Alþýðublaðið - 04.08.1945, Blaðsíða 4

ALÞYOUBLAÐIÐ
Laugardagiir 4. ágúsí 1M5

Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Simar:
Ritstjórn: 4901 og 4902
Afgreiðsla: 4900 og 4906
Aðsetur
í Alþýðuhúsinu við Hverf-
isgötu.
Verð í lausasölu: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Eflir ráðstefnuna í
Sigurjón Á. Ólafsson:
POTSDAMRÁÐSTEFNU
’hinna „þriggja stóru“ er
nú lokið með sameiginlegri yfir
lýsingu þeirra eins og Yaltaráð-
stefnunni í vetur. Á yfirborð-
inu lítur því svo út, að sam-
, komulag hafi verið u;m vanda
málin. En sé hin sameiginlega
yfirlýsing skoðuð niður í kjöl-
in, mun mörgum finnast sem
harla mörgu hafi verið slegið
á irest, og vafasamt sé, að það
samkomulag, sem náðist, muni
nægja til þess að tryggja var-
aniegan frið.
*
Nú er það’ekki svo að skilja,
að Potsdamráðstefnan hafi átt
að vera hin eiginlega friðarráð-
stefna. Sjálfir friðarsamning-
arrdr áttu og eiga að vera verk
annars fundar og þá sennilega
fleiri en eins fundar; enda er
það /máske einn aðalárangur
Potsdamráðstefunnar, að annar
fundur hefir verið kallaður sam
an í London ekki síðar en í byrj
un septembermánaðar, þar sem
utanríki smálaráðherr um hinna
„þriggja stóru“ og nú einnig
Frakklands og Kína er ætlað
að gera uppkast að friðarsamn
ingum við öll þau lönd, sem um
lengri eða skemmri tíma börð
ust með Þýzkalandi í ófriðnum,
þ. e. við Italíu, Rúmeníu, Ung
verjaland og Finnland.
Þar með er að minnsta kosti
stigið spor í áttina til þess að
grundvalla hinn nýfengna frið í
Evrópu. En um framtíð Þýzka
lands sjálfs og friðarsamninga
við það er allt meira á huldu
í hinni sameiginlegu yfirlýs-
ingu frá Potsdam. Eiginlega
skilst mönnum að því aðal-
vandamáli friðarins hafi lítið
áfram miðað í viðræðum hinna
„þriggja stóru“ að þessu sinni,
og að það litla, sem ■ samkomu
lag hefir um náðst, sé vafasam
ur grundvöllur til að byggja
varanlegan frið á. •
Ekkert samkomulag virðist
hafa orðið um það, að skapa
neina sameiginlega stjórn
Þýzkalands, hvort heldur skip
aða fulltrúum bandamanna
eða Þjóðverja. sjálfra. Landið
heldur áfram að vera skipt í
fjögur hernámssvæði, sem
hverju um sig er stjórnað að geð
þótta þess stórveldis, sem þar
,hefir setulið, og getur engum
dulizt, að með því áframhaldi
sé alvarleg hætta á því, að
Þýzkaland verði hægt og hægt
liðað sundur í fjögur ríki eða
áhnfasvæði, sem í framtíðinni
verði bitbein hágrannaríkjanna
og uppspretta nýs ófriðar. Það
spáir engu góðu, að Rússland
skuli nú þegar skipta upp stór
um hlutum af hernámssvæði
sínu í Þýzkalandi og' leggja
sum héruð þess undir sig (um
það bil helming Austur-Prúss-
lands með hafnarborginni Kön-
igsberg) og önnur undir Pól-
land (hinn helminginn af
Austur-Prússlandi, Austur-
¥ 7.—8. hefti ,,Vinnunnar“, mál
gagni Alþýðusambandsins,
er skýrt frá samningum þeim
er gjörðir voru 1. júli s. 1. um
kjör sjómanna á síldveiðum,
það er þeim hluta þeirra er Al-
þýðusambandið taldi sig standa
að, og sá samningur birtur. En
samningi Sjómannafélaganna
við Faxaflóa er sama og að
engu getið nema á þá eina lund
að tortryggja og rangfæra þann
þátt sem þau félög áttu í samn
ingagerðinni og því lætt inn
til lesenda blaðsins, að þau
hafi verið skémmdarvargar í
samningagerðinni. Þá var rúm
blaðsins of dýrmætt til þess að
birta þann samning einnig. Auk
þessara skrifa, sem eru eftir
framkvæmdarstjóranefnu Sam-
bandsins, Jón Rafnsson, er ann
ar álíka foringi sendur fram á
ritvöllinn í blaði kommúnist-
anna Þjóðviljanum 2. ágúst, er
neínist Jóhann Kúld og mun
•hafa verið sendur sem fulltrúi
sjómanna á Akureyri til samn-
ingagerðarinnar og skaut fyrst
upp kollinum við samningana
síðasta sólarhringinn. Manntetr
ið var því með öllu ókunnugur
um undirbúning samninganna
og hefur því fræðslu sína í því
efni r”á sannleikspostulunum á
skrifstofú Alþýðusambandsins,
enda bera skrif hans því Ijóst
vitni. Því grein hans er einn
ósannjnda og blekkingavefur
frá upphafi til enda að ó-
gleymdu hugarfarinu í garð
samtaka sjómanna vð Faxaflóa.
