Alþýðublaðið - 08.09.1945, Blaðsíða 4

4
-i
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Laugardagur 8. september 1345-
T
fUþijðttbUMð
Útgefandi: Alþýffuflokkurinn
Bitstjóri: Stefán Pétursson.
Símar:
Ritstjórn: 4901 og 4902
Afgreiffsla: 4900 og 4906
Aðsetur
í Alþýffuhúslnu vlff Hverf-
isgötu.
Verð í lausasölu: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Samkomulagið
og hinir seku.
RÍKISSTJÓRNIN gaf í fyrra
dag út tálkynningu um, að
ágrei.ningnum um frairikvæmd
færeyska ski.paleigusamnings-
ins sé lokið og vinsamlegu sam-
komulagi náð.
Vissulega er ástæða til þess
að fagna því, að mál þetta hef
ur verið til lykta 'leitt. Atvinnu
málaráðherra og fiskimála-
nefnd höfðu. haldið þann veg á
framkvæmd færeyskaskipaleigu
samningsins, að ríkisstjórninni
og þjóðinni var stórkostleg van
sæmd að. En umræður þær,
sem spruttu af fram komnum
upplýsingum um vanskilin við
Færeyinga, bafa borið þann ár
angur, sem vel má við una. Þjóð
inni! hefur verið gert heyrin
kunnugt, með hvaða hætti Áki
Jakobsson atvinnumálaráð-
herra og fiskimálanefnd hafa
haildið á framkvæmd samnings
þessa. Þjóðin hefur verið firrt
því ámæli, sem vanskilin við
Færeyinga voru orðin henni., og
jafnframt hefur það verið upp
lýst, hverjir bera hina raunvefu
legu ábyrgð á þessu hneykslás
máli. Og löks hafa umræður
þessar orðið til þess, að hlutað
edgandi aði'lar hafa efnt ti;l við
ræðna og samninga og náð vin-
samilegu samkomulagi um á-
greiningsatriðin.
*
En málgagn atvinnumálafáð-
herrans og hinna kommúnist-
isku handlangara hans á fiski-
málanefnd, Þjóðviljinn, er enn
ekki af baki dottinn. Hlutur
hans í deilunni vegna fram-
kvæmdar atvinnumáiaráðherra
og fiskimálanefndar á færeyska
skipaleigusamningum var þá
þannig, að mönnum mun hafa
virzt ráðlegast fyrir blaðskrípi
þetta að una gleðinni yför því,
að máli þessu hefur nú verið
ráðið ti'l giftulegra lykta og iláta
það verða sér tilefni þess að
forðast frekari umræður um
mál þetta. En það er öðru nær,
en Þjóðviljinn beri gæfu til
þess að temja sér sldka skyn-
semi. Þess í stað túlkar hann tili
kynniingu ríkissíj órnarinnar í
gær þann veg, að með henni sé
verið að „kveða niður lygar Al-
þýðublaðsins um fiskimála-
nefnd!“
Auk þessa gerir Þjóðviljinn
heimskulega tilraun til þess að
breiða yfir aðalatri.ði1 tilkynn'ing
ar ríkisstjórnarinnar með því
að segja að „fullt samkomUlag
sé á milli Færeyinga og íslencl
inga um framkvæmd skipaleigu
samningsins.“ Með þeim um-
mælum er' aðeins hálfur sann,
ledkur sagður og reynt að gefa
á skyn, að aldreii 'hafi. verið um
ágreining að ræða milli Færey
inga og íslendinga út af máli
þessu. "En hver sá maður, sem
les tilkynningu ríkisstjórnarinn
ar, án þess að viðhafa við lest
urinn sömu vinnubrögð og
myrkrahöfðinginn, þegar hann
ies heilaga ritningu samkvæmt
þjóðsögunni frægu, sannfeerist
um það, að boðun hennar er sú,
að viðræður og samkomulags-
umleitanir hafi faxið fram milli
hlutaðeigandi aðila um þetta
mál og vinsartilegt samkomulag
náðst um ágreiningsatriðin.
