Alþýðublaðið - 05.10.1945, Blaðsíða 4
4
nLÞ YÐL'ELAÐID
Fcstudagur-Jin 5. október 1945
« Sigurjón 8. Svanberg:
Bingnlreið búsaleiinliganna
ftlþijinMoMÍ
Útgefandi: Alþýðuflokknrinn
Ritstjóri: Stefán Péturss.'ur.
Símar:
Ritstjórn: 49»2 og 4902
AfgTeiðsla: 499« o( 4996
Aðsetur
f Alþýðnhúslnn við Hverf-
isgötu.
Verð í lausasölu: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Alþingi.
AIÞINGI þess, sem settist á
rökst-óla fyrir nokkr-um
dögum, bíða mörg og merk mál
til úrlausnar. Auk hinna venju
legu mála, sem sérhvert þing
tekur tiil afgreiðsln, bí6a þessa
þings stórmál, sem u-pp voru
tekin í málefnasamning stuðn-
inigsflokka ríkisstj órnar.nnar ng
þjóðin öll væntir, að alþingi
ráði til fársælla lykta.
*
Síðas-ta alþingi afgreiddj eitt
af meginstefnumálum ríkis-
stjórnarininar, sem sett var í
miálefnas-amning hennar að ráði
og frumkvæði Alþýðuflokksins,
en þa-ð Voru hin nýj-u laun-alög.
Alþýðiuiflokkur'nn- fékk því ein-n
ig framgengt, að yeruilegum
hluta af in-neignum- íslands er-
lendis yrði vari-ð til kaupa á
nýjum framleiðslutækjumí. Hef
ur þeim- málum ver'-ð vel í horfi
haldið eins og bezt sést á því,
að þegar hafa verið fest kaup á
níutíu nýju-m vélbátum, þrjá-
tíu togurum og tólf vöruflutn-
inga- og farþegaskipum’. Verði
sá þáttur málefnasamnings
stu-ðningsflokka -ríkisstjórnar-
iinnar, er fjallar um ný'bygg-
Miigu framleiðslutæikjan-na o-g
nýsköpu-n atvinnul'ífisins, fram-
kvæmidur með þeim- hætti, sem
til er ætlazt, er þar um áð ræða
stórfeld tímamót í' framfara-
sögu þjóðarinnar.
*
Af þeim málu-m, sem þetta
þing kemur til með um að
fjalla, muin- hin fyrirhuigaða'
löggjöf -um alman'natrygg'-ngar
mestu skipta. Er þar umi að
ræða eitt þeirra stefnumála rík
isstjórnarinnar, sem Alþýðu-
flok-kurinn setti að skilyrði fyr-
ir að ld sinn-i í stjórnarsamstarf
inu. Hefu-r verið ötuilega
uinnið að undirbúningi máls
þessa, sem varðar þjóðina alla,
en mun sér í lagi tryggjá al-
þýðustéttum o-g launþieguim
lands'ns auikið öryggi og þýð-
ingarmikla hagsbót.
Alþýðiuf'lokku'rinn getur vissu
lega vel unað þeim árangri,
sem ná-ðst hefur af star.fi. n-ú-
verandi ríikisstjórnar, enda
hafa ráðherrar -h-ans" un-nið
skelegglega að framkvæmd
þe-'-rra stefnumála, sem flokk-ur
inn setti að skilyrði fyrir stjórn
arsamvinnutnmi. Landsfuindur
flokksstj órnar Alþýðuflokksins,
sem lau-k störfum í fyrradag,
samþykkti samhljóða þakkir t'-l
ha-nda ráðherrum flobksins og
hét þeim stuðningi flokksins til
óframhaldandi harát-tu fyrir
þe'm atriðum mlálaefnasamn-
ingsin-s -sérstaklega, eða enn
eru ól-eyst að meira eða mi-nna
leyti. Markar þessi samiþykkt
landsfumdarins skýrt afstöðu
flokiksins. Alþýðuflokkurinn- hef
ur með sk'lyrðum sinum sett
mestan og b-eztan svip á mál-
efnasamning st-uðningsflokka
rrkisstjórnarinnar. Fyrir hon-
um vakti það, að lúkisstjórnin
starfaði eft'r glöiggri stefn-u-
MEST UMRÆDDU LÖG á
íslandi- eru á-n efa húsa-
leigulögin svonefndu, og það
ekki að ástæðulausu. Ber
hvort tveggja til-, að húsnæðis-
vandræði eru hér -gmfurleg, og
svo lika hitt, að í skjóli þeirra
laga hefur þrifizt meiri rang-
sleitni og misrétti en dœmi^ eru
'til á nok-kru öðru sviði þjóðfé-
lagsins. Myndi það syndaregist
ur efni í stóra bók, ef kryfja
ætti það til mergjar, og marg-
u-r mtoi hafa hlotið doktors-
nafnbót fyrir rninna en að
gjöra sliku verkefni v'jðeigandi
skil.
