Alþýðublaðið - 20.05.1944, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLADID
Laugardagur 20. maí 1944.
I
(Uþtjðnblaðið
:5S|
Ritrtjórl: Stefán Pétarsson.
Bíœar ritstjómar: 4901 og 4902.
Sitstjórn og afgreiðsla í Al-
þýSuhúsinu við Hverfisgðtu.
Otgefandi: AlþýSnflokkurinn.
Biznar afgreiðslu: 4900 og 4906.
VerB i lausasðlu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan hiL
Þagnlð dægnrþras
og rfgnr —
FYRSTI dagur þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar um
sambandissli'tin við Dan-
sniörku og stofnun lýðveldis á ís-
landi er í dag. Ein af örlaga-
stundum áslenzku þjóðarinnar
er upp runnin. Á sOikfi strmdu
á allt diægurþras og allur rígur
að þagna. Þær ákvarðanir, sem
verið er að taka, eiga að vera
hafnar yfir allar deilur, enda
hafa allir flokkar tekið höndum
saman um að leggjast á eitt
við iþjóðaratkvæðagreiðsluna,
svo ,að hún megi verða öllum
heimi sem voldugastur vitnis-
burður þjóðarviljaíns, — að
ljúka sjálfstæðisbaráttunni nú
með full'um skilnaði við Dan-
miörku og eftirfarandi endur-
reisn lýðveldisins á ílslandi.
t dag og næstu daga ætti þjóð
in einnig að minnast þess, með
hvílíkum einihug alþingi af-
greiddi skilnaðarmálið og lýð-
veldisstj órnarskrána í hendur
hennar, þriátt fyrir harðar und-
angegnar deilur hraðskilnaðar-
manna og lögskilnaðarmanna
um hvorttveggja. Þegar sam-
il^amulag hafSl náðist um að
þjóðaratkvæðagreiðslan skyldi
ekki fara fram fyrr en 20. maí,
þegar heimilt væri samkvæmt
samibandislag-asáttmálanum, og
að frtestað skyldi fram yfir hana
að taka ákvörðun um stofndag
lýðveldisins, sýndi atbvæða-
greiðslan á alþingi. það, sem hér
í blaðinu hefir alltaf verið hald-
ið f-ram, að um höfuðatriði væri
í þ'essum rnálutm enginn ágrein-
ingur meðal þjóðarinnar: Allir
vildu 'skilnað við Danmörku og
st-ofnun lýðveldis ó íslandi,
hvort sem iþeir væru h-raðskiln-
aðarmenn eða lögskilnaðar-
menn.
Hvert sæti var skipað á al-
þingi, þegar atkvæðagreiðslan
um skilnaðinn fór fram, að einu
eina-sta undanteknu, sem lengi
hafði verið autt vegna vanheilsu
þingmannsins, og hvert einas-ta
greitt atkvæði um skilnaðartil-
löguna var jákvæði. Hún var
samþýkkt í einu hlj-óði. Og svo
var einnig um lýðveldi-sstjóm-
arskrána, þótt harðar deilUr
stæðu um einstök atriði hennar
fram á síðustu stundu, því að
þær voru heldur ekki um aðal-
atriðið, — að lýðveldið skyldi
endiurrieist, þegar sambandinu
befði verið -slitið við Danmörku;
um það vo-m allir sammála.
Þannig hefir alþingi að
minnsta ko-sti í sjálfstæðismáll-
inu gefið þjóðinni fagurt for-
dæmi,og nú, í dag og þrjá næstu
daga, er það hennar, að sýna,
að ekki heldur hana skorti ein-
hug eða árvekni á þessari ör-
lagastund, þegar endu-rheimt
sjálfstæðisins, endurreisn lýð-
veldisins og álit landsins út á
við er undir kjönsókn hennar
koanið.
Hvaða íslendingur mun á
slíkri stundu bregðast kallinu
að kjönborðinu? Alli-r verða að
Framhald á 6. síðu.
Jóhann Sæmundsson:
Skulöin uið lanöið.
HÁKON BJARNASON skóg-
ræktarstjóri telur að
gróðurlendi íslands hafi verið
um 34 þús. ferkílómetrar í
fornöld og hafi um helmingur
þe9S verið skóglendi. Nú sé
hins vegar svo komið, að gróð-
ur klæði aðeins 17 þús. ferkíló-
metra lands, en skóg- og kjarr-
lendi sé nú aðeins tæpir 1 þús.
ferkílómetrar.
