Alþýðublaðið - 08.06.1944, Síða 6

I
*
FiÉuntndagur 8. júm 1<544»
Myndin er tekin víð heræfingar í Ameríku; en nú síga^
hundruð og þúsundir hermanna í fallhlífum til jarðar að
baki vígstöðvum Þjóðverja á Ermarsundsströnd Frakklands.
Frh. af 3. síðu.;u
inu. Sperrle stjórnar flugsveit-
unum.
iÞýzJsi útvarþg|fyrirlesarinn
Sertorius viðurkenndi í gær, að
bandiamönnum hefði borizt veru
legur liðsauki. Enda hafir það
verið upplýst í London, að stöð
ugur straumur sprengju- og
sviiflflugvéla hafa sést á ferð yf-
ir sundið í fyrrinótt og flutt ó-
grynni liðs og hergagna til
Qherbiourg-skaga.
Viiliingásveitir Breta (com-
mandos) og Bandaríkjamianna
(Rangers) hafa verið athafna-
sarnar og átt drjúgan þátt í því
að komia á sambandi milli hinna
ýmsu hersveita, sem gengið
hafa á land á söndunum málli
Le Havre og Cherbourg. Fjöl-
mörg herskip, þar á meðal ein-
hver mestu orrustuskip Breta
og Bandaríkjamanna voru til
aðstoðar er landgönguherinn
gekk á land. Er sagt, að um 60%
skipa þessara séu brezk, en hin
amerásk, hoDenzk, frönsk, grísk
eða norsk. Meðal orrustuskip-
anna eru amerísku skipin „Ark
ansas,“ „Texas‘ og „Nevada.“
Hið síðast nefnda varð fyrir
miklum spjöllum í árás Japana
á Pearl Harbor 1941, en hefir
síðati hlotið gagngeröa viðgerð.
Bandamenn hafa gert gífur-
legar loftórásir á ýmsar helztu
samgöngumiðstöðvar Þjóðverja
brýr og þjóðvegi. í hernáðartil
kynningu Eisenhowers var'sagt
frá því ií gærkvöldi, að einkum
hefði verið ráðizt á járnbrautar
lestir, loftvarnabyssustöðvar og
aðra staði, sem Þjóðverjum eru
nauðsynlegir í iþessum átÖkum.
Þá hefir verið tilikynnt, að
mjög mikilVægur fundur hafi
verið hal|dinn í Saðalbækistöð
Eisenhowers. Þar voru viðstadd
ir þeir Churchill, de Gaulle,
Antíhony Eden. og Jan Christi-
an Smuts, forsætisráðherra Suð
ur-Afriíku.
Fregnritari, sem staddur er
,á landgöngusvæðinu befir lýst
! að nokkru þegar sumar Banda-
rikjabersveitirnar gengu á land.
Sagði hann meðal annars svo
frá, að um það bil 6000 innrás-
arskip hefðu flutt hermennina
til lands samtíímis því, sem orr-
ustuskipið „Arkansas,“ sem áð-
ur en að vikið, svo og tvö frönsk
beitiskip, hófu ákafa skothríð
á strandvirki Þjóðverja.
Borgin Bayeux á Cherbourg-
skaga, sem bandamenn tóku í
gær, er fyrstia iborgin, sem þeir
hafa tekið. — Hiún er forn-
fræg borg, og liggur á járnbraut
arlínunni frá Cherbourg til Par-
dsar, sömu línu og borgin Caen,
sem mikið hefir verið barizt
um, bæði í gær og fyrradag.
Frh. af 3. síðu.
liöi, en þeim var öllum 'hrund-
ið, að því er segir í fréttum frá
Moskva í gær. Að öðru leyti er
fátt frétta frá Rússlandi og virð
ist afstaða herjanna að mestu
óbreytt eftir bardaga síðustu
sólarhringa.
Frh. aí 3. síðu.
eins og menn muna, næsta
slyngur herstjórnandi þegar
hann stjórnaði Afrikakorps
Þjóðverja á Libýu og Tunis
á siínum tíma, enda þótt hann
faeffði ekki getað staðið iþeim
Montgomery og Alexander á
sporði.
