Alþýðublaðið - 03.02.1945, Síða 6

9
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Laugardagnr 3. tebrúar 1915
r
Happdræfti Háskóla Islands
Miðar þeir, sem seldir voru í umboðinu Klapparstíg 15. verða^ til
aölu í þessum umboðum:
UmbofSi frá Marenar Pétursdéttur, Lauga-
vegi 66:
1751—75, 2176—200, 2426—50, 2801—25, 3051—75, 3201—25,
3251—75, 3626—50, 3826—50, 4051—75,' 4326—50, 4701—25,
6526—50, 6926—50, 7176—20Q, 7826—50, 8151—75, 10238—42,
12201—25, 14676—700, 15061—65, 15166—70, 15191—95, 20432,
22726—50.
Umboéi Eiuars Eyjólfssonar, Týsgötu 1:
11501—25, 11876—900, 12Q01—25„ 12676—700, 13176—200,
13551—75, 14026—50.
Umbeöisiu í Varðarbúsinu:
262—65, 5371—75, 8501—25, 9026—50, 9676—700, 10486—90,
£0496—500, 16501—25, 16626—75, 17076—100, 17701—25, 18201
—25, 18351—75, 18801—25, 19001—25, 19501—25, 20441—45,
21576—600, 21951—75, 22476—500, 23001—25, 23901—25, 24251
—75, 24526—50, 24951—75.
Augnabliksmyndir frá Japan
Prh. af 5. síöu.
Við sátum á lágum sessum,
eða á hækjum okkar meðfram
einum vegg stofunnar. í einu
horninu steridur kianna með
heitu vatni í.
Og nú hefst viðhöfnin í sam
bándi við borðhaldið.
Dóttir húsbóndans kemur í
dyrnar, fellur á hnén, rís á fœt
iur og gengur síðan til hvers og
eins og réttir að honurn ém-
hvern hlut, — trésleif, — te-
könnu, — bolla, — eða skar-
latsklút, sem hún Ieysir utan af
mitti sér. Að svo búnu gengur
gengur mágkona stúlkunnar
fram og hellir í fyrsta tebollan,
síðan hvern af öðrúm.
En serimoníumar eru ekki þar
með úr sögunni. — Nú er bor-
inn fram einskonar baunarétt-
ur í skál og sett við fætur hvers
gests; smá prjónar við hliðina
á skálinni; þá setur dóttir hús-
bóndans ausu ofan í vatnskönn
una í hornin, og hellir úr henni
í baunaskálar gestanna. Að svo
búnu eru tebollarnir tæmdir,
þvegnir og þerraðir með skar-
latsklæði. Þannig upp aftur og
aftur, allt að fimm sinnum.
Þegar drukkið er úr tebollun-
,um, verður að viðhafa ströng-
,ustu kurteisi. Eftir að bollinn
hefur verið settur fyrir framan
gestinn er leyfilegt að drekka úr
honum strax, enda þótt ékki
sé búið að skenkja handa öll-
,um gestunum. — En enginn
má drekka til botns úr bollun
um. Sííkt þykir megn ókurteisí.
Og eins og áður er sagt, éru
bollarnir þvegnir vandlega úr
soðnu vatni, millum þess sein
helt er í þá aftur handa hverj-
um gesti.
Eftir tedrykkjuna fl'uttum við
okkur inn í næstu stofu og sett
iumst'.þar á hækjur okkar eins
og áður, eða á lág skammel.
Geðugar ungar stúlkur, klædd
ax japönskum síðsloppum („kim
onos“) báru fram matinn fyrir
okkur. Því næst var borinn á
,,borð“ heitur, japanskur líkjör
(,,saké“) í þunnum postulíns-
bollum, fallega skreyttum. Eft
ir að hafa drukkið likjörinn
máttum við byrja á matnum,
fyrr ekki. Maturinn var fisk-
réttur og .einskonar súpa á eft-
ir.
Að svo búnu var hverjum
gesti veitt hrátt egg á bakka,
sömuleiðis hrátt nautakjöt og
laukur, auk ýmsra annarra smá
rétta,,er settir voru á lágfætt
smáborð, sem borin voru inn í
stofuna og stillt upp fyrir fram
an gestina.
Ég þarf ekki að taka það
fram, að ég var farinn að vænta
þess að þetta tæki enda, löngu
áður en máltíðinni lauk. En
loksins átti þetta að heita bú-
ið. — Reyndar var okkur bor-
ið te í smábollum, eftir að við
vorum staðin upp frá matnum
fyrir stuttum tíma, — sömuleið
is ávextir í skálum.