Nú skal það ekki véfengt, að
grundvöll'Ur húsaleigulagann'a
hafi verið réttlátur á sím-um
tíma (gengislögin frá 4. apríl
1939). En sá 'grundvöEu-r
hrundi hara svo skjótt, . svo
sem flesta mu-n reka mi-nni t:>l.
Tilgangurinn með gen-gisl-ögun-
um var vitanlega sá, að halda
öllu verðlagi í skefjum á þeim
alvarlegu tím-um, sem þá þegar
voru- fyrirsjáanlegir, ekk-i að-
e ns húsaleigiunni, heldur einn-
i-g verðlagi innlendra afurða,
kaupgjaldi o. fl. En sá 1-ofsverði
tilga-ngu-r fór flj-ótlega út um
þúf.u-r. Ekki. hafði stríð’ið leng-i
staðið, þegar h'nar erlend'U
vöru-r hlutu vitanle-ga að
hækka. í mörgum tiLfeRum, þó
ekki n-em-a að litlu leyti vegna
hækkunar á erlen-dum' mark-
aði, heldu-r vegna margfalt
verri aðdráttarskilyrða en áð-
ur, stríðstrygginga o. fíl. Það
var því með engum rétti hæ-gt
að rne'na bændum að krefjast
'tilsvarandi hækkunar á fram-
lieiðsluvörum sínum frekar en
framleiðendum sjávarafurðá,
né heldur að ætlast til þess að
verkamenn og aðrir starfs-
rnenn ynnu fyrir sam-a kaup og
fyrir st-ríð.
Það, sem einfaldlega hefur
skeð og hverju barni má Ijóst
vera, er þetta, sem felst í hinn'-
gö-mlu ritningargrein: „Hið
gam-la er afmáð, sjá allt er
orðið nýtt.“ Já, alit ætti að
vera orðið nýtt, ef réttl-ætinu
hefði ver.'ö ful-lnœ-gt. En því
hefur ekki verið fullnæ-gt og
verður sennil-ega seint full-
nægt. Lengi stóð á fu-llnæging-
unni hvað hi-na 1-æ-gst settu
þegna þjóðfféiagsins snert'r,
hina svonefndu þiggj-end-ur, ef
hún er þá komin- ennþá, en þó
muín Húsal-eigumóri vera algjör
lega einstakt fyrirbrigði í
þjóðlóf j voru, sem betur fer.
Hv-ers v-egna hefur nú þessi
draugu-r verið magnaður svo
-mljög sem raun ber vitni um,
æ offan í æ? Til hags-bóta fyrir
hvern? Eg held, að óhætt sé að
svara því þan-nig, að það haf-i
veri-ð vegna þess, að au-ðímenn-
irn'r (stórframleiðendiur til
skrá að þýðingarmi-klum fram
kvæmdum og réttarbót-um, en-
ekk-i glíruigheit til þátttöku í
riikisstjörn. Ráðherrar Alþýðu-
ffLokksins haffa haldið skelegg-
1-ega á mlálium í rákisstjóminni
og fflokbnumí er .ljúÆt og skylt
að styðj-a þá og ríkisstjórn'-na í
th-eild til fra-mkvæmda góðra
mála. En takist. ríkisstjórninni
óhöndu-lega að framkvæma þau
stefnumál, sem henni ber að
láta til sín taka, mun AIþýðu>-
fflokkurinn ekki h'ka við að
-gagnrýna sliíkt, svo og störff. ein
stakra ráðh-erra, sem til óheilla
horffa, komi þa-u viðhorf til
sögu.
