Alþýðublaðið - 13.12.1944, Blaðsíða 4

*
ALÞYÐUBLAÐ8Ð
Miðvikudagw 13. dc,s. 1944.
■i. >(;ÖrbUM5
p
Otgef„adi: Alþýðuflobkurinn
EUtstjóri: Stefáu Pétursson.
EUtstjóm og afgreiðsla í A1
pýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Simar ritstjóraar: 4° 01 og 4902
Símar afgr^ðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
i - - ii n ,| 11| - r
„Kjarni málsins"
GREIN SÚ um hiteveituna,
sem birtist 'hér í blaðinoi á
suíniimida,ginai hefir bersýnilega
komið illa við taoxgar MorgUin-
ÍblLaðskus og borgarstjófrans. í>að
er einis og blaðið geri sér nú
moflakala greki fyrir þvd, að him
sífelldu hrakyrði þess í garð
borgarauina fyrir sikort á þegn-
Hkap miuni ekiki mælast vial fyr-
ir. Reyinir það efitir mæititi að
draga úr fyrri ummælium sín-
ram í iþvá efni, en fersit það að
voorum ófimíleiga.
*
Morguniblaðið reyinir enin sem
ifytrr að læða þvií inm hjá les-
enclium síruum, að það sé af iúl-
vilja eimium samaai, a@ Alþýðu-
blaðið igagnrýmir himar fjöl-
snörgiu miafieMiur í isltjóm og
fraimikivæimidum bæjarims. „Nú
híljóðar kvieðjam þanmiig“, segir
Morgumiblaðið, og ibeikiur síðam
upp orðréitit þessi ummæli Al-
þýðublaðsims: „Hitaiveiitam hef-
ir itil þessa algerlega misiheppn-
azf. Áæfclamir verkfræðimgiamma
hafa elkki sfaðizt“. „Em. þar (þ.
e. í Alþýðublaðkuu) er ekki einm
Sitafur um kjarma málsinls. . .“
eegir Morgunblaðið. i 1
'Þeifcta em rök Morgiumblaðs-
ims. En hver er kjiarni málsinis?
Hamm felst einmiitt í ummæl-
um Aiþýðiubilaðsims, sem Mgbl.
var svo seinheppið að taka upp
í greim sína. „Hitaiveitan hefir
ítil þesisa algerlega misheppm-
azt. Áætlamir vterikfræðimgamma
hafa ekki staðizt“. (Hiver ^reyst-
ir sér tiil að mótmiæfla þessu?
Áreiðamlega emgimm. Jafnvel
Mgbl. reymiir það ekki, enda er
jþetta alkumm staðreymd, sem
hverju bami er Ijós. Himum sií-
feflídu ádeilum á borgarana er
haldið uppi í þvá tskyni eimu að
reyma að daga athygli mamma
frá „íkjarma málsims“. *
*
Frámkvæmd hitaveiítumnar
bafir farizt hörtmiulega Mla úr
hemdi. Hviesrtt ibæjarhverfið af
öðru var temigt við hiitaveituma
ém þes® að niokikiur reymsila væri
fentgin af gagnisiemi hemmar.
Hvere vegna var eflski horfið að
því ráði að leggja hiitaveituma
fyrlst í ófcyeðimn hluta bæjar-
ims, og fá reymssilu fyrir því, að
hvaða motiuim hún káemi og bve
Tatmsmagmið reymdist mikið,
þegar til kæmni? Ef reymsian
fleiddi í ljó,s, að vatnismagnið
væri meira iem þörf var fyrir á
þessu svæði, máfcti afliltaf færa
út kváarmar.
En þessi leið var éklki farim,
gflflu heilli. í stað þess var aifllt
látið sikelka að sköpuðu og
(fcreyst á áætlanir, sem „efldki
hafa staðizt“. Þess vegna er mú
bomið sem kornið er. Sitarf-
ræksia þessa merka mauðsymja-
fyrirtækis hefir misiteikizt fyrir
hamdtvömm eina samarn. Það er
hinm; óumdeilanlegi „kjarmi
Enálsdms“.
Úr bókaflóðinu:
Suður um höf
Suður um höf. ísálfan Saga
ramisókmarferða til Suður
heimskautsins . . . með mynd
um og kort af suðurhveli
jarðar. Eftir Sigurgeir Ein-
arsson Reykjavík, Bókaút-
gáfa Guðjóns Ó. Guðjónsson
pr, 1943 4X329 hls.