SKEMMTIKVÖLD
Kvöld eitt var mér boðið á
skemmtun af Johnson höfuðs-
manni. Skemmtun þessi var
haldin fyrir háttsetta menn í ja
panska sjóhernum, — alls þrjá-
tíu og tvo talsins.
Setið var á gólfinu í tveim
löngum röðum Danskonur léku
listir sínar fyrir framan okkur,
— þjónustumeyjar bái*u okkur
heitan japanskan'líkjör og ein-
hvern þjóðarrétt, sem ég kann
ekki að nefna á nafn. Að klukku
tíma liðnum hófst aðalmátíðin
með líkum hætti og ég hefi áð
ur lýst.
Dansstúlkurnar á skemmti-
stöðvunum eru yfirleit frjáls-
legustu konur í Japan, enda
bezt settar af öllum konum þjóð
félagsins í raun og veru.
Þarna var drukkið mikið af
japönskum líkjör, sem er ekki
svo ýkja sterkur fyrir sæmilega
þolgóða menn. En margir Jap
anir blanda hann sterkum vín-
tegundum og fá timburmenn
daginn eftir, eða verða jafnvel
fárveikir. Annars hverfa áhrif
líkjörsins furðu fljótt. Ef til
vill er japanskur lí'kjör einna
heppilegastur til þess að drekka
hann þegar maður kærir sig
ekki um að vérða nema örlítið
undir áhrifum víns.
Millum þess sem japönsku
hispursdömurnar stigu dans
sinn á gólfinu fyrir framan okk
ur, voru leikin fjörug japönsk
lög/ sem reyndar voru ekki eft
ir vestrænum kröfum um fjör-
uga og skemmtilega músik,
nema að litlu léyti. Þegar við
risufti ’á fætur eftir að hafa sét
ið í sömu stellingum svo að
Vinnuheimili berklasjúklinga...
Frh. á 4. síðu.
vitandi, að hann er ekki leng-
ur ómagi þjóðfélagsins.
Að tryggja þjóðfélagið gegn
smithættum af sjúklingum
hættulegaseta tímann, þ. e.
fyrsta árið eftir brottskráningu
af heilsuihælinu, en reynslan
sýnir, að versnanir (recidiv)
verða hlutfallslega flestar á
þeim tíma og þótt sjúklingur-
inn sé smitlaus, er hann útskrif
ast af hælinu, getur hann orð
ið smitandi aftur, ef sjúkdóm-
urinn versnar.
Hlutverk vinnuhælanna eru
fleiri: Þau létta á heilsuhælun
um, losa þau við sjúklingana,
fyrr en annars væri hægt, þau
bæta þess vegna úr þörfinni fyr
ir fjölgun sjúkrarúmanna.
Þau veita sjúklingnum dýr-
ftiætan tíma til þess að svipast
um eftir framtíðaratvinnu, þau
æfa hann og. styrkja og búa
hann eftír föngum undir að
leysa af hendi þessa vinnu, sem
fiillgildur maður.
Dvöl sjúklinganna á vinnu-
hælunum er misjafnlega löng
og fer eftir heilsu og atvinnu-
horfum. Æskilegast mun vera
að hafa sjúklinganna þar eitt
til þrjú ár.
Þarna gætu sjúklingarnir unn
ið að smáiðnaði, landbúnaði og
fleiru, allt eftir staðháttum, og
jnöguleikar eru til þess, að þeir
með vinnu sinni gæti borgað
aðalreksturskostnað vinnuhælis
ins.
Eftir betta allt fram á þennan
dag, hafa m-argir ágætis menn
þjóðarinnar, stjórnmálamenn,
krikjunnar menn, læiknar og
ýmsir fleiri, skrifað um nauð-
syn þessa mál, og komið al-
þjóð í skilning um mikilvægi
þess. En aðalbunginn hefur þó
vitanlega hvílt á stjórn samtak
anna og ýmsum mönnum inn
an þeirra. Fyrir þessi sam-
stilltu átök þessara manna safn
aðist mikið fé í vinnuheimilis
sjóð, sem sjá má af fjárhagsyfir
liti sambandsins, en þau voru
þessi: Árið 1941, kr. 149.549.12,
1942 kr. 90.04.40, 1943 kr.
351.031.73 og nú er söfnunin
komin yfir eina og kvart millj-
6n, auk þess hafa sambandinu
borizt gjafir til rekstursins, sem
ekki hafa verið metnar til fjár,
svo sem fiskur fyrir stofnun-
na og allur brauðmatur í eitt
ár.
Þrátt fyrir þessar miklu fjár
safnanir var aukin geta sam-
bandsins til þess að hefjast
han-da um byggingu vinnuheim
ilisins að sama skapi ekki mik
íl, vegna minnkandi verðgildis
krónunn-ar og vexandi dýrtíð-
ar í landinu, og þá ekki sízt
hvað húsbyggingar snertir.
