Alþýðublaðið - 14.01.1947, Qupperneq 3

Þriðjudagur, 14. janúar 1947
ALÞVÐUBLAÐEÐ
3
Guðmundur Gíslason Hagalíti:
EG HEF STUNDUM ver _
ið að undrast 'það, þá er ég
iief lesið frásagnir manna,
sem farið hafa til Kanada —
og eins íslendiniga að vestan,
sem iieim hafa komið, hve
fátítt það er, að getið sé um
Lauru Goodman Salverson
skáldkonu. Og ekki hef ég
helldur heyrt neinn tala um
að bjóða þeirri konu heim.
Hfns vegar hefur mjög verið
om þiað rætt og skrifað, að
þessi eða hinn af öðrum ís-
lendingum hafi gert garðinn
frægan vestra; j|á, ef islenzk
felpa hefur fengið sæmilegt
próf í amerískum skóla, hef-
ur það verið birt i ölllum
blöðum hér heima. Þá hefur
og verið getið um afrek ís-
lendinga annars staðar i ver-
öldinni — minnsta kosti
sumra. ,
En þó að hljótt hafi verið
um frú Salverson, þá munu
samt ýmsir við hana kannast.
Hennar er getið i bók þéirri,
sem þeir söfnuðu til efni eftir
vestur-íslianzk skáld, dr. Guð
mundur Finnbogason og
skáldið Einar Hjörleifssorr
Kviaran, og þar er eftir hana
smásaga k íslenzku, en sú
saga gefur litlla og fáskrúð-
uga hugmynd um haha sem
iskáld. Og vist er um það, að
vart mun inokkur íslenzkur
rithöfundur hafa vérið heiðr
aður eins og hún.
Hún hefur iskrifað milli 10
og 20 skáldsögur og auk þess
giaf hún út fyrir aílmörgum
árum ljóðabók, „iiitla, en
verðmæta“, e'ins og ritdóm-
arinn W. S. McDonaíld orðar
það i The Canadian Author
and Bookman, þá er hann
skrifar um eina af skáldsög-
um hennar undir fy-rirsögn—
inni Mikil skáldsaga eftir
canadiskan höfund. (
Frú Salverson er af is-
lenzkum foreldrum, sem
fluttu vestur um haf árið
1887,, Ilún er fædd i Winni-
peg. Poréldrar hennar voru
bæði vél greind, ög þau voru
góðir ísllendingar. Þau höfðu
mikinn áhuga á bókmennt-
um,. og i bernsku kynntist
Laura Goodman isflenzkum
.ljóðum og frásagnarlist, enda
vaknaði snemma hjá henni
áhugi fyrir að fást viði skáld-
skap. Astæður leyfðu ékki,
að hún gengi i æðri skóla, en
hún menntaði sig sjálf af
lestri góðra bóka, iskáldskap-
arlegs og fræðilegs efnis, og
eitt af þvi, sem talið er bók-
um hennar séirstaklega til
gildis, er það ' ihve fag-
urt og fjölsfcrúðuigt, en þó
hnitmiðað mál hún slcrifi,
þrátt fyrir það, þótt íslen?ka
væri töluð á bernskuhe!mi 1 i
hennar — og hve mjög still-
inn sé isamræmur. efninu.
Hún hefur og öðflazt mikla
bókme.nntaleiga, sögulega og
■ sálfræðillega. þekkingu, og
einfcum hinar síiðari skáld-
sögur hennar bera vott um
að hún ráði yfir mjög mikilli
bókmienntalieigrii tæfcni. Árum
isaman hefur hún haft eins
'konar skóla hainda fólki, sem
viíljiað hefur kynna sér bók-
menntir og bókmenntatækni,
fá fræðslu um g'ildi bók-
mennta fyrir menninguna og
viðhorf þeirra gagnvart
henni. Ennfremur hafa í skóil
anum verið kennd þau atriði
Laura G. Salverson
sálarfræði, isem nauðisynleg-
ast er að hver isá maður þekki,
sem vill geria isér eða öðrum
grein fyrlr sáiarlifi manna,
lögmá'lum þesis og duttlung-
um.
Eins cg áður er getið, hefur
frú Laura Goodmain Salver-
son skr’ifað 10 til 20 bækur,
en auk þess meira en hundr-
að smásögur, .sem birzt hafa
hlngað og þangiað i viku- og
mánaðarritum — og í siíkum
ritum hefur hún birt fjölda
af kvæðum. Hún hefur og
skriíað mýmargar blaða-
'greinar, og undanfarið hefur-
hún verið ritstjóri timarils
islenzkra manna i Kanada
(Tbe Icelandic Canadian
Quarterly). Hún hefur búið
mjög viða :í landinu og kynnt
sér náttúru þess 'og þjóðlif
mjög vandlega.