Skrif þessi geta ekki þýtt
nema það eitt að samvizka kom
múnista í þessu máli er miður
góð; þeir eru ekki hrifnir af
frammistöðu sinni óg framkomu
allri og vilja því gera tilraun-
til að köma sinni eigin sök
yfir á aðra. Nú hafa þeir byrjað
á þeim leik að gera þetta mál
að blaðamáli, sem vi.ð höfð-
um í raun og veru fu'lla ástæðu
til að hefja, en við af hreinni
og beinni vorkunsemi við þá
vildum hlífa þeim við. Því fram
koma þeirra öll var á þann veg
í undirbúningi og virinúbrögð-
um þessa samningamáls, að á-
stæða var til að gefa sjómanna-
stétt landsins nokkurt sýnis-
horn þar af.
Skal nú sögð saga'málsins í
stórum dráttum.
Undirbúningur
málsins.
Sjómannafélag Reykjavíkur
og Sjómannafélag Hafnarfjarð-
ar sögðu upp gildandi sildveiði
samningum við útgerðarmenn
mótorskipa s. 1. 'haust, en út-
gerðarmenn aftur á móti sögðu
upp samningi „línugufúbáta“,
er á sínum tíma var gerður við
Haífstein Bergþórsson. Samn-
ingsbundin kjör á síldveiðum
voru þvi engin þegar leið að
síldveiðum í ár, hér við Faxa-
flóa. Akurnesingar og Suður-
nesjamenn höfðu enga samn-
inga heldur, því þeir höfðu far
ið eftir kjörum gildandi i
Reykjavík og Hafnarfirði.
Þann 21. maí og 23. S; m. gengu
stjórnir sjómannafélaganna í
Reykjavik og Hafnarfirði frá
uppkasti að samningi, sem allir
Voru ásáttir um að leggja fyrir
útgerðarmenn. Fimm dögum
seinna eða þ. 28 mai var sam-
komulag um að sjómannadeild-
in á Akranesi, Sjómanna- og
verkalýðsfélag Keflavíkur og
Sjómaipia- og verkalýðsfélag
Miðnes- og Gerðahrepps gerð-
ust aðilar að þessum tillögum
og hið síðast nefnda með skrif-
legri beiðni. Hin félögin sendu
fulltrúa lil Sjómannafélags-
Reykjavíkur og óskuðu sam-
starfs. Félögin hvert á sínum
stað samþykktu einróma tillög
ur þær sem fyrir lágu. Sjó-
mannafélag Hafnarfjarðar með
allsher j aralkvæðagreiðslu. 29.
maí er fyrsti fundur með út-
gerðarmönnum og umræddar
tillögur lagðar fram af okkar
hálfu, og þá um leið rætt um
samning fyrir umrædd Faxa-
flóafélög. Útgerðarmenn tóku
þá frest i málinu. Næsti fund-
ur var svo boðaður af útgerðar
mönnum. 6. júní. Lögðu þeir á
þeim fundi fram gagntillögur,
sem voru svo neikvæðar í næst
um öllum atriðum að fulltrú-
ar sjómannafélaganna voru
sammála um að það væri von-
laust og tímaspillir að vera ræða
þær aftur og fram á fleiri fund
um og ef málið ætti að leysast
án stöðvunar síldveiðifflotans
væri rétt og skylt að óska milli
göngu sáttasemjara í málinu.