AVORUM DÖGUM kann
hvert skólabam þó nokk-
ur skil á yfirborði jarðar, grein
ingu láðs og lagar, meginlönd-
um, eyjum og höfum .Þesisi þeikk
imig liggjur nú á ilaulsiu og er tal
in sjálfsögð og nauðsynleg
hverjum manni. En hve marg-
ir gera sér grein fyrir því, hve
vitneskja vor um yfirboæð jarð
ar er mýtfemigin og hve torsótt
hefur verið að afla hennar?
Landafræði er harla nytsam
leg fræðigrein. En ekki er síð-
ur merkileg sagan um það,
hvernig hvíti kynstofninn, sem
hafði þanið sig yfir mikinmi
hluta „gamla heimsins“, lagði
á djúpið, sigldi um ókunn höf,
fann og byggði nýjar heimsálf
ur óg undirokaði þjóðir þær,
sem fyrir voru, ruddi sér braut
um myrkviði brunabeltisins,
háði baráttu við torfserur, ís og
kulda heimskautssvæðanna, unz
menn komust, nálega samtím-
is, á bæði heimskautin, en eng-
inn fullnaðarsigur unnimn.
Starfinu var haldið ósleitilega
áfram, því að verkefnin eru ó-
þrotleg og enginn hörgull á
mönnum til þess að sinna þedm.
Um þessa víking hafði nálega
ekkert verið ritað á íslenzku,
þangað til Sigurgeir Einarsson
birti fyrir 15 árum allstórt rit,
Norður um höf, um sókn
manna til norðurheimskauts-
ins. Nú kemur anmað rit frá
sama höfundi, S u ð u r u m
h ö f.
Rannsóknir á suðutrhöfum
hafa jafnvel verið enn harðsótt
ari en norðurferðimar. Allir
leiðangrar, sem nokkuð kveður
að (nema leiðanguir dr. Maw-
sons) hafa verið gerðir úr frá
Evrópu eða Norður-Ameríku.
Þeir hafa orðið að fara fyrst
um hálfan hnöttinn, áður en
hin eiginlega xannsóknarför
gæti hafizt, sáðan sækja um
órahöf, sem eru víðáttumeiri
og að öllu torsóttari en norður
höfin, og loks rannsaka edtt hið
mesta hálendi á jörðu, sem er
ísi og snævi hulið sumar jafnt
sem vetur. Það er því ekki að
að furða, þó að löndin um suð-
urheimskautið séu mdnmá kömn
uð en norðursvæðið og mörg
verkefni þar óunnin.
Af görpum þeim, sem koma
hér við sögu, verða nokkrir af-
reksmemm mimmissitæðasitir.
James Cook sigldi fytrstur
manna kringum jörðina málægt
suðurheimskautsbaugnum og
gekk úr skugga um, að ekkert
meginland væri í suðurhöfum
á þessum slóðum eða norðar,
eins og menn höfðu ætlað um
langan aldur. James Clark Ross
lagði skipum sínium óitráiuð
iur í rekJíisimin, kotmisit í gegn-
um hann og iim í Ross-hafið,
sem við hann er kennt; hánn
fann fyrstur íshamarinn miikla
á strönd ísálfunnar. Carsten
Borchgrevink ’ haifði fyrstur
manna vetursetu í ísálfunni, en
það hafðí enginn látið sér tdl
hugar koma. Ernst Shackleton
komst fyrstur á hásléttuna við
suðurpólinn (hún er um það bil
helmingi liærri en Öræfajökull)
og átti ekki nema 150 km. ó-
farna til heimskautsins, þegar
hann varð að snúa við sakir mat
arskorts. Roald Amundsen, hinn
mikli afreksmaður, komst fyrst
ur á heimskautið, og var sú for
að öllu farsælleg. Robert F.
Scott kom þangað mánuði síðar
og lét lífið á heimleiðinni og
allir förunautar (hans.
Bók þessi segir frá afrekum
þessara manna og margra ann-
arra. Hér segir frá háska og
mannraimum, karlmennsku og
þrautseigju, drengskap og fóm
fýsi. Átakanlegt er að lesa um
ævilok Scoitjts ojg féflaga hans
og toréf þau, er hann skrifaði
heim, þegar fokið var í öll skjól,
um kjark og karlmennsku dr.
