Alþýðublaðið - 09.11.1944, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagtur 9. aór. 1944
Níðurlag á grein Arngríms Krisfjánssonar:
Uppeldismál barn-
mörgu heimilanna
Forsaga stjórnarmyndunarinnars
Hinir „skilyrðislausu" í reyk-
skýi á undanhaidinu
Þeir tryggóu hvorki eitt né neitt
ÞJÓÐVILJINN var óvenju hógvær í gær eftir þær óhrekj-
andi sannanir, sem Alþýðublaðið færði fyrir því í fyxra-
dag, að kommúnistar hefðu raunverulega engin skilyrði sett
fyrir þátttöku sinni í hinni nýju stjórn, heldur fallizt skil-
yrðislaust á hið upphaflega uppkast Ólafs Thors að málefna-
samningi um stefnu og framkvæmdir stjórnarinnar, þó að
engin trygging fælist í því fyrir samþykkt launalaganna
fyrir opinbera starfsmenn á þessu þingi og engin trygglng
heldur fyrir því, sem Þjóðviljinn segir þó að kommúnistar
telji aðalatriðið, að innistæðum landsmanna erlendis yrði
raunverulega varið til nýsköpunar atvinnulífsins. Hvorugt
þetta var tryggt fyrr iem Ibúið var að geribreyta uppkastáj mál-
efnasamningsins samkvæmt skilyrðum Alþýðublokksins.
Þjóðviljinn er nú á augljósu undanhaldi og segist „ekki
munu halda áfram að eltast við allar lygar“ Alþýðublaðsins
„og rangfærslur,“ eins og hann kallar hin óhrekjandi rök
þess í rökþrotum sínum. Þó reynir hann að hylja undanhaldið
með ofurlitlu reykskýi eins og floti Mussolinis var vanur
að gera í viðureigninni við Breta, og kallar þær upplýsingar,
sem Alþýðublaðið birti í fyrradag, „falsanir“. Vill hann eftir
sem áður halda því fram, að það hafi verið tryggt með hinu
upphaflega samningsuppkasti Ólafs Thors að „allar erlendar
innistæður yrðu notaðar, ef þyrfti“ til innkaupa á nýjum
framleiðslutækjum, og skilyrði Alþýðuflokksins um 300
milljónirnar, sem ekki mætti verja til annars, því sízt verið
til bóta á því samningsuppkasti. En um þetta geta lesendur
bezt dæmt sjálfir með því að bera enn einu sinni saman
orðalag samningsuppkastsins og orðalag samningsins eins og
það varð eftir að fallizt hafði verið á skilyrði Alþýðuflokks-
ins. Skal hvorttveggja sett hér hlið við hlið:
FUNDIR alþingis hefjast að
nýju á morgun eftir hálfs
mánaðar hlé. Þetta fundahlé á
alþingi hefur af sumum and-
stæðingum stjórnarinnar ver-
ið lagt henni til nokkurs lasts.
Blað Framsóknarmanna, Tím-
inn, hefur ritað um það með
fjálglegum orðum, hvílík ó-
hemju fjársóun það sé, að gefa
þingmönnum hálfs mánaðar
frí með fullum launum. Sann-
leikurinn er só, að þingstörf
hafa ekki fallið niður. Funda-
hléið hefur verið notað til
nefndarstarfa. Hefur einkum
verið unnið í fjárveitinganefnd
og fjárhagsnefndum deildanna,
enda ekki vanþörf á að koma
fjárlagafrumvarpinu í við-
hlítandi horf.
*
Fjárlagafrumvarpið, sem
fráfarandi stjórn lagði fyrir
alþingi var þannig úr garði
gert, að raunverulega verður
ekki hjá því komizt að semja
það að verulegu leyti upp. —
Frumvarpið er miðað við- vísi-
tölu 250 og er því raunveru-
lega með stórkostlegum tekju-
halla. Auk þess er óhjákvæmi-
legt að hækka verulega fram-
lög til verklegra framkvgemda,
en þau voru stórkostlega skor-
in niður í frumvarpi fráfar-
andi stjórnar. Það er því al-
veg tilgangslaust að leggja
fjárlagafrumvarpið í þeirri
mynd, sem Björn Ólafsson
gekk frá því, fyrir alþingi. Á-
kveða þarf nýjar tekjuöflun-
arleiðir og endurbæta frum-
varpið í verulegum atriðum.