Hitt þarf enginn að undrast,
þótt hógværðar gæti í þessari
yfirlýsingu rdkisst j órnarinnar.
Ti’lgangur hennar er sá einn að
flytja þjóðinni þau gleðitáðindi, §
að samkomulag hafi náðst um
■milliríkjamáli, sem var orðið
'henni til vansæmdar, vegna
þess, að atvinnumálaráðherra
og fiskimálanefnd var ekki
þeim vanda vaxinn, sem hon
um og henni hafðii verið til trú
að.
En þeir, sem lesi.ð hafa lygar
og blekkingar Þjóðviljans
vegna deilunnar um fram-
kvæmd færeyska skipáleigu-
samningsins, munu þó vissu-
iega fagna því, að hann skyldi
i gær bera gæfu tiil. þess að
segja þó ekki væri nema hálfan
sannliei'k um mál þetta. Það er
sem sé óvenjuleg framför af
Þjóðvi'ljans hálfu. Með því að
birta tiikynningu ríkisstjórnar
innar hefur hann loksins fliei'tt
lesendur sína í þann sannleik,
að um ágreining hafi verið að
ræða og framkvæmd færeyska j
skipaleiguisami^inigsins fariízt
Áka Jakobssyni og • fiskimála
nefnd þannig úr hendi, að á-
stæða væri til að fj alla nánar
um þau mál. Fiskimáilanefnd
'hafði fengið tveggja milijóna
króna lán til þéss áð geta stað
ið 'i skilum við Færeyinga, og
þótt þetta fé væri. fyrir hendi,
þurfti einnig að jafna önnur
ágreiningsatriði, sem sprottið
höfðu af framkvæmd at-
vinnumálaráðherra og fiski-
málanefndar á færeyska skipa
leigusamningnum.
Og ékki er frammistaða Þjóð
viljans kempulegri, þegar hann
gerir tilraun til þess að skil-
greina það, að tveir lögfræðing
ar hafa verið til þess kvaddiir
að greiða úr óreiðunni hjá fiski
málanefnd. Hann flytur lesend
um sínum í ti.lefnái ,af þessum
upplýsingum Aiþý ð ubá ðsinis
þá yfirlýsingu frá fiskimála-
niefnd, að það sé „tiihæfulaust
með öllu, að þeir Egil-1 Sigur-
geirsson og Torfi Jóhannsson
hafi á nokfcum hátt verið settir
•ti;l höfuðs ifi'skimálanefnd! “
Aiþýðúblaðinu hefur v aldrei
dottið í þug að halda því fram,
að Ígfll Sigurgeirsson og Torfi
Jóhannsson hafi verið settir til
‘höfuðs fisfcimálanefnd, lenda
ekkert legið fyrir um það, að í
ráði. væri, að fiskimálariefnd
yrði „skorin niður vúð trog!“
Hinu h'efur Alþýðublaðiðhaldið
fram, að þessir menn hafi verið
til þess kvaddir að greiða úr ó-
reiðunni ií fiskiimálanieifnd, og
þær upplýsingar staðfestir Þjóð
viljinn í gær með yfirlýsingu
nefndarinnar.
*
Morgunblaðið hefur Iiátið
deiluna um framkvæmd fær-
eyska skipaleigusamndngsins
lítt til sín tafca. Hefur það efcki'
dulizt, að Morgunblaðið hefur
efcki vitað í hvorn fótinn það
ætti að stíga varðandi þessi
deilumál. En þó er hamingja
Morgunblaðsins ekki meiri: en
það, að tvisvar sinnum hefur
það upp lokið Siínum munni! í
máli. þessu, og í bæði skiptin orð
ið að athlægi. Þegar það flutti
'hina hliægflegu og ógáfulegu yf
irlýsingu fdskimálanefndar á
dögunum, birti það forustu-
grein í tilefni hennar, belgdi
sdg út og sagðii, að þarna gætu
menn séð hvort állt væri svo
sem ekki í himrialagi 'hjá fiski-
málanefnd! Og i gær lætur það
svo nokkur orð frá eigin brjósti
fylgja tilkynningu ríkisstjórnar
innar um lausn málsins. — Og
það, sem Morgunblaðið hefur
að segja í tilefni þessa er ekki
Beoedikt S. Gröndal: Ameríkubréf
BOSTON, 15. ágúst
STRÍÐINU er lokið! Japanir
gefast upp! Aukablöð, síð-
ustu fréttir! Kaupið blöðin héma,
Globe, Traveler, Record! Stríðinu
er'lokið!
