Alþýðublaðið - 15.09.1944, Blaðsíða 3

PcístHÖáigiÉUr 15. septeittfeér 1944
'17 ÁLDATAKA HITLERS 30.
"... janúar 1933 þýddi ekki
aðeins breytt stjórnarfar og
réttleysi í stað réttaröryggis,
undirbúning undír styrjöld og
ruddaskap í samskiptum
þjóða, hún táknaði jafnframt
menningarhnignun, hina
stórkostlegustu, sem yfir
Þýzkaland og hinn menntaða
heim hefir gengið. Táknræn
fýrir þann anda, sem hinn
brúnklæddi óaldarlýður Hitl
ers innleiddi í Þýzkalandi,
var bókabrennan afræmda,
þ-egar æskulýður Berlínar
hegðaði sér eins og vitfirr-
ingasamkoma og bar á bál
allt það, sem hann taldi „ó-
þjóðlegar bókmenntir".
í STAÐ sígildra skáldsagna og
vísindarita, sem þýzka þjóðó
in mátti vera hreykin af, óx
og dafnaði hinn andstyggileg
asti óþverri undir handar-
jaðri ,,menningarfrömuða“
eins og Streichers, sem til
skamms tíma gaf út eitt sóða
legasta rit Evrópu, „Der
Sturmer“ og ýmisleg riit um
„uppeldismál“ í anda Göbo-
els. Allir þeir, sem ekki gátu
aðhyllzt villimannakenningu
nazista eða voru grunaðir um
að vera ekki „hreinir aríar“,
og hæst höfðu borðið merki
víðsýnnar hugsunar, voru of
sóttir eða flæmdir úr landi.
Meðal þeirra voru ágætustu
skáld og vísindamenn Þjóð-
verja, menn eins og til dæmis
bræðurnir Thomas og Hein-
rich Mann, Stefan Zweig og
Franz Werfel. Þessir menn
voru „óþjóðlegir“ og ráku
erindi hins „alþjóðlega Gyð-
ingaauðvalds“.
SÍÐAN HITLER hóf niðurrifs-
starfsemi sína á sviði lista og
vísinda, hefir varla komið út
í Þýzkalandi læsileg bók, að
minnsta kosti ekki samanbor
ið við þær bókmenntir, sem
hæst bar á tímum hins fyrir-
litna Weimartímabils. Aðeins
einn höfundur, sem nokkuð
kveður að af yngri kynslóð-
inni, hefir getað haldizt við
og ritað læsilegar bækur í
Þýzkalandi hin síðustu ár,
Hans Fallada. Má vera, að
skýring á pessu sé fólgin í
því, að sá höfundur velur sér
oft og einatt yrkiséfni frá
þeinvtímum, eftir styrjöldina
fyrri,' er öngþveiti og eymd
ríkti í Þýzkalandi og geta naz
istar þannig notað nafn hans
í áróðursskyni og blekkt fólk
með því að segja: Svona var
lífið í Þýzkalandi gður en við
tökum við, nú er nóg að gera.
Að sjálfsögðu er ekki minnzt
á aðalatvinnugrein Þýzka-
lands í þessu sambandi,
vopnaframleiðsluna, né ó-
gæfu þá, sem hún er nú að
leiða yfir þjóðina.
FRJÁLSLYNDUM mönnum og
sjálfstæðum í hugsun er ekki
líft í Þýzkalandi. Þar ríkir nú
andi grimmdar, siðleysis og
forheimskunar. Þeir,. sem illa
kunna við sig í samfélagi við
S»e!r sækja hratt fratn í Transylvaníu og
og nálgast CEuj
STALIN trlkynnti í dagskipan í gær, að Rússar hefðu tekið
Praga, útborg Varsjár, isem mikið hefir verið barizt tun að
undanfömu. Voru það sveitir úr I. Ukrainuhemum, undir stjórn
Rokossovskys, sem tóku borgina eftir snarpa bardaga. Þá hafa
Rússar tekið borg, sem ekki er nafngreind um 15 km. frá Lomza
sem þeir tóku í fyrradag.
