Alþýðublaðið - 06.12.1944, Qupperneq 4

!
Otgeí-adi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Péturtóon.
Ritstjórn og afgreiBsla f A1
.ýöuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4°C1 og 490?
Símar afer~iðslu: 4900 og 490B.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðunrentsmiðjan h.f.
Alþýðufokkurinn og
sl jérnarsamvinna n
ISTJ ÓRNMÁL AÁLYKT-
IJN hins nýaifstaðna 19.
þings . Alþýðuflokksins segir
svo um stj órnarsamvinnuna og
málefnasamning þann, sem hún
byggist á:
„Þingið telur, að sá málefna
grundvöllur, sem samkomulag
að lokum náðist um, marki svo
róttæka stefnu og í meginatrið
urn svo nálægt því, sem síð-
asta þing Alþýðuflokksins mót
aði, að þar sé um að ræða stór
felldan ávinning fyrir alla al-
þýðu þessa lands og þjóðina x
heild. 19. þing Alþýðuflokksins
ályktar því, að lýsa yfir full-
um stuðningi við framkvæmd
þessarar stefnuskrár ríkisstjórn
arinnar, og heitir á alla Al-
þýðuflokksmenn, að gera slíkt
hið sama.“
* $
Stj ó'mmálaály ktun flofcíksj-
þingsins, sem þessar tilfærðu
setningar standa í, var sam-
þykkt á þinginu í einu hijóði,
og ekki aðeins það, heldur og
af öllum fulltrúum
þ e s s, eins og formaður Al-
þýðuflo'kksins tekur skýrt fram
á öðrum stað hér í blaðinu í
dag. Geta menn af þv<í séð, hve
mikið mark er takandi, eða hitt
þó heldur, á hinum daglega
þvættingi Þjóðviljans um það,
að Alþýðuflokkurinn standi
ekki heill að stjóraarsamvinn-
unni.
Það skiptir í því sambandi
ekki neinu máli, þó að A'lþýðu-
flokksmenn væru yfirleitt ekk
ert óðfúsir til stjórnarmyndunar
með núverandi samstarfsflokk-
um Alþýðufflokksins, og ýms-
ir þeirra harla ófúsir til henn-
ar. Það er ekki vegna þess,
að þeir væru óánægðir með
þann málefnasamning eða þá
stjórnarstefnu, sem samkomu-
lag náðizt um, því að hún er,
eins og öllum var þegar í upp
hafi ljóst og réttilega er fram
tekið í stjórnmálaályktun
flokksþingsins, í meginatriðum
mótuð af Alþýðuflokknum. Hitt
var ástæðan, að þefr báru ekki
nema takmarkað traust til
hinna nýju samstarfsflokka,
En eftir að ákvörðun hafði
verið tekin um það i miðstjóm
Alþýðuflokksins, að ganga til
stjómarsamvinnunnar, stendur
flobkurinn heill og óskiftur að
henni, eins og atkvæðagreiðsl-
an um stjórnmálaályktun hins
nýafstaðna flokksþings ber al-
veg ótvíræðan vott um. Og ef
blað Kommúnistaflokksins held
ur, þrátt fyrir þá staðreynd á-
fram að ráðast á Alþýðuflokk-
inn, og einstaka menn hans, og
saka þá um svikráð við stjórn-
arsamvinnuna, eins og það hef-
ir gert undanfarið, þá er til-
gengur þess áxjeiðanlega ekki
sá, að sfcapa friS og einingu
um samstjórnina og fram-
kvæmdir hennar, heldur að
stofna til illinda í herbúðum
ALi>YÐUBLA01P
Miðvikudagur 6. desember 1944
Emil Jónsson samgöngumálaráðherra segir:
Markmið sljórnarinnar er atvinna og óryggi
Úfvarpsræða fluft á alþingi við 1. umræðu
ijárlaganna 4. desember
ÞAÐ ER GAMALL og góður
siður að stjórnarandstæð-
ingar noti þessa fyrstu umræðu
fjárlaganna til að segja stjórn-
inni til syndanna, halda yfir
henni eldhús, sem kallað er.