Það voru blaðsalamdr á götun-
um í Boston, sem öskruðu sig
hása, um klukkan hálf sjö að
kvöldi, 14. ágúst, 1945. Skömmu
áður höfðu allar útvarpsstöðvar
landsins stöðvað sendingar sínar
til að flytja fréttina, sem yeröldin
hafði beðið aftir dögum saman.
Klukkan sex hafði Trumann for-
seti tilkynnt blaðamönnum í Hvíta
húsinu, að honum hafi borizt til-
kynning um uppgjöf Japana, og
nokkrum mínútum síðar hafði hið
hraðvirka fréttakerfi landsins bor
ið tíðindin um gjölvallt landið,
frá Atlantshafi til Kyrrahafs. Og
það liðu ekki nema nokkrair mín-
útur þar til stórkostlegustu há-
tíðahöld í sögu Bandaríkjanna,
sennilega í sögu veraldarinnar,
hófust.
I Washington hafði mannfjöldi
þegar safnazt saman utan við
Hvíta húsið, og er fréttin um lok
stríðsins hafðii borizt út, streymdi
þarngað fólk úr öJlum áttum. Á
nokkrum mínútum voru saman
komin yifir 100,000 manns á
La'fayette torginu, og allur mann-
fjöldinn hrópaði: We want Harry!
We want Harry! Harry er auð-
vitað forseti Bandarfkjanna,
Harry Trumann, og innan skamms
:gekk hann ásamt konu sinni fram
á grasflötinn og var óspart hylltur
af mannfjöldanum.
Ég var staddur í Cámbridge,
skammt frá stúdentagörðum Har-
vard háskólans, þegar fréttin um
uppgjöf Japana barst út. Tóku
bifreiðar þegar að blása bom sín
og skip blésu í eimpípur sínar í
ákafa. Það var eins og gleðiylur
hefði gagntekið mannfjöldann á
götunum, menn voru broshýrir,
óskuðu hver öðrum til hammgju,
stúlkurnar tóku að syngja, verzl-
unarmenn komu út úr búðum sín-
um, sumar verzlanir lokuðu þeg-
ar í stað svo að starfsfólkið gæ.ti
tekið þátt í hátíðahöldunum.
Þegar mannstraumurinn byrj-
aði að berast í áttina til miðbæj-
arins bárust klukknahljómar úr-
öllum áttum. Einhver byrjaði að
hringja gömlu rússnesku bjöllun-
um í turni cLowell stúdentagarðs-
ins, kirkjuklukkur blönduðust
vaxandi hávaða og söng hamingju
samra manna.
I miðbænum var mikið um að
vera. Boston er fræg fyrir að vera
rólegust allra bæja í Bandaríkjun-
um þegar til sl'íkra hátíðahalda
kemur, en að þessu sinni var eins
og fólkið sleppti sér algerlega í
fagnaðarlátunum. Á Tremont
Street og Boston Common, Aust-
urvelli borgarinnar, voru þegar
þúsundir manna og jókst fjöldinn
stöðugt. Sjóliðar gengu um syngj-
anri, gripu stúlkurnar í fang sér
og kysstu þær, hverjar sem þær
voru, hyernig sem þær litu út.
Brunaliðið kom á vettvang, þótt
'hvergi hefði kviknað í, bara til að
hringja bjöllum og fagna, og mörg
hundruð unigmenna klifruðu upp
á bílana og brunastigana og sungu
gáfulegra en það, að vel mælli
ætla, að yaltýr Stefánsson hafi
skrifað það.