íslenzka þjóðin stendur því
í stórkostlegri skuld við fóstur-
jörðina eftir rúmlega þúsund
ára ábúð. Ef reiknað er í hektur-
um er skuldin þannig:
Glatað gróðurlendi alls
1.700.000 hektarar, en eytt
skóglendi nem-ur 1.600.000
hekturum að víðáttu. Með öðr-
uim orðum: Nálega 1 þúsund og
sjö hundruð hektarar gróður-
lands hafa breytzt í eyðimörk á
hverju ári að meðaltali frá því
að ísland byggðist.
Manni bregður óþægilega í
brún við þessi tíðindi, og ó-
sjálfrátt leitar hugurinn að
málsbótum, að einhverju, er
vegi upp á móti. Og manni
verður á að spyrja: Hve mikil
ræktun kemur á mó-ti eyðing-
unni?
Um síðustu aldamót nam
túnastærðin í öllu landinu um
18 þúsu-nd hekturum. íbúar
landlsins voru þá um 78 þúsund.
Hvert mannsbarn á landinu
hlaut því um 2000 fermetra
túnlendis í arf aldamótaárið.
Þegar athugað er, að þetta var
arfur, er safnazt hafði á rúm-
lega þúsund árum, sést, að
meðalaukning arfsins hefur ver
ið 2 ferm. — tveir fermetrar —
á ári, sé miðað við mannfjöld-
ann árið 1900.
Mon^roð jörð.
Um aldamótin var ræktun-
arástand túnanna þannig, að
töðufallið var talið 538 þús.
hestar á öllu landinu, eða um
12 þús. -kýrfóður. Búfj-áreign
landsmanna var þá talin 24
þús. nautgripir, 469 þús. fjár
og 42 þús. hross. Töðufengur-
inn nægði því aðeins til fóðurs
helmingi nautgripanna, eða vel
það, en helmingur þeirra, allt
féð og öll hrossin urðu að
bjargast á útheyi og grasi af
óræktarjörð. Frjóefni jarðar
eru ekki óþrjótandi, og þegar
sífellt er af þeim tekið, án þess
að jörðin hljóti nokkuð í stað-
inn, ganga þau til þurrðar
smám saman. Hungraðar hjarð-
ir búpenings þyrma engu. Þær
ráðasst -á hvert soltið stná, er
þær komast að, rótnaga gróð-
urinn og krafsa upp rótarleif-
arnar. Þegar slík rányrkja er
rekin öldum saman, er náttúru-
öflunum auðveldur eftirleikur-
inn, og merkin sína verkin eftir
hið langa eyðingarstríð.
Framfara- og menntamenn
ýmsir á 18. öld sáu þó hvert
stefndi, og þeir reyndu að
vekja áhuga fyrir aukinni rækt
un og jafnvel trjárækt, en
varð lítið ágengt. Tilraunir
danskra stjórnarvalda til að
glæða skilning manna á þessum
málum hlutu einnig daufar
undirtektir. Með tilskipun 1776
bauð danska stjórnin hverjum
bónda að slétta 36 faðma í
túni fyrir hvern verkfæran
heimilismann, og skyldi beita
sektum, ef þetta væri vanrækt,
en verðlaunum heitið, ef betur
var gert. Menn daufheyrðust
við tillögum Jóns Snorrasonár
sýslumanns um túnrækt og sáð-
sléttur, og plógarnir, sem
danska stjórnin sendi hingað
gefins, munu ekki hafa verið
óhreinkaðir til muna í íslenzkri
mold. Þeir voru látnir ryðga
niður. Varnargarður séra
Björns í Sauðlauksdal hlaut
nafnið Ranglátur, eins og
kunnugt er.
Á síðari hluta 19. aldar fór
þó að rofa til í þessum efnum.
Eyjólfur í Hvammi beitti sér
fyrir sandgræðslu í verki, og
Sæmundur Eyjólfsson ritaði
hugvekjur um jarðræktina, er
munu hafa vakið marga af
svefni. Tveir danskir menn,
Ryder sjóliðsforingi og Prytz
prófessor í Kaupmannahöfn,
beittu sér fyrir friðun skóg-
lendis. En allar framkvæmdir
voru þó í smáum stíl.
Síranmhvörf,
Síðan um aldamót hefur
miðað ákveðið að réttu marki,
hægt í fyrstu, en hraðar á síð-
ari árum. Viðhorf manna til
þessara mála eru mjög breytt
til batnaðar. Túnastærðin hef-
ur tvöfaldazt á þessum tíma
eða vel það, sandgræðslugirð-
ingar umlykja nú um 40 þús.
hektara, en skógræktargirðing-
ar um 20 þús. hektara og eru
þar af um 3 þús. hektarar skóg-
lendi og skógarleifar.
