Alþýðublaðið - 04.03.1945, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Siumudagur 4. tnarz 1945
fUjnjðnblaMð
Útgefandi Alþýðuflokkurinn •
!
Ritsjóri: Stefán I’étursson.
Ritsjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Bímar ritsjórnar: 4901 og 4902
Sfmar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
i
Tvær konur.
Þ AÐ er efcki oft, isern það
skeður, að tvær konur
vekja miesta atihygii. >af öllum
þeim, sem nefndir eru lí frétt-
um dagsins á oikkar viðiburða-
r£ku tímum. En fyrir nokkr-
um diögwm skeði þetta. Tvær
stuttar fréttir í 'byrjun vikunn-
ar, sem báðar snertu ikonur, j
vöktu af ivissum ástæðum miklu
meiri athygli én nokkur orustu
frétt af vfgstöðvium austurins
eða vestursins í baxáttunni við
nazismann.
*
(Það eru tvær fonsætisráð-
berrafnúr, sem um er að ræða.
Önnur ‘þeirra er frú Chiurchill,
kocna Ibreaka forsætisráðherr-
ans. Það er eíkki í fyrsta sinn,
sem hennar er minnzt ílfréttun
urn. Œiún hefir frá upphafi ver-
dð mamni. sínum, hinum mikla
andstæðingi þýzka nazistmans,
samhent í baráttunni fyrir
tfrelsiniu og hlotið alheimisviðiur
kenningu ifyrir. Heima í landi
sínu befir (hiún haft foriustu um
söfniun Æjár til1 hjálpar rauða
Ikilossiinium á Rúslandi ií misk-
lunmanverfci hans síðan Hitler
réðst á það land, og á iþann hátt
verðið á fremstu inöð 'þeirra,
sem reynt hafa að ihrúa bilið
rnilli lýðræðislandanna í vestri,
og hins tortrygða einræðisríkis
í aiustri, sem í upphafi ófriðar-
ims sat aðgerðalaust hjá' meðan
öðrium blæddi, en 'þeim mun
ægilegri förnir hefir orðið að
tfæra sáðan á það var ráðizt.
Þessi kona, frú Churdhill,
hefir nú verið faoðin með mikl-
um ivirktum til Rússlands, og í
fréttunium' lí byrjun vitounnar,
sem leið var fiá því sagt, að
faúm myndi iþefekjast það boð
eimhverntíma á þessu vori. Fáar
persóniur eru eins til' þess kall-
aðar að flytja iboðskap mannúð-
arlnnar og samjúðarinnar milli
jþeirra þjóða, sem nú berjast
falið við hlið I ibaráttunni við
grimmd og vililimemnsku naz-
ismans.
*
íEm samtiimis fréttinmi. um
tfyrirfaiugaða Rússlandsför frú
Churdhills kemur ömnur frétt,
sem er í skerandi mótsiögn við
mildi hennar, sem mótuð er
favorttveggja af margra alda um
burðarlyndi brezku þjóðarinn-
ar og frelsisást. Aaxstur í Pól-
landi faefir rússneska stjórnin
látið hina pólsku handlamgara
sáma taka koruu pólska fonsætis-
ráðherrans, Arcisziwskis, fasta,
ósamt mlörigum öðrum toonium í
þjónustu raiuða krtossims þar í
lamdi. Það er hvorttveggja í
senn: votturinn um það frelsi,
við hina svokölluðu frelsun Pól
sem pólska þjóðin faetfit fengið
Iands undan oki þýzka nazism
ans og innreið rauða hersins
í faaust, svo oig, virðingtu hins
rúsmeska stórveldis yfirleitt fyr
ir stjálfstæði iþeirra þjóða, sem
það þykist vera að freisa undan
öki þýka nazismans.
