Alþýðublaðið - 23.06.1944, Blaðsíða 2

2
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 23. júní 1944.
Vegleg gjðf Islend-
ingafélagsins í
Londofl.
Þegar sögusýitingin var opnuð.
Landsraiveifan á al ná fil 90 372 manns - iLusf-
fjarðaveifa og Vestfjarðaveita er þar fyrir ufan.
MZNDIN Ihér að ofan er a)f opnun sögusýningarinnar í Mennta-
iskólanum. Óla'fur Dárusson er -að skýra sýninguna fyrir
gestunum. Á myndinni sjást ennfremur forseti íslands (sitjandi
á stól), forsætisráðherra (utarfega til vinstri á myndinni), nokkrir
þingmenn o. fl. — Sýningin er opin daglega kl. 1—10 e. h. Að-
sókn er jöfn og allmikil, enda sýningin nýstárleg, fróðleg og fyrir
ýmsra hluta sakir merkileg.
Gert ráS fyrir að landsrafveitunni ver®i S®ki®
á 10—15 áriiKi ©g sé |sví tilbúin um þa'é biS árm
1955-1960.
RAFÖRKUMÁLANEFND RÍKISINS hefir nú lokið við
bráðabirgðaáætlun um landsrafveitu (að undantekn-
um rafveitum fyrir Austfirði og Vestfirði, sem áður hafa
verið birtar). Gert er ráð fyrir, að landsrafveitan nái til
90 372 manns samtals. Af þeim mannfjölda eru 70 905 bú-
settir í bæjum og kauptúnum, en 19 467 í sveitum. í reynd-
inni verða þó þessar mapnfjöldatölur talsvert hærri, þegar
til framkvæmda kemur, því að í áætluninni er miðað við
manntalið 1942.
Raforkutmálanefndin gerir ráð fyrir að geta á þessu
sumri gengið frá tillögum um öflun fjár til þess að byggja
landsrafveitu. Gerir hún ráð fyrir að heppilegt sé að fram-
kvæmdum verði hraðað eins pg unnt er eftir að byrjað hefir
verið á þeim að stríðinu loknu. Gert er ráð fyrir að verkinu
verði lokið á 10—15 árum frá því að það verður hafið. Ætti
landsrafveitan samkvæmt því að vera fullbyggð einhvern-
tíma á árunum 1955—60. Hefðu þá 83—85% af landsmönn-
um fengið raforku frá landsrafveitunni.
Athygíisverð tilíaga:
Utibaðstaður við suðurenda
Ijamarinnar
------------
Tiilögyr Gísla HalSdórssöRar verkfræóisisgs
til bæjarráðs.
Þessar bráðabirgðaáætlanir
nefndarinnar, sem eru gerðar í
samvinnu við rafmagnseftirlit
ríkisins, virðast sýna, að lands-
rafveitan geti orðið gott og ör-
uggt fyrirtæki fjárhagslega án
þess að ríkið leggi nokkra styrki
fram í því skyni annað en við út-
vegun lánsfjárins, en hingað til
hefir engin stór rafveita verið
byggð á íslandi nema að ríkið
gengi í ábyrgð fyrir láni til henn-
ar.
áO ÍSLÍ Halldórsson verk-
fræðingur er hugmynda
auðugur maður og djarfur,
eins og mörgum Reykvíking-
um mun kunnugt. Undanfar-
ið hefir hann mikið hugsað
um nauðsyn þess að koma
upp útibaðstað fyrir Reykvík
inga og nauðsynlegar bygg-
ingar í sambandi við bað-
staðinn.
Hefir hann rætt þetta mál við
ýmsa merka menn, sem hrifizt
hafa af þessari hugmynd hans,
sem vonlegt er, því hér er um
svo mikið menningarmál að ræða,
að vart er hægt að neita réttmæti
þess.
Hins vegar má um það deila,
hvernig beri að framkvæma þetta
verk, enda sagði Gísli Halldórs-
son við blaðamenn, er hann
ræddi við þá um þetta mál, að
umræður um málið myndu að
sjálfsögðu vera mjög æskilegar.