Hlé það, sem gert hefur ver-
ið á fundum alþingis væri
fullkomlega eðlilegt og rétt-
lætanlegt séð frá þessu sjónar-
miði einu. En auk þess er það
vel skiljanlegt, að hin nýja
ríkisstjórn þyrfti að fá nokk-
urt tóm til að undirbúa þau
mál, sem hún hefur einkum
sett sér að vinna að. Má þar
ekki sízt til nefna framkvæmd
þess atriðis í málefnagrund-
velli ríkisstjórnarinnar, sem
fjallar um nýsköpun atvinnu-
lífsins: útvegun á skipum, vél-
um og ýmsum framleiðslu-
tækjum til að forðast að at-
vinnuleysi skapist í landinu, og
ennfremur setning hinna nýju
launalaga. Hvorttveggja þessi
stórmál þarfnast rækilegrar í-
hugunar og undírbúnings, áð-
ur en þeim verður ráðið til'
lykta, auk margs annars, sem
ríkisstjórnin hefur á prjónun-
um. Þegar þingfundir hefjast
nú að nýju, mun þingið fá
bæði þessi mál til að fjalla
um.
*
Fundahlé alþingis var ekki
nema eðlileg ráðstöfun. Fjár-
lagafrumvarpið ' þarfnaðist
geysimikilla lagfæringa. Stór-
mál eins og væntanleg launa-
lög og útvegun framleiðslu-
tækja og véla til nýsköpunar
atvinnuveganna þarfnast mik-
ils undirbúnings. Ríkisstjórn-
Frh. af 6. siðu.
XI.
É NÚ stuðst við tölur þær,
er ég hefi leyft mér að fara
með hér að framan eru þessi
böm sem þjóðfélaginu ber
skylda til að annast nálægt
7350 að tölu.
Sé nú gert ráð fyrix að greiða
þurfi hverju þessara barna kr.
1500.00 á ári sem lífeyrisfram-
lag þjóðfélagsins á móti foreldr
um, og er það í sjálfu sér ma^s-
aíriði, hver sá hlutur skuli vera,
þá rnyndi árlegt gjaldþrot upp-
eldissj óðsins eða lífejn'issjóðs
barna, þurfa að vera rúmar 11
milljónÍT. Það er þetta fjár-
magn, sem ég leyfi mér að telja
að sé nauðsynlegt að verja til
aukins og bætts uppeldis í land
inu, og að mínu viti er að veru
legu leyti tómt mál að tala um
bætt þjóðaruppeldi, fyrr en
þetta auka fjármagn fæst, til
þess að börnum almennt í íand
inu sé tryggt heilhrigt líf, og
hagfelt uppeldi, á heimilunum
sjálfum.
Hér skulið þið, háttvirtir
hlustendur, ekki ætla að sé um
að ræða eitthvert nýmæli, eða
fjarlægt mál einhvers staðar of
ar skýjum, sem þeirra hluta
vegna sé ekki vert að gefa gaum
þótt þessi grein tryggingamál-
anna, fjölskyldu eða barna-
tryggingar hafi tiltölulega lítið
verið kynntur hér til þessa.
Þessi mál eru einmitt, ef svo
mætti segja, eftirlætismál
þeirra hugsandi manna, sem
enn bera þá von í brjósti að
mönnunum takist, eins og þeir
orða það „að vinna friðinn í
heiminum“ bæði inn á við í
þjóðfélaginu, og út á við 1 sam
skiptum þjóða.