*
Aliþýðu's-téttir og launþegar
landsins hafa þegar fengið marg
víslegar réttarbætur, sem
lands og sjávar og heildsalarn-
ir) höfðu v-öldin á alþingi, og
það hafl verið til- hagsbóta fyr-
ir þá h'na sömu; þvá hefði húsa
leigan verið látin' fylgja hinni
aim-ennu vísitölu-, sem var hið
eina, sem réttlátt “gat talizt —
(o-g þá vitanlega að innhei-mta
ffasteignaskatt 'með vísitöl-u),
gæti skeð að stríðsgróðinn, sem
þessir menn- hafa sa-fnað, væri
nokkrum milljónum lægri en
hann- er nú, en- ha-g-ur alþýðu-
manna (sem flestum ve-rður á
að leg-gja hið li-tla, sem þe.'-r
ei-gnast, ef þeir þá á ann-að borð
eignast nokkuð fra-m yffir dag-
lega-r lffsnauðsynjar, an-nað
hvort í húskofa eða jar-ðar-
skika, v-e-gna þess, að þeir hafa
en-gin tök á að velta því og
braska með það, eins og auð-
menn'r.nir) a-ð sama skapi betri.
Auðmennirnir búa flestir,
eins og vér vitum, í ein'býlis-
húsum (leigja e. t. v. s-umir
ein-hVer'n hluta áf kjallaranum).
En villu-rnar falla ekki- undir
húsalei-gu-l'ö-gin. Eða m. ö. o., —
það héfur efckert verið' -gert til
þess a-ð mi-ðla húsnæðinu rétt-
llátlega. Hefði það verið gert,.
myndu ekki al-lfáar fjölskyldur,
s-em. nú 'hírast í bröggum', hafa
só-rqiasamlega íbúð. En það
hefði v'tan-lega kostað ein-
hverjar breytingar á villufnum-,
og friðhelgi eignar- o-g urnráða-
ré'ttar hefiði þar með veri-ð rof-
in á hinum háu — eins og.
þe'm -lágU' —, en slík-t getur
verið hæ-ttule-gt og ekki al-
mennil-ega viðeigandi.
Nei, óbreytt ás-tand (s-tatus
q-uo) ei-n-s og það var í stríðs-
byrj-u-n, var full gott fyrir fjöld
ann. Hvað varðaði ráðamenn
um það, þótt þá ha-fi ver'ð full
þrön-gt um marga hi-na smærri
hiúseigendur, sem' börðust við
að halda k-ofum s-ínum f-rá gini
Ijónsins (bankan-na)? Hinir ný-
rífcu- gátu hvort sem var alltaf
byggt haéfil-ega rúmigóð hús
handa sér, ef þe'm sýndist (ef
þeir sátu' þá ekki í „.gam-alli
:leigu“). Húsnæðislausum, sem
einhver ráð höfðu, var svo hægt
að hjáipa á sama'rekspöl, í bili
a. m. k., því seinna komia tím-
ar — og þá koma ráð. En um-
fram allt: Það verður að reyn-a
að halda leigjenduim í þeirri'
trú, að allt hið miikla brauk
o-g braml, sem framkvæmt er
m eð áð'stoðhúsaile-iguin'efn'da’r svo
sem útiloku-n hinna méinlau'sari
húseigenda (sem ekkert þarf að
óttast) úr ✓ húse'gnum sínum,
þót't jafnvel lff þeirra lægi við
og ,,-gamla húsaleigan,“ s-em
eykur gróða fra'mleiðendanna
(á kostnað þess hluta alþýðu,
sem ekki eru 1-eigjendur), vegna
þess; að þá komast ■ þeix fram
mieð ' að greiða miklu lægra
kaup en ella, —' það þarf að
f fyrst og frems-t ber að þakka
! starifn og stefnu Alþýðuflokks-
ins á alþingi pg í ríkisstjórn.