NÚ FÆR ROMMEL enn að
spreyta sig við Montgomery,
og verður fróðlegt að vita,
hver úrslit verða. Ef að lík-
um lætur mun Montgomery
ekki foregðast því trausti, sem
þorrinn af íbúum Evrópu
ber til hans í þessum mestu
hernaðaraðgerðum veraldar-
sögunnar.
Fsf*. aff 4. rifcj
Þegar loks er að því komið, að
brautryðjendur þilskipanna
hefja sjávarútveg íslendinga á
nýtt stig, eiga þeir hvað harð-
asta baráttu við slen og sljoleika
almennings. — „Hér held ég að
aldrei komizt á þi’lskipaútveg-
ur almiennilegur11, segir í bréfi
að austan „Hammer var bér með
itívo þiljutoáta í fyrra, en féfck
Æáa menn, nema þlá Dönsku.
iFlestum nér þykir voðalegt að
hugsa ti:l þess að drukkna á svo
stóruim skipum.“ — Það er ékki
án tilefnis, er Jónas Hallgríms-
son fcvað í hláði um þjóð sína
árið 1839:
'Mér hefir verið sagt í svip,
að sig faún taki að ygla,
og ætli nú að eignas-t skip,
iþótt enginn. kunni að sigla.
Þjóðin sú hin sama og for-
ustu hafði í siglingamálum á 10.
og 11. öld, þegar Grænland
fannst og Ameríkíi, var svo reytt
og rúin, að öldum saman átti
hún engan mann, sem kunni
að sigla, og enga fríða gnoð,
semdesið gat hafið. — En á 19.
öldinni öndverðlega urðu þátta-
skiþti í þessu efni. Þjóðin tók
að rísa úr dái, og framfarir urðu
í flestum greinum. Einna stór-
stígastar urðu þær til sjávarins,
enda hefði íslendingum aldrei
tekizt að rétta við eftir áþján
margra alda, ef þeir hefðu hald-
ið áfram að „dorga dáðlaust upp
Við sand“. Fyrst komu þilskip-
in, síðan togararnir og vélskip-
in, ennfremur gufuskip til kaup
ferða milli landa. Er af öllu
þessu mikil saga og merkileg.
Eitt hið ánægjulegasta við þess-
ar framfarir allar var það, að
sjómennirnir íslenzku reyndust
fyllilega vaxnir þeim vanda,
sem lagðist þeim á herðar. Hafa
þeir sýnt það þrásinnis, að þeir
standa útlendingum fullkom-
lega á sporði, svo að ekki sé
meira sagt. Má nota þau orð um
sjómannastétt vora, sem Sturl-
unga hefir um lið Þórðar kak-
ala í Flóabardaga, en þar var
hver maður öðrum kænni. En
því kemur mér Flóabardagi í
hug, að eftir réttar þrjár vikur
eru liðin 700 ár síðan fram f ór
eina sjóorustan, sem íslending-
ar hafa háð. Þá bárust á bana-
spjót fræknustu og mikilhæf-
ustu forustumenn þjóðarinnar,
en gáðu þess ekki, að þeir lékú
gálausan leik með fjöregg sjálf-
stæðis og frelsis. Yfir hráskinna
leik höfðingjanna íslenzku
þrumdi erlendur valdhafi, og
beið þess með glott á vörum, að
þeir glopruðu fjöregginu úrhönd
um sér. Honumvarðaðósk sinni.
Um nær sjö alda skeið hafa
landsmenn sopið seyðið af at-
ferli hinna misvitru höfðingja
á SturlungaÖld, sem ekki kunnu
að gæta þess dýrindis, sem. þjóð
in átti bezt í eigu sinni.