,/Skálldsöigur frú Sallverson
gerast á ýmsum timum og í
ýmsum löndum, t. d .fjalla
sumar um nútímafólk i Ame-
riku. Ein gerisit i Frakkllandi
á 18. öld, önnur á íslandi og i
Barbariinu á 17. öld, þriðja i
Græinlandi cg Vínlandi á 19.
og 11. öld, fjórða að mestu
meðal islenzkra frumbyggja i
Ameríku — og fimmita flýsir
Kanadamönnum verið boðið
upp á j.atfhlifandi og sannar
bókmenntir.“ Montreal Ga-
zette: „Þetta er bólv sem
skipa verður á bekk með því
allra bezta i kanadiskum
bókmenntum.“ Calgary Her-
ald: „Saigan er þróttmdkil og
vel sögð. í henini er_ greini-
legá slegið á nýja strengi í
kajnadiiskum bókmenntum.“
The American Scandinavlan
Review, New York: „Hún
minnir á meisitaraverk Boj-
ers og Hamsuns og beztu
bækur Willlu Cather (heims-
fræg amerisk skáldkona).
The Observer i London:
„Þetta er kanadisk skáldsaga,
sem skipa má i sama virðing
larsæti og beztu skáldsögum
Knuts Hamsuns, sem þýddar
hafa verið á ensku.“ Daily
Telegraph, London: „Skáld-
isaga, sem líkjia má við Gróo-
ur jairðar efitir Knut Hamsun,
sflfláldsaga, /sem er óvenjuíega
verðmæt og áhrifarik“.
The Lord of the Silver
Dragon er skálidsaga um Leif
Eirikssón, hefst i Grænlandi,
en endar i Vinlandi. Umsagn-
ir bliaðanna um hana voru
engu síðri en um hina: Can-
adian Bookman: „Hefur nokk
urn tima verið skrifuð skáld-
saga, sem sé meira hrifandi,
sem sé dramatiskari, sem
orki frekar á imyndunaraíl
lesandans?“ Toronto Globe:
„Þetta er verðmæitt skáldrit
frá Tryggingastofnun ríkisins.
Bætur samkvæmt lögum um almannatryggingar
greiðast eftir á mánaðar- eða ársfjórðungslega og
hefjast bótagreiðslurnar fyrir árið 1947 um næstu
mánaðamót.
Umboðsmenn Tryggingastofnunarinnar (í
Reykjavík Sjúkrasamlag Reykjavíkur) annast
bótagreiðslur og tilkynna nánar um greiðslustað
og tíma hver í sínu umdæmi.
Reykjavík, 10. jan. 1947.
Tryggingastofnun ríkisins.
með góða kunnáttu í ensku og Moröur-
landamáium, geíur fengið góða fram-
tíðaratvinnu.
Tilboð með upplýsingum um aldur og
menntun leggist inn á afgreiðslu Alþýðu-
blaðsins.
stéttum í hinum gamla
heimi, fólk,. sem hefur flutt
i von um betri kjör eða rík-
ari fullnægingu, og lýs'ing-
, arnar á lifi þessa fólks í 'hinu
fra hvaðia s.jonarmiði siem a nýjja landi þykja svo sannar
það er lit'ið.“ Boston Trains-
cripit: „Dásamleg sága, dá-
samlleg að 'efni og dásamlega
sögð.“ New York Times:
„Þetta er mjög merkileg
skáldsaga."
The Dove (Dúfan) er
skáildsaga um Tyrkjiaránið
og igerist mest í NorðurTAf-
riku — í Alsir •— eða Bar-
baríinu, eins cg það var kall-
að, oig er hún atburðarík og
bráðskemmtileg cg persónu-
lýsingarnar margar og skýr-
og þróttmiklar, að iþeim hef-
ur verið likt við það bezta i
Frjómold- eftir Pearl Buck.
Börn 'landnemanna verða svo
að fara á vigvellina austan
Atlantshafsins til þess að
bjarga frelsi þeirra þjóða,
sem hafa alið feður þeirra o'g
mæður, ætt þeirra i marga
liðu — og i þeirri eldraun
reynast synir nýbyggjanna
fyrst og fremsit tnaustir og
'trúir þegnar síns fæðingar-
lands, Kanada. Þangað stefn-
ar, endia vakti sagan mikla j ir þrá þeirra, þó að þeir finni
at'hyglli i Kanada, Baindarikj
unum, Englandi og Frakk-
lífi kiainadiskra frumbyggja i landi, en hún kom út 1933.
yfirleitt. En hvað sem er um 11 ritdómi um aðra af bókum
þetta, þá er hitt vist, að allar hennar í The Author and
þær sögur, sem hún hefur
orðið frægust fyrir fjalla
um íslendinga á ýmsum tím-
um að meira eða minna leyti.
Þær eru The Viking Heart,
The Lord of the Silver Dra-
gon, The Dove, The Darfc
Bookman er þessí aaga henn-
ar nefnd sem eitthvert hið
álibeztá skáldrit, sem fíokkur
kanadiskur rithöfundur haíi
inokkurn tóma skrifað. Times
Liiterary Supplement í Lon-
don sagði m. a.: „Sag-
Weaver — og Confessions an er rituð af miklu fjöri
of an Immigrant’s Daughter.
