Alþýðublaðið - 05.04.1945, Side 6

ALÞYDUBLADIO
Fimmtudagur 5. apríl 1945
Alúðarfyllstu þakkir
til vina minna og samherja, sem með stórkostlegum gjöf-
um, biómasendingum, skeytum eða á annan hátt minntust
mín á 50 ára afmælinu. — Heill ykkur öllum.
BJÖRN JÓHANNESSON.
Varnarsigur kommúnista..:
Framhald af 4 síðu.
Frelsishetja frönsku þjóðarinnar
6
Hafnarfjörður og
Reykjavífc.
Frarnh. á 6. .«íöu.
flokkurinn hefir starfað eftir,
iþar sem Ihann hefir isertið að vöOd
(im. Ráðamenn Reykjavíkur
hafa brugðizt þeirri skyldu, að
bærinn hefði þá forgongu og
forustu á sviði atvinnulífsins,
bem etfmt hefir v.erið ,til í Hafnar
firði og bezt hefir gefizt. A;l-
þýðuflókkurinn hefir á liðnum
áratugum stöðugt barizt fyrir
því, að Reykjavík hyrfi fró kyrr
stöðunni og efndi til nauðsyn-
legrar nýsköpunar, meðal ann-
ars með bæjarútgerð á togur-
um, en ekki fengið að gert. Þeg
ar gengið var frá síðustu fjár-
hagsáætlun Reykjavíkurbæjar,
báru fulltrúar Alþýðuflokksins
fram tillögu um, gð keyptir
yrðu til bæjarins þó ekki væri
nema fimm vélbátar, sem rekn
ir væru á reikning bæjarins eða
af bænum og framtakssömum
einstaklingum í' sameiningu.
En meirihluti Sjálfstæðisflokks
ins sá einnig fyrir þeim úrbótar
tillögum, að minnsta kosti í það
sinn.
*
í Hafnarfirði hefir stórfelid-
um framkvæmdum verið á kom
ið og aðrar eru í undirbúningi.
Þó þurfa forráðamenn hans
ekki að grípa til þess róðs að
hækka útsvör og önnur gjöld.
í Reykjavík ríkir kyrrstaða, en
þar verður að hækka útsvör
slórkostlega ár hvert. Höfuð-
borgina skortir fjölmargt það,
sem grannbærinn hefir veiET'
sér og telja verður, að ekki
verði án komizt. Starfsmaður
Morgunblaðsins fellur í stafi,
þegar hann gistir Hafnarfjörð
og gerir samanburð á aðstæð-
nm þar og í höfuðstaðnum, þar
sem húsbændur hans og skoð-
anabræður stjórna. Slíkur er
munurinn á stefnu Alþýðu-
flokkins og stefnu Sjálfstæðis-
flokksins.
•
Nú er mikið ritað og rætt um
nýsköpun. Margir þeir, sem áð-
ur voru tregir til mikilla at-
hafna, virðast nú óðfúsir þess
iað háðasit ií stórræði. 'En meiri
hluti Sjálfstæðisflokksins . í
bæjarstjórn Reykjavíkur lætur
sér ekki til hugar koma að hefj-
ast handa um þær framkvæmd-
ir, sem brýn nauðsyn ber til að
í verði ráðizt.
Hvenær sannfærist meiri-
hluti Reykvíkinga um það, að
vonlaust sé, að íhaldið í bæj-
arstjórninni endurfæðist?
HVAÐ SEGJAtHIN BLÖÐIN7
Frh. af 4. síðu.
Þjóðviljanum, að samningarnir um
stjórnarsamvinnuna banna ekki
Þjóðviljanum að haga orðum sín-
um svo sem honum sjiálfum lízt.
Enda hefir „íhaldið“ enn lifað af
allt orðskak andstæðinga sinna, og
Reykvíkingar yfirleitt munu
hvorki hvika frá fyrri stefnu né
láta sér bylt verða við óbokka-
orðbragð frá socialistunum, . sem
enn skortir töluvert á, að séu orðn
ir líkir englum, þótt þeir með stjórn
arsamvinnunni hafi færst 1 rétta
átt.
