Alþýðublaðið - 29.06.1944, Blaðsíða 5

Finutttudagur 29. júni 1944.
ALÞYPUBLAQIÐ
5
Hátíðamerkin, f,ím iseldust upjj á nokkrur, klukkustund-
r.rri — Úr bægt að fá fleiri? — Um göturnar umhverfis
nýju verkamannabústaðina — Vill bæjarverkfræðingur
eiga með mér nokkrar kærustur?
FJÖLDA MARGIR eru gramir
yfir því að geta ekki fengið
keypt hátíðarmerkin. Þau voru seld
í Reykjavík einn dag við ömurleg-
ar aðstæður, á Lækjartorgi og var
slegist um þau, svo að jafnvel fíl-
efldir lögregluþjónar réðu ekki við
neitt. Samt sem áður urðu þau ó-
fáanleg í höfuðstaðnum þann dag,
en eitthvað mun hafa fengist af
þeim 17. júní á Þingvelli.
EFTIR ÞVÍ, sem formaður þjóð-
hátíðarnefpdar, dr. Alexander Jó-
hannesson, sagði mér, var upplag
merkjanna aðeins 25 þúsundir og
þar af voru 19 þúsund seld í
Reykjavík á nokkrum klukkustund
um, 6 þúsund voru send út á land
og seld þar og þau munu einnig
hafa gengið upp á skömmum tíma.
Vitanlega var upplag merkjanna
allt of lítið. Lágmarkið hefði átt
að vera 50 þúsund og ég er sann-
færður um að þau hefðu öll selst.
ENGIR EÐA SÁRAFÁIR minja-
gripir um þessa miklu hátíð og
þennan merkilega atburð voru gefn
ir út, þetta merki, auk frímerkj-
anna var því eini minjagripurinn
og þannig litu fjölda margir á mál-
ið. Þeim þykir því ákaflega leitt
að geta ekki fengið það. Einn bréf-
ritari minn biður mig að stinga
upp á því, að gerð sé önnur pöntun
á merkjunum, og sendi ég þá uppá-
stungu rétta boðleið.
„HOLTAÞÓR“ skrifar: „Þar sem
engar góðar bænir eða gildar á-
skoranir til bæjaryfirvaldanna frá
okkur, sem búum í verkamannabú-
stöðunum í Rauðarárholti, um lag-
færingu á því umferðaöngþveiti
sem við eigum við að búa, virðist
ætla að koma að nokkru haldi, þá
sé ég ekki annað ráð vænna en að
snúa mér til þín, Hannes minn, í
þeirri von, að þér takist betur en
okkur að vekja þau upp úr værð-
inni.“
„UM MÁNAÐAMÓTIN febúar-
marz síðastliðinn vetur var bæjar-
ráði send áskorun frá um 200
manns í þessu hverfi um að fá göt-
urnar lagfærðar og ennfremur um
að það þeitti sér fyrir því að við
fengjum strætisvagna."
„GÖTURNAR VORU ÞÁ sem
sagt ófærar og kom það stundum
fyrir að bifreiðar urðu að fá að-
stoð til að draga sig upp úr hvörf-
unum. Árangurinn af þessari áskor
un var sá, að nokkru síðar var ek-
ið ofaní versta endemið og skömmu
síóar nefiað svo þifreiðar komast
nú leiðar sinnar án þess að eiga á
'hættu að sitja fastar a. m. k. í sum-
ar. En umferðaöngþveitið hefir
sarnt sem áður farið dagversnandi,
sem stafkr fyrst og fremst af því
að samþand við aðrar nærliggjandi
götur er algjörlega ófullnægjandi,
og í öðru lagi af því að aðalgatan
í holtinu, Háteigsvegur, er lokuð
dögum og jafnvel vikum saman
vegna byggingarframkvæmda sunn
an hans.“
„ÞETTA HEFIR þær afleiðingar
að öll umferðin lendir á einni,
Meðalholti, en sú gata er mjó, 7
m. á milli girðinga um lóðirnar og
endar í enn þrengra sundi milli
verksmiðja neðst í holtinu. Síðan
menn tóku að girða lóðir sínar
hafa þeir bifreiðastjórar, sem þarna
eiga heima og áður létu bifreiðarn-
ar standa á lóðunum, látið þær
standa á götunni og eykur það
mjög á þrengslin, sem sízt var á
bætandi. Hér við bætist svo það,
að þarna er vegarsamband við
Kringlumýri og nágrenni hennar,
ennfremur eru þarna nálægt setu-
liðsstöðvar, sem allmikil umferð
fylgir.“
„ÞAÐ MÁ HEITA sérstök heppni
að þetta ófremdarástand hefir ekki
valdið slysum enn sem komið er.