Baæna- og fjölskýldutrygging
ar eru t. d. einn höfuð þáttur
þess tryggingarkerfis, er enski
hagfræðingurinh Willliam Bev-
jridge telst höfundur að, og ætl
að er að koma muni til fram-
kvæmda i Bretlandi í náinni
"ramtíð.
XII.
Um tekjuöflun í uppeldissjóð
inn, eða lífeyrissjóð barna tel
ég ekki ástæðu til að ræða hér
í þessum erindum, sem einvörð
ungu eru hugsuð með það fyrir
augum að sýna fram á og
gildi barna og fjölskyldutrygg
inga vegna uppeldismálanna í
landinu.
Þó get ég ekki látið hjá líða
að benda á, að hér er ekfci um
annað að ræða, en hagkv»1^
framkvæmdaatriði, sem er í því
fólgið að afhenda mæðrunum
í ilandinu rúmar 11 milljónir á
ári, til ráðstöfunar umfram bað,
sem þær hafa handa á milli, í
þeim tiígangi, og með þeirri
von, að þær verji þeim til b0'"'
að fæða og klæða börnin sín,
betur en nú og OLáti þeim í té
að öðru leyti ‘hollari og heil-
brigðari lífsskilyrði.
Verði þetta talin hagkvæm
ráðstöfun, m. a. til þess að
tryggja eðlilegan og heilbrigð-
an þroSka þjóðarstofnsins, fcem
ur aldrei til þess að fé verði
ekki talið fyrir hendi til slíkr-
hluta. Hér verður það á hverj-
um tíma aðeins matsof-1*'
hvort þessum 11 milljónum
skuli varið til þessara hluta, eð°
til einhverra annara.
Um einstök framkvædaatr-
iði, ef til keraur, hljóta að sjálf-
sögðu fjalla sérfræðingar. tvyar'
ingafræðingaT og hagfræðingar,
auk stjómmálamanna.
XIII.
Samkvæmt því sem áður
greinir mundu þessar auknu
greiðslur til barnauppeldis í
landinu, verða greiddar foreldr
um sem lífeyrisgreiðslur með
börnum þeirra. Þær greiðslur
yrðu því í raun réttri óviðkom-
andi launagreiðslum á hverjum
tíma, enn eigi að síðúr mundi
þetta tryggingarkerfi, hafa sín
áhrif á launagrundvöllinn í
heild, eða þá viðmiðun, sem í
raun og sannleika, er brenni-
punktur hans.
Ahrifin eru auðsæ, þau
myndu leiða til aukins jafnvæg
is og öryggis í þjóðlífinu.
Hér er um stórfellt atriði að
ræða, er snertir hagkerfi þjóð-
arinnar í 'heild, og er ekki
ástæður til í þessum nfi
dvelja lengur við það atriði,
þótt freistandi sé. Hins vegar
skal ég nú þegar víkja að því
síðara aðalatriði, er ég minnt-
ist á í upphafi þessa erindis, en
það er, hvort trýggingu sé ‘hægt
að gefa.fyrir þvi, að hið aukna
fjármagn, sem foreldrum er
veitt í gegnum barnatrygging-
ar, fari í reyndinni til bætts og
aukins uppeldis í landinu.
Fyrir þessu er vitaskuld ekki
hægt að gefa neina tryggingu.
Vér getum aðeins stuðst við þá
reynslu, er vér höfum um það,
hvernig menn almennt verja
tekjum sínum, þ. e. ti lnauð<”
legra eða ónauðsynlegra hluta.
Þótt um þetta atriði megi
margt segja, og við séum yfir-
leitt talin eyðslusöm þjóð og
skeytingarlaus um fjármuni,
sýnir þó reynslan að þar, sem
um langt skeið hefir vantað
fjármuni til kaupa á naufr'-”^
um, t d. fatnað eða húsgögnum,
og eitthvað raknar fram úr, er
hinu aukna fjármagni þá, a.
m. k. jöfnu mhöndum varið til
kaupa á nauðsynjum
Þannig sýnir reynslan að auk
inn kaupmáttur alþýðn^-''
anna s. 1. ár hefir fyrst og
fremst orðið þess valdandí að
fjölskyldumennirnir i
stéttum hafa varið fjármunum
sínum fyrst og fremst til þess
að skinna sig og sína upp, gera
heimili sín vistíegri og yfirleitt
búa svo í haginn fyrir sig, að
þeir geti fremur en áður lifað
menningarlífi.
