Alþýðublaðið - 02.02.1945, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Æís
Föstodagfflr 2. febrúar tStf,

Útgefandi Alþýðuflokkurinn
Ritsjóri: Stefán Pétursson.
Ritsjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu ,
Símar ritsjórnar: 4901 og 4902
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan li. f.
Dagsbrúnarkosning-
in og sjálfstætaenn
MORGUNBLAÐIÐ hefir ver
ið þöguiit uma stjómarkosn-
inguna í Dagsbrún í þetta sinn
og sjálfsagt haft sínar ástæður
til þess. En i gær gat það ekki
lengur á sér setið vegna nokk
urra orða, sem fallið hafa um
Dagsbrúnarkosninguna í Tím
anum; og nú játar blaðið það,
sem hér hefir verið sagt, þótt
Þjóðviljinn hafi kynokað sér
við þvi að viðurkenna það, —
að sjálfstæðismenn hafi stutt
lista kommúnista við stjórnar-
kosninguna.
Moirgumblaðið segir: „A listi
var borinn fraan o<g studduæ af
SósáaliataifloMcinium og Óðinis-
mönin'Um.“ Hér þarf því eikki
lengur vjJtaiamina við, hvað sem
Þjóðviljiam kamm að segja til
Iþess að reyna að breiða yfir
bandalag kommúnista í Dags-
brún við ihaldið; því að Óðins
menn eru, sem kunnugt er,
meðlimirnir í málfundafélagi
Sjálfstæðisflokksins í Dagsbrún.
*
En Morgumblaðilð væri ekki
Morgunblaðið og máigagn Ólafs
Thors forsæitisiráðhefra núver-
andi rikÍEisitjóimar, eif það reyndi
ekki samstundiir að klóra yfir
hina póliitiísiku þýðimtgu þessar-
ar játningar. Hitt er svo annað
mál, hversu höndulega því ferst
Iþað, Morgiumiblaðið seigicr:
„Nú er eikki með þessu allt
búið, þvá iþað er svo sam ekki,
að hér væri neitt bandalag só-
sialista og Sjálfstæðisflokksins.
Því fór fjarri. Sjálfstæðisflokk
<urinm skipti sér ekkert af þess-
ari kosnim'giu. Hamm heifir ekkerf
blandað sér í deilurnar milli A1
þýðiuflokksims og sósíalMa í
Dagöbrúm, oig mun ekki gera,
meðan samvinna er við þessa
flokka um rikisstjórn. Óðinsfé
lagar og aðrir verkamenn, sem
fylgja Sjálfstæðisflokknum að
málum voru algerlega óbundnir
af flokknum í þessum kosning
um. Þeir hafa alltaf viljað
halda verkalýðsfélögunum utan
við flokkadeilurnar. Talið far-
sælast, að verkamenn réðu
sjálfir félagsmálum sínum, og
eru i þv<í efni í fullu samræmi
við skoðun og stefnu Sjálfstæð
isflokksins.“
*
Þetta er gáfuleg skýring á
þætti sjálfstæðismanna í stjórn
arkosnitmgunni í Dagsbrún "eða
hitt þó heldur! Sjálfstæðisflokk
axrinn, segir Mogunblaðið, hefir
ekkert blandað sér í deiíurnar
anflli Aiiþýðuíll'okkisiiins og sóeáa-
lista í Dagsbrún, og m>um ekki
gera, meðan. samwinma er við
þessa flokka um rákisEitjórn. 0,g
sjákitæðieaniemn í Dagsbrún, þ.
e. Óðamisímenm, eru, segir Morig-
íumbiaðiö, í þvá efni í fuflu sam-
ræani við skoðun og stfcefmu Sjálf
stæðisi51oikiksinis. En við stjórnar
kosnimjguna á Dagsbrúm kemur
þessi „skoðun“ og „stefna", svo
Séra Jakob Jónsion:
Ástandsmálin og úrræði
arinnar
NÚ eru hin svonefndu á-
standsmál aftur orðin um-
ræðuefni dagsins. Ýmsir hafa
látið til sín heyra, og nú síð-
ast frú Guðrún Guðlaugsdott-
ir, Það vildi svo til, að þegar
ég sá grein frúarinnar, var ég
þegar búinn að gera drög að
/þessari grein minni, svo að ég
vil ekki láta líta á hana sem
svargrein, þó að ég hljóti að
vitna til skoðana frú Guðrúnar
við og við. Eins og blaðlesend-
ur ef til vill rekur minni til,
hefi ég áður sett fram skoðanir
anínar á þessum mlálum, og
hlýtur því sumþ af því, sem ég
segi, að vera endurtekning þess.