Eru þá dregnar fram allar þær
ávirðingar, sem stjórnarand-
staðan getur fundið ríkisstjórn
:inni til foráttu og deilt á bana
fyrir það, sem hún hefir illa
gert, eða vangert. Þessar eldhús
umræður eru að því leyti ó-
venjulegar að ríkisstjórnin hef
ir ekki setið nema rúman mán-
uð og afglöpin þar af leiðandi
færri sem víta þarf. Þetta gerir
það að verkum að umræðurnar
hljóta að snúast meira að stefnu
málum ríkisstjórnarinnar, og
þá vitanlega hver háski þjóð-
inni er búinn, ef þau komast til
framkvæmda, eins og berlega
kom fram í ræðu hv. þm.
Strandamanna Hermanns Jónas
sonar, sem talaði hér fyrstur í
kvöld, og svo vitanlega um það,
hvernig þessa stjórnarmyndun
bar að, og ýmisleg atvik í sam-
bandi við það.
Mér þykir því rétt, þegar
í upphafi, að rekja nokkuð af-
stöðu Alþýðuflokksins til stjóm
armyndunarinnar og þær or-
sakir, sem lágu til þess að flokk
urinn tók þátt í henni.
Utanþingsstjórnin
Strax eftir kosningaraar síð-
ari 1942 fcófust viðræður milli
flokkanna allra, fjögurra, um
möguleika til stjórnarmyndun-
ar er allir flokkar stseðu að,
var það Svokölluð 8-manna-
nefnd sem um það fjallaði, tveir
menn frá hverjum flokki. Eftir
að þær viðræður höfðu staðið
um skeið, án þess að vænlega
horfði um árangur, kom fram
í nefndinni, frá Sósíalistaflokkn
um, uppástunga um það, að rík
isstjóra, þáverandi, yrði til-
kynnt, að líkxxrnar fyxir þessari
lausn málanna væru svo litlar
að heppilegast mundi að setja
á stofn til bráðabirgða ópóli-
tíska bráðabirgðastjórn, eða
framkvæmdastjórn, sem ekki
styddist við neinn þingmeiri-
hluta. Var þetta síðan borið und
ir flokfcana. Alþýðuflokkurinn
var frá upphafi mjög andvígur
þessari lausn, taldi hana ósam-
rýmanlega okkar þingræðis-
skipulagi, veika og ótrygga,
hversu góðir menn, sem til
starfsins kynnu að veljast, auk
þess sem þá væri mikil hætta
á að nauðsynlegt fast samstarf
. tækist ekki milli ríkisstjórnar
innar og ákveðins þingmeiri-
hluta um löggjafarstarfið.
Sömu afstöðu tók Sjálfstæðis
flokkurinn. Framsóknarflokkur
inn og Sósíalistaflokkurinn
vildu aftur á móti, að þessi leið
væri reynd, og það varð úr.
En þessi stjórn hafði ekki
setið lengi þegar alít það kom
á daginn, sem Alþýðuflokkur-
inn hafði sagt fyrir. Ekkert sam
starf tókst milli ríkisstjórnar-
innar og alþingis, eða neins
fasts meirihluta þar, svo að
segja mátti að engin fast mót-
uð stefna væri til þetta tíma-
bil, á þingi. Jafnvel 1 dýrtíðar-
málunum, sem þó voru talin að
almál stjórnar þessarar, tókst
ekki betri samvinna við alþingi
en svo, að nálega allar tillögur,
sem stjórnin bar fram til úr-
lausnar þessara mála, vo.ru ým
ist drepnar, eða þeim breytt svo,
að þær urðu óþekkjanlegar.
Eftir því sem lengra leið
varð ástand enn Ijósara, einn
ig þeim, sem upp á því höfðu
stungið í fyrstu, og samþykkt
það. — Samningaumlaitunum
var þvl 'haldið áfram, fyrst
vorið 1943, milli flokkanna
þriggja, Framsóknarflokksins,
Sósíalistaflofcksins og Alþýðu-
flokksins, og síðar milli allra
flokkanna, eins og kunnugt er.
