Alþýðublaðið - 08.03.1946, Blaðsíða 6

6
ALÞYÐUBLAPIÐ
Föstudagur 8. marz 1946.
Byggingafélag símamanna.
Stofnf iindur
Samvinnubyggingafélags símamanna verður haldinn
fimmtudaginn 14. þ. m. kl. 21 í nýj'a Landssímahúsinu,
Sölfhóls'götu 4 (fundarsalnum 4. hæð).
UNDIRBÚNINÓSNEFNDIN
Sjúkrarúmaskorfurinn í Reykjavík
Hálíð Ijóssins auslur á Indlandi.
Framh. af 5. síðu.
heill hópur af Indverjum um-
hverfis okkur; þeir voru kátir,
klöppuðu á bak mér og sögðu
Tik Hai, Sahib, en enginn þeirra
var samt ibetlari. Ég hélt áfram
eftir strætinu og virti fyrir mér
Kali-líkneski, rakéttur, fólkið í
verzlununum, og mætti að lok-
um stórum hóp manna með
geysilegum fagnaðarlátum. Svo
var ég allt í einu staddur á
Ohandni Chowk á ný.
Ég leigði mér annan vagn og
reyndi að hafa upp á Kali-bæna
húsi. Á leið minni sá ég, að öll
einkaíbúðarhús voru Ijósum
skreytt að utan og innán; garð-
amir umhverfis einnig. Ég kom
að bænahússhliðinu, en við
bænahúsið var tjald eitt á
vinstri hönd, allstórt. Utan við
tjaldið voru börn að tendra bál
,og leika sér að vindblöðrum. í
innsta hluta tjaldsins var har-
móníum og ýmis önnur hljóð-
færi. Kaðall hékk niður úr
miðju loftinu: öðrum megin við
hann sátu rnenn, — hinum meg
in konur. Öll sungu iþau Kali
lof og dýrð við undirleik á hljóð
færin.
Frá tjaldinu gekk ég að tröpp
um ibænahússins. Þar varð ég
að draga skóna af fótum mér.
Ég gekk upp tröppurnar og
kom i stóran forsal, en sjálft
var bænahúsið frekar lítið. Fyr-
ir miðju var líkneski af Kali
með svart andlit, — ég sá and-
litið álengdar, strax er ég kom
inn úr dyrunum. Á gólfinu um-
hverfis var matur og ávextir i
körfum, sem fórn til gyðjunn-
ar. Blómsveigur var um háls
hennar. Prestar og bænahúss-
þjónar voru að færa fórnirnar
og tilbiðja Kali. Prestarnir voru
i þykkum, gömlum sloppum.
Umhverfis sat hópur kvenna.
í Iþví er ég kom inn, birtist
prestur nokkur innarlega i
bænahúsinu, fór úr sloppnum
og kom þá í ljós að hann var
klæddur hvítri skikkju er nefn-
ist dhoti. Hann vék sér að mér
og fór að tala við mig. Hann
sagði mér, að Kali væri gyðja
sköpunar og frjósemi, að ‘hún
bæri sverð i hendi sökum þess,
að sköpun og eyðing fylgdust
jafnan að, að Indverjar tilibæðu
hugtakið en ekki skurðgoðið, —r
og að hugtakið fæli í sér hinar
skapandi orkusveiflur sem séu
frumvaldar alls lífs; — hann
sagði, að enginn Indverji til-
bæði skurðgoðið. Hann sagði,
að í staðinn fyrir orðtæki krist-
inna manna „I upphafi var Orð-
ið“, segðu Indverjar „í upphafi
var Kali, —: afl lífsins“. Þann-
ig hélt hinn kurteisi og róm-
þýði Indverja-prestur áfram að
tala við mig á meðan ég virti
fyrir mér Kali-myndina. Ég
skildist við þennan prest
sbömmu síðar, en þó ekki fyrr
en hann hafði tekið stórt trjá-
lauf og sett á það ávexti, — epli
og banana, —- og gengið með
Iþað að helgidóminum. Síðan
rétti hann það að mér sem gjöf
fyrir hönd Kali. Ég spurði
hann hvað stæði til. Hann svar-
aði, að konur þær, sem þarna
væru, hefðu fastað allan dag-
inn og fengju í dögun næsta
morgun ávextina til að eta. Mig
minnir, að hann segði þær all-
ar vera’ ekkjur. Ég þakkaði hon
um að síðustu fyrir móttökurn-
ar, gekk niður tröppurnar,
setti skóna á fætur mér og steig
í vagninn, með ávextina mina í
fanginu, þá sem gyðjan sjálf
hafði veitt mér. Á leiðinni það-
an fannst mér sem allir álitu
mig vera miður æskilegan gest
á þessari hátíð. En alls staðar
var mér sýnd mesta kurteisi.