*
Það eru tvær kon/ur, trvær for
hætisráðherrafrúr, sem hér er
Kinnarhvoissystur:
' ' f , , ’
Fyrsfa leiksýninain í hinu nýja
leikhúsi Hafnarfjarðar
Rergkonungurinn
(Jón Norðfjörð)
Úlrika spinnur ull í hellinmn
(Ingiibjörg Steinsdóttir)
ALiDREI var því um Álfta-
nes spóð, að ættjörðin frels-
aðist þar, sagði skáldið. Senni-
lega var því heldur ekki spáð
um Hafnarfjörð, að hamn sfcák-
aði höfuðstað landsins svo gjör-
samlega é' sviði leikhússmál
amna, að Reykjavík þyrffti nú
leikfaús, er tæki um það bil
3600 mamns d sæti til þess að
standa Hatfnarfirði á sporði. Nú
er svo málum háttað í Reykja
sák, að hér um bil 145 sýningar
þyrfti að vera á einu leikriti
til þess að allir bæjarhúar gætu
séð það, em Hafnfirðingar 'þurfa
að-sýna eitt leikrit aðeins 12 —
13 sinmum til þess að allir bæj-
arhúar þar geti séð það. —
Það er freistandi að athuga
litillega forsögu leikhúsmáls-
ins á Hanfarfirði. Þegar ákveð-
ið hafði verið upprunalega að
byg-gja ráðhús í Hafnarfirði,
var gjört ráð fyrir bíósal, án
þess að leiklhiússafnot aff faonum
ætti sér stað. Datt !þá’ einhverj-
um láhugamönnum um leiklist
suður þar í faiug, að ekki væri úr
Jóhanna (Guðffinna Breiðfjörð)
og Axel, unnusti hennar (Ár-
•sæll Pálsson).
vegi að nota húsið jafnfram sem
leiikhúis. Var hæjarstjórn Hafn-
arfjarðar þegar á stað boðin og
ibúin til samtvinnu á þessu sviði,
og þætti mér ffróðlegt að vita,
htvort eitt eimasta einkafyirtæki,
sem staðið hefði að íbytggingu
kvikmyndahúss hefði um
yrðailaust fellt burtu 2 — 3
bekkjaraðir úr húsinu, aðeims
til þess, að hægt væri að stækka
leitíðsveiðið og 'gjöra þamnig
ungu, óreyndu leikffélagi fært
að starfa á húsinu. Þetla er auð
vitað, tfirá fjárhagslegu sjónar-
imiðið ,séð, tmijög vaifasötm ráð-
stöifun; en spá tmiín er sú, að
menningarlega eigi ráðstöfun
þessi eftir að hera margfaldan
ávöxt Hafnfirðimgum til bless-
unar. 'Þá var og það ráð tekið,
að byggja við ráðthúsið eins
langt og skipulagið leyffði, bæði
til þess að stækka leiksviðið svo
oig til þess, að koma þarna fyrir
foúnimgsherhergjum ledkaranma.
Á bæjarstjórn Haffnarfjarðar
svo og þeir rnenn, er fyrir bygg-
ingu éáðhússins stóðu, skyldar
Úlrika (Iingibjörg Steinsdóttir)
og Jóhann, unnusti faennar
(iSveinn V. Stefánsison)
ium að ræða. Önnur er kona
(brezka forsætisráðherrans —
fooðin tmieð miklum virktum til
Rússland's, fyrir igöfugt hjálpar
stanf sitt, — fain kona pólska
forsætisráðherrans í London,
,sem faefir verið tekin fföst og
Varpað í famgelsi hinma riúss-
nesku handlangara aff því að
maður henmar hefir ekki viljað
selja af ihendi helming lands
’sáns og allt raunverulegt sjálf-
stæði þess á þokkabót á faendur
hims volduga rússneska ná-
granna.
Hivað á. heimurinm að hugsa
um þessar tvær konur á dag?