Það sem þarna þarf að gera fyrst
og fremst, er að ljúka við að gera
tvær hálgerðar götur, sem þarna
eru, a. m. k. að gera þær þannig
úr garði að hægt sé að komast um
þær með bifreiðar til enda, þess-
ar götur eru Einholt og Stórholt.
Það þarf að framlengja Einholt í
Stakkholt og Stórholt í Einholt;
taka síðan upp einstefnuakstur um
Meðalholt.“
„ÉG ÆTLAST EKKI til þess að
þessi orð mín séu tekin þannig, að
ég sé að heimta að þessar götur
séu gerðar eins og Austurstræti nú
þegar, heldur að þeim sé komið í
ökufært stand og eðlilegt samband
við nærliggjandi götur.“
„BÆJARRÁÐIÐ hefir enga við-
litni sýnt til þess að verða við ósk-
um okkar um það að fá hingað
strætisvagnaferðir, og virðist þó
flestum að ekki sé síður þörf fyrir
þær í þessu hverfi en ýmsum öðr-
um hverfum, sem liggja nær mið-
bænum. Héðan eiga flestir langt
að sækja til starfa sinna, og auk
þess erfitt um alla aðdrætti. Ég er
alveg viss um það, að allir hér
hugsa hlýtt til þin og ekki sízt
kvenfólkið. ef þér tækist að ýta dá-
lítið duglega við hinum dottandi
yfirvöldum, einnig um þetta at-
riði.“
VÆNT ÞYKÍR 3IÉR um vináttu
allra og ekki sízt kvenna. Vil ég
þó ekki heimta að fá að sitja að
henni einn, og vil því skjóta því
að bæjarverkfræðingi, hvort hann
vilji ekki eiga með mér nokkrar
kærustur í holtinu.
Hannes á horninu.
Kjólar sniðnir
• ' *
Laugavegi (8
Bezt að auglýsa í Álþýðublaðinu.
Á verði á Norður- Atlantshafi
Myndin sýnir einn af tundurspillum Bandaríkjaflotans, sem, hvernig sem viðrar, eru á verði
á Norður-Atlantshafi, til að verja siglingar bandamanna árásum hinna þýzku kafbáta.
Þegar Scharnhorsl var sökkt.
EF TIL VILL ihefir naziistun-
um verið kunnugt um nær-
veru skipalestarinnar, er var á
leið til Murmansk og var stödd
skammt utan við nyrsta odda
Nore'gls. M til vill heÆir Soham-
horst verið sendur út í heim-
skautisnóttina til ■þess að leggja
til atilögu við eitthvert herskip
banidamanna. En hvernig, sem
því kann að haifa verið varið,
er það sbaðreynd, að Scharn-
horst sigldi út úr firði þeim í
Noregi, þar sem hann hafði hafzt
við uim ihtíð.
GREIN þessi, sem hér er
þýdd úr tímaritinu Read
er’s Digest, fjallar um afdrif
þýzka orrustubeitiskipsins
Scharnhorsts, en því var
sökkt af brezkum herskipum
utan nyrzta odda Noregs, er!
það réðist á skipalest, sem1
var á leið til Rússlands.
■Þetta tuggugu og sex þúsund
smálesta orrustubeitiskip var
hið ákjósanlegaista til þesis að
vera í víking. Það gekk tuttugiu
og níu ihnútur og. var þannig
hraðskreiðara öllum herskipufn
Breta. Það hafði níu stórfall-
byssur og gat því bioðdð öllum
beitiskipum Breta byrginn. Auk
þess var það búið fjölmörgum
smærri ibyslsium, og ef iþað yrði
á vegi skipalestar mátti því
ganga út frtá því sem géfnu að
það mynidi sökkva skipum í lík-
ingu við það ,sem refur drepur
kjúklinga, ©f hann kemst inn
í hœnsnabú.
Sdharnhorst sigldi út úr firð-
inum á jóladagskvöM, og hann
var kominn í námun.da við
skipalestina, þegar föiur bjarmi
aftureldingarinnar færðist yfir
’hafið. Skipin í skipllestinni
voru samtals nær mililjón smá-
iestir. Á næstu kilulkkustund
átti Soharnhorst að geta gert
eims rnikinn usla og kafbátur á
l.'á'Ifu ári.
Brezka skipalestin istefndi í
austur eigi alllangt undan
Knöskanesi. Ýimis smá herskip
skyldu verja hana lárásum kaf-
báta. Hins vegar var þrem beiti
■skipum, Iþeim Belfast, Norfolk
og Sheffield það hlutverk ætl-
að að verja ihana árásum her-
skipa óvinanna.
iSdharnihiorsts varð brátt vart.