Mál þessi eru harla viðkvæm
og vandasöm. Og ísland er ekki
eina landið innan ófriðarsvæð-
isins, sem á við þau að stríða.
Bæði í Englandi og Bandarikjun
um eru „ástandsmálin“ orðm
áhyggjuefni allra hugsandi
manna. í víðlesnu amerísku
tímariti hefir verið frá því
skýrt, að öldungadeild þingsins
hafi sett nefnd til að rannsaka
afbrot stríðstímabilsins, heilsu
far og uppeldi. Sú nefnd
komst ekki að glæsilegum nið-
urstöðum. Hér á íslandi ætti
að sumu leyti að vera auðveld
ara að fá glöggt yfirlit yfir á-
standið. En á hinn bóginn hafa
fáar mennigarþjóðir verið veik
ari fyrir í stríðsbyrjun en ís-
lendingar, m. a. vegna þess að
hér er meiri lausung í kynferð
ismálum og meiri drykkjuskap
ur en í flestum öðrum löndum.
' Þessi orð mín verða nú senni-
lega útlögð af einhverjum sem
tfarisearödd og eins konar á-
eggjan til þess að henda grjóti
{ i syndugt fólk. Þó hefi ég
ekki hugsað mér að leggja
til, að framkvæmdar verði nein
ar „hefndarráðstafanir gegn
reykví'skum stúlkum“. Ég hefi
hvað eftir annað látið það í ljósi,
m. a. í predikunarstóli Hallgríms
sóknar, að ég hefði traust á ís-
lenzkum æskulýð, og vildi, að
j meir yrði á lofti haldið því góða
i fari unga fólksins en gert er.
En að líta svo á, að slíkt traust
eigi að útiloka nauðsynlegar ráo
stafnir til að forða slysum, er
hrein og bein hugsanavilla. Tök
um hliðstætt dæmi. íslenzkum
bílstjórum er hrósað um allan
heim fyrir snild sína við
keyrslu. Þó kemur það fyrir.
að keyrt er út af. Ætti það að
skoðast sem móðgun eða hefnd
arráðstöfun gegn stéttinni sem
heild, að bílslys eru rannsökuð
og ráðstafanir gerðar til að
koma í vég fyrir þau? Er það
ekki miklu fremur stéttinni til
góðs, að ekki sé allt látið við-
gangast óátalið. Er það ekki ís
lenzkri æsku til góðs, að sleg
inn sé varnargarður um mann
dóm hennar, heiður og siðgæði?
Þetta ættu allir heilvita menn
að vera sammála um.
n.
Eitt af því sem gert hefir um
x-æður um þessi mál erm vand-
ræðalegri en þær þyrftu að vera
er það, að oftast nær er bland
að saman tveim ólíkum atrið-
um. Annað er atferli uppkom-
ins kvenfólks, hitt er háttalag
telpna innan ’ 16 ára aldurs.
Þjóðfélagsaðstaða þessara hópa
er gjörólík. í öðrum flokkhum
eru stúlkur, sem lögregluvald-
ið hefir ekki leyfi til að skipta
sér af, í hinum flokknum eru
börn, sem lögreglan ætti ekki
að hafa leyfi til að láta afskipta
laus, þegar þau sjást í solli og
slæmum félagsskap, og þjóðfé-
laginu ber skylda til að vernda
þau.