Um þessar mundir eru merki
leg tímamót í sögu vorri, ís-
lendinga. Eftir meira en hundr-
að ára sjálfstæðisbaráttu stönd -
um vér nú við það takmark, að
hljóta ytra tákn þess fullveldis,
semglataðist árið 1262. Sjálfsagt
hefðum við allir viljað að öðru
vísi væri umhorfs í heiminum,
en verið hefir um skeið, á þeirri
hátíðlegu stundýer oss falla í
skaut ávextirnir af starfi vorra
beztu manna. En slíku fáum vér
ekki ráðið. Hitt var oss í lófa
lagið að sýna öllum heimi vilja
vorn til að ráða einir eigin rnál-
um, og það höfum vér nú gert
svo skorinort og myndarléga,
að lengi verður munað. — Nú
er sá hluturinn eftir, að sýna
hitt og sanna, með stjórnarfari
voru og starfi öllu, að vér séum
frelsisins verðir, kunnurn með
það að fara, geturn varðveitt
það og ávaxtað og látið alla
njóta. Til eru raddi'r, sem segja,
að vér séum þeir dauðans aum-
ingjar og ráðleysingjar, að þetta
muni aldrei takast. Sjómenn!
íslendingar allir! Slíkar raddir
skulum vér eftirminnilega láta
sér til skammar verða!
Vér erum auðug þjóð, fslend-
ingar. Ekki á ég þar fyrst 'og
fremst við innstæðurnar í er-
lendum bönkum, þótt góðar séu,
enda mun höggvið í þær ærið
skarð þegar búið er að endur-
nýja allt það, sem úr sér hefir
gengið á stríðsárunum. En vér
eigum þrjú mikil dýrmæti.ein-
hver auðugustíi fiskimið veralc5
ar, gnótt orkugjafa, og — hvao
sem hver segir -— góðan stofn,
gott fólk. — Á 19. öldinni end-
urfæddist þjóðin. Þá reis hún
upp, eins og kolbíturinn úr
öskustónni, og hefir síðan sótt
fram gædd fjöri og galsa æsk-
unnar. Það má vera, að hún
stigi öfugt spor öðru hverju, en
í höfuðdr; ttum er leiðin mörkuð
fram til nýrra sigra, með ljóð
Jónasar I íaligrímssonar í hverju
brjósti, ævistarf Jóns Sigurðs-
sonar að leiðarstjörnu og ís-
lenzka fánann við hún. ■ *
*
Mér dettur ekki í hug að
segja, að efling íslenzka sjávar-
útvegsins sé hið eina nauðsyn-
lega, sem þjóðarinnar bíður á
næstu árum. En hitt hika ég
ekki við að fullyrða, að íafi er
nauðsynlegra en það. — Auð-
legð sjávarins i kringum landið
gerir eyjuna okkar' byggikgá.
Sú auðlegð er svc mikil, að húi
skapar nær ótæmandi m igr.leika
til framleiðslu matvæla, þegar
vísindi og tækni hafa verið tek-
in til hlítar í þjónustu útvegs-
ins. Ég sé í huganum allan þann
fiskiðnað, sem á fyrir sér að rísa
hér upp eftir stríðið, og skapa
þúsundum manna og kvenna á-
gæta atvinnu. Mér verður hugs
að um framtíðardrauminn, sem
ef til >vill rætist áður en langii
tímar líða, þegar stórar flutn-
ingaflugvélar halda af stað morg
un hvern með margar smálestir
af fiskflökum til hinna nálæg-
ari viðskiptalanda. Ég sé hvern-
ig skipastóll íslendinga gjör-
breytist á skömmum tíma. Hent
ugir, vélknúðir fiskibátar af
beztu tegund mynda grundvöll
atvinnulífsins í hverju þorpi.
Stórir togarar kljúfa öldur
Jökuldjúps og Halamiða, búnir
öllum þéim vélum og tækjum,
sem tæknin þekfcir bezt. Glæsi-
leg kaupför plægja úthöfin, með
fána vorn við sigluhnokka, og
brúa veglausar víðáttur milli
landa. Takmarkið er það, að
hvert íslenzkt skip verði Stíg-
andi, sem lesi hafið með tign
og virðuleik.
í dag hafa íslenzkir sjómenn
haldið kátíð. Flesta daga ársins
vinna þeir hörðum höndum og
leggja á sig vos og vökur. Fang-
brögð við Ægi hafa hrist úr
þeim vesöld alla og kveifarskap.