Hin nýja stjórn og
Alþýðuflokkurinn
Alþýðuflokkurinn tók þátt í
öllum þessum samningaumleit-
unum, samkvæmt ákvörðun mið
stjórnar flokksins, og flokks-
þingsins, sem haldið var haustið
1943.
Afstaða hans til þessara
tilrauna miðaðist frá upp-
hafi við það, hvað hægt væri
að semja um af málum, hvort
hægt væri að tryggja fram-
gang nægilega margra áhuga
mála hans, svo að honum
fyndist viðunandi.
Hver era þá þessi mál, má
spyrja. Því má í rauninni svara
með aðeins tveim orðum:
höfuðáhugamálin eru at-
vinna og öryggi.
Það sem mest háði almenn-
ingi fyrir stríðið, á krepputím-
unum, var atvinnuleysi og ör-
yggisleysi. Þessi fyrirbrigði
eiga að hverfa, þau eiga ekki að
vera til og þurfa ekki að vera
til. Allar aðgerðir r,fkisstjórnar
innar eiga að miða að því að
tryggja þetta fyrst og fremst.
En ef þettá hvort tveggja er
tryggt, mun í kjölfar þess þró
ast ýmislegt það annað, sem
menn þrá og óska eftir.
Spurningin er þá fyrst:
hvernig verður þetta tryggt, og
hvaða aðgerðir eru nauðsynleg
ar til þess?
Því vil ég svara á þessa leið:
Með því að nota þá fjármuni
sem þjóðin hefir eignast er-
lendis til að byggja upp at-
vinnuvegina og koma þeim í
nýtízku horf. Atvinnuvegim
ir verða ekki reknir í fram-
tíðinni á sama hátt og hingað
til, svo að segja með hönd-
2m einum, heldur með af-
asta miklum tæltjum, þar
sem vinna mannsins er hverf
stjórnarinnar flokki sínum til
fyrirhugaðs framdráttar á kostn
að hinna stjórnarflokkanna.
*
Hitt er svo annað mál, að
fylgi og stuðningur Alþýðu-
flokbsins við stjó^nina er að
sjálfsögðu bundinn því skilyrði,
eins og strax var yfir lýst í
upphafi og nú einnig kemur
skýrt fram í stjórnmálaálykt-
un flokksþingsins, að staðið
verði við málefnasamninginn,
sem gerður var áður en stjórn-
in var mynduð, og þau fyrir-
heit, sem þjóðinni eru þar gef-
in. *
Alþýðuflokkurinn lét mál-
efni ráða, þegar ákveðið var,
að ganga til stjórnarsamvinn-
unnar; og hann mun láta fyrir
greiðsíu þeirra málefna ráða af
stöðu sinni til hennar í fram-
tíðinni.
ELDHÚSUMRÆÐUR hafa farið fram á alþingi tvö und-
anfarin kvöld í sambandi við fyrstu umræðu fjárlag-
anna og hefir þeim verið útvarpað.
Fyrra kvöldið talaði af hálfu Alþýðuflokksins Emil
Jónsson samgöngixmálaráðherra og birtir blaðið fyrra hluta
ræðu hans íí dag, en síðari hluta hexmar á morgun.
Emil Jónsson
andi, en hestöflin yfirgnæf-
að kaupa eða búa til, eða
hvort tveggja.
í landbúnaði okkar skortir
mjög verulega á að beitt sé véla
vinnu eins og æskilegt væri. í
iðnaði okkar og sjávarútvegi
einnig, þó að báðir þessir at-
vinnuvegir séu all miklu betxxr
settir hvað þetta snertir en land
búnaðurinn.