Þannig hefur Alþýðuflokkur-
inn enn einu sinni sýn-t og
sannað, að hanin er steffnu sinni
og umihjóðendum trúr. Og starf
hans oig stefna- í framt-íð sem
fiortíð mun m 'ða að því að auka
hagsæld og öryggi þeirra stétta,
sam veita honum braut-ar-gengi
-og fulltingi. Hin ýmsu mál, sem
í un-dirbúningi ,eru eða verið er
að framkvæma og Alþýðuflokk
ur.'-nn- á öðrum' fflokkum frem-
ur þátt í, að upp hafa verið tek
in, horfa til mikilla heilla fyrir
land og þjóð. Þeás vegna bind
ut þjóði-n miklar vonir v.'ð störf
núverandi ríkisstjómar og al-
þingis þess, sém setzt hefur á
rökstóla umi þessar mundir.
telja þeim trú um að allt sé
þetta fyr.'-r þá gert, — og að
það sé hið eina skynsamlega,
sem hæg-t sé að aðhafast í þess-
um málum.
Bara að þeir sjái-nú ekki í
'gegnum vefinn. En ég held, að
'þeir sjái það mjög margir, —
liíklega allt of margir. Og ég
held það ekki, ég ve'-t það. Veit,
að þeim er engin- þægð í „gömlu
húsaleigunni“, gjöf valdaman-n-
anna, ek-kj til leigjenda, þótt
svo ei-gi að líta ú-t, heldiur til
sjálfra þe'rra í nafni hins opin-
bera — en á kostnað húseig-
enda. Veit, að þeim er he-ldur
engin þœgð í nýj-u húsaleigunni
að viðþæt'tum verðlaununum í
hinum' nýju húsum bygginga-
meistaranna, hinna nýríku-,
þe.'rra, sem neyðin hefur reki-ð
til að þiggja hjálp hinna fyrr-
netfndu (haldgæðin óreynd) —
vegría hinnar óblíðu veðráttu
lands vors, sem -gerir það ekki
bein-Mini'S æskile'gt, að hafast við
í tjöld'Uim, a. m. k. ekki- vetrar-
\T ÍSIR GERIR í GÆR að
'» umtalsefni hið minnkandi
fylgi kommúnis'taflokkanna.
Með-an styrjöld'n stóð og eins
fyrstu mámuðina eftir lok
henn'ar, virtust kommúnistar
vera í u-ppgangi, en nú er ber-
sýnilegt, að þjóðirnar snúast
-enn m-eir til andstöðu við þá —
og enn meir, eft'r því s-em línr
ur skýras-t milli hi-ns vestræna
lýðræðis og þeirrar stjórnar-
stefnu, sem kommúnistar rang
n-efna ,,lýðræði.“
„Kommúnistar reyna að læða
-þeirri -trú inn hjá almenningi, að
-þróunin í Evrópulöndunum hnígi
yfirleitt til vinstri, og þá til kom-
m-únista fyrst og fremst. Þar sem
lýðræði ríkir, hefur raunin orðið
á ahnan veg. M-á í því efni skír-
skota til kosninganna í Bretlandi,
þ-ar sem 'kommúnistar unnu raun-
verulega ekkert á, og í Frakklandi
hefur fraimgangur þeirra ekki ver-
ið Slíkur, að orð sé á gerandi,
Iþótt -árvallt hafi verið þar í landi
hentugur jarðvegur fyrir slíkar
stefnur, enda hefur Frakkland
verið um langt skeið grið’land öfga
manna, sem þráfaldlega hafa orð-
ið að flýja heimaland sitt, og
kommúnistar þar á meðal. Þótt
kommúnistar liafi nokkuð eflzt að
Æylgi í Frakklandi, liggur hitt í
augum uppi, að áhrif þeirra verða
þar lítil eða engin, með því að
þeir flokkar, sem styðja stjórn de
G-aulles, eru þar langsamlega
sterkastir. Sama mun raunin verða
í öllum lýðræðisríkjum. Augna-
-blik k-omnjjúnismans er liðið hjá,
og þótt horfið l^afi verið að „aust-
ræna lýðræði“ í sumum ríkjum á
meginlandi Evrópu, er vitað, að
slítot hefur aðeins mátt v-erða í
skjóli valds, en að litlu leyti með
vilja almennings.