Alls eru því um 100 þús.
hektarar lands víggirtir á þenn-
an hátt og undir vernd manna.
Er það !4 hluti af því gróður-
lendi, sem í upphafi var á ís-
landi. Að öðru leyti liggur
landið enn að mestu undir rán-
yrkju, og er því í hættu. En
rányrkjan er hrein skerðing á
frá SíldarverksmSÖfgjim ríkisisis
Ákveðið er að starfrækja Síldarverksmiðjur ríkisins
á Siglufirði, Raufarhöfn og Húsavík í sumar. Þetta
er þó bundið því skilyrði að nægar rekstursvörur
fáizt.
Greitt verður fast verð kr. 18.00 pr. mál fyrir síldina,
en þeir sem þess óska heldur gcta lagt síldina inn til
vinnslu og fá þá greiddar kr. 15.30 pr. mál við af-
hendingu síldarinnar og andanlegt uppgjör síðar.
Þeir, sem ætla að leggja upp afla hjá Síldarverk-
smiðjum ríkisins í sumar, þurfa að senda umsóknir
um það á skrifstofu vora í Siglufirði eigi síðar en
31. þ. m.
17. maí 1944.
SÍLDARVERKSMIÐJUR RÍKISINS
höfuðstól landsmanna.
Eins og fyrr segir, komu um
2000 fermetrar túnlands á hvern
íbúa landsins um síðustu alda-
mót, eða blettur, sem nemur
hálfri stærð Austurvallar. En
stærð alls þess gróðurlendis,
sem hefur eyðst síðan á land-
námstíð, er rúmlega 4 milljón
sinnum meiri, en stærð Austur
vallar.
Það er því ekki ófyrirsynju,
að nú er ráðizt í stofnun Land-
græð’slusjóðs íslands, og þeir
munu *verða margir, er vilja
greiða fósturjörðinni afborgun
upp í hina miklu skuld af fúsu
geði. En það verður erfitt verk
og fjárfrekt að græða hinn
blásnu kaun og verja þann
gróður, sem enn er til, nema
riányrkjan hætti og m-enn hafi
réttan skilning á þessum mál-
um.
Búskapurinn verður að
byggjast á ræþtuðu landi, en
ekki á eltingarleik manna og
skepna við gisin strá, sem
blakta eins og sorgarfáni yfir
fjöllnum og fallandi gróðri
soltinnar jarðar. Til þess að
kapprækta jörðina, er oss
nauðsyn að hér rísi upp áburð-
arverksmiðja hið allra fyrsta,
Þið,
sem viljið peninga
ættuð að athuga það, að sum-
arbústaður óskast í nágrenni
Reykjavíkur, helzt á fögrum
stað, en aðeins á leigu þó svo
há leiga sé í boði, að þvínær
geti kaup talizt..
Tilboð merkt.
„Fantastid,“ sendist afgr
blaðsins.
nnnEsannmnnn
Ofbreiðið AlþýðublaSiS.
svo að rányrkja hins ræktaða
lands hverfi úr sögunni, fyrst
af öllu. En það verður líka
að keppa að því að hafa
ræktuð beitilönd, og yfirleitt
ber að stefna að því, að byggð-
án sé þar, sem bezt er að búa
og hægt er að veita fólkinu
sæmileg lífsskilyrði og þægindi
með aðstoð rafmagns og marg-
víslegrar tækni nútímans. Von-
andi gengur þróunin í þessa átt
á næstu árum, en jafnframt
verður landgræðslan að verki
og skapar smám saman skilyrði.
til nýs landnáms.
Skrifsfofa
slusjóðs
verSur í húsi BúnaSarfélags islands
kesningadagana (sími 311® ©g SS5S)
en eftir þann tíma á Laugavegi 3 í
skrifstefu skógræktarstjéra.
Stjórn Skógræktarféiags Isiands.
Veiðin í Þinavallavafni
i
s
í
er byrjuð — Þeir, sem hafa pantað bát, og vikuveiði- V
y
tíma í Valhöll, vinsamlegast tali sem fyrst við Sigurð V
y
Gröndal yfirþjón, og ákveði tímann, vegna mikillar ^
eftirspurnar eftir bátum.
■✓•✓»✓»✓•✓*.
V
S
V
s
s
Rennismiðiri
' 2—3 rennismiði geta fengið framtíðaratvinnu í góðu
vinnuplássi við fjölbreyttar smíðar.
Vélsmiójan Jötunn h.f.