Annars játa ég það hreinskiln
islega, að þetta atriði þ. e. hveT|i
ig hinu aukna fjármavni ;
varið, er stærra og erfiðara við
fangsefni, en það að finna fjár
magnið og ákvarða að veita því
í þennan farveg.
Vér þurfum ekki að bera
neinn kinnroða frammmi fvrir
fjárvéitingarváldinu, fyrir þá
ósk vora að það yfirfaeri eða
verji 11 milljónum til
og bætts unnrJds á heimilium
x landinu, umfram það ~ "
er gert, en vér hljótum að játa
að það þarf nokra djörfung til
þess, og umfram allt traust og
trú á mannlífið sjálft.
XIV.
í þessu _ efni beinist
vort til mæðranna, Þær eiga að
fá að ráða yfir þessu fé, op bað
er þeirra að sjá til þess að því
verði varið til heilla fyrir fram
tíðina.
Mikil kaupgeta almenníngs,
er í tvennum skilningi nauðsyn
leg í bióðfélagi, sem er að vaxa
til dáða. Hún trygför að öðru
jöfnu heilbrigðara líf fólllrc”'r’r
Framh. á 6. síðu.
Samningsuppkast Ólafs
Thors sagði:
„Kappkostað verði, að inni
stæðum landsmanna erlendi
verði varið til þess að byggja
upp atvinnuvegi landsins og
færa þá í nýtízku horf“.
Skilyrði Alþýðuflokksins
hljóðaði:
„Af erlendum gjaldeyr
bankanna í Bretlandi og
Bandaríkjunum sé jafnvirði
eigi minna en 300 millj. ísl.
kr. sett á sérstakan reikning.
Má eigi ráðstafa þeim gjald-
eyri án samþykkis ríkis-
stjórnarinnar og eingöngu til
kaupa á eftirtöldum fram-
leiðslutækjum“ o. s. frv.
Menn beri nú þetta tvennt saman og hugleiði, hvaða
trygging felist í því, þótt talað sé um að „kappkosta“ að
verja innistæðunum erlendis til að byggja upp atvinnulífið,
í stað þess að skuldbinda stjórnina beinlínis til þess, eins og
gert er með skilyrði Aþýðufokksins, og banna að verja 300
milljónum af þeim til annars! Geta menn þá um leið séð með
hvaða rétti, eða hinu þá heldur, Þjóðviljinn ber Alþýðublað-
inu falsanir á brýn í þessu máli!
Og svo eru það launalögin. Þjóðviljinn vill eftir sem
áður halda því fram, að komið hafi verið á samkomulag
milli Sjálfstæðisflokksins og Sósíalistaflokksins um sam-
•þykkt þeirra á þessu þingi, og skilyrði Alþýðuflokksins þar
að lútandi því óþarft, eða bara „fjöður“ fyrir hann, eins og
kommúnistablaðið kemst að, orði. Færir það fyrir þessum
þvættingi nú eftirfarandi orð úr síðara bréfi Ólafs Thors
til Alþýðuflokksins, til viðbótar þeim, sem Alþýðublaðið birti
í fyrradag:
. „Eg hef .... talið affærasælast og þinglegast, að
stjómin beiti sér eindregið fyrir framgangi launalag-
anna, en gæfi um það engar yfirlýsingar fyrirfram.“
Hvernig Þjóðviljinn fer að lesa út úr þessum orðurn
einhverja sönnun þess, að komið hafi verið á samkomulag
milli Sjálfstæðisflokksins og Sósíalistaflokksins um sam-
þykkt launalaganna, mun mörgum verða torráðin gáta. Það
Frh. af 6. síðu.