupstaðanöfn hér í blöðun-
um í kring um 1930 og samþykkti
alþingi þá nokkrar breytingar á
kaupstaðanöfnum. En málið féll
niður áður en leiðrétting kæmi á
nafni ísaíjaðrarbæjar.“
„EN DÁLÍTIÐ var þá rætt um
ísafjarðamafnið í blöðunum. Ég
man síðast eftir grein í Morgun-
blaðinu eftir séra Jóhannes frá
Kvennabrekku um þetta mál. —
Það hefir jafnvel verið síðasta
grein hans, því að hann lézt
skömmu síðar. — Minnir mig að
hann mælti með nafnbreytingu
þama. Benti hann á hið forna nafn
Eyri við Skutulsfjörð. Skutuls-
fjarðareyri og Skutulseyri.“
„ÞAÐ FYNDIST mér gott nafn,
sem ísfirðingar gætu vel við unað.
Hvað segja þeir um að taka nú
Frh. á 6. Sfðu.
SVÍAR drekka um þessar
mundir drykki gerða úr -
trjám, og þeir klæðast fötum
gerðum úr trjáviði. Þeir ferðast
með farartækjum, sem brenna
viði. Hús iþeirra eru úr viði,
og trjáviður er einnig elds-
neyti þeirra. Svíar sofa meðal
trjáa og meira að segja er það
mál manna, að þeir neyti mat-
ar úr trjáviði. Hefðu Svíar ekki
notið trjáviðarins, myndi til-
vera þeirra og menning vera úr
sögu, því að þeir bafa ekki átt
þess kost að afla sér nauðþurfta
frá öðrum þjóðum svo að telj-
andi sé eftir að Þjóðverjar réð-
ust inn í Danmörku og Noreg.
— Eftir hinn níunda apríl 1940
má þannig að orði kveða, að
Svíþjóð hafi verið lokað land,
sem orðið hafi að treysta á
sjálft sig í hvívetna.
Fyrir styrjöldina og raunar
allt til 1940 var mikið um öl-
gerð og víngerð í Svíþjóð, en
til þeirrar iðju þurfti mikið
korn. Nú eiga Svíar ekki völ
á öðru korini en því, sem rækt-
að er innan lands, og þess
vegna hefir verið lagt lögbann
við því að nota korn til öl-
jbruggunar og víngerðar. —
Þess vegna hafa ölgerðirnar og
víngerðirnar orðið að hverfa að
því ráði að vinna vínanda úr
trjáviði. ÖI og vín úr korni fæst
ekki þar í landi nema flutt inn
frá Aalborg og Aarhus í Dan-
mörku.
En því fer alls fjarri, að vín-
ið úr trjáviðnum, sem Svíar
framleiða nú, sé ógirnilegt. En
þetta er sterkur mjöður, og það
er orð á því haft, að þeir, sem
þreyta drykkjuna fast að
kvöldi, þjáist mjög af timbur-
mönnum að morgni.
Áfengi er skammtað í
Svíþjóð og er þá miðað nokkuð
við tekjur neytandans, en lág-
marksskamtur er þrír lítrar á
mann á mánuði hverjum.
Knæpum og bjórstofum hefir
verið lokað samkvæmt lögum í
Svíþjóð. Og það er enginn hægð
arleikur að afla sér vínfanga
umfram mánaðarskammtinn. —
Menn verða að kaupa máltíð
í veitingahúsum til þess að fá
vín. Ef menn kaupa sér ekki
GREIN ÞESSI, sem fjall-
ar um lífið í Svíþjóð á
stríðstímunum er eftir Ralph
Hewins og hér þýdd úr tíma-
ritinu World Digest. Lýsir
greinin vel erfiðleikum þeim
sem Svíar hafa átt við að
stríða og ráðstöfunum þeirra
til þess að vera sjálfum sér
nægir, meðan ófriðurinn
geisar í Evrópu.
málsverð, verða þeir að sætta
sig við öl og létta drykki.
