Alþýðublaðið - 05.08.1944, Qupperneq 6

6
ALÞTÐimLAÐW
Laugardagur. 5.. ágúst .1944
'Eins og við íþekkjum þarf ekki herflutningaskip til, að kaf-
bátar Hitleís ráðizt á Iþau. Þeir ráðast einnig á friðsöm fiski-
skip. Nýlega kom lítið amerískt feskiskip inn til Boston eftir
áð kafibátur hafði ráðizt á það. Á myndinni bendir skipstjór-
inn á stórt gat á skipshiiðinni eftir skothríð kafbátsins.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Frh. af 4. sittu.
stórum stíJ í sjóinn frá einu mjólk
ursamlagi á Norðurlandi, ekki
kannske vegna þess að þeir væru
illa eða skakkt tilbúnir, — held-
ur vegna þess, að geymslan mis-
tækist svo herfilega, að þeir
morknuðu fyrr en þeir gerjuðust,
og þrátt fyrir það að maður er
kostaður til að pæla úr þeim
skemmdina, yrði þó að fleygja
miklum birgðum. Svona fer nú
vinnslumjólkin þarna, enda fá
bændurnir í þessu samlagi ekki
nema kr. 0.73 fyrir líterinn, sem
þó er seldur út á kr. 1.45, og af
þessum 73 auru*n er uppbót úr
ríkissjóði 25 aurar á líter, að vísu
ekki nema í 3 mánuði af árinu.“
Sigurður tekur fram í niður-
lagi greinar sinnar, að sízt af
öllu séu þessi orð sín sprottin
af óvOid t.il bænda, og ekki séu
þau heldur hugsuð sem ádeila
á neina vissa menn. Enda viti
hann, að margir af þeim mönn'-
um, sem með þessi mál fara,
séu prýðilegustu menn og vilji
allt vel gera. Lýkur greininni
með svo'felldum orðum:
„Ég býst t. d. við því, að for-
maður Kjötverðlagsnefndar sé
greindur maður og gegn, þó ég
þekki hann ekki, og hefi þess
vegna engar ástæður til að deila
neitt á hann sérstaklega. En þess
ar fréttir hans af kjötbirgðunum
og umsögn hans um frystihúsin
urðu meðal annars til þess að ég
skrifa þessar línur. Mig langar til
að vita meðal annars hvað hefir
orðið af þessum 10 000 skrokkum
þarna norður frá á svo stuttum
tíma. Það er þó vonandi ekki svo
slæmt, að hann álíti það alt ónýtt
og hafi þess vegna ekki viljað
telja það með fyrirliggjandi birgð
um. En ef svo illt er í efni, hver
borgar þá þetta skítti?"
Þessi hófsamlegu og rök-
studdu ummæli Sigurðar Bjöms
sonar eru hin athyglisverðustu,
og verður fróðlegt að sjá hverju
Ingólfur Jónsson svarar þeim.
Engin lágspenna
framar!
Frh. á 4. síðu.
öðrum sveitarfélögum, ef við
getum gert það okkur að skað-
lausu, eða -skaðlitlu. En við
Reykvíkingar erum ekki betur
kristnir en það, að okkur þykir
ívið vænna um sjálfa okkur en
aðra, og viljum ekki þeirra
vegna komast aftur í lág-
spennuvandræðin.
Það má aldrei koma fyrir
aftur, að hér verði rafmagns-
laust, og þurfum við vel að
vita, hvað við gerum, áður en
við förum að farga af þessari
viðbót. Því þó það hafi ekki
staðið alveg heima, sem raf-
magnssérfræðingarnir hafa
sagt okkur, mun vafalaust
mega treysta því, að næsta
rafmagnsaukningin kemur
ekki fyrr en þeir spá.
Dregið í happdrseffi
Hringsins
"|~\REGIÐ var í fyrradag hjá
borgarfóget í Happdrætti
Hringsins og komu upp þessi
númer:
4473, sumarhús barna.
4387, saumavél (Singer).
2409, armbandsúr (karlm).
Vinninga sé vitjað til Guð-
rúnar Geirsdóttur, Laufásvegi
57.
* 1
Hjónaband.
1. ágúst voru gefin saman í
hjónaband af séra Jóni Auðuns
ungfrú Elsa Kristín Sigfúsdóttir
(Elíassonar), verzlunarmær og
Ólafux Jónsson, bifreiðastjóri frá
Skála undir Eyjafjöllum.
Þeir vilia ekki deyja til einskis
Frh. oí 5. edðu.
Faðir hans spurði mig frétta
af vígvöllunum. Við sátum
inni í veitingahúsi í New York,
þar sem gnægð matar er á
boðstólum, strætin eru upp-
Ijómuð, bifreiðarnar þjóta
framhjá og gangandi fólk hrað-
ar sér leiðar sinnar, en í New
York virðast allir hafa hraðan
á. Föður flugmannsins lék hug-
ur á því að frétta um það, hvað
sonur sinn hefði hugsað, eftir
að hann hafði gerzt virkur
þátttakandi hildarleiksins. —
Hvað hafði hann sagt. Þetta
var spurning, sem örðugt var að
svara. Eg minntist ýmissa at-
riða úr samræðum okkar í Lund
únum, en hverra þeirra átti
ég að láta getið við föður hans?