Þannig kom „Dewali“ mér fyr-
ir sjónir, -4- hin mikla índ-
verska hátíð ljóssins.
Kvenfélag Fríkirkju-
safnaðarins í
Reykjavíkur 40 ára.
Afmælisins minnzt
með samsæti
íkvöld.
Kvenfélag fríkirkju-
SAFNAÐARINS í Reykja-
vík varð 40 ára þann 6. þ. m.,
og minnist félagið afmælisins í
kvöld með samsæti að Tjarnar-
café.
Félagið var stofnað 6. marz
1906 og var fyrsti formaður
þess prestfrúin Guðríður Guð-
mundsdóttir, en núverandi for-
maður félagsins er frú Bryndís
Þórarinsdóttir og tók hún við
j formennskunni af frú Guðríði.
* Félag þetta hefur jafnan starf
að að því, að styrkja söfnuð
sinn og kirkjuría og allt safríáð
arstarfið, með gjöfum og fjár-
framlögum, en jafnfrámt hefur
félagið lagt nokkurn skerf til
, hjálpar- og líknarstarfsemi.
Auk þsesa hefur svo Kven-
félag Fríkirkjusafnaðarins gef-
ið sig að almennum áhugamál-
um og fél§gsmálum kvenna.
Starfsemi félagsins hefur orð
ið Fríkirkjusöfnuðinum ómetan
legur stuðningur öll þau ár sem
það hefur starfað. Félag þetta
mun vera eitt hið fyrsta sinn-
ar tegundar, en síðan hafa ver-
ið stofnuð svipuð félög innan
ýmissa safnaða landsins.
Fríkirkjusöfnuðurinn í
Reykjavík var stofnaou1' í nóv-
ember 1899 og er því oröinn 47
ára. Á fyrstu árum hans starf-
aði annað kvenfélag iruian safn
aðarins, en það var lagt niður
eftir tveggja ára starfstímabil,
og var þetta félag síðan §tofnað
og hefur það nú starfað sam-
fleytt 40 ár, eins og áður segir.
Háskólafyrirlestur.
Séra BJörn Magnússon dósent
flytur fyrirlestur í hótiðasal há-
skólans sunnudaginn 10.. marz n.
k. er hann nefnir: „Héiimsmyndin
og Guðstrúin”. Fyrirlesturinn híefst
kl. 2 e. h. og er öllum ríeimili að-
gangur.
Frh. af 4. síðu.
almennum sjúícráhúsum á
hvert þúsund bæjarbúa, en það
er aðeins helmingur þess, sem
gert er hér ráð fyrir, að þörf sé
fyrir. Ætti þá enginn að þurfa
að furða sig á því, að sjúkra-
húsaskorturinn hér í Reykjavík
sé áberandi.
Eins og ég hef bent á í fyrsta
kafla þessarar greinar, var
fyrstu sjúkrahúsunum hér á
landi komið á fót fyrir atbeina
einstaklinga. Næst koma svo til
sögunnar erlendar nunnuregl-
ur og innlend líknarfélög. Hafa
konurnar átt drjúgan þátt í því
að koma hér upp sjúkrahús’um.
Má í því sambandi benda á
Landspítalann og sjúkrahús
Hvítabandsins.
I
Eftir því sem kröfur um auk-
inn sjúkrahúskost hafa færzt í
vöxt, hefur starfsemi þessi færzt
á herðar hins opinbera, ríkis,
bæjarfélaga og sýslufélaga. Nú
er svo komið, að tæpir 4/5 hlut
ar allra sjúkrahúsa á landinu
eru í opinberri eign. Af því,
sem ég þegar hef sagt má sjá,
að Reykjavíkurbær hefur til
I þessa furðu lítið lagt af mörk-
| um til sjúkrahúsbygginga. Að-
í eins einu sinni, eftir því sem ég
bezt veit, hefur harín boðið
fram allríflega fjárhæð til að
reisa sjúkrahús í Reykjavík.
