Alþýðublaðið - 24.10.1945, Page 2

eiianir bsrrjaðar
f farmannadeta!
Ríkisstjómifl skipar tvo menn í sáttaneind.
RÍKISSTJÓRNIN hefur nú skipað tvo menn til aðstoðar
sáttasemjara ríkisins, Torfa Hjartarsyni tollstjóra, við
sáttaumleitanir í deilunni á kaupskipafiotanum. Eru það
þeir Guðmundur í. Guðxnundsson bæjarfógeti og Gunnlaug-
ur Briem, fulltrúi í stjómarráðinu.
Sáttanefndin hélt fyrsta fund sinn með fulltrúum Sjó-
mannafélags Reykjavíkur kl. 2 eftir hádegi í gær og með
fulltrúum stýrimanna þremur klukkustundum síðar.
FplmenDf oí fjlœsilegt afmœlis-
hóf Slhiannaíéiagsin!
Félaginu fearst mikáll #jöldi iieiliasiceyta víSa
af iandinu utan af
JÓMANNAFÉLAG REYKJAVÍKUR hélt hátíðalegt
30 ára afmæli sitt með hófi 1 Iðnó í gærkveldi. Var hús-
ið fullskipað sjómönnum og konum þeirra, ásamt nokkrum
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 24. október 1945
Frumvarp milliþinganefndar í skólamálum:
Gaonfræðanðm i inglingaskðlnn,
skélnm og gagnfræðaskðlnm
Öllum ungfingum skylt að sækja einhvern
þessara skóla í 2 ár á aldrinum 13-15 ára

mið
M]
’ EIRIHLUTI MENNTAMÁLANEFNDAR neðri deildar al-
| þingis flytur frumvarp til laga um gagnfræðanám, sem sam-
ið er af milliþinganefnd í skólamálum, en flutt af hálfu mennta-
rhálaráðherra.
gestum.
Siigurjón Á. Ólafsson, for-
maður félagsin-s flutti aðalræð-
una, eftir að hofið ‘hafði verið
sefct af Sæmundi Ólafssyni.
Rakti Sigurjón í stórum dfátt-
«m sögu' sjómiannasamitakanna
og þýðingu' þeirra fyrir sjó-
miannastéttina. Lýsti hann því
með 'ljósum miyndiU'fni, hver kjör
sjómanna voru áðuir en sjó-
miannafélaigið var sitofnað,
þrælkuninni og öryggisleysinu
og nauiðsyninni, sem var fyrir
því, að sjómenn hæíust handa
tdl hjargar sér og :sínum. Sagði
hann, og, að' þó oft 'hafi kráppir
sjóir hieft för og strekkinigur
dregið úr hraðanum, 'þá væri
hann sannfærður um, að slkoð-
rrn sú, sem -gamall sjómaður
hiefði1 látið í ljós við hanm fyrir
nokkru, væri rétt, Hann sagðd:
„Það hefur gerzt býlting í lifs-
kjör.um sjómianinastéttarinnar
síðam sjómiannaféfagið var
stofnað, oig það er fyrst og
fram«st því að þakka.“ v
Að * lofeuim rakti Siigurjón
nokkuð umbótabaráttuna, 'bæði
þá, sem snýr að kauipi og kjör-
um og eins þá, sem háð hefuir
verið á •sitjórnimiálasviðinu og
þákkaði Aliþýðuflokknium fyr-ir
allan þann stuöning, sem hann
hefði veitt alíþýðuistótitunajum.
Næstuir tók til miállls Jón
Guðnason, annar aðalhvata-
maðurinn að stofnun félagsins,
en hinjn var Ólafutr Friðriks-
son. Jón sagði söguina af undir-
búningi stofnuinar félagsins og
sagði m, a. frá iþví, að fymtu
uppiástunguina að stofnun fé-
lagsiíns við sig hefði áitt ungur
verzliunarmaður frá Afeureyri,
Finnur Jónsson, núverandi
dómsmlálaráðherra. Jón llas síð-
ah upp skrá yfir fcauip sitt frá
árunium fyrdr istofniuin félagsins
og bar þalð saman við verð
mauðsynja þá. Tók hann svo
dæmi af hinu sama nú. Sýndi
hann fram á með Ijósum rök-
um hve storfengliegár umbæt-
uirmar hafa orðið.