En fylgismenri.. socialistanna
spyrja hvern annan um, hvort
heldur sé alvara hjá Þjóðviljanum:
Að sócialistarnir hafi tekið hönd-
um saman við frumkvöðia fram-
faranna eða erindreka dauðans? Á
meðan Þjóðviljinn heldur áfram
að kalla sömu mennina þessum ó-
líku nöfnum á víxl, er eina afleið-
ingin, að þeim fækkar dag frá
degi, sem taka mark á skrifum
hans.“
Það er nú eftir að sjá. Mætti
Morgunblaðið í því sambandi
að Skafti skyldi vera á báðum
listunum, en þar sem kommún-
isitar gera það oft, að setja nöfn
manna á lista án þess að fá
leyfi, var ekki um það feng-
izt. Af iþví, sem síðar hefur
komið í ljós, virðist, að komm-
únisitum hafi verið kunnugra
um hug og hjarta Skafta en'
okkur, sem að A-listanum stóð
um.
Kosning fór þannig, að A-listi
fékk, 57 atkvæði, en B-listi 19
atkvæði.
Menn geta nú séð sannleik-
ann í máli þessu, sem er, að
Skafti komst inn á Alþýðusam
bandsþing á atkvæðum Alþýðu-
flokks-, Framsóknar- og Sjálf
sitæðismanna, og ef hann hefði
aðeins verið á lista kommún-
ista, hefði hann ekki náð kosn-
ingu.
AlfsýÖusambands-
þingið ©g athuga-
semd Skafta.
1 athugasemd sinni segir
Skafti, að hann hafi ekki vitað
til að verkamannafélagið Fram
hafi sagt kommúnistum stríð á
hendur, og að ég hafi ekki get-
ið um þessa yfirvofandi styrj-
öld við sig. ■ j
Ummæli þessi eru mjög bros
leg og með þeim verið að reyna
að koma sér hjá að ræða málið.
Skafta var vel kunnugt um það,
að fbúast mætti við átökum á' A1
þýðusambandsþinginu, meðal
annars um stjórn þess, og að
fulltrúakosningarnar myndu
mótast af því.
Bæði Þjóðviljinn og Pétuh
Laxdal virðast vera mjög
hneykslaðir yfir því, að Al-
þýðuflokksmenn hér hafi haft
nokkurn undirbúning undir
fulltrúakosninguna. Okkur er
hins vegar engin launung á, að
svo hafi verið. Við teljum, að
val og kosning fulltrúa á Al-
þýðusambandsþing sé mjög
mikilvægt, því að þingin móta
og marka stefnu sambandsins.
Ég hugsa, að P. L. sé á sama
máli, og varla mun hann neita
því, að hann hafi haft undir-
búning við þessa fulltrúakosn-
ingu, þar sem bíll kom brun-
andi utan úr Fljótum með hann.
svo að hann gæti verið hér
kosningadaginn.
Skafti segist vera ópólitísk-
ur, því að Magnús Bjarnason og
Sigurður Pétursson hafi sagt, að
fiokkspólitískar erjur séu. ó-
heppilegar fyrir hagsmunabar-
áttu verkamanna. Þetta eru
sannindi, sem alltaf verða í
gildi, og væri gott, ef Skafti
ara, en okikur S. P., enda láta
þeir ekki á sér standa, að hópast
í kringum lærisveininn.