Mawsons, þegar hanm komst al
einn við illan leik til bæki-
sitöðvar sdinnar efitir 12 viikna
útivist og hafði látið báða
förunauta sína, um hrakninga
Shackletons og hetjudáðir hans
og félaga hans, þegar þeir höfðu
brotið skip sitt í ísnum, og svo
mætti lengi telja.
Fyrislta undirrót könnunarferða
var haigmunavon. En lamjgit er
islíðan mienm gengu úr sikuggia
um, að gull og gersimar er ekki
að sækja í þessa afkima veráld
ar, þó hefur aldrei verið hörg-
ull á mönnum, sem voru óðfús-
ir í þessar sva^ilfarir og hættu
til þess heilsu og fjörvi. Þeir
menn, sem mesta frægð hafa get
dð sér ,á þessum, vettvangi, hafa
verið afburðamenn að fyirir-
hyggju og harðfengi, en einn-
ig að drengskap og sönnum
manndómi. Slíkum mönnum er
igo.tt að ikyniniaslt oig gagnflieigit, ef
vera mæti, að aðdáun sú, sem
afrek þeinra hljóta að vekja í
hugum lesenda, geti orðið tál
þess að glæða í mönnum þá hina
sömiu edginleilka, sem komiu
þeim bezt að haldi í hverskon-
ar mannraunum.
Höfundur hefux lagt miíkla
alúð við verk sátt, viðað til þess
úr mörgum áttum o'g gert efn-
dnu góð skil. Framsetningin er
skipuleg. og skilmerkileg, frá-
sögnin blátt áfram og fellur
víða vel að efninu. Það er auð
fundið, að höfundur hefur látið
heillast af efninu, og svo mun
mörgum fara, sem kynnast því
nánar. Því að váðfangsefni
þatita er imjiög húgðnæmjt ag bók
in ágætur skemmtilestur.
. Ytri frágangur bógardnnar er
ágætur. I henni er fjöldi
mynda, sem bæði eru bókar-
prýði og til mikils skilrángs-
atuika á frásögninni.
P. S.
Lokunartími sölubúða
fyrir jólin
NÚ MÁ sjá það, að jólainn-
fcaupin eru byrjuð í verzl-
unum bæjarinns, og eru þær
þétt sfcipaðar fólfci frá morgni
til kvölds.
Þielslsa viku verðiur fljotkiuiniar
tírná söluíbúða þó óbreyifcfcur tii
laugardags, en þá verða verzl-
anirm'ar opnar tii íkl. 12 á mið-
mæitti. Eiminig verðá verziamix
opnar tffl kl. 12 á miðmæbtd á
ÞorMksmessu eiinis og venjiulega
en mú ber hana upp á laiugar-
dag, og verðá verzflanir því
lokaðar iþrjá heifla daiga ram
jólin.
St. Reykjavík nr. 256.
Fundiur í kvöld kl. 8.
Nýit
Eflirmatur á jólaborðii
REKORD __________LUXUSTEGUND
Heð sósisdufti. Appeisinubragi
Það sem íslenzkar húsmæður iiefir vantað undanfarin ár,
eru góðar sósur út á búðing. Nú hefir oss tekizt að fram-
l
leiða sérstaklega ljúffengt sósuefni, sem fylgir með í hverjwm
Rekord-Lúxus búðingspakka. Sósuefnið er framleitt £ tvehn
tegnndnm:
APPELSÍNU- OG HINDBERJABRAGÐ
Efnagerðm Rekord
inuiléga þakka ég viaium og vandamönnum er heiðruGu
mig með gjöfum, blómum og skeytum á sjötugs afmæli mínu,
5. desember 1944.
Ingjaldnr Þórarinsson
Bakkastíg 5.
Alþýðuflokkurinn
Skdfstofa flokksins á efstu hæð Alþýðuhássitts
Sími 5020.
Skrifstofutími kl. 9—12 og 3—7 alla virka daga
nema laugardaga ki. 9—12 f. h.
Alþýðuflokksfólk utan af landi, sem
til bæjarins kemur, er vinsamlega
beðið að koma til viðtals á floklcs-
skrifstofuna.