Reynslan varð nú sú að við
reyndumst sannspáir um þetta.
því sáttasemjari og útgerðar-
menn óska éftir sáttanefnd í
málið þann 22.. júní eftir að
sáttasemjari hafði ha'ft 4 fundi
með aðilurn dagana 8., 12., 14.
og 22. júní, þar af formenn samn
inganefndanna tvo fyrstu fund
ina. Sáttanefndin hóf starf sitt
27. júní og laúk því að morgni
þ. Í. júlí. eftir að hafa haft
fundi með aðilum í samtals 35
kl.st.
Ágreiningurinn milli útgerð-
Pommern, nokkurn hluta af
Brandenburg og meginið af
Sehlesíu) eins og viðurkennt er
í yfirlýsingunni frá Potsdam, að
gert hafi verið og Bretland og
Bandaríkin virðast hafa orðið
að fallast á. SJík meðferð á
löndum og þjóðum er í eðli sínu
harla lítið frábrugðin þeirri,
sem Hitler hafði, og getur ekki
orðið grundvöllur varanlegs
friðar.
Það er mikill munur á því
andrúmslofti, sem nú er yfir
Evrópu í þessi stríðslok þegar
allt er ákveðið á lokuðum fund
um hinna „stóru,“ án þess að
smáþjóðirriar eða fulltrúar
þeirra séu til neins kvaddar,
og á hinu. sem var í lok fyrri
armanna og okkar var mjög
mikill og hefði, sennilega aldrei
verið brúaður án lagvarandi
vinnustöðvunar, ef sáttasemj-
ari og sáttanefnd hefði ekki kom
ið tili skjalanna á þeim tíma
sem um var beðið. Þetta eitt
út af fyrir sig, á að vera okkar
synd í augum kommúnistanna.
En það broslega við þetta allt
saman er það, að komnnmist-
ar samþykkja á fyrsta fundi
sem þeir eiga með útgerðar-
mönnum þ. 30. júní að vísa
þeirra máli tii sáttasemjara.
P>áffur kcmmúnista.
Þáttur kommúnista í undir-
búningi málsins er þessi: Þeg-
ar við höfðum samið okkar til-
lögur og lagt þær fyrir útgerð
armenn þ. 29. júní, höfðu þeir
ekki hreyft hönd né fót til þess
að undirbúa tillögur um síld-
veiðikjör fyrir umbjóðendur
sína, er þeir siðar pöntuðu með
símskeytum að fá að vera full-
trúar fyrir. En þeim barst nokk
urt happ í hendur. Formaður
Sjómannafélags Hafnarfjarðar
var ekki fyr búinn að fá tillög
ur okkar vélritaðar en hann af-
henti Jóni Rafnssyni þær, —
áðtir en al'lir meðstjórnendur
hans í Hafnarfirði höfðu sam-
þykkt þær. En þá skeður það
fyrirbrigði að Jón Rafnsson í
umiboði stjórnar Alþýðusam-
bandsins sendir út sitt „hirðis-
bréf“ þar sem sambandið fer
fram á að félögin afhendi því
samningana, „ef útlit sé fyrir
góða samninga“ eins og það er
orðað i bréfinu; á því stigi máls-
ins voru tillögur okkar fyrir-
myndartillögur í hans augum.
Vitneskja um bréf þetta barst
stjórn félags okkar eftir að við
Auglýsinpr,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
Hverfisgötu,
fyrir kð. 7 a<S kvöSdl-
vorum á fundi með útgerðar-
mönnum þ. 29. júní og höfðuisœ/
þar lagt fram okkar tillögur.
Við svöruðum bréfi þessu neit-
andi skömmu á eftir með full-
um rökum, þar sem samningar
voru byrjaðir af okkar hálfu.
Og enn skrifar sambandSS £
sama dúr. En þann 20 júní er
Jón Rafnsson á fundi meS
stjórn Sjómannafélagsins og fer
fram á að við afneitum tillög-
um okkar, sem þá voi’u komn-
ar til sáttasemjara. Næst ske®
ur það að kommúnistar taka tif
lögur okkar þræða þær að heita
má orði til orðs og setja fram,
hækkaðar tölur á sérstökum
liðum og kalla þessar tillögur
sínar samdar af sér. Með öðr-
um orðum gera yfirboð á síð-
ustu stundu, tilraun til a8
blekkja þá, sem ókunnugir
voru hinum raunhætfu síldveiði.
kjörum er giltu víðs vegar á
landinu.