Það var um aldamótín síðustu.
En þá strandaði málið hjá al-
þingi. Til skamms tíma hefur
bærinn ekki haft yfir að ráða
öðru sjúkrahússrúmi, en ófull-
nægjandi farsóttahúsi. Nýlega
eignaðist hann þó, að miklu
leyti sem gjöf, sjúkrahús, er
líknarfélag hér hafði komið
upp og rekið með mikilli ósér-
plægni, um nokkurra ára skeið.
Þetta tómlæti bæjarstjórnar-
innar í sjúkrahúsmálum á vafa
laust sínar eðlilegu orsakir.
Má telja Ííklegt, að hún hafi á
undanförnum áratugum talið
sig hafa í nægilega mörg horn
að líta bg unað því vel, að láta
bæinn vera lausan við kostnað
og umstang af sjúkrahúsa-
rekstri.
Nú munu vera hafnar og
standa fyrir dyrum nýbygging-
ar og stækkánir allmargra
sjúkrahúfea víðs vegar á land-
inu, og má því gera ráð fyrir á
næstunni nægilegum, almenn-
um sjúkrarúmum víðast hvar á
landinu annars staðar en í
Reykjavík. Ég tel þó ekkí lík-
legt, að það.stöðvi sjúkliríga-
strauminn þangað. Ég óttast
fremur, að svo kunni að fara,
að sum af þessum sjúkrahúsum
standi að einhverju leyti auð í
framtíðinni, svipað eins og átt
hefur sér stað með sjúkrahús
Stykkishólms, sem skilaði að-
eins 9,7% afköstum árið 1940.
En það telst hafa 40 sjúkra-
rúm.
Með auknum samgöngum við
útlönd, sérstaklega flugsam-
göngum, er stórlega aukin
hætta á því, að erlendar far-
sóttir berist til landsins. Með
þetta fyrir augum. meðal ann-
ars, ætti ríldð og Reykjavikur-
bær í sameiningu að koma hér
upp hæfilega stóru farsótta- og
sóttvarnahúsi. Mun landlæknir
þegar hafa vakið athygli á
þessu. Auka þarf sjúkrahúsa-
kost handa fólki með geðsjúk-
dóma og berklaveiki.
Enn sem fyrr hafa konurnar
sýnt fórnfýsi og ósérplægni í
sjúkrahúsmálum, með því að
safna fé til barnaspítala. Má
gera ráð fyrir, að hann verði
reistur hér áður en langt um
líður og þá væntanlegá í sam-
bandi við eö;; sem deild af al-
mennu sjúkrahúsi. Hér er allt
of fámennt til þess, að rétt sé
að reka slíkan spítala sem sjálf
stæða stofnun. Auk þess veikj-
ast börnin yfirleitt af sams kon-
ar sjúkdómum og fullorðið fólk.
Hins vegar er æskilegt og gott
að hafa þau út af fyrir sig.
Nú er verið að reisa fæðinga-
deild við Landspítalann, og má
vænta þess, að hún taki fljót-
lega til starfa. Eftir er þá að
sjá bæjarbúum fyrir almennum
sjúkrarúmum, það sem á vant-
ar. Ég hef þegar bent á, að nú
sem stendur vantar um 180 al-
menn sjúkrarúm í Reykjavík
til þess að ná því marki, sem
æskilegt verður að teljast. Nú
má gera ráð fyrir, að bæjarbú-
um fjölgi á næstu áratugum. í
greinargerð sinni um aukningu
vatnsveitu Reykjavíkur gerir
Sigurður S. Thoroddsen verk-
fræðingur ráð fyrir því, að íbúa
tala Reykjavíkur verði árið
1950 komin upp í 50.000. Árið
1960 upp í 64.000 og árið 1970
eða eftir aldarfjórðung upp í
82.000. Þessa áætluðu mann-
fjölgun miðar hann við fimm
ára tímabilið 1936—1940, en
ekki hernámsárin.
Eftir þeim útreikningi ættu
íbúar Reykjavíkur að þurfa á
400 almennum sjúkrarúmum að
halda árið 1950, eða 1960, 512
og árið 1970, 656.
Hverjum ber að sjá borgur-
unum fyrir sjúkrahúsum? Eins
og ég þegar hef bent á, hefur
bað meir og meir færzt yfir á
hið opinbera, og virðist það
eðlilegast.