Undanfarnar vikur hafa ver
ið háðfir mannskæðir bardag-
ar, um Praga, sem er útlborg
VarEjár, austan Weidhsel. Er
fljótið þarna um 800 metra
'breitt og ieggja jþjóðrverjair
mikið kapp á að hindra Þjóð-
verja í að komast vestur yfir
'það. í dagskipan Stalins er
Praga lýst sem þýðingarmikilli
vamarstöð Þjóðverja og muni
taka henmar auðvelda frekari
sóknaraðgerðir Rússa. Deildir
Úr I. pólska. her.num tóku þátt
í lokaáhlaupinu á iborgina. Pólsk
ir hermenn verjast enn í mið-
iborginni í Varsjá, þróftt fyrir
ógurlega stórskotahríð Þjóð-
verja.
Rússneskur her, undir stjórn
Sakarovs hefir tekið borg eina,
15 km. frá Lomza, skammt suð
ur af landamærum Austur-
Prússlands o,g hafa Rússar hert
sóknina undanfarna daga. Sunn
air í Póllandi, milli Weiohsel og
Karpatafjalla, verður Rússum
ennig vel ágengt. í Transsylv-
aníu sækja Rússar og Rúmenar
áfram inn í landið og voru, er
„menningarfrömuði“ nazism
ans hafa fengið öruggari
samastað og heppilegri vinnu
skilyrði annars staðar.
síðast fréttist um 24 km. frá
borginni Cluj, sem er ein mésta
bor.gin í landinu.
Buda Pest hefir orðið fyrir
hörð,um loftárásum undahfar-
inn sólarhring. Amerískar flug
vélar, sem höfðu áður flogið frá
Ítalíu til Rússlands, réðust á
iðnaðarstöðvar í horginnþ en í
fyrrinótt gerðu rússneskar flug
vélar harða hríð að Iborginni og
beindu árásum sínum einkum
gegn gasstöð borgarinnar, Lít-
ið varð um, viðnám af Þjóð-
verja eðá Ungverja hálfu.
Hýjar fJðtdahamHökur
í Kaupmannahöfn
ÝZKA lögregluliðið og
Gestapomenn í Kaupmanna
höfn hafa, að því er Stokkhólms
fréttir herma, byrjað nýjar
fjöldahandtökur þar í borg, hin
ar mestu síðan danskir Gyðing
ar voru handteknir í október í
fyrra.
Milli kl. 2 og 5 í fyrrinótt var
í sífellu hringt til dönsku lög-
reglunnar og beðið um vernd
gegn Gestapomönnum. Ekki er
enn vitað, hve margir hafa ver-
ið handteknir. -
. ...........", .. ..7
Tifo við faflið
Þessi mynd er af Josif Broz, eða Tito marskálki, er stjórnar
júgóslavnesku hersveitunum, sem hafa barizt svo knálega
gegn Þjóðverjum ag valdið þeim miklu tjóni. Síðustu fregn-
ir herma, að hersveitr hans hafi nú náð sannibandi við rúss-
neskan her. Hér sést Tito að tafli og virðist vera í góða skapi.
1. Ukrainuher Rússa fófe Praga,
úfborg Yarsjár í gær
Þeir eru fcomnir inn í Sigfriediinuna norð-
vesiur af Trier
Og hafa farið yfir þýzku landamærin á tveim
stöðuin í viðhét frá Luxembourg
O EINT í gærkvöldi var tilkynnt, að ssspitir úr 1. amer-
^ íska ihernum væru aðeins 1 km. frá Aachen ag höfðu
þær sótt greiðlega fram frá Rötgen, fyrstu borg Þýzkalands,
sem f^llur í hendur bandamönnum. Aðrar sveitir hafa búið
um sig í hæðum umhverfis borgina og skjóta á hana af
íallbyssum.
Aðrar amerískar hersveitir hafa enn ráðizt inn í Þýzkaland
á tveim stöðum í viðbót frá Luxembourg og komnar inn í Sieg-
friedlínuna norðvestur af Trier. í Belgíu hafa Þjóðverjár verið
hraktir úr varnarstöðvum sínum við Albertsskurðinn og hafa
tekið sér stöðu við annan skurð, norðar í landinu er nefnist Es-
caut (?) skurðurinn. Bretar reka þar flótta Þjóðverja og víða
hafa þeir farið inn í Holland. Þýzka setuliðið í Brest hefir enn
neitað að gefast upp, en bandamenn berjast í vesturhverfum
borgarinnar.