Anmars otu þessir ópólitísku
sameiningarinenn -miög ein-
kennilegir. Þeir tala mjög
vel minnast iþess, að lesendur
Þjóðviljans eru orðinir því nokk
uð vanir að sjá það bdað skipta
um „línu“ eða fara í gegn um
fallega um nauðsyn sameining-
ariunair, menn eigi að v-era ópóli
•táskir o.s. ifrv. En þegar þeir gefta
sýnt trú sína í verkunu-m, þá
fyrirfinnaisit þeir hiverigi. Glöiggt
dæmi um þet-ta er síðasta Al-
/þýðusamlbandsþinig. að hefði
vafalaust verið betra, hð sam-
komulag hefði náðst um stjórn
Sambandsins. Hér var tilvalið
iækifæri fyrir hina ópólitísku
sameiningarmenn. Ef þtír þeirra
hefðu tekið sig saman, þá gátu
þeir ráðið þessu. En þeir gerðu
það ekki. Hvers vegna? Senni-
legasta skýringin er sú, að þeir
hafí engir verið á þinginu. Sam
einingarskrafið nær aðeins til
varanna.
/
Vegavinnudðilan.
Um vegavinnudeiluna er það
að segja, að allir verkamenn
voru sammála um, að hana bæri
að leysa með sigri þeirra. Enda
var nauðsyn að ráða bót á því
ranglæti, að vegav-innumenn
yninu fyrir læigra kaup en aðrir,
og það hjlá sjalfu ríkisvaldinu,
Var fyrst reynt að vekja skiln-
ing hjá vegavinnumönnunum
um, að þeim bæri að leggja nið
ur vinnu og standa við hlið
siéttarbræðra sinna. En þeir
víldu ekki á það fallast. Alþýðu
sambandið óskaði eindregið eft
ir því, að vinnan yrði stöðvuð
og var vinnustöðvunin fram-
kvæmd á ábyrgð þess.
Eins og sjálfsagt var, ha-fði
sijórn félagsin-s forystu í þessu
máli. Pétur segir, að Skafti hafi
haft forystuna og lætur sín að
litlu getið. Má virða þetta lítil-
læti1 Péturs, enda þótt tilgang-
urinn virðist sá, að gefa Skafta
dýrðina af för þessari. En ekki
getur Pétur á sér setið, að géra
líti-ð úr Alþýðuflokksmönnum í
sambandi við för þessa; og tel-
ur þátttöku þeirra litla.
En nú brást Pétri bogalistin,
því af 25 mönnmm, sem tóBSu
þátt í förinni voru 10 Alþýðu-
• fíokksmenn og meðal þeirra
nokkrir af forystumönnum
flokksins hér. Taiið ;er að 3
kommúnistar hafi verið rneð í
förinni, hitt vor-u framsóknar-
og ,sjálfstæðismenn eða utan
flokkamenn. Má af þessu sjá, að
Pétur hefði ekki veriö mjög
borubrattur frammi á Öxnadals
heiði, ef „þjóðstjórnarliðið“
hefði ekki verið með í för þess-
ari, enda þótt ég geri ráð fyrir
að hann hefði komið heilskinn-
aður heim aftur.
(Niðurlag á morgun).
Búnaðarritið,
fimmtugasti og sjöundi árgang-
ur er nýkomið út. Er þetta mikið
Læknablaðið
1. tbl. 30 árgangs hefir blaðinu
borizt. Af efni þes3 má nefna:
Penecillin eftir Kristinn Stefáns-
son., Zeptospirosis-sjúkrasaga eft-
ir Maríu Hallgrímsdóttur o. fl.
sjálft sig og sjálft hefir Morgun-
blaðið ekkert haft við það að
athuga hingað til, þótt það
■kunni því illa í þetta sinn.
Framh. af. 5. síðu
un um endurreisn hins fyrra
stjórnarkerfis í öllum aðalatrið
um. Megnið af tillögum þeim
sem de Gaulle lagði fram við
þetta tækifæri, — eins og til
dæmis um kosningarétt kvenna,
þjóðnýtingu allra stærstu iðn-
veranna í landinu og samein-
ingu allra leiðandi manna mót-
stóðuþreyfingarinnar, — hafði
fyrirfram verið samþykkt á
leynilegum fundum meðal leið-
toga mótstöðuhreyfingarinnar,
þónokkru áð-ur en landið var
frelsað undan nazismanum.
Allt flýitti jþetta strax í byrjun
fyrir áformum de Gaulles.
