Alþýðublaðið - 09.11.1944, Blaðsíða 5

iFluuntudagar 9. nóv. 1944
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
Umbætur á bókaútgáfu — Bókbandssýning Félagsbók-
bandsins — Úrvalsskáldrit á íslenzku — Fyrirhuguð
útgáfa — Innheimta Sjúkrasamlagsins og lögtaksgjöld-
ia. — Yfirfull danshús og ótakmörkuð aðgöngumiða-
sala — Bréf frá fjórum, sem urðu að flýja.
© HEF ÁÐUR minnst á það
hér í pistlum mínum, að bóka
gerð er aftur að fara fram hér
á laudi. Fyrir stríð og í byrjun
|»ess, þegar bókaútgáfan dx skyndi
5ega, hrakaði bókagerðinni mjög
og var þá eins og hugsað væri
meira um það að hrúga sem mestu
mt, án tillits til útbúnaðar og gæða.
Ég skoraði þá á almenning að
<taka sjálfur í taumana og kaupa
aðeins þær bækur sem góðar væru
<og vel úr garði gerðar. Ýmsir aðr
ir gerðu þetta að umtalsefni og hef
Sr það áreiðanlega borið árangur,
Sþví að bókaútgefendur vanda nú
mikln betur til bóka sinna en áð-
<ar vár.
í BYRJUN OKXÓBER var hald
in bókasýning hér í bænum — í
glugganum hjá líressingarskálan-
um. Þar sýndi Félagsbókbandið
ýmsar bækur, sem það hafði út-
búið og staðnæmdust margir til
að horfa á bækumar. Þama voru
sýndar margar bækur, sem voru
hinar pýðilegustu að öllu útliti og
var band þeirra með hinum mesta
enildarbrag. Ég veit að fleiri bók-
bandsstofur og bókaútgefendur
hafa lagt ríka óherzlu á útlit bóka
.sinna og er það vel, því að íslend
ángar kaupa ekki bækur til þess
aðeins að lesa þær og henda þeim
svo heldur og til þess að prýða
heimili sín og eiga þær.
ÉG SÉ að Bókaútgáfa Guðjóns
Ó. Guðjónssonar hefir ákveðið að
efna til mikillar nýrrar bókaút-
gáfu á næstunni. Samkvæmt til-
kynningu fyrirtækisins ætlar það
að gefa út úrvals skáldrit 12 þjóða,
eitt frá hverri þjóð og hefir það
valið marga ágæta menn til að sjá
'um þessa útgáfu. Er ætlast til að
mjög verði vandað til þesarar út-
gáfu, bæði að efni til og öllum út-
foúnaði og á að selja þessar bækur
aðeins til áskrifenda, en allar eiga
þær að koma út á 3—4 árum. Það
er mikill fengur fyrir okkur að fá
slíkar bókmenntir á íslenzku — og
ég hef allt af sagt það, að því fé
sem eytt er í bækur er ekki á glæ
’kastað. Er bara nauðsynlegt að út-
gáfufyrirtækið reýni að hafa þessa
útgáfu svo ódýra að sem allra flest
Ir geti eignast hana.
„ÓÁNÆGÐUR“ skrifar mér og
spyr: „Getur Sjúkrasamlag Reykja
víkur farið til fyrirtækja, sem mað
ur vinnur hjá og tekið af kaupi
snanns, án þess að tala við mann
sjálfan, Sjúkrasamlagsgjald, sem
fallið er í gjalddaga? Geta þeir
menn, sem framkvæma þetta tek
ið sérstakt lögtaksgjald í ofaná-
lag á hið áfallna Sjúkrasamlags-
gjald?“
SJÚKRASAMLAGEÐ getur far-
ið til atvinnufyrirtækja og tekið
ófallin sjúkrasamlagsgjöld af kaupi
manna, en það er fullyrt í skrif-
stofu samlagsins að það sé aldrei
gert, án þess að áður hafi verið
talað við viðkomandi mann, eða að
gerðar hafi verið ítrekaðar tilraun
ir til þess að hafa tal af honum
og þær tilraunir mistekist. Lögtaks
menn munu hafa leyfi til þess að
taka sérstakt lögtaksgjald. Þeir
eru starfsmenn borgarfógeta en
ekki Sjúkrasamlagsins, enda getur
það ekki framkvæmt lögtök. Það
afhendir liins vegar borgarfógeta
kröfuuphseðimar til lögtaks.