Þegar sjúkrahúsareksturinn
er orðinn eins stórfelldur og
hann er nú, er útilokað, að ein-
staklingar eða líknarfélög geti
annazt hann að öllu leyti, enda
naumast æskilegt. Sjúkratrygg
ingarnar munu vilja hliðra sér
hjá því, að reisa og reka sjúkra-
hús. Hins vegar valda þær því,
að sjúkrahúsarekstur ætti ekki
að vera fjárhagslega hættuleg
fyrirtæki. Það virðist ekki
standa öðrum nær en ríki, bæj-
arfélögum og sýslu- eða sveit-
arfélögum, að reisa og reka
sjúkrahús. I Reykjavík ber bæj-
arfélagipu tvímælalaust sið-
ferðileg skylda til þess að sjá
um, að nægileg sjúkrarúm í
viðunandi húsakynnum séu æf-
inlega fyrir hendi, þegar á þeim
þarf að halda handa bæjar-
búum,
Ég þykist nú hafa sýnt fram
á það með gkýrum rökum, að
ekki verði komizt hjá því, að
fjölga almennum sjúkrarúm-
um í Reykjavík allverulega á
næstu árum. Má fastlega gera
ráð fyrir, að bærinn hefjist
handa um framkvæmdir í þessa
átt mjög bráðlega. Hvernig
þeim framkvæmdum verður
hagað sé, ég enga ástæðu til að
gera neinar ákveðnar tillögur
um. !
/
Eg læt alveg liggja á milli
hluta, hvort reistur verður sér-
stakur bæjarspítali eða ríki og
bær stækka Landspítalann í
sameiningu.
Það verður að teljast sann-
gjarnt og eðlilegt, að rík-'ð
styrktí byggingu almenns sjúkra
húss í Reykjavík ríflega, sökum
bess. að gera má ráð fyrir,, að
siúkVngar hvaðanæva af land-
inu sæki það.
Loks vil ég eindregið leggja
1 að skipuð verði nefnd til
: hess að athuga sjúkrahúsmál
Revkjavíkur með tilliti til
sjúkrahúsmála ríkisins í heild,
og beri hún fram tillögur um
framtíðarskipulag þeirra. í
nefríd þessari ættu að vera full-
trúar frá Reykjavík, ríki og
Læknafélagi ísh.nds.
ÍÁI
Vil kaupa
Miðstöðva-
eldavél.
Uppl. í síma 3009.
Takið eftir-
Kaupum notuð húsgögn
og lítið slitin jakkafötj
FORNVERZLUNIN
Grettisgötu 45.' Sími 5691.
GOTT
UR
ER GÓÐ EIGN
GuðK Gíslason
tTRSMIÐUR LACGAV. 63
Barnaspítalasjóðs Hrings
im fást í verzlun frú
Ágústu Svendsen, Aðal
stræti 12
yÁV-,
ÍQL
SMIP/IUTCiERÐ
I
KIMISvlWIS
,ÁRMANN“
Áætlunarferð til Snæfellsness
hafnar óg Flateyjar. Vörumót-
taka í dag.
Fimmfa umferð skák-
mótsins.
Fimmta UMFERÐIN í
landsliðskeppninni í skák,
var tefld á miðvikudagskvöidið.
Úrslit í umferðinni urðu, sem
hér segir:' Árni Snævar vann
Óla Valdimarsson. Eggert Gilf-
er vann Benóný Benediktsson
og Guðmundur S. Guðmunds-
son vann Magnús G. Jónsson.
Jafntefli varð milli Guðmúndar
Ágústssonar og Jóns Þorsteins-
sonar.
Sjötta umferðin átti að fara
fram í gærkvöldi, og var henni
ekki lokið, þegar blaðið frétti
síðast.
jársöfnun Rauða
krossins gekk vel á
öskudaginn.
JÁRSÖFNUN Rauða kross
*• ins á öskudaginn gekk mjög
vel, en Um niðurstöðutölu söfn-
unarinnar er ekki kunnugt enp-
þá.
Margir eiga eftir að skila fyr
ir solu merkjanna hér í bænum;
og utan af landi hefur skila
grein fyrir gjöfunum ekki bor-
izt ennþá. En fregnir herma, að
sala merkjanna hafi hverhvetna
gengið vel.
í