Þá talaði Jóhamna Egilsdótt-
ir,, formaður verkakvennafé-
laigsins. Bar hún félaginu
kveðju félags síns. Þakfeaði því
ma'rgvíslegan stuðnimg við bar-
áttu verkakvenna og árnaði
því allra hailla.
Emil Jónsson samgömgumála-
náðherra lýsti starfi og baráttu
sj'ómaninafélagsins, eims og
hann hafði kynnzt því. Sagðist
'hann hafa nokfcr.um sinmum
átt sæti rij sáttanefndum í
vinniudeilum og gæti hann full-
yrfc, að ekfcert félag undirbyggi
eims vel og rökstyddi kröfur
símar og sjómannafélagið. „Það
ber aldrei fram kröfur í «áróð-
urs skyni, heldur raunvenáleg-
ar og röíkstnddar kröfur.“
Stefán Jóhann Stefánsson,
formaður Alþýðuflokksins, bar
félaginu kveðjur og heiliaóskir
fiokksiíis og hyllti það fyrir ör-
uggt starf þess og tryggð við
grundvallarhiugsjómir verkalýðs
hreyfinigarinnar.
Að lokurn talaiði Haraldur
Guðmundsson, formaður All-
þýðuflokksfélags Reykjávíkur,
fyrir mimni sj-ómanimafélagsihs
og fósturjatnðairiin'nar. Þá voru
ýimiss' sfceimimtiatriði, en féiag-
inu barst miikiil fjöldi heilla-
óskaskejda, og ennfremur
kveðja í ljóðum eftir Sjó-
manmaféiaga mr. 47.
Fór hófið hið bezta fram.
Bifreiðarsiys í Hafnar-
firði í gær,
D IFREIÐARSLYS varð á
^ Lækjargötu í Hafnarfírði
í gærdag. Varð þar umg stúlka,
Hrafnhildur Halldórsdóttir, að
nafni, fyrir vörubifreið og hlaut
nokkur meiðsli á fæti og höfði.
Stúlkunni Iíður nú vel eftir
atvikum.
Vegma aðgerða, sem vterið er
að iirarnjkvæma um þessar mund
iir við Strandgötu verða bifreið-
ar að aka um Ausiturgötu og
beygja yfir brúna á Lækjargötu
móts við Brekkugötu. Aðvarasit
(þvií böm og umgilriimgar, siem
ifcoma úr skólunum, um að fara
igætilega á þessum sióðum.
Friumvarp iþetta skipitist í sjö
kafila. FjaHar fyrsti kafli þess
um gagnfræðais'tigið, eimkemini
og tilgang og 'hljóðar á þessa
lumd:
1. gr. Gagnf ræðastigið er amn
að stig skólafcerfisims. Það teng
ir saman bamaskóla anmars veg
•ar og sérskóla pg menmtaskóla
hims vegai’.
Skólar þessa stigs eru eink-
m ætlaðir unigLingum á aldrin
um 13 —17 ára.
2. Tilgangur gagnfræðamáms
ins er sá, að effla andlegam' og
Mkamlegan þroska umglimga,
veita þeim lögfboðma fræðslu,
búa þá unidir framhaldsnám í
menmtskólum, sérskólum og sér
fræðinlámsskeiðum og .undir
ýmiis stiörf, sem krefjiast góðr-
ar almemnrar .menmtunar.
3. gr. Á gagnfræðasitiginu eriu
þrennis komar sklóllar með sam
ræmldri mámsskrá: UmgHmga-
skólar mdðskólar og gagnffræða
skólar.