. Á utanríkisráðlherrafundim'um,
sem nú er nýlo-'kið í Lomd-on, hef-
ur ágreiningur komið uþp milli
vestræns lýðræðis og fcommún-
ismans. Mun sá ágreiningur þó
reynast aðeins upphaf þess, sem
verða vill. Límurnar eiga eftir að
skýrast enn frefcar og þá mun
sann-ast, að stefnan hnígur efcki
til vinstri eða réttara sagt komm-
únism-ans, heldur verða slí-kar
öfgar vegnar og léttvægar fumdn-
ar í hverju menningarþjóðfélagi.
Aug!ýsingart i
B’
sem birtast eiga i !
Aiþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs- J
ingaskrifstofunnar
í Aiþvi'uhúsinu,
Hveriisgötu,
fyrir kl. 7 aö kvöldl f
Sími 4906
mámi'ðina,. og svo Ioks í þeim
eldri húsum, þar sem- eigand-
inn hefur verið svo „heppin.n,"5
að íbúð hefur losn-að, sem líti-S
er u-m.
Nei, það sem leigjendum
væri þægð í, er það, að byggöar
væru handa þe'm sóm’asamlleg-
ar íbúðir, á kostniað heildarinnr*
ar, serríþeim væru svo leigðar
m-eð réttlátu kostn-aðarverði,
en ekki í neinni öHmiuisuleigta
Framhald á 6. síðu.
í skjóli óaldar haifa kommúnistar;
getað komið sér bétur fyrir víða
um heim, og 'hafa jafnvel unniö'
sér nokkurt traust. Þó hefur þjóð-
ernisbarátta þeirra ekki verið'
fyrirferð-armeiri en svo, að for-
ystumanni frelsishreyfingarinnar
norsku var ókuinnugt. um þátf
ikommanna í þeirri baráttu og aí-
neitaði -þeim gersamlega. í Dan-
m'ö'rku reyndu kommúnistar einn-
ig að trana sér nokkuð fram f
frélsishreyfingunni, en náðú þar
aldrei verulegum áhrifmn, fyrr
undir 1-okin, en þá sném flest-
ir betri baráttumenn hreyfingar-
innar við hen-ni baki „sem von-
sviknir m-enn,“ að þvx er þeir
hafa sjálfir lýst yfir.
Hér á landi -hafa kommúnistar
komizt til nokkurr-a áhrifa vegna
margvíslegra mistak-a. Reynslan
mun hins vegar sanna, að þeir
ni'Una fljótlega velta hér úr á-
hrifasessi og verða þá ekki teknir
alvarlegar en flokk-sbræður þeirra
í öðrum lýðræðislöndum. Fylgi
m-un hrynj-a af þeim, enda hefnr
það byggzt á fölskum forsendnm
ófriðaráranna, og trausts munia
Iþeir -einskis njóta, nema ef til
vill boðberum „austræns lýðræð-
iis,“ sem hafa eflt þá til áróðurs
og svik-astarfsemi með vestrænum
lýðræðisþjóðum. Flokkurinn h-ef-
ur sjálfur mi'klazt af því að reka
skemmdarverkastairfsemi og birtr
um það greinar í blöðum sínum.
Fyrir þá starfsemi, sem er miklu
U-mtfangsmeira, en m-enn almennt
vita, munu þeir hljóta' réttmæta
refsingu almannadómsins. Þá mun
raunin sanna, að kommúnistar
eiga hér engar rætur í himum
þjóðlega jarðvegi, sem alþjóð vill
'byggja framitíðina á.“
Vísir segir mieðál anjn'ars £
fforuS'tu-grein. s'-nni í ,gær:
í samíbandi við þetta er rétt
-að rninna sjláiffstæðismienn á
það, að kommúnistar stjórna
-nú íslenzkri verkalýðshreyf-
inigu í skjóli Sjálfstæðisflokks-
ins — með þeirn afle.'ðmgum
til dæmis, að fuilltrúar íslenzkr
ar alþýðu- á verkalýðsþinginu S
París taka afstöðu @egn verka-
lýðssamíböandum. Vestur-Evr-
ópu; og Norðulrland'a, en me®
Rúissuim og Bal-könuim.