Hefir Gísli nú skrifað borgar-
stjóranum í Reykjavík bréf, þar
sem hann leggur tillögur sínar
fram, og munu þær koma fyrir
bæjarráð á næstunni.
Fer hér á eftir bréf það með
tillögum verkfræðingsins, er
hann sendi borgarstjóra:
„Fyrir nokkru vakti ég máls á
möguleikum til að koma upp
heitum sjóbaðstað við Reykja-
vík.
Ég vil nú leyfa mér að benda
á stað þar sem hægt er að koma
upp slíkum baðstað í hjarta
borgarinnar.
Með því að dýpka syðri tjörn-
ina og steypa í hana botn og af-
líðandi barma, er væri síðan
þaktir ca. hálfs meters þykku
lagi af hvítum sandi, en veita
heitu vatni og hreinum sjó inn í
lónið, mætti að þessum stað
skapa ákjósanlegustu baðskilyrði
fyrir þúsundir manns.
Með því að láta vatnið seitlast
að nokkru leyti gegnum sand-
Frh. á 7. aíöu
Ríkisstjórnin hefir samkvæmt
tilmælum raforkumálanefndar
leitað fyrir sér hjá sænskum
stjórnarvöldum og beðið þau að
útvega hingað sérfræðinga í
vatnsvirkjunum og flutningi raf-
orku. Var þetta gert í því skyni
að sem fyrst yrði hægt að fá end-
Bandaríkjaforsefi sendi forsefa
Isiands; árnaðarósfcir
Skcytaskipti FrankEire D. S^oosevelts og
SveEns BjörassoBiar eftir forsetakjöri®.
FORSETA ÍSLANDS hefir horizt þetta skeyti frá Banda-
ríkjaforseta:
„Hæstvirti forseti íslands, herra Sveinn Björnsson,
Bessastöðum. Ég flyt yður innilegustu heillaóskir mínar í
tilefni af, að þér voruð kjörinn til hins mikla emhættis að
verða forseti lýðveldisins íslands, og heztu óskir mínar og
Bandaríkjaþjóðar um vaxandi farsæld íslenzku þjóðarinn-
ar. Franklin D. Roosevelt."
Svar forseta íslands var á þessa leið:
„Hæstvirti fors«ti Bandaríkjanna, herra Franklin D.
Roosevelt, Ilvíta Húsinu, Washington. Ég þakka yður inni-
lega hinar vinsamlegu heillaóskir út af kosningu minni og
fyrir árnaðaróskir yðar og Bandaríkjaþjóðarinnar til þjóð-
ar minnar. Afstaða yðar og þjóðar yðar við þetta tækifæri
hefir verið íslendingum mikill styrkur og er
metin um land allt. Sveinn Björnsson.“
mjög mikils^
urskoðaða bráðabirgðaáætlun
raforkumálanefndar og hraðað
sem mest undirbúningnum að
raunverulegum framkvæmdum.
Sænska raforkumálastjórnin
svaraði að hún væri fús til að
sjá um útvegun slíkra sérfræð-
inga hingað strax þegar þeir
gætu komizt til íslands.
I áætluninni hér á eftir er
reiknað með að árlegur reksturs-
kostnaður landsrafveitunnar
verði 9% af stofnkostnaði. Gert
er ráð fyrir að stofnfjárkostnað-
ur (vextir og afborganir) verði
ca. 5% (40 ára lán með 4% þarf
5,05%, en 35 ára lán með 3%%
þarf 5% árlega í vexti og afborg-
anir). Viðhald á orkuverum, að~
alspennistöðvum, aðalorkuflutn-
ingslínum og dreifingarkerfinu
er áætlað 1,4%. Gæzla, stjórnar-
kostnaður og innheimta 1,6%, en
tryggingar, skattar og til vara ca.