Annar kafli frumvarpsins
fjáHar um gagnfræðahéruð og
igaignfræðaráð og er imiegmefni
ha-ns í tveiaxt fyrstu greimun-
um ,sem fara 'hér á eftir:
4. gr. Hver kaupstaður og
hver sýsla er gagnifræðahérað.
Þó skal sameina tvær eða
fleiri sýslur í eitt gagnfræða-
hérað svo pg hrepp eða hluta úr
hreþpi 'gagn.fræðahéraði ann-
arrar sýslu eða kaupstaðar,
þegar íræðsluimállastjórn mælir
svo fyxir. Leita skal álits hLut-
aðeigandi sýslumefnda eða
sveitastjórma, áður en slík sam-
einiimg er ákveðin.
í hverjiu gagnfræðahéraði
star-far einim gagmfræðaskóli
hið minnsta.
5. gr. Hvert gagnfræðahérað
er eitt eða fleiri gagmfræða-
bverfi, og skál ií hverjo v-era að
miimmsta kosti eimn skóli, sem
veiti skyldutfræðslu gagnlfræða-
stigsims.
6. gr. í hverju gagnfræðahér
aði er gagmfræðarláð, sfcipað
sem hér siegir:
Bæjarstjórmir og sýsLumiefmd-
ir kjósa gagnfræðaráðsmenn
hluiJbumdinni ikosnimgu ó tfyrsta
fundi eftir fcasmimgar, og er
kjörtímabil þeirra hið sama og
bæjarfiullitrúa eða- sýsilunefnd-
armanma. Hver bæjarstjórn kýs
f jóra. Ef gagnfræðahérað er ein
sýsla, kýs sýslumefnd fjóra, en
mái það til tveggja eða fleiri
sýslma, kýs bvor sýslunefmd tvo
gagmfræðaráðsmenni.
Fræðslumálastjórn skipar
einm miamn í hvert gagimfræða-
ráð, og er haran formaður þess.
Skipum hans gHdir til sama
tíma.
Þriðji kafLimn fjallar um
fræðsluskyldu og skólaskyíLdu,
og ; er megimefnd hams það, að
hvérjum, sem lokið hiefur barma
prófi, er skylt að hefja gagn-
fræðamám og lýkur síkyldu-
máimii með umglámgaprótfi á því
áiri, sem memamdimn verður
filmmtián ára.
Eimnig er áfcveðið, að hverju
sveitartfélagi sé skylt að ákveða,
að skyldunám skuli, ná tíil þess
'árs, er nemandinm verður sext-
án ára, emda satmþykki Mutað-
eigamdi gagnfræðarláð og
fræðsluimálastjórni ákvörðunina.
í þeim sveitarfélöguim lýkur
skylldujniámi imléð miðskólaprófi.
Frumvarpinu fylgir ýtarleg
greinargerð_ mil 1 iþ inganefnd a r í
skóLamáLum.
Bankasljóraskipti við
Landsbankann.
I GÆR sagði Pótur Magnússon
fjármálaráðherra af sér
ibankasitjórastöðunmi við Lands
bankann og veiitti ibankaráð
sama dag Jóni Maríussyni stöð
una, en Ihann hefur vérið sett-
•ur í embætitið frá því að Pétfur
varð ráiðíhierra.
Undur veraldar.
T T NDUR VERALDAR nefn
ist ný bók, sem komin er
út á vegum Máls og menning-
ar.
Er þefifca mjög glæsilegl riit og
fjaHar um nútima vísindi og
Iþróun þeirra. í bókinni er safn-
að samaíi öllLu hinu heztfa, sem
ritað b.efur verið um þessi efni
af firægum vísindamönnum.
1 bókinni, fær 'l'esandiim svör
við ýmsum spurningum, sem
maransanidimn Ihefur lengi1 glimt
við; hún opnar undralheim vís-
indanna, og sannar hve undra-
verður iheimurinn isr með sínurn
óendamLegu báðgáitum og hversu
starf mannsiirs, er hamn beitir
'hugviti sánu og anda fci'l þess
að auðga liif sitt að þekkingu,
er óumræðiliega órangursrikt og
veitir mikil ;ski,lyrði itili að gera
Lífið a jörðinmii bjart og ham-
ingjurífet.