Samfara þessum innkaupum
á tækjum og vélum kemur svo
hagnýting þeirrar orku, sem við
eigum í landinu sjálfu bæði í
fossum og hverum, þó að einn
ig þurfi að fá erlenda orkugjafa
eins og kol og olíu til viðbótar
Stórvirkjanir fossa og hvera
þurfa því að haldast í hendur
við aðra þætti þessarar nýsköp
unar og að verulegu leyti,
mynda grundvöllinn undir þá.
Nýsköpun atvlnnu-
lífsins
Þessar framkvæmdir hafa
verið tryggðar með lögum,
sem þegar hafa verið sett, og
sem mæla svo fyrir að 300
milljónir kr. af inneignum
bankanna erlendis skuli var-
ið í þessu skyni, og megi ekki
notast til neins annars.
Hafa þegar verið hafnar nokkr
ar eftirgrenislanir erlendis um
möguleika til t. d. skipakaupa,
og virðist að þrátt fyrir styrj-
öldina séu möguleikar nokkrir
fyrir hendi um útvegun þeirra,
og síðar munu þeir möguleik
ar þó opnast miklu fleiri.
Því er haldið fram af Fram-
sóknarmönnum, að þessi nýju
véla og tækjakaup, og kaup á
skipum séu torvelduð mjög af
hinu háa kaupgjaldi í landinu.
Þetta hefir þó, eftir því sem
Framh. á 6. siðu.
MORGUNBLAÐIÐ S'krifar í
aðalritstjórnargrein sinni
í gær:
„Nýkoxnin Akureyrarblöð skýra
frá því, a"ð Mjólkursamlag K. E.
A. á Akureyri hafi tekið upp
skömm/tun á smjöri frá 1. þ. m.
Samkvæmt frásögn forstjóra sam
lagsins, Jónasar Kristjánssonar,
verður hverjum íbúa Akureyrar-
kaupstaðar ætlaður 250 gramma
skammtur smjörs á mánuði, til að
byrja með.
Fyrirkomulag skömmtunar er
þannig, að skömmtunarskrifstofa
Akureyrar annast úthlutun
skömmtunarseðla, sem gilda fyrir
nokkra mánuði. Til þess að fá út-
hlutaða smjörseðla, þarf að fram-
vísa stofnmiðum matvælaskömmt
unarinnar, því aðrir koma ekki til
greina. Fá Akureyrarbúar svo
keypt smjör í útsölum Mjólkur-
samlagsins gegn framvísun smjör
seðla. Þetta fyrirkomulag, sem
Mjólkursamlag K. E. A. hefir tek
ið upp, er vissulega til fyrirmynd
ar og forstjóranum til sóma.
Mjólkursamlag K. E. A. hefir
að undanförnu reynt að veita Ak-
ureyrarbúum nokkra srnjör-úr-
lausn. Var smjörið haft á boðstól-
um einn eða tvo daga í viku, en
ekki mátti sélja hvérjum kaup-
anda meir en % kg. í einu, svo
að sem flestir gætu fengið úr-
lausn. En það kom brátt í ljós, að
múguir og margmenni safnaðist
við búðirnar þessa smjörsöludaga,
„og var troðningur þar orðinn
svo mikill, að við slysum hefir
legið“, segir forstjóri samlagsins.
Forstjóri MjólkursamlagB K. E.
A. bendir og réttilega á, að með
þessari tilhöguri hafi ekki verið
unnt að koma á réttlátri úthlutun
smjörs. Sxunar fjölskyldur hafi
gert út fjölmennt lið í „smjörslag
inn“ og fengið á þann hátt meira
en 'þeim bar. Svo hafi aðrir orðið
útundan og ekkert fengið. Þess
vegna kvaðst forstjórinn hafa á-
kveðið, að taka upp skömmtun á
smjöri, svo að allir fengju úr-
lausn.“
Það fer ekki hjá þvú að þessi
frásögn veki töluverða athygli
í höfuðstaðnum. Væri ekki
hugsanlegt, að fara að fordæmi
Akureyringa?
Nýkomið:
Svissnesk gardínuefni
Kjólaefni og sokkar
Verzlunin
Unnur.
(Horni Grettisgötu og Bar-
ónsstígs).