Brezjku herskipiii bjugguist til
ibardaga og biðu þess, að kom-
ast í skotfæri -við óvinaskipið.
Skipalestin 'hraðaði sér sem
mest hún mátti brott, en Nor-
folk, SheffieM og Belfast
stefndu til móts við óvinaskipið.
Úr fallibys'sum sínum á stjórn
borða gat Saharnhorst skotið
fleiri skotum en öQl hin þrjú
herskip, ,sem lögðu ti;l atlögu við
hann. Það var fyllsta ástæða til
þess að æila, að lítið beitiiskip
myndi verða úr sögu, ef Sdharn
horst hæfði það skoti. — Hér
var því um ójafnan leik að ræða.
Eigi að isíður liögðu hin brezku
herskip ótrauð ti-1 atlögu við
Stíharnhorst.
Það bliikaði á kinnung Sharn-
horstis, iþegar hann brunaði
fram. Bresku iherskipin hófu
skothríð. Ylfirmaðurdnn á Nor-
folk sá í sjónauka sínum að logi
gaus upp á Scharnhorst. Það
var auðséð, að hið Iþýzka her-
skip hafði verið hæft skoti.
Soharnihórst jók hraða sinn
að máMLum mun, svo að næsta
: sbothríð brezku herskipanna
missti marks: Þv: nssst isgði
ihann á flótta út í hálfrökkrið.
Bey yfirimaðurinn á Sdharnhorst
er nú dáinn. Það eru allar líkur
till iþess, að það verði aldrei upp-
lýst, hvað olli því, að hann
freistaði filótta. Enþað er ástæða
tiil þess að ætla, að því hafi ekki
valdið hugleysi. S'líkur hugleys-
ingi hefði aldrei komizt til met-
orða í þýzka flotamum. Senni-
legt er, að Bey hafi hér fylgt
fyrirfram saminni ráðagerð.
Það var se.m ,sé skipalestin, sem
hann vildi umfram allt vinna
grand. Hann hafði komizt að
raun um það, hvar varnir skipa-
lestarimnar voru sterkastar og
gat nú með nokkurri vissu gert
sér í hugarlund, hvar kaupskip-
in væri að fýina.
Burnett sjóliðsforingi, er var
um borð í BeJfast, varð að gizka
á það, hvað Bey myndi næst
taka til bragðs, hvar og hvern-
ig hanm myndá ráðast á skipa-
lestina. Scharnhorst gat siglt fyr
ir skipalestina á einni klukku-
stund. Hann gat hafið skothríð
á ihana úr öllum áttum og sökkt
fjölltmiörguim skipum á sfeötmm-
um tíma.
Klukkan 12,30'— 3 klukku-
stundum eftir að feomiið hafði
til hinna fyrri vopnaviðskipta,
sást til SdharnhorS'ts í suðaustri.
Hin brezku heriskip veiittn hon-
um skjóta eftirför. Þetta var
skymsamleg ráðstöfun af Burn-
ett. Þegar í stað var hafin áköf
skothríð. Norfolk varð fyrir
nokkrum skemmdum, en þess
varð skammt að bíða, að Sdharn
horst snéri við og héfldi heim
á leið.
Bey duldiist auðvitað ekki, að
Burnett ‘hafði fyrir löngu náð
samlbandi við brezka flotamála-
ráðuneytið og meginflotann
brezka. Hann gekk þess heldur
ekki dulli nn, að * Bretar mynthi
ekki híða boðanna með að senda
á vettvang öll þau herskip og
ail'lan þarrn flugher, er ’þeir áttu
feolst á, er um |það var að ræða
að granda jafn þýðingarmiklu
skipi og Scharnhorst.
Hættan var líka mun meiri
en hann ;hafði nokkru sinni við
búizt. Úr suðvestri hraðaði orr-
ust'US'kipið Duke of York ásamt
beitiskipinu Jamaica og fjórum
tundurspiHum sér á vettvang.
Yíinmaðurinn á Duke of York
var enginn annar en Sir Bnu
ce Fraser, yfirmaður heimaflot-
ans brezka.
Brezku herskipm höfðu lengi
beðið þess, að þýzk herskip
reyndiu að leggja til atlögu við
skipaliestir þœr, er lögðu leiðir
sínar til Rússlanids úti fyrir
ströndum Noregs. En alit til
þessa hafði bið þeirra reynzt
árangurslauls. Nú voru ioks lík-
indi ifyrir því, að til sögrulegrar
sjóiorrustu ikæmi á þesisum ölóð-
um.
Duke of York hafði verið
langt í burtu, þegar Fraser barst
fyrsta skeytið frá Bumett.
Fraser tók því það ráð áð reyma
að sitja fyrir Sdharnhorst, og
Frh. á 6. síðu.