Þá er kunnugt, að kommún-
istar lágu í útgerðarmönnum
og báðu þá um að semja vi®
AÍþýðusambandið eitt og neita
að semja við Faxaflóafélögin.
Nokkrir meðal útgerðarmanna
munu hafa haft löngun til að
verða við þessari kröfu þeirra
og talið, að hagkvæmari isamn-
ingar næðust með því fyrir
þá. En stjórn Landssam-
bandsins mun hafa tekið af-
stöðu til þessa á fundi 4. júní
og ekki talið viðeigandi að
Framhald á 6. síðu.
heimsstyr j aldarinnar, þegar
hressandi gustur þjóðfrelsis og
lýðræðis fór um allt megin-
landið og landamæri voru þó
að verulegu leyti ákveðin, hvað
sem Versalafriðinum mátti ann
ars finna til foráttu, í samræmi
við vilja fólksins, sem i mörg-
um tilfellum fékk að láta
hann í ljós við atkvæðagreiðslu
um það, hvaða ríki það vijdi
tilheyra. Og það er alvarleg
hætta á því, að sá friður, sem nú
hefir fengizt effir hér um bil
sex ára ófriðarhörmungar,
verði harla brotgjarn og skamm
vinnur, ef ekki verður breytt
um vinnubrögð og þjóðimar
íjálfar til kvaddar, einnig hin
ar sigruðu, til þess að skapa sér
framtíðarfrið á grundvelli full
komins frelsis og lýðræðis.
VÍSIR ræðir í ritstjórnar-
grein sinni. í gær um vinnu
leysi og verikkunriáttu, og segir
þar meðal annars:
„Þessa dagana stendur yfir at-
vinnuleysisskráning og er ekki vit
að, að raokkur maður hafi enn
komið til þeirrar skráningar. Mun
þó fára fjarri að allir vinnufær-
ir mienn stundi Vinnu, en eyða
tíma sínum sér oig þjóð sinni til
skaðsemdar. Þurfa menn .ekki ann
að en að ganga hér um' sumar
götur bæjarins til að sannfærast
um, að eðlilegt væri að slíkum'
mönnum yrði ráðstafað til vinnu,
sem væri við þeirra hæfi. Slíkir
menn þurfa skilnings með, en
þarfnast einnig hæfilegs aðhalds.
Mun mönnum skiljast, að hér er
átt við þá menn, sem ofurseldir
eru of margir ihér í 'þæ og setja
eru of margir hér í bær clg Setja
á hann leiðindaisvip.“
Og enn segir svo í þessari
grein Vísis:
„Ýmsir þeir, sem fastá vinnu
stunda, aðallega í ýmsum iðngrein
mn, eiga þar ekki heima, enda
ráðnir þangað sem „gerfimenn“.
Munu þeir njóta hetri kjara en
verkamenn almennt, en þó ekki
sömu kjara sem iðnaðalrmelnn.
Ski'lst þó ýmsum vinnukaupend-
um, að lítill greinarmunur sé &
þessu gerður, þegar vinnan er
greidd til verktaka, og þyrfti þa<$
rannsóknar við. Hvað sem þessa
líður, er þó hitt miklu verra, a@
afköst þessara manna munu yfir-
leitt mega teljast minni en fag-.
lærðra manna, og þó öllu frekar
miklu (Lélegri. Sannanlegt er, * a©
ýmsar viðgerðir, sem fram hafei
farið iá margvísleg'um verkstæðum
hér í bænum, eru Verri en ekki,
en menn verða að sætta sig viffi
slíkt möglunarlaust, með >því affi
þeir telja, að af náð komi þeir
hlutum sínum inn á verkstæðin.
Oft og einatt taka slíkar viðgerð-
arstofur að sér miklu meiri vinnu
en þær komast yfir, en með af-
greiðslu drættinum toaka þær o®i
og einatt verkkaupum stórfeöfc
tjón, beint og óbeint.“
Hér er minnzt á margt það,
sem einkennir þjóðlíf okkar um
þessar mundir og til óheilla
horfir. Þessi vandamál verður
að leitazt við að Ieysa á hag-
kvæman hátt, því að það á-
stand, sem ríkt hefur í þessuna
efnum til þessa, getur að sjálf-
sögðu ekki haldizt öllu lengBr.