Umferðarslys á Hverf-
isgötu.
| FYRRAKVÖLD vildi það
slys til fyrir framan AI-
þýðuhúsið við Hverfisgötu, að
gamall maður, Guðmimdur
Sæmundsson, varð fyrir bifreið
og fótbrotnaði mjög illa.
Var Guðmundúr á leið upp
Hverfisgötu og dró hamn hand-
'vagn. Kom þá fóLksbifi'eið upp
igötuniá og ók það nærri Guð-
mundi, að hún rafcst á hamn og
féll hann við. BfLstjórinn tók
Guðmund strax í bifreiðina og
keyrði með bann á Landlsspítal-
ann pg ifcom þá d ljós, að hanm
hafðii fóthrptnað og var bnPtið
ppið; einnig hatfði: hiann marizit
og hlótið marrgar skrómur.
Fræðsluiögin komin
til annarrar um-
ræðu í neðri deifd.
P RUMVÖRPIN um hin nýju
fræðsluiög voru til fyrstM
umræðu á fundi neðri deiidar
alþingis í gær. Gerði Sigfús
Sigurhjartarson grein fyrir
þeim af hálfu inenntamála-
nefndar deildarinnar, sem flyt-
ur frumvörpin.
Sigfiús Sigurhjartarson gerði
•griein fyrir frumvörpunum í
stórum dráttum, svo og störtf-
um mHliþdmgamef n-darinnar í
skólamálum. Rakti hainn megin
drætti þeinra og ræddi >um mik-
ilvægi þessiarar nýskipunar i
skólamlálum landsins.
Að lokrnni ræðu Sigfúsar
fcvaddi Páól Þorsteinsson sér
hljóðs og lýstd þyá yfir, að hann
heffði e'kki talið sér unnt að
verða meðfliutningsmaiður frum-
varpanna vegna þess, að sér
hiefði ekki unnizt tímii tií að
ikynna sér etfni; þeirra til hiHtar,
þótt hann hefði Ihaft þau undir
hönidum imilli þinga.
Mjeirihiuti menntamóilaraefnd-
■ar, sem. frumvörpin ifilytur, em
þeár Barði .Guðmundsson, Gumn,
ar Thoroddsen og Si:gfús Sig-
urhjantarson. Fimmti nefndar-
maðurinn, Sigurður Bjárnason,
var erlendis, þegar frumvörpdn
voiru lögð fram.
Fteumvörpunum var, að'þess-
iari fyrstu umræðu Mkinmi, vtís-
lað tíl annarrar umræöu með
samhljóða atkvæðum deildar-
manna.
Nýju varöskipin eru
ennþá í Ewglandi.
AMKVÆMT upplýsingum,
sem blaðiið fékk lí gær hjá
foirstjóra Skipaiútgerðar rtíkis-
ins, vtarðandi varðskdp þau, sem
rikisisitjóirnin héfur keypf. í
Englandi, hetfur frétt siú, sem
hingað ibarst um að sfcipim væm
á Iieiðinni itil landsins:, verið á
misisögn ’byggð.
Etftir því, slem forisitjóri skipa-
útgerðarinnar hafði síðast frétt,
rnurau skipin vera einnjþá í Eng-
lánidi, og ekki fuHlákveðið hve-
nær þau Leggja þaðan af stíað.
Um 43 þús. kr. komu
inn fyrir skemuflanir
Hringsins.
C KEMMTANIR Kvesrféiags-
^ ins Hringsins s.l. snnnudag
voru fjölsóttar. Alls kom ina
fyrir skemmtanimar og aðra
tekjuliði í sambanji við dag-
inn um 43 þús. kr.
Hins vegar er ekki fuHkom-
lega feunnugt eranþá hver kositn
aður hefur orðið við sfkearaaiitara-
irraar og aðra starfslemi féliags-
iras þenraan dag.