Hugsum okkur ,að hermaður
sjáist á götu með ungri. stúlku,
sem náð hefir fullum aldri. Það
er ómögulegt að sjá hvað þar
er inni fyrir. Eru þetta hjón,
sem eru reiðubúin að haldast
í hendur til dauðadags? Er
þetta flagari, sem lofar öl'u
fögru, krefst alls, en svikur
allt þegar komið er á aðrar víg
stöðvar? Eða eru þetta lausa-
kaup, aðallega gerð í þeim til-
■gangi að veita stundarnautn,
án tillits til þeirra afleiðinga,
er það hefir á skapgerð, tilfinn
xngalíf, maimorð eða þjóðtfélags
stöðu þeirrar stúlku, er gefur
sig í slíkt. — Um þetta er þnð
að segja, að fulltíða kvenfólk
verður að ábyrgjast sig sjálft.
Giftist íslenzk stúlka erlenduir:
hermanni af einlægri ást eftir
eigin ákvörðun, með það fy. ir
augum að halda hjúskaparheit
sitt til dauðadags, á hún að sjálf
sögðu að hljóta blessun krist
innar kirkju og hamingjuóskir
samborgara sinna, eins og hver
önnur brúður sem er. — Gerist
íslenzk stúlka vændiskona, verð
ur hún óhjákvæmilega að taka
sjálf afleiðingunum af því lifi,
sem að jafnaði leiðir til dapur-
legs hlutskiptis, ef ekki er snú-
ið við í tæka tíð. Og ég er sam-
mála frú Guðrúnu Guðl. um
það, að þær stúlkur, þurfa frem
ur samúðar en grjótkasts. En
samúðin á meðal annars að
koma fram í stuðningi sambori?
ara og vina til þess að lifa heið
virðu lífi að nýju til. Loks er
hinn stóri hópur stúlkna sem
ekki verður ásakaður um taum
laust líf, en hafa samt sem áð-
ur oröið fyrir sárum sorgum.
Ungar, reynslulausar, ævintýra
gjarnar, sólgnar í skemmtanir,
hrifnæmar gagnvart karlmann
legum myndarskap og með vak
andi ástarþrá hafa þær dansað
út í iðu Reykjavíkurlífsins, bar
sem áfengisnautnin þvkir fín,
einkennisbúningar fínir og út-
lent tungumál fínt. Þær kynrí-
ast manni, sem er þeim góður;
þær fella ástarhug til hans, —
og stundum er það fyrsta ást-
in, með öllum þeim rósbjarma
hillinganna, er henni fylgir.
og þetta „isamræani“ fram í því,
að sjóiltfstæðifiimeinn eru einis og
úitispýtt humdseikinn fyriir komm
únfl.'ta og greiða atlkvæði msð
(Lista þeirra! Eða eins oig Morg-
'Xuniblaðið siegir: ,A listi var bor-
inn fram og studdur af Sósíal-
istaflokknum og Óðinsmönn-
oxon.“
*
SjáltfstæðistfLokkurinin heldur
þannig upp teknum hætti, að
sityðja komonúnista á móti Al-
þýðuílioikikn'uim í verkalýsféliig
luimum. ’Uan það vexður ekki
viLLst etfir Dagisbrúnarkosning-
una. í því efni hefir ekkert
breyzt við stjórnarsamvinnuna,
þráitt fyrir allt hlutleyskfajal
og fagurgala Morgunblaðsins.
Það er bezt fvrir alla, að gera
sér það vel ljóst.
Samkvæmt almenningsáliti
Reykjavíkur er trúlofun og
hjónaband eitt og hið sama.
Hringar eru keyptir, dagarnir
líða við gleði og glaum. Nokkr
um mánuðum síðar hefir mörg
stúlkan setið uppi atvinnuLaus,
vonsvikin, með lítið barn til að
sjá um og ala upp. Það sem
erfiðast var af öllu, var það, að
tfyrsta ævintýri íáfsins hafði
snúist upp í hræðilega blekk-
ingu. Og kaldhæðinn heimurinn
bætir gráu ofan á svart með bvi
að gera gys að óláni þeirra. Eigi
síðán að fara að láta hermenn
xna bera ábyrgð á börnum- sín-
um verður niðurstaðan upp og
niður. Sumir sýna fullan dreng
skap, aðrir engan. En þurfi ein
hverja rekistefnu til að fá föð-
urinn til að meðganga eða
greiða meðlag, kemur í íjós, að
hin íslenzka móðir er réttlaus
gagnvart útlendingum, ef þeir
sjálfir bregðast.