Mér varð orðfátt, og faðir hans
mælti að lokum: „Segið mér
aðeins eitt: Hvaða setningu úr
síðustu samræðu yðar við son
minn munið þér orði til orðs?“
Eg gat orðið við þessum til-
mælum hans. Loftárás var ný-
lega um garð gengin og við
komum einmitt úr út loftvarna-
byrgi, þar sem við höfðum
hafzt við, meðan á henni stðð.
Hvarvetna blasti auðn og
rústir við augum okkar. Og
setningin, sem ég mundi, var
að vinur minn sagði: „Mér
þætti fróðlegt að vita, hvort
þessi djöfullega sýning muni
verða endurtekin næstu tuttugu
árin.“
Þetta var mjög hversdagsleg
setning og lítt verð athygli. —
Orð sem þessi hafa iðulega
verið rnælt eftir að þessi síð-
ari heimstyrjöld hófst.
Og faðir hans spurði: „Hélt
hann, að svo myndi verða?“
Eg hefði getað svarað því til,
að ég vissi það ekki. En það
hefði ekki verið sannleikanum
samkvæmt. Hann hafði séð
ógnir og hörmungar stríðsins.
En hann hafði enga ástæðu til
þess að ætla, að hýr og betri
heimur myndi rísa úr logum
hennar. Hann sá veruleikann
eins og hann var, og því fór
alls fjarri, að hann liti til
framtíðarinnar vongóðum aug-
um.
i *
EG minnist nætur í spetem-
bermánuði, þegar ein af
vélaherdeildum 8. hersins
sótti fram til þess að koma til
fulltingis við brezkan her, sem
hafði gengið á land og háði
harðfengilegar orustur á hæða-
vegunum við Pizzo á Ítalíu. —
Þjóðverjar vörðust þarna mjög
vasklega, og landgönguliðið
galt mikil afhroð, enda þótt
hernaðaraðgerðirnar gengju
samkvæmt áætlun. Hersveitin,
sem ég var með, sótti fast fram
meðfram ströndinni, en þó
átti hún enn um tuttugu brezk-
ar mílur ófarnar til Pizzo og
mikil nauðsyn bar til þess, að
hún næði sem fyrst til orustu-
svæðisins.
Boðin. um það, að vélaher-
deild yrði að sækja fram þegar
í stað og ná sambandi við
landgönguliðið við Pizzo, hafði
borizt okkur um kvöldið. Véla
herdeildin var 'brátt ferðbúin
og hershöfðingínn hafði sjálfur
stjórn hennar á hendi. Þess
hafði verið látið getið, að Iiðið
við Pizzo þyrfti á skjótum liðs-
auka að halda, og það nægði.
Aðeins fáir menn gátu að sjálf
sögðu tekið þátt í þessari för
yfir aleyðuna milli okkar og ó-
vinanna.
Við heyrðum skotdrunur
fallbyssnanna í fjarska. Og
brátt vorum við lagðir af stað
í þessa tvísýnu för. Okkur
miðaði örugglega áfram. Skot-
hríðin lét í eyrum eins og mikill
og válegur veðragnýr. Loks
kom að því, að óvinirnir létu
undan síga af ótta við að verða
innikróaðir. Nú gáfum við
okkur tíma til þess að hlusta á
útvarpsfréttirnar. Langt mál
var flutt á ítölsku og frönsku,
sem var helzt ástæða til þess
■að ætla, að væri vopnahlésskil-
málar. Við fórum heldur en
ekki að leggja við hlustirnar —
og nú heyrðum við fréttir þær,
sem umheimurinn hafði vitað
um í nokkrar klukkustundir:
Ítalía hafði gefizt upp.
Fréttin um uppgjöf Ítalíu
barst eins og eldur í sinu frá
manni til manns. Þetta voru
góðar fréttir, enda þótt við gerð
um okkur þess glögga grein, að
þrátt fyrir þetta, myndi löng
og ströng barátta bíða okkar.
Við vissum, að harðfengilegar
orustur voru háðar um þessar
mundir norður á Salernoströnd
um. Hverjir voru ' vopnahlés-
skilmálarnir? Var fasisminn úr
sögu? Hvers konar stjórn
myndi Ítalía fá? Hermennirnir
ræddu allt þetta af kappi sín
í millum, meðan vopnagnýrinn
hljómaði fyrir eyrum þeirra.
Og ávallt var þungamiðja
samræðunnar hin sama: Er
okkur óhætt að trúa orðum
þeirra? Mun heimur framtíðar-
innar verða betri þeim heimi,
sem við nú byggjum? Verða
framtíðarvonirnar eitthvað
annað en draumar, sem aldrei
rætast?