Varð því Ijóst er fcom fram á
árið 1943 að til nýrra ráða þurfti
að taka, ef að hugm-ynd okkar
um vinnuheimili ætti að verða
að veruleika á næstu árum. Því
var það, að, leitað var til al-
þingis um skattfrelsi á gjöfum
segja í 3 klukkustundir, vildu
dansmeyjarnar auðsjáanlega að
við sætum miklu Íengur, því
tvær tóku til að dansa vestur-
landadansa af fullum krafti, —
og það sem gegndi mestri furðu
var það, að þær voru jaf-næfðar
í þessháttár dansi eins og hinni
þjóðlegu japönsku danslist, sem
ekki er þó af sömu tegund.
Admiral Takahashi, sem sat
við hlið mér, hnippti í mig og
sagði, að ef þeir, sem prédik-
uðu alþjóðasamvinnu og væru
á móti japönsk-u menningunni,
þrátt fyrir yfirhurði he-nnar, —
ef þeir yrðu fyrir verulegum
japönskum áhrifum og snéru við
biaðinu frá því sem væri; myndi
verða hægara um allt samkomu
lag. Ég kvaðst vera samþykkur
því!!------
til vinnuheimilisins. Voru það
ý-msir menn innan samtakanna
sem mánna mest og bezt beittu
sér fyrir þessu máli við alþingis
m-ennina, má hér nefna þá Þórð
Benediktsson, Sæmund Einars-
son, Andrés Straumland og
Odd Ólafsson. En á alþingi tóku
málið að sér þeir alþingismenn
irnir Jóhann Þ. Jósefsson, Sig
urður Þórðarsön og Þóroddur
Guðmundsson sem fengu stað-
fest lög um skattfrélsi á gjöf-
um til vinnuheimilsins, og þyk
ir rétt að minna á það hér að
beir, sem viíja styrkja vipnu-
heimilið með gjöfum, geta enn
þá gert það við skattaframtal
sitt fyrir árið 1944 í skjóli þess
ara Íaga. Er ekki nógsamlega
hægt að þakka þeim mönnum,
sem mest og bezt unnu að þessu
máli, því án þeirra atbeina vær
um vér ekki staddir hér í dag
til þess að hefja hér starfsemi
þessa langþráða vinnuheimilis.
Þó er þetta ekki nema byrjun
þess sem verða skal, og því að-
ins fyrsti áfanginn. Því að ætl
unin er .sú, að hér rísi upp ein
aðalbygging, þar sem gert er
ráð fyrir að um 40 vistmenn
geti dvalið, auk þess verði
þar ýms salarkynni fyrir
félagslíf og menningar-
■starfsemi stofnunarinnar Út
frá þessari aðalbygingu eiga svo
að koma 25 smáhús fyrir 4
menn hvert og eru fimm þeirra
tekin í notkun í dag og því orð
in að sýnilegum veruleika, auk
þess eru önnur fimm í smíðum
sem verða væntanlega fúllbú-
in með vorin-u, og ættu þá að
.geta dvalið hér allt að 40 vist-
menn. Eins og áður hefur verið
sagt er tilganurinn með dvöl
manna hér að veita þeim skil-
yrði til ýmiskonar atvinnu við
þéirra hæfi, verða því að vera
hér vinnuskálar. Til bráða-
birgða verða notaðir hermanna
skálar sem hér stóðu á landinu,
og sambandið hefur keypt og
látið lagfæra. En framt.íðarlausn
in á því máli á að verða sú að
koma hér upp nýjum vinnuskál
um.
Landið er samtökin éiga hér,
var kevpt á s. 1. vetri af þeim
Revkjabændum. Biarna Ásgeirs
syni albm. o.g Guðmundi Jóns-
.svni skipstjóra og er um 30
hektarar að -stærð.' Teikninear
að byggingu-m öff skipulagi hafa
gert þeir arkitektarnir Gunn-
laugur Halldórsson og Bárður
Jsleifsson. Undirbúningur að
byggingunni var hafinn 3. júní
s. 1. og frrafið fyrir fyrstu grunn
inum í byrjun júlí. Fyrir verk
inu hefur staðið fvrir sambands
ins hönd Þorlákur Ófeigss-on
bvp'ginsarmeistari, en verk-
stjóri hefur verið Páll Ingólfs
son að ógleymdum þeim múr-
aram-eisturunum Aðalsteini Sis
urðssyni og Svavari Benedikts
,syni og starfsliði þeirra sem
lagt hafa á sig það erfiði að
vinna að húsunum í frítímum
sínum. Ennfremur þeim Jökii
Péturssyni málaramei-stara, Jón
asi Ásgrímssyni rafvirkjameist
ara og Sigurðu Guðmundssyni
-pípulagningameistara. Öllum
þessum mönnum og starfsmönn
um yfirleit vill sambandið færa
sínar beztu þakkir.