Vissulega hefir frú Churchill
allra rnanna virðimgu vegna
dxemgilegrar baráttu við hlið
manns síns á stníðmu við villi-
mennsku þýzka nazismans. En
hvernig mun henni verða innan
hrjósts á veizlunum austur í
Moiskva, — vitandi það, að
stéttarsystir faennar, — kona
pólska forsœtisráðherrans í
Londion — er tovalin á fangelsi.
hjá gestgjöfum hennar, eða
handlöngurumþeirra, vegnaþess
eins, að hún faeffir barist ná-
kvæmlega fyrir því sama —
frelsinu og mannúðinni á móti
þýzka mazisananum og öllum
þeim yfirleitt sem vilja svipta
pólsku þjóðina því, sem er
henni dýrmætast. Hvort skyldi
það ekki hvarfla að frú Chur-
chill, að það nægi máski ekki
alveg, að vinna ibug á þýzika
nazismanum í þessari styrjöld,
ef nákvæmiLega söanu kúgunar-
aðferðum er beitt af /hinum níss
neska kommúnisma ?
þakkir allra þeirra, er leik-
anennt unna, og er von mín sú
og visssa, að þrátt fyrir þetta
verði rekstur salsins ekki síður
itil hagnaðar ffyrir væntanlegt
eiliheimili á Haffnarffirði.
Skal nú vdkið að ifrumsýn-
ingu 'Leikfélags Haffnarffjarðar á
leifcmum KinnarlhvolssyBtur eflt-
ir C. Haucfa.
Það skal á uppbaffi ffram tek-
ið, að dráttur nokkur haffði orð-
ið á ffrumsýningu -þessari og har
þar ýuiislegt til. í fyxsta lagi
Ihafði einn aðalleikarinn, Hulda
Runólfsdóttir, veikzt skömmu
ffyrir jól s. 1., iþá Ærá faiutverki
aínu fullæffðu og var ibeðið eftir
'þvá, að hún ihresstist.
Þá hefur, af hernaðarorsök-
um, ekki verið hægt að flá til
landsins ýmsa þá hluti, er nöta
skal við leiiksýningar, svo sem
leiktjöld, ljósatæki o. ffl. — Er
þvií 'óhætt að dúllyrða, þegar til-
ilt er tekið til allra aðstæðna,
að með sýningu þessari. hafi
bæði leikstjórinn, Jón Norð
fjörð, svo og stjórn Leitofélags
Hafnarlfijarðar sýnt mikinn
dugnað, svo marga erfiðleika,
sem þurfti að yfirstága.
í leiksfcrá, isem L. H. faefir
gefið út í sambandi. við sýning
amar á Kinnarhvolssystrum
segir leikstjórinn, Jón Norð-
fjörð: „Við Hafnffirðingar ósk-
um iþví ekki efftir neinni misk-
unnsemi* i sambandi við sýning
ar á KinnarhvolsSystrum. Að-
eins vil ég vekja efftirtekt leik-
hússgesta á því, að flestir leik-
ararnir, sem hér um ræðir, eru
TÍMINN gerir í fyrradag að
umtalsefni orðróm þann,
sem uppi hefur verið að undan
förnu um það, að tilraun hafi
verið gerð til þess að fá okkur
til að gerast styrjaldaraðili og
kemst meðal annars að orði á
þessa lund:
„Það hefur verið ótvíræður ’
vdlji þjóðarinnar að taka ekki upp
vopnaburð. En það yrði óhjá-
kvæmilegt, ef vikið yrði af þeirri
braut, að taka ekki þátt í styrj-
öldum.
Með því að víkja af þeirri braut,
að taka ekki þátt í styrjöldum,
væri tekin upp alveg ný stefna.
Það væri brotið blað í sögu ís-
lands. Sú sérstaða, sem við höfum
haft sem vopnlaus þjóð, kæmi
ekki aftur. Hefði íslendingum ver
ið það í huga að taka upp nýja
stefnu, var tækifæri til þess á
undanförnum árum, án þess að
þjóðin minnkaði sig með því.
Menn voru þá sammála um að
taka ekki upp slíka stefnu.