Bandamenn eru nú komnir
fast að úthverfum A.achen, sem
er mikilvæg samgöngu- og iðn-
aðarborg, skammt frá belgísku
landamærunum. Umhverfi®
borgina er skóglendi og þar hafa
Þjóðverjar komið sér fyrir í vél-
byssuhreiðrum og verjast eftir
megni, en minna hefir orðið varí
við stærri byssur. Hvarvetna
hafa þeir komið fyrir' torfær-
um á vegum úti, grafið skurði,
velt trjábolum yfir þjóðvegi og
útbúið skriðdrekagildrur.
HERT SÓKNIN FRÁ LUXEM-
BOURG
Ame^ískar , hersveitir, sem,
sækja frá Luxemburg hafa brot
izt inn yfir landamæri Þýzka-
lands á tveim stöðum í viðbót
í grennd, við Trier. Þar eiga
bandamenn í höggi við bak-
sveitir Þjóðverja, sem torvelda
bandamönnum eftirförina sem
mest þeir mega. Þjóðverjar verj
ast af hörku, en virðast Aelzt
beita smærri byssum og munu
ætla að geyma þun'gahergögn
sin þar til leikurinn berst nær
aðalvirkjum Siegfriedlínunnar;
en.bandamenn eru þegar sagð-
ir hafa tekið nokkur útvirki
þeirra.
ÁTÖKIN í BELGÍU
Þjóðverjar hafa nú yfirgefið
hiná traustu varnarlínu við AL
bertskurðinn eftir harðar orr-
ustur við 2. brezka herinn. Eru
orrusturnar, sem þarna voru
háðar, sagðar þær 'hörðustu síð
an barizt var um Caen. Fieiri
brezkar hersveitir hafa haldið
inn í Holland, aðallega norður
af Maastricht. Annars viima
bandamenn að því að flytja
birgðir og hergögn og gera við
flugvelli og brýr.
ÞJÓÐVERJAR VERJAST
| í BREST
í gær vörpuðu amerískar
flugvélar niður samtals tveim
milljónum flugmiða, þar sem
skorað var á setulið Þjóðverja
í Brest, Dunkerque, Calais og
Boulogne áð gefast upp. Yfir-
maður þýzka setuliðsins í Brest
hefir enn neitað að gefast upp,
enda þótt bandamenn séu komn
i-r inn í borgina og berjist í
vesturhverfum hennar. Gerðá
Marauder- og Havocflugvélar
skæðar loftárásir á borgina og
vörpuðu niður 250 smálestum.
sprengna. Þjóðverjar eru byrj-
aðir að eyðileggja mannvirki
þar í borg og er búizt við fallí
hennar þá og þegar.
Qufsling hræddur
um sig
QUISLING gerist æ taugaó-
,sty,rkari og má sjá þess
greinileg merki í norskum blöð
um nú nýlega. Talið var óhjá-
kvæmilegt að efla iífvörð „for-
ingjans,“ en iþar eð sjálfíboðalið
ar fengust ekki, ekki einu sinni
meðiimir „Nasjonal Sa.mliing“
varð að skylda menn til þessa
starfa. Er hér um að ræða 280
menn frá öllum fylkjutm Noregs
nema Troms og Finmmörku. í
tilkynningu, sem norsku iblöðin
voru látin birta uim þetta, er
'þess getið, að í ifyrsta lagi verði
flokksmenn Quislings skyldaðir
til stanfa í lífvarðarsveitinni, í
öðru lagi iþeir, sem ekki eru í
flokknum, en taldir ,Áreiðan-
Iegir“ í stjórnmálum og ef jþetta
reynist ekki nóg, á að taka ,,þá
sjálfboðaliða, sem kunna að
geifa sig fram,“ eins og íþað er
orðað í tilkynningum blað-
anna.
Kona Quislings, sem er rúss-
nesk að ætt, er einnig mjög
taugaóstyrk og thefir verið fTutt
í sjúkrahús í Osló undir dul-
nefni. Þjáist hún mjög af þung-
lyndi. 'v
i(Friá nörka 'blaðafulltrúanum).
FREGNIR hafa borizt um, að
amerískar flugvélar .frá flug-
vélaskipum, hafi grandað sam-
tals 500 japönskum flugvélum
í orrustum yfir Filippseyjum.
Einnig hefir verið ráðizt á stöðv
ar Japana á Nýju Guineu.