Sérstök stjórn verður fyrir
vinnuheimilið og eiga að skipa
hana 5 menn tveir kosnir af
miðstjórn sam-bandsins, tveir af
væntanlegu félagi vistmanna og
,einn af samhandsþingi. En nú
til bráðabirgða eru kosnir 3
jnenn af miðstjórninni til að
fara með þessa stjórn, en þeir
-eru Árni Einarsson, Ólafur
Björnsson og Maríus Helgason.
Yfirlæknir stofnunarinnar hef*
ur verið ráðinn Oddur Ólafsson
og jafnfrarnt gegnir hann for-
stjórastörfum og frk. Valgerð
ur Helgadóttir hefur verið ráð
Minningarspjöld
Barnaspítalasjóðs, Hrings
ins fást í verzlun frú
Ágústu Svendsen, Aðal
stræti 12
oigurgeir oigurjonsson
hœstaréttormálaflutftlngimaður .
Skrifstofu6mi 10-12 og .1—6.
Áðaistrœti 8 Sími 1043
in hjúkrunarkona og, bjóðum
yér þau velkomin í stöður þess
ar og teljum vér víst að vel
hafi tekizt um val í þéssar stöð-
ur.
Þegar litið er yfir farinn
/eg vinnu'heimilisins líkist
það mest ævintýrinu um kot-
.ungssoninn er eignaðist kóngs-
dótturina og hálft konungsrík-
jð. Kotungssonurinn er S.Í.B.S.
— Og hann getur líka verið
hver einstakur berklasjúkling-
ur, sem liggur við öskustó dá-
inna vona um fjörgjafaeld hinn
ar dásamlegu heilsu og heil-
brigði og sér fáar vonarstjörn
ur á hugarhimni sínum. Því að
þaþ er sannmæli, sem skáld úr
hópi berklasjúklinga kvað fyr-
ir fjórum árum:
Hver skilur þeirra þungu
raun,
sem þráðu líf með vöxt og
dáð,
en tepptust fyrir kröm og
kaun,
við kraftaþrot í lengd og
bráð?
Þeir háðu sumir hetjustríð
í hinna þörf um langa tíð,
en kúra nú á kvalabekk
og karasæng í þrælahlekk.
En svo gerizt æfintýrið, eða
kraftaverki. Hinn sjúki maður
þristir af sér þrælahlekk sjúk
dómsins og stígur af karasæJig
inni. Hann hefur dréymt' fagr-
:an draum um riý salarkynni, um
þonungshöll, þar sem heil-
þrigði, störf og gleði ættu
þeima. Og draumurinn kemst á
kreik, hann verður að hugsjón,
þem markar hér landamæri og
ákveður sér tilvistarheimild
ií veruleikanum. Kotungssonur-
ínn hefur eignazt kóngsdóttur-
Ína en svo nefnum vér heil-
þrigðina, eða hina björtu von
um hann. Því að hér á þessum
3tað skal hún yrkja sinn fagra
lífsins óð. Hún skal hér kveða
við björk og lyng lífsóð sinn
í vanheila líkami. Hún s-kal hér
Syngja söngva sína frá steðja
Og hefilbekk, frá vaXandi lund
,um og gróandi gresjum, frá
grasafjalli og berjamó. Og hún
skal hér opna riýjan heim hirð
-mönnum sínum með því að
leiða þá á vegurn náms og
mennta. Því að hér má ekki
og skal aldrei gleymast þetta:
b,Fyrir andans framför eina,
fólksins hönd er sterk.“ Og vér
þöfum og eignazt hálft konungs
ríkið, en aðeins hálft. Og vér
fullyrðum að það sé ekki of-
jmælt, því að hálfnað er verlt
þá hafið er. Og nieð þessum
idegi er hér hafið starf.
Og svo viljum vér að lokum
-óskíf þess, að allir vistmenn,
sem hér clvelia fái strokið af
augum sér „nótt og harm þess
þorfna“. Því að þá fyrst géta
Jarið að rætast að einhverju
léyti lífshugsjónir hvers ein-
staks þeira. Því að einmitt af
því, að þesi staður er helgaður
samtökum og samvinnu, er og
-réttur einstaklingsins leiddur
þér til öndvegis.
Lýsum vér svo yfir því, að
Vinnuheimili S.Í.B'S. tekur til
starfa í dag: hinn 1. febrúar
1945.
Heill fylgi þesari stfonun og
störfum öllum sem hér verða
unnin.