„TVÆR STÚLKUR OG TVEER
PILTAR“ skrifa mér á þessa leið:
„Við vormn að koma af dansleik
og samþykktum á leiðinni heim að
skrifa þér. Þú veizt að það er gott
fyrir unga fólkið að geta skemmt
sér svolítið, ef það er í hófi. Okk-
ur þykir líka gaman að skemmta
okkur. Hér í bænum eru nokkrir
staðir, þar sem hægt er að efna til
dansskemmtana, en sá hængur er
á, að þessir staðir eru svo yfir-
fullir, að þar er eiginlega ekki
hægt að skemmta sér.“
„1 KVÖLD urðum við að flýja
heim vegna þrengsla. Við keypt-
um okkur öll inn, en þegar dans-
inn átti að hefjast var orðið svo
fullt í húsinu að ekki varð þver-
fótað á gólfinu og næsta ómögu-
legt að dansa. Getur ekki tollstjór
inn haft eftirlit með þessu? Okkur
er ekki grunlaust um að aðgöngu
miðarnir séu stundum seldir tvis-
var, þ. e. að þegar maður er búinn
að afhenda aðgöngumiða sinn við
innganginn, þá sé hann bara seld
ur þeim næsta.“
„ÞETTA FINNST OKKUR alveg
óþolandi ástand. Aðgangseyrir er
mjög dýr og maður á þá vitan-
lega heimtingu á því að maður fái
tækifæri til þess að njóta þeirrar
skemmtunar, sem maður hefir
keypt. En með þessu ófremdar-
ástandi er það, oft svo að það er
ekki hægt. Við viljum mælast til
þess að þú minnist á þetta, ef vera
mætti, að þeir, sem þessum málum
ráða, sæju að sér og takmörkuðu
nokkuð aðgöngumiðasöluna við
það húsnæði, sem notað er í hverju
tilfelli."
Hannes á horninu.
Sendisveinn
• óskast nú þegar. — Upplýsingar í afgreiðslunni. —
'i 1 ú
áElfiélaití, simi 4f®®.
i
AUGlÝSiD í ALÞÝÐUBLAÐSNU
Fallegar sundmeyjar.

ÍÍit&ÍÍÍÁY'cWi

Þessar fimm fögru meyjar eru frægir sundgairpar íþróttafélrgs Los Angelesborgar í Banda-
ríkjusnu'm. Þær heira, talið frá vinstri tii nægri. Marian F.rock, Lou Ann McClosky,
Wave Winters, Ruth Nurmi oe Virginia Hunt. Þær virðast vera í solskinsskapi, iþótt hörð
ændum.
UndralFfið gegn tangaveikinil
VÍSINDAMENNIRNIR hafa
sigrazt á húsflugunni, sem
hefur verið hinn hættulegasti
smitberi og valdið því, að skæð
ar sóttir hafa herjað lönd og
þjóðir. En þeir hafa gert meira.
Þeir hafa svo að segja sisrazt
á öllum iþeim iskorkvikindum,
sem ásótt hafa mannkynið, en
þó fyrst og fremst flugum, lús-
um og flóm.
Nafnið á undralyfinu, sem er'
vopn vísindamannanna í
ari báráttu, er skammstafað
D.D.T. Þýzkir vísindamenn
fundu það raunverulega upp
árið 1870, en þó var það ekki
fyrr en árið 1942, sem þ^(ð kom
að tilætluðum notum og þá j yx-
ir atbeina brezkra og amor-
ískra vísindamanna.
Ég hef séð undralyf þetta í
rannsóknarstofum. T>'"x hvítt
duft, sem mjöig þekkilegan ilm
leggur af. Sérhverju skordýri,
sem stígur fæti sínum á duft
þetta, er bráður bani búinn,* en
hins vegar er það algerlega ó-
skaðlegt mönnunv
En undraiyf þetta mun ekki
verða gert að almennineseign
fyrr en að ráðnum ú’-'-F1— ó-
friðar þess, sem nú er háður.
Birgðir þær af lyfi þessu, sem
framleiddar eru um þessar
mundir, fara allar til hersins.
Undralyf þetta á ekki hvað
minnstan þátt í því, að banda-
menn unnu orrustvno ---
Norður-Afríku. Það olli '^n. að
bandamenn áttu þar á að skipa
hraústasta eyðimerkurher, sem
veraldarsagan kann frá að
greina, og her þeirra reyndist
her Þjóðverja mun hraustari.
Dufti þessu var stráð í skyrt-
ur hermannanna, sem einnig
reyndist auðið að bvo hn°fileea
oft. Það varð til þess, að skað-
leg skordýr settust ekki á her-
mennina. Sér í lagi skipti það
miklu máli, að með þessum
hætti reyndist auðið að koma í
veg fyrir það, að lúsin, sem ber
taugaveikina, ásækti hermenn-
ina. Hins vegar herjaði tauga-
veikin mjög þýzku hersveit-
irnar.