Ef íslepzkur maður neitar að
gangast við barni, er hægt að
krefjast réttarrannsóknar, en
barnsfaðernismál við útlenda
hermenn eru ekki leyfð. Allt
verður því komið undir því
•hvort þeir sjálfir vilja gefa eið
festar yfirlýsingar eða ekki um
það, að þeir séu feður að börn-
unum. Þó að ýms sönnnuar-
gögn kunni að vera til, eru þau
harla lítils virði, ef ekki er um
neina rétarrannsókn að ræða.
Þessum hlutum þarf að kippa
í lag fyrst, til þess að réttir
hlutaðeigendur fái ekki undan
því komist að bera ábyrgð
gjörða sinna. Hafa þegar korríið
fram kröfur um þetta frá Kven
réttindafélagi íslands, og er
vonandi, að almenningsálitið
styðji rétt mæðranna og smæl-
ingjanna sem þær ala önn fyr-
ir. Geri ég ráð fyrir, að til þess
þurfi aðstoð hinnar íslenzku
ríkisstjórnar.
III.
Nú skulum við hvertfa aftur
að unglingum, sem tæpléga eru
'komnir af barnsaldri. Lögum
samkvæmt getur barnaverndar
nefnd haft eftirlit með ungling
um allt að 18 ára aldri. En all-
mikil brögð. munu að því aö
stúlkur, sem enn voru innan
við 16 ára aldur, leiddust út
i þann félagsskap, sem ekki er
þeim hollur á viðkvæmasta
skeiði. Forráðamönnum þjóðfé
lagsins fannst sjálfsagt að gera
Er fyrir venjulega suðu eSa
hraðsuðu
Framleitt eftir skozka
laginu
Munið að biðja um
HIGHLAND
haframjöl
í heildsölu:
Magnús Th. S. BlöndahS
h. f.
Vonarstræti 4 B
Símar 2358 og 3358
eitthvað til að sporna við þesswu
Og fjölmargir mætir nienn hafa
látið til sín heyra. Flestunœ
mun þegar í upphafi hafa ver-
ið lióst, að tvær starfsaðferðic
þyrfti að viðhafa. í fyrsta lagí
verjast hiættunni, og í öötu Íag8
að bjarga þeim, sem í hana
höfðu komist. En það er eins
og fálmið, vesaldómuriim og ó-
samlyndið hafði einkennt allar
aðgerðir okkar íslendinga fi
þessu sem ýmsu fleiru.
Frú Guðxún segir í Morguo
'blaðinu frá tilraunum Her-
manns Jónassonar til að koma á
fót sterkara eftirliti og dvalar
heimili fyrir unglina. Einar
Arnórsson, sem „reynir að skiljffi
æskuna og fyrirgefa „smá-yfir-
sjónir“ reif allt niður, sem reynt
hafði verið að byggja upp. AIÍ
ir prestar borgarinnar, þar á
meðal tveir biskupar, nokkrir
skólasjtóar bar á meðal rektor
'háskóíans og fáeinir aðrir „ágæt
ir menn og konur“ skrifuðu und
ir beiðni til ráðherrans um að
fá sétt á laggirnar nýtt dvalar-
heimili. Hinn skilningsgóði ráð
herra var vfir það hafinn aö
svara svona fólki og því síður
fyrirspurnum undirritaðs $
Alþýðublaðinu um sama efnt,
En fátt hefir hryggt Guðrúnu
Guðlaugsdóttir fneira en að sjá
þessar undirskriftir. Það er
slæmt að burfa að angra með-
borgara sína. En eftir þeim skoð
unarmáta, sem kemiur fram í
grein frúarinnar, er það þó frek
ar gleðiefni að hafa hryggt hana
‘heldur en hitt. Þess væri ósk-
Frh. á ö. siöu
ÚTS
Næstu daga gefum við mikinn afslátt af
Kjólum
Kápum
Sloppum
Náttfötum
Undirfötum
o. m. f B.
VERZLUNIN VALHOLL
Lokastíg 8