1%. Verður annar reksturskostn-
aður en stofnfjárkostnaður þann-
ig ca. 4%, en allur reksturs-
kostnaðurinn eins og að ofan
segir 9% á ári. Vegna þess að
um minni einingar er að ræða,
hefir þótt varlegra að áætla
reksturskostnað rafveitna Aust-
fjarða og Vestfjarða 9%% á ári.
Þær áætlanir hafa nú verið end-
urskoðaðar og verður árlegur
reksturskostnaður þeirra nokkru
lægri en áður.
Þá fer hér á eftir minni áætl-
unin, þar sem miðað er við 500
wött af raforku á mann.
A. Núverandi virkjanir:
1. Sogsvirkjunin og Elliðaár-
virkjunin 17 700 kw.
2. Laxárvirkjun 4000 kw.
3. Skeiðsfoss 1500 kw.
4. Ólafsfjörður 160 kw.
5. Glerá 200 kw.'
6. Blönduós 200 kw.
Núverandi virkjanir samtals
23 760 kw.
B. Nýjar virkjanir:
1. Andakílsárvirkjun 7800 kw.
2. Þverárvirkjun (hjá Naut-
eyri við ísafj.djúp) 12 600 kw.
3. Skeiðsfoss 1500 kw.
4. Ný Laxárvirkjun 9000 kw.
Framhald á 6. síðu.
Gefur þjóðinni Ijósmyndir af
íslenzkum handrifum í hóka-
söfnum London og Oxford.
f SLENDINGAFÉLAGIÐ í
London hefir ákveðið að
gefa íslenzku þjóðinni Ijós-
myndir af íslenzkum handrit-
um, þeim, sem til eru í hóka-
söfnum London og Oxford, til
minningar um 17. júní.
Fyrstu myndirnar verða af
eiginhandriti Gottskálks í
Glaumbæ af Sópdyngju hans.
Ósk félagsins er að Landsbóka-
safninu verði falið að geyma
ljósmyndir þessar.
Sigurðor Þérarinsson
hlýiur doktorsnafnból
vfö Slokkhólms-
O IGURÐUR ÞÓRARINSSON
^ jarðfræðingur lauk dokt-
orsprófi í jarðfræði við Stokk-
hólmsháskóla 2. júní síðastlið-
inn.
Sigurður varð stúdent frá
Menntaskólanum á Akureyri
1931, stundaði síðan jarðfræði-
og landafræðinám í Stokkhólmi
og lauk háskólaprófi í þessum
fræðum 1939.
Á síðustu árum hefir hann
unnið að ýmsum vísindarann-
sóknum, einkum á jökla og ösku
lögum í íslenzkum jarðvegi, og
skrifað ritgerðir um þessi efni;
ennfremur hefir hann flutt há-
skólafyrirlestra um rannsóknir
sínar í Stokkhólmi, Uppsölum
og Gautáborg, og í landafræði-
félaginu í Stokkhólmi og Kaup-
mannahöfn, sömuleiðis hefir
hann flutt útvarpserindi um
þessar rannsóknir.
íslandsmótinu lokið.
Valur varð íslands-
meisfari í ár.
Vann Fram með 2:1.
ISLANDSMÓTIÐ í knatt-
spyrnu 1944 lauk í gær-
kveldi með leik milli Vals og
Fram. Úrslit urðu þau, að Val-
ur vann Fram með 2 mörkum
gegn 1 og varð því íslands-
meistari í ár.
Að leiknum loknum afhenti
forseti í. S. í., Benedikt G.
Waage, félaginu íslandsbikar-
inn og hverjum leikmanni
verðlaunapening úr gulli. Auk
þess afhenti hann hverjum
leikmanni Vals og foringja
Fram á vellinum íslenzkan fána
að gjög frá mótanefnd. Skyldi
gjöfin vera til minningar um
íslandsmótið 1944.
Skálamótfö á Þingvelli
SKÁTAMÓTIÐ á Þingvelli
er hið ánægjulegasta, segir
fréttaritari blaðsins á mótinu.
Hátt á annað hundrað skát-
ar sitja mótið, og líður þeim
öllum vel. Fara þeir í göngu-
Frh. L 7. aíðu.