Eitt af verkefnum frönsku
þjóðarleiðtoganna er að taka
tii fulls undir réttmæta kröfu
þjóðarinnar um að hefja mál á
hendur þeim mönnum, er á ein
hvern hátt hafa svikdð þjóð sína
á erfiðleikatímum undanfar-
inna ára.
En þrátt fyrir allt hafa all- •
niargar ráðagerðir í áætlunum
de Ga.ulles -þurfti að v-era á bið
angri hingað til sökum stríðs-
ins og þeirra skyldna, sem
stjórn han-s verður að fullnægja
sem tforystumenn eirniar hinma
sameinuðu þjóða. Sömuleiðis
meðan megnið af nothæfum
flutningatækjum í landinu er
notað til þess að fly-tja matvæli
og aðrar nauðsynjar til vígstöðv
anna, er ekki hægt að sinna til
fulls þeirri ákvörðun bráða-
birgðastjórnarinnar að endur-
reisa iðnaðinn, bæta úr þei-m
skemmdum, sem orðið hafa á
ýmiskonar mannvirkjum í á-
tökum styrjaldarinnar, hvað þá
flytja heim aftur allt það fólk,
sem flúið hefur land, eða lands
hluta meðan á hernáminu stóð.
Ýmiskonar deiluefni meðal þjóð
arinnar í einstök-um héruðum
eða borgum getur vakið alvar-
il'e.gar, -oig -lan-gvaraiidi sundur
iþykkj-u eð-a jafmve.1 þorigarsityrj-
öíd, -ef istjórniin gerði -ekki a-llt,
sem ií heninar rvaildi -istendair tií
Iþess að spiorn-a við sllíku. En -enn
is-am fcomið e-r hefur efcki b-orðið
lá islíiku svo mokkru nemi. í ein
staka borgum og sveitum í Suð-
ur-Frakklandi hefur þó borið á
einhlvenri inníbyrðis óán-ægj-u.
Annars er de Gaulle hinn lagn-
asti við að jatfna deilur og koma
á sæ'ttum. Svo virðist, sem hann
hafi sérs-ta'ka hæfileika til þess
að -leysa mörg þau vandamál,
sem flestir aðrir hafa gefizt upp
við.
*
Þegar augljó-st varð, að stríð-
inu yrði ekki lokið fyrir vetur-
inn, og vandamál þau, sem fram
undan voru, urðu mörg hver að
bíða til stríðsloka, tókst de
Gáulle ferð á hendur um land-
ið. Á þann hátt komst hann í
nánara og áframhaldandi sam-
band við helztu áhrifamenn í
hinum ýmsu landshlutum og
borgum. Hann sótti fjöldafundi,
(hlý-ddi á .næður Oig fluitti isjáHf-úr
-ræður, m-eðal an-nars -um land-
búnaðaTmálin, .s;em h-arun fékk
-sénsitakleíga rniikið liof fyrir og
hinar b-eztu íundirfektir aliLs aí-
menmings.
De Gaulle hefir þó ekki neina
sérstaka hæfileika sem ræðu-
rnaður, bví framkoma hans er
frekar ólífræn og orðfæri hans
óvenjulega stirt, endaþótt hann
viti ofurvel, hvað hann á að
segja, hverju sinni. En rödd
hans er m. a. þannig, að hann
getur ekki talizt verulega góður
ræðumaður. Þó er því ekki að
neita, að de Gaulle getur tekizt
vel upp, tali hann fyrir nógu
miklum fjölda. Það er eins og
hann njóti sín einna bezt sem
ræðumaður, ef hann talar fyrir
múg manns á götum úti, ei-nk-
um ef hann og áheyrendurriir
hafa fyrirfram komizt í viðeig-
andi stemningu. Þá er eins og
-rödd ha-ns fái nýjan blæ, íþví svo
-djiúp s-em hún er, -nýtur hún sín
ágætlega, er hann þarf að hrópa
upp ræður sínar oig h-ef-u-r
ekki tækifæri til þess að tala
niður í barminn De Gaulle er
nókkuð tamt að baða annarri
hvorri hendinni út, er hann flyt
ur ræður, einkum ef hann talar
fyrir mikinn fjölda fólks. En
hann ræður samt sem áður ekki
yfir mikilli tækni í mælskulist,
og er það mikið vegna þess, að
hann virðist ekki hafa tamið
sér að byggja upp ræður sínar,
eða segja hentug orð og orða-
tiltæki, þrátt fyrir menntun
sína og ótyíræða hæfileika á
ýmsum öðrum sviðum.