❖
ALDREI skiptir framtíðin
eins miklu máli og fyrir
menn, sem eru saman komnir
á næsta leiti við dauðann. Og
áhrif þessa á mennina eru
vissulega mikil. Eg hef hitt
fyrir menn í Lundúnum og
New York, sem hafa tekið þátt'
í vopnaviðskiptum, en horfið
heim í leyfi eða til að helga
krafta sína öðrum störfum en
herþjónustunni. Margir þess-
ara manna hafa látið orð fálla
um það, að þeir æsktu þess, að
þeir væru aftur komnir til vítis
vígvallanna. Eg efðist áður fyrr
um það, að þessa væru dæmi.
En nú hef ég breytt um skoðun.
Þegar ég dvaldist í Algeirsborgj
Lundúnum, Washington eða
New York síðustu vikurnar, hef
ég h.itt menn að .máli, sem hafa
verið í leyfi eða verið falin
önnur störf en herþjónusta,
sem hafa sagt við mig: „Eg
vildi, að ég væri kominn aftur
til vígvallanna.“ Og ég veit,
hvað fyrir þeim hefur vakað.
Þeir eru stundum daprir í
bragði, þessir menn. Þeir eru
þegjandalegir, og það tekur oft
langan tíma að fá þá til þess
að leysa frá skjóðunni. Og
það, sem einkennir skoðanir
þeirra, er þetta: „Þeir hafa ver-
ið á vígvöllunum. Þeir geta
ekki gleymt því, sem fyrir
augu þeirra hefur borið.“
Uppgötvanir geta breytt
heiminum. Þær breyta og
mönnunum. Og þeir, sem koma
heim af vígvöllunum, undrast
það, „að hlutirnir skuli ekki
vera eins og þeir höfðu ætlað.“
Þeir hitta fyrir hina fyrri vini
sína, heimili sín og ástvini. Og
þó er allt breytt frá því, sem
fyrrum var.
„Hvað þráði ég, og hvað
hefur mér hlotnazt?“
Mennirnir, sem sóttu yfir
árnar Primosole og Trigno,
Sangro og Volturno og féllu
margir hverjir, höfðu allir
fundið eitthvað, Þeim hafði
hlotnazt samhygðin og ein-
drægnin ,sem kemur til af því
að heyja saman harðfengilegar
og blóðugar orustur, leggja
mikið í sölurnar og tefla djarft
allir sem einn og einn sem allir.
Þeim, sem féllu, hafði hlotn-
azt þetta. Sömu sögu var og að
segja um þá, sem höfðu særzt.
Grátur unga mannsins var
„OATiN E“
hreinlætis-
vörur
— síðan fyrir stríð —
fást enn í
Verzlnn í
Theédór Siemsea
Sími 4205
TORGSALAN
við Steinbryggjuna og Njáls-
götu — Barónstíg
í dag mjög ódýrir
T0RÆATAR
1. flokkur í heilum kössum
,
á kr. 25.00 kassinn. I smá-
sölu kr. 8.00 kílóið. Ódýrast
á sumrinu. — Ajðeins í dag.
Sélnœiur -
hin ógleymanlega ástarsaga
Sillanpáá —- ákjósanlegasta
bókin í sumarleyfið.
Fæst hjá hóksölum. f
vitni þess, að líf hans hafði
eignazt nýjan tilgang og mikil-
leik. Þess vegna var honunx
óljúft að kveðja jarðlífið í
blóma lífsins.
Þeir, sem hverfa heim af
vígvölluríum, þekkja þetta. —
Þeir vita, að valkösturinn verð-
ur að vera annað og meira en
köstur dáinna líkama. Þegar
skothríðin hefur kveðið við úr
öllum áttum og eyðandi eldar
lýst upp náttmyrkrið, hafa
hermennirnir séð valköstinn.
fyrir sér sem rammlegt virki
— menn, sem létu lífið í bar-
áttu fyrir eitthvað göfugt og
gott hið innra með sér, eitthvað
göfugt og gott, sem vert væri
að fórna miklu fyrir og tengja
miklar vonir við — eitthvað
göfugt og gott, sem gæfi fyrir-
heit um eitthvað nýtt og betra.
En þegar hermennirnir koma
aftur heim, sannfærast þeir
brátt um það, að vonir þeirra
eru tál og blekking. Og þá
hugsa þeir sem svo: „Er mað-
ur dæmdur til þess að sjá að--
eins tign og mikilleik í dauða
og ósigri? Getur lífið ekki boð-
ið upp á sömu tign og tilgang
og dauðinn? Geta mennirnir
ekki byggt upp heim, þar sem
maður fái að leggja fram sitt
bezta í friði, eins og maður
verður nú að gera í stríði?
Það verður ekki til þess ætl-
azt, að mennirnir miði ráð sitt
aðeins við mikilleik dauðans.
Heimur framtíðarinnar verður
að vera slíkur, að mikilleiki
lífsins fái þar notið sín.