•
Deilunni um framkvæmd fær
eyska skipal'eigusamningsms
virðist, góðu heilli, lokið, að
minnsta kosti um sinn. Þjóðin
fagnar því vissulega, að máli
þessu hefur verið fundin giftu-
leg lausn. En eigi að síður á hún
eftiir að sækja atvinnumálaráð-
herra og fiskimálianefnd til á-
byrgðar fyrir hina hneykslan-
legu framkvæmd á samningi
þessum. Og það bíður síns tima.
þar og öskruðu af miklum eld-
móði.
Um það bil, sem rökkva tók,
er áætlað að 5—700 þúsund
manns hafi verið á aðalgötum
Boston. Pappírsmiðum og renn-
ingum rigndi út úr gluggum hárra
bygginga, unglingar blésu af ákafa
í lúðra, sem farið' var að selja
fyrir döll'ara á götunum. Her-
menn ,sjóliðar og borgarklæddir
gengu í röðum eftir Washington-
stræti, gripu stúlkurnar og föðm-
uðu að sér, drógu upp vínföng
sín og byrjuðu að súpa á. Fór
snemma að ájá á sumum sjólið-
unum, eða svo hlýtur að hafa ver-
ið um þann, sem spurði félaga
sinn grafalvarlegur hvorir hefðu
unnið stríðið.
Neðarlega við Washington-
stræti, þar sem skrifstofur flestra
stórblaðanna eru, var pappírs-
draslið ökladjúpt á götunni. Síð-
ustu fréttir voru hengdar utan á
húsin og fyrir framan byggingu
blaðsins Globe stóð einn af
fremstu blaðsölum borgarinnar og
hrópaði í ákafa: Það er satt, það
stendur í Glbbe! Það er allt búið!
Meira kjöt fyrir enga skömmtun-
arseðla! Nóg benzín fyrir alla!
Stríðið er búið! Lesið um það allt
saman í Globe! Forundraðir ís-
lenzkir stúdentar gengu eftir göt-
unni og ‘horfðu undrandi á þessi
ósköp. Þeir höfðu heyrt um fjölda
hátíðir Ameríkumanna, en þá
grunaði ekki að það gæti verið-
nokkuð þessu líkt. Flöskum fjölg;
aði, það var kysst og faðmaS
meira en nokkru sinni á málðjum.
götunum, fánar voru bornir í fylk
ingarbrjóst'i, eh ungir og gamlir,
karlar og konur sungu: When
Jonny comes marching home-
again! (Þegar Jón kemur labbandi
heim aftur).
Flestar stórverzlanir í bæmrm
höfðu verið svo forsjá'lar að setja
hlera fyrir sýningarglugga sína,.
til að þeir ekki yrðu brotnir er
hátíðahöldin byrjuðu. Ein hatta-
búð hafði þó leitt þessa Varúðar-
ráðstöfup hjá sér með þeim ár-
angri, að einhverjir mölbrutu
glugga verzlunarinnar og dreifðu
170 kvenhöttum út til hvers sem
hafa vildi. Stríðið er búið, bravó!
Þótt mikil væri gleði manna,.
var þó einn 'hópur, sem gladdist
meir en nokkrir aðrir. Það voris
Kínverjarnir. I Boston er all stór
Kínversk nýlenda, eins og í flest-
um stórborgum Ameríku, og ber
mest á þvottamennsku og veit-
ingahússrekstri sem atvinnugrein-
um Kínverjanna. Venjulega eru
þeir ekki að sýna umheiminum
sbapbrigði sín, ef eirihver eru, en
nú opnaðist sál þeirra og þeir
Framhald á 6. síðu
VÍSIR flytur í fyrradag for-
ustugreiin um ábyirgð þá í
tvöggja mfllljónia króna yfir-
dráttariláni, sem ríkissjóðuir
hefur veitt fiskimállanefnd tfl
þess að hún geti staðið í skil-
um við Færeyinga vegna sfcipa
leigusamnintgisiins við þá. Er
komizt þan,nj,g að oirðii í þessiari
grein Vísis:
„Þjóðviljinn birti í -fyrrdag
bréf, sem fjármálaráðuneytið hef-
ur ritað atvinnumálaráðuneytinu,
um yifrdráttarheimild fyrir fiski-
málanefnd. Virðist svo sem blaðið
hafi greiðan aðgang að bréfum hins
síðarnefnda ráðuneytis. En sam-
kvæmt þessu bréfi hefur ríkisjóð-
ur tekizt á hendur ábyrgð á 2
millj. kr. láni handa nefndinni. Nti
er það flestum kunnúgt, að nefnd-
in hefur talsverð peningaráð. Auk
þess.fær hún greitt jafnóðum fyr-
ir allan fisk, sem hún sendir til
Englands. Að nefndin þarf nú á
þessu láni að halda, þegar fisk-
flutningunum er að mestu lokið,
sýnir aðeins það, sem haldið hefur
verið fram, að milljóna króna tap
er þegar orðið á flutningunum.