Máltíðir eru álíka dýrar í
Svíþjóð og í Englandi. Matur-
inn er og álíka næringarríkur
og fjölbreyttur og þar. Te og
kaffi hefir lengi verið ófáan-
legt með öllu. I stað tes og
kaffis verður fólk að notast við
blöð af eplatrjám. Einnig er
tekið að framléiða matvæli úr
ýmsum efnum, sem fólk hefði
áður fyrr fundizt næsta fráleitt
að faöfð væru til manneldis.
Slíkar matartegundir eru meira
að segja á borðum í hinum
virðulegustu veitingahúsum
Svíþjóðar og smakkast hið
bezta. Veitingahúsum í Sví-
þjóð hefir verið gert að skyldu
lögum samkvæmt að hafa á
boðstólum hádegisverð og
kvöldverð dag hvern fyrir sér-
stakt gjald, en hins vegar er
ekkert eftirlit haft með því,
hversu margir málsverðir séu
keyptir af hverjum einstaklingi
Og þó að styrjöldin hafi óneit-
anlega fært sænsku þjóðinni
ýmsan vanda að höndum, verð
ur ekki annað með sanni sagt,
en hún komist sæmilega af og
hafi lítt af þeim ugg og þraut-
um að segja, sem þjakað hafa
margar aðrar þjóðir hin síðustu
ár.
* \
SÆNSKA ÞJÓÐIN hefir lagt
mikla áherzlu á það hin
síðari ár að verða sjálfri sér
næg á vettvangi iðnaðar og
landbúnaðar. Jafnframt hafa
landvarnir Svíþjóðar verið
au'knar og efldar að miklum
gaun. Allt þetta hefir farið
henni úr hendi með miklum
glæsibrag og dugnaði, enda
hefir stjórn AliþýðUflokks-
ins í Svíþjóð verið með mikl-
um ágætum. Eitt af því, sem
ríkisstjórnin hefir látið til sín
taka, er það að tryggja fólkinu
nægan svefn, sem ávallt er
hin mesta nauðsyn en þó eigi
hvað sízt á þeim tímum, er all-
ur almenningur verður að
leggja faart að sér við vinnu jafn
vel venju fremur. Nú er dans
aðeins leyfður á skemmtistöð-
um í Svíþjóð á miðvikudögum,
föstudögum, laugardögum og
sunnudögum, og faljómsveitirnar
hætta leik siínum undantekning
arlaust á lágnætti.
Allar bifreiðir landsins hafa
verið teknar eignarnámi af hinu
opinbera, og læknar og ljós-
mæður eru svo að segja einu
aðilarnir, sem hafa bifreiðar til
umráða. Flest farartækin
brenna nú viði og hefir þeim
verið breytt þannig eftir að
stríðið kom til sögu. Olíuskort-
ur er sem Sé mikill í landinu,
og sú olía, sem til er, fer öll
til hersins.
Þegar Englendingar heim-
isækja Svíþjóð, undrast hann
það fyrst og fremst, hversu
mikið er þar um silkisokka.
Flestir silkisokkarnir eru þó
gerðir úr gerviefni — trjáviði
— en manni finnst það þó ótrú-
legt eftir útliti þeirra að dæma.
Sokkar úr gerviefni þessu eru
seldir fyrir lágt verð, og silki-
sökkar frá því fyrir stríð fást
raunar enn í Svíþjóð fyrir við-
unanlegt verð, enda þótt þeir
séu gerviefnasokkunum mun
dýrari. Ýmsar vörur eru að
sönnu af skornum skammti,
svo sem skór og föt, og hefir
skömmtun verið upp tekin á
þeim. En framleiðsla á vörum
þessum úr gerviefni eykst sí-
fellt og þytkir reynasit hið bezta.
Svíar geta því unað glaðir við
sitt samanborið við margar
þjóðir.
Húsabyggingar hafa svo að
segja stöðvazt í Svíþjóð eftir að
styrjöídin hófst, og húsnæðis-
vandræða hefir gætt þar
IWl «f 6. síSu.
S f ú I k u r
vantar til ýmissa starfa. Upplýsingar gefnar í skrif-
stofu Verkakvennafélagsins Framsókn í Alþýðu-
húsinu kl. 4—6 virka daga, og í síma 2046 hjá
formanni félagsins.
-----------J ----
AUGLÝSIÐ í ALÞÝÐUBLAÐINU