Ég er þess fullviss, að sjómenn
irnir eru traustur stofn, og
munu ekki láta sitt eftir liggja
í þeirri sjálfstæðisbaráttu, sem
nú verður að hefja og aidrei má
linna. Þar á ég við baráttuna til
viðhalds formlegu sjálfstæði og
.efljngar raunverulegs sjálfstæð
is, innra jafnt sem ytra. Sjó-
menn rnunu minnast þess, sem
öllum íslendingum ber að hafa
1 huga, að starf og stefna beztu
sona þjóðarinnar frá upphafi til
þessa dags, leggur hverjum
manni þunga skyldu á herðar,
þá skyldu, að bregðast ekki hin
um íslenzka málstað, i heldur
standa trúan vörð um heiður
landsins og sóma.
Til þess orti Jónas sín þjóð-
frægu ljóð,
til þess er Jón Arason dáinn!
ýtsvars- ©g
skattakærar skrifar
*
PÉTUR JAKOBSSON
Kárastig 12. Sími 4492
Ver$ fjarverandi
frá og með deginum í dag
til 7. júlí n. k. Sjúkrasam-
lagssjúklingar eru beðnir að
snúa sér til Bjarna Jónsson-
ar læknis, Öldugötu 3. Við-
alstími Bjarna er frá 2—3,
k.ugardaga 11—12. Sími
2286 og 2472 (heima)
Snorri Hallgrímsson
óskast til morgunverka -—
herbergi getur fylgt. Upp-
lýsingar hjá Hákonsson,
Laufásveg 19.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Frh. af 4. síðu.
er víst að aldrei í sögu veraldar
hefir slík innrás sem þessi átt sér
stað. Innrásin er djarfasta hernað-
araðgerð, sem nokkru sinni hefir
framkvæmd verið, en til þess að
hún yrði framkvæmanleg, þurfti
gífurlega umfangsmikinn viðbún-
að, sem staðið hefir yfir árum sam
an. Síðustu tvö árin hefir innrás-
in vofað yfir. Nú er teningnum
kastað, og afdrif innrásarliðsins
ráða úrslitum styrjaldarinnar að
fullu og öllu. Misheppnist mnrás-
in verður stríðið langt og erfitt,
en til þess eru litlar líkúr. Hitt er
miklu sennilegra að innrásin sé
upphaf enn harðari viðureignar,
harðari og heiftúðlegri bardaga en
dæmi eru til.“
Sá þáttur styrjaldarinnar,
sem nú er hafin, er tvímæla-
laust einn allra mikiivægasti
þáttur hennar. Það er því eng-
an veginn að furða, þótt menn
bíði tíðinda af honum með
nokkurri óþreyju og hann verði
tilefni til margvíslegra hugleið-
inga og bollalegginga.
'i
Frh. af 5. síðu.
urnar hafi ekki látið stjórnmál
in til siín taka eins mikið og ætla
mætti, en þess má geta, að fram
farirnar, á vettvangi félagsmál-
anna haifa reynzt margar og
imerkar eftir að kosningaréttur
og kjörgengi kivenna komst á.
Þegar um mlál er að ræða, sem
konur Banidaríkjanna telja
nniklu skipta, sannfærast karl-
mennirnir vissulega um það, að
konurnar mega sán næsta mik-
ils á vettvamgi stjórnmiálanna.
En ég legg eigi aðeins til, að
konurnar verði lavaddar til þátt
töku á öllum þeim ráðstefni rn,
sem fjalla um viðfangsefnin eft-
ir stríð, að áhrif þeirra gæti
' meira á löggjaffarstarfið í frarn-
tiíðinni en nú er, að fleiri kon-
ur verði kosnar í bæjastjórnir
og á þing og fleiri konur skipi
ábyrgðaristöður í framtíð en for
tíð og nútíð. Þær eiga ekki að
vera þar til þess að deila við
karlmennina heldur til þess að
hafa samivinnu við þá og táka
sinn þátt í sköpun hins riýja
heims, sem kemur til sögu ein-
hvern. góðan veðurdag, hvort
okkur er það Ijúft eða leitt. Karl
menn og kvenmpnn hljóta að
verða að ilifa saman d þessum
nýja héími. Karlmennirnir og
konurnar skyldu (þvií fyrr en
síðar hofjast harida um aS
skapa ií sameiningu heim þenn-
an.