Framtíð Evrópu er að miklu
leyti undir því komin, hvort
Frakklandi mun takast að rísa
á ný úr rústum til þeirrar virð-
ingar og valda, er það hafði, eða
jafnvel fara fram úr sinni fyrri
aðstöðu og metorðum. Aftur á
móti er framtíð Frakklands og
geta þess til að ná þfessu tak-
marki að miklu leyti komin und
ir starfi og dug de Gaulles.
Ekkert á undánförnum stjórn-
málaferli -eða í hennaðaristarfi de
Gaulles gefur mönnum sérstaka
ástæðu til að halda að hann sé .
ekki fær um að leysa hlutverk
sitt sitt vel af hendi, og eftir
beztu getu.
Ei-ns og nú er ástatt í Frakk-
landi hefur de Gaúlle einmitt
marga bá kosti og eiginleika,
sem leiðandi maður bjóðarinn-
ar iþarf að h.afa, E.n þjóðin sjálf
þarf einnig mikið á sig að
leggja á komandi árum við það
endurreisnarstarf, -sem fram-
undan er. Meginþorri atvinnu-
veganna er grundvallaður á land
búnaði. En franskir bændur
hafa á undanförnum öldum bú-
ið við svo margskonar stjórnar-
fyrirkomulag, að það mun ó-
hætt að treysta þeim til að gera
skýldur sínar fyrir sitt leyti,
hvað sem á gengur á næstu ár-
um, og hversu mikilir sem erfið
leikarnir kunna að verða á ýms
an hátt.
*
Og það er mikil bót í máli, að
jafnvel meðan Þjóðverjar höfðu
landið á valdi sínu, gegndu
sömu sveitastjórnirnar embætt
um áfram víðast hvar í land-
inu; — Þjóðverjarnir treystu
sér einhverra hluta vegna ekki
til þess að gera breytingu á því
fyrirkomulagi.
Það er allt útli-t fyrir, að við
reisnarstarfið í Frakklandi
muni taka all-langan tíma; —
endaþótt þjóðin þurfi að rétta
hag sinn við á sem stytztum
tíma. Milljónir manna eru al-
gjönleiga hiúsnæðisla-usar, —
heimili þeirra brunnin eða skot
in í rústir. í landinu eru allir
flutningar millum héraðanna í
molum, og sama hvort um er
að ræða fólksflutninga, eða
flutninga á matvælum og öðr-
um nauðsynjum. Örfáar járn-
brautir halda uppi reglulegum
ferðum. Iðnverin eru sem
dauðra manna grafir. Verk-
smiðjurnar standa auðar; —
margar hverjar eru meira eða
minna eyðilagðar og ónothæf-
ar um lengri eða skemmri tíma.
En heimsstyrjöldin heldur
enn áfram af fullum krafti,
enda þótt sjá megi fram á það,
að innan skamms muni einhver
stórfelld breyting á verða.
(En takist Charles d-e Gaulle
að ráða fram úr hinum aðkall-
andi vandamálum þjóðar sinn-
ar, á hann ekki einungis þakkir
skyldar frá henni, heldur frá
öllum öðrum þjóðmm heims.
Tíma rft
Verkfræðingaiélags Ísílancls er
nýkomið útt.
rit, með skýrslum og frásögnum
allra helztu síarfsmanna og ráðu-
færi eftir þeim. En ég held, að j nauta Búnaðarfélagsins.
Skafi hafi valið sór aðra kenn *