Nefndin mundi ekki æskja eftir
slíku lárií nú, ef hún þyrfti ekki
nauðsynlega á peningunum að
halda vegna greiðslu til færeysku
skipanna.“
Málgagn 'atvinin.umáilaráðherr
ans, Þjóðviljinn upplýsti í for-
ustugrein 1 fyrradag, að hallinn
á færeyska skipaleigusamnin-gn
um muni verða meira ©n ilítilfl!,
þegar öfl kurl séu komin tií
grafar. Er hljóðið í Þjóðvflíjan-
um á fyrradag varðandisamning
'þenmain -aillt ;an'nað en í vetur,
þegar haim ta'l’di það hmeykslli,
að alþiinigiismenn .skyldu fetta
finigur út í siamning iþennan og,
svívirðiimgu að vísa hö.num til
mefndiar. Nú geipar Þjóðviljiinn
um það, að hallii'mi vagma sarnm
imgsins mumi verða fagmaðar-
eföú þeirra, s>em orðið hafa til
þess að gagnrýna hamn og fram
kvæmd hins k orrnmjn istíska .at-
viniumiáliairáðherria, Áka Jakobsi-
sioinar, og ha'ndiliangara hans,
Lú'ðvíks Jósefssonar og Halildórs
Jónss. á 'honum! En færeyski
skipaleigusamninigurinm. verðuxr
af þjóðinni færður á reikninjg
Áka Jakobssonar og skutR-
sveima hams', svo og hal'lmm: aiff
honum og skömmin af himoá
hneykslamlegu framkvæmd!
hams.
•
Örvar-Oddur Þjóðviljans, sena
miun eiga ísland'Smet sem rit-
fíf.1 gerir gagmrýnina á fram-
kvæmd atvinmumá'l.ará’ðher,ria og
fiiskimáianefndiar á færieysíba
skipaleigusamni ngnum að um-
ræðuefni nýlega. Hér em
mokkur „vizkukorn“, -sem rit-
fíflii'ð ber á borð fyrir lesendur
sína að þessu simni:
„Það kemur betur og betur S
ljós, að tilgangur rógherferðarinu
ar gegn fiskimálanefnd er árás á
Sósíalistaflokkinn, og þá eirikurra
tvo af vinsælustu mönnum hans,
Áka Jakobsson atvinnumálaráð-
herra og Lúðvík Jósepsson alþing-
ismann ....
Það er skiljanlegt þó hersýning
in, sem hefur nú unnið sér til op-
inberrar háðungar fyrir frumhlaup
sitt gegn fiskimálanefnd, reyni að
finria átyllur til að níða niður
menn eins og Áka og Lúðvík. And-
stæðingar Sósíalistaflokksins,
meira að segja Tíminn hafa orðið
að viðurkenna hæfileika þessara
ungu og glæsilegu stjórnmála-
manna, sem hafa unnið sér og
flokki sínum vinsældir hvar sem
þeir hafa starfað.
.... Þingstörf þeirra félaganna
hafa aflað þeim, Lúðvík og Áka,
verðskuldaðra vinsælda, ekki slzí
meðal sjómannastéttarinnar. Þess
vegna einbeitir Alþýðublaðið og
Tíminn rógsiðju sinni að þessum
mönnum öðrum fremur, af því a@
Framhald á 6. síðú