Leon Fox hersíhöfðingja, sem
veitti forstöðu þeirri deild
Bandaríkj ahersins, er hafði á
hendi taugaveikislækntngar og
hafði aðsetur sitt í Kairó, tókst
ÞESSI, sem hér er
^ þvdd úr tímaritinu Engl
ish Digest og er eftir Louise
Morgan, fjallar um hið nýja
undralyf, sem drepur lýs,
flær, flugur og önnur skor-
dýr, sem eru hættulegir smit
berar og hafa valdið mann-
kyninu ólýsanlegu böli með
því að breiða út ægilega sjúk
dóma eins og taugaveikina
og aðra slíka. Lýsir greinar-
höfundúr þeim árangri, sem
þegar hefir náðst af lyfi þessu
og gefur fyrirheit mn það, að
það muni tekið í notkun xun
heim allan eftir stríð.
með aðstoð D.D.T. að sigrast á
taugaveikisfaraldri 1 Napoli,
sem allar líkur virtust til að
yrði tvö hundruð og fimmtíu
þúsundum manna að bana.
Napoilibúar hrundu niður, og
fjörutíu manns tóku veikina
dag hvern að meðaltali, þegar
Fox hershöfðingi kom þangað
í fyrravetur. Hann ákvað að
láta bera D.D.T. á gervalla íbúa
borgarinnar.
Hann lét fyrst bera undra-
duftið á fjörutíu þúsundir
manna, sem tekið höfðu veik-
ina. Þá lét hann bera það á
eina mdlljón og þrjú hundruð
þúsundir borgarbúa, sem gáfú
sig fram af fúsum vilja til þess
að hagnýta sér þessa sóttvöm.
Var starf þetta framkvæmt á
f jörutíu og þrem stöðum í borg-
inni, og flykktist fólk þangað i i
stórhópum. Á einum stað varð '
að kveðja herlið á vettvang til
þess að halda uppi röð og reglu.
Faraldurinn rénaði brátt svo
mjög, að hans gætti lítt telj-
andi. Þetta var í fyrsta sinni,
sem komið hafði verið í veg
fyrir útbreiðslu taugaveikisfar-
aldurs að vetrarlagi. Fox hers-
höfðingi var hetja dagsins.
Hann sendi svohljóðandi til-
kynningu: „Vér hiöfum sigrazt
á taugaveikinni!"
Vísindamennimir létu ekki
þar við sitja að vinna öllum
stundum að því að fullkomna
D.D.T. Þeir öldu lýsnar jafn-
framt á sjálfum sér.
Sumir sérfræðingamir þoldu
þennan ófögnuð sæmilega, en
öðrum reyndist ómögulegt að
þola varginn. Þegar ég heim-
sótti brezka rannsóknarstofu,
var mér sýnd aðferð sú við
lúsaræktina, ‘ sem er hin eina,
er teljast verður ömgg til þess
að halda lífi í skorkvikindtm-
um og reyna duftið á þeim.
Brezkir og amerískix vísinda-
menn leggja mikla áhezrlu á
það að leyndarmál þeirra fari
ekki fleiri í millum en þeirra
sjálfra, svo að það er örðugt að
gefa upplýsingar ,er heitið geti,
um undralyf þetta. Þó get ég
gefið þær upplýsingar, að vís-
indamennirnir Ihafa skipt með
sér verkum í þessu efni þann
veg, að brezku visindamenn-
imir vinna að því að fram-
leiða lyfið, en hinir amerísku
starfsnautar þeirra við að
reyna það í framkvæmd.
Tilraunir þær, sem Banda-
ríkjamenn hafa 'þegar gert með
undralyfið D.D.T., hafa fært
mönnum heim sanninn um það,
hvílík geipileg not muni að því
verða fyrir gervallt mannkyn
eftir að friður hefur á komizt
og unnt reynzt að gera það að
almenningseign.
Duft þetta hefur þau áhrif,
að sérhver fluga eða lús, sem
snertir fæti við því, steindrepst
þegar í stað. Með dufti þessu
er hægt að hreinsa geysistórar
verksmiðjur gersamlega af öll-
um skorkvikindum á skammri
stundu. Sé það borið á hunda
og ketti, drepur það allar flug-
ur, sem á þá setjast. Sé það
borið á sauðfé, drepur það og
sauðalúisina þegar í stað. Það
drepur og blaðlýs og önnur þau
kvikindi, sem hvimleiðust
þykja í híbýlum manna og
grennd við þau, auk þess, sem
þau eni hættule.gir smitberar
og hafa þannig leitt ótal hörm-
ungar yfir mannkynið.
Reynsla sú, sem fengizt hef-
ur af lyfi þessu meðal her-
mannanna, færir mönnum heira
sanninn um það, að hér er ura
sannnefnt undralyf að ræða,
sem veldur þáttaskiptum í sögu
Framh. á 6. siðu.