Það mikilvæga atriði, hvort
þjóðin víkur frá þessari alda-
gömlu stefnu sinni, v.erður vissu-
lega að ákveðast undir öðrum
kringumstæðum en [þeim, er
myndu skerða sjálfsvirðingu henn
ar og gera hana broslega í augum
sjálfra sín og annarra. Þá aðstöðu
ættu allar frjálsar þjóðir að skiljá.1
'■ Síðar í grein sinni segir Tím
inn:
„Þótt íslendingar hafi þannnig
ekki viljað gerast stríðsaðili né
taka sér vopn í hönd á undanförn
um árum, hefur hinum sameinuðu
þjóðum vissulega ekki dulizt af-
staða þeirra til styrjaldaraðilanna.
íslendingar lifðu, eins og margar
aðrar smálþjóðir í þeirri trú, að
hlutleysið gæti verið þeim nægi-
leg vöm. Þótt íslendingar reyndu
í lengstu lög að halda í þessa trú
og mótmæltu því hernámi Breta
á sínum tíma, var öll framkoma
stjórnarvalda og landsnranna í
Auglýsingar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
Hverfisgötn)
komnar til Augiý*-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsimi,
fyrlr kl. 7 af§ kvöldL
Sími 4906
byrjendur, en einlægir aðdá-
nedur „Móður Thaliu“ þrátt fyr
ir það.“
Hvað, sem þessu láður verður
það ekki sagt um Jón Norðfjörð
sjálfan, að hann sé neinn byrj-
andi; er um að ræða vananan.
og menntaðan leikara. Skal það
og tekið fram, að leikur Jóns í
gerfi gamia förumannsins er á-
gætur, í gerffi málmnemans all-
sæmilegur, en í gerfi bergkóngs
ins hinsvegar lakari. Hvað leik-
stjórn hans snertir, þá verður
að taka það með í reikninginn,
að hér hefir hann orðið að taka
við ómótuðum leir og byggja
úr honum persónur, hvort sem
Framhald á 7. síðu.
garð brezka setuliðsins á þann
veg, að ekki var villzt um hug
þjóðarinnar. Þessi hugur þjóðar-
innar. kom þó ljósast fram, þegar
öll ríkisstjórnin og yfirgnæfandi
meirilhluti alþingis, fór að þeim
óskum Breta, að biðja Bandaríkja
menn um hervemd. Þetta var gert
á þeim tíma, þegar sigurhorfur
bandamanna voru einna minnstar
og skipatjón þeirra alvarlegast.
Með því að verða við þessari ósk,
viku íslendingar frá hlutleysis-
stefnunni og tóku á sig aukna á-
byrgð og hættu til að greiða fyrir
málstað bandamanna. Greinilegar
varð ekki sýnt, að íslendingar
fylgdu málstað bandamanna, eins
og þeim var frekast fært, án þess
að brjóta gegn þeirri aldagömlu
stefnu sinni að vera alltaf vop'n-
laus þjóð og eiga aldrei í styrjöld.
Þessi aðstaða íslendinga hefur
líka verið fullkomlega viður-
kennd af Bretum og Bandaríkja-
mönnum. Þeir hafa tooðið íslend-
ingum á allar þær ráðstefnur, er
hingað til hafa verið haldnar, og
íslendingar þar sýnit, að þeir væru
fúsir til að takast þær skuldbind
ingar á herðar, sem af alþjóða-
samvinnu komandi ára myndi
leiða. Þess vegna kom orðsend-
ingin frá Krímráðstefnunni íslend
ingum á óvart og einkennilega
andstætt fyrri framkomu hinna
engil-saxnesku þjóða. Frá sjónar-
armiði íslendinga vekur það líka
undrun, ef stríðsyfirlýsing á sein
ustu stundu'; frá þjóðum í Vestur-
álfu, sem ekkert hafa á sig lagt
né munu leggja, verður talinn gild
ari aðgöngumiði að aj.þjóðaráð-
stefnum í framtíðinni en sú áhætta
og ábyrgð, sem íslendingar tókust
á hendur með herverndarsáttmál-
anum.“
Þannig farast Tímanum orð;
og má segja, að islenzk blöð
hafi skrifað mjög á einn veg
um þetta mál, — nema Þjóð-
viljinn; en um það blað má
M. á 6. slðu