Víkingabióð, eins og næst
llægi að kalla söiguna á ís-
lenzku, var fyrsta bókin, sem
vakti verulega áthyglfc en
hún fjallár um frumbýlisár
íslendinga í Kanada. Bókinni
var afiar vel tekið, og t. d.
sagði John W. Garvin, sem,
hefur val'ið efni í Úrval úr
kanadiskum skáldskap, að
með henni igerði höfundur-
inn það sama fyrir ís-
lenzka nýbyggjia í Kanada og.
ta’örn þeima, eins og Louis
Hemon hefur gert fýrir þá
frönsku með bók'simii María
Chapdel'ain (Dóttir landnem-
ans heiitir isú :bó'k á íslenzku),
oig væri Víkingablóð mikil-
vægasta sagan, sem skrifuð
héfð'i verið um lífið í Vestur
Kanada. Eftir þessu voru
blaðadómamir yfirleitt. Blað
oig leikni, og frá sögulegu
sjónarrrliði er hún mjög at-
hyglisverð. Ilöfundinum hef-
ur tekizt 'svo vel að blása
ílífi í persónur feípar, að slíkt
er aðeins á fárra færi.“ Edin-
burgh Evening News: „Fá-
gæt skáldsaga, þar sem les-
andinn kynn'ist framúrskar-
andi vel igerðum persónulýs-
inigum." Everyman, London:
„Þetta er hrífandi saga.“
Árið 1937 kom út skálldsag
an The.Dark Weaver (Vefar-
inn duldi), og af henmi hlaut
Laura Gpodman Salverson
ennþá meiri frægð og heiður
en nokkurr'i þeirra, sem á
und|an voru komnar. Skáld-
sagan fjiafllar fyrst og fremst
um áslenzka flandnema og
innflyitjendur frá Norður-
llöndum, en einnig um ný-
a frá fleiri þjóðum
einnig, að þeir séu temgdir
landi föður og móður.
í Kanada eru veitt árlega
þrenn bókmenntaverðlaun,
sem bókmenntaflegir ráðu-
nautar stj.órnarimiar út-
hfliuta. Ein eru fyrir beztu
ljóðabók ársins, öhnur fyrir
beztu iskáldsöguna og þr'iðju
fyrir merkaista skáldrit árs-
ins, hvort :sem það er fljóða-
bók, skáldsaga eða ileikrit.
Og árið 1937 hlaut frú Salv-
erson ein af þes'sum verð-
launum. Skáldsaga hennar
The Dar-k Weaver Viár dæmd
bezta 'skáldsaga ársins. Og
The Author and Bookman
sagði, að skáldsagan varpaði sæi
fljóma á verðl'aunin, þau yrðu
eftirsóknarverðari en áður,
skálldsaga. Con'fessions of an
Immigrant’sDaughter(Skrifta
■máfl dóttur I'andnema) er
nafn bókárinnar, og þar ger-
ir frúin grein fyrir þeim
menninganlegu áhrifum, sem
hún hefur orðið fyrir í æskuT
mótun isirani og lifskilyrð-
um, bugsunum sínum og
þroiskaferli, — og því fólki
sem fcemur við söguna, lýsir
hún þannig, að það er eins
og lesandinn hafi sjálfur um
gengizt það. Og þó að hún
lýsi fyrst og fremst sjálfri,
sér oig sínum þroskaferli, þá
er bókin ekki aðeins saga
hennar; að alflmifclu leyti er
hún saga dætna íslsnzkra
landnema yfirleitt, já, og
ekki einungis það, heldur
aflllra þéinra kvenna, sem eru
iaf erlendu bergi brotnar og
alizt hafa upp við erfiðleika
liandnemans i stórbrotnu
liandi mikillar víðáitfu erfið-
fleika ‘og möiguleika. Þar ver5
ur hin unga kynsílóð að gera
méiria en taka við menningu
ferða sinna. Hún verður a5
skapia nýja þjióðmenningu í
samstarfi við fcilk af ýmsum
Iþjióðfflokkum, .sem hefur ;al-
izt upp við ýmiiskonar trúar-
hröigð og hiina ólíkustu menn
ingarhá/ttu. Og frú Salverson
skyigSnist þarna mjög djúpt,
og hvarvetna gætir hjá henni
hleypidómalausrar raun-
og um leið listrænnar
fágúnar í formi og hugsun.
Ég hef llesið þó nokkrar bæk
þá er þau hefðu verið veitt
fyrir slika bók sem The Dark
Weaver. En frúin ihlaut ekki
aðpins þennan sóma af bók
ur, sem fjallla um hliðstæð
efni, en enga, sem mér hefur
virzt ’eins mikið á aó græða
til þekkingar á þeirn, vanda',
inni, héldur líka gullllmedalíu sera Iþví fÖlki er á höndum,
hins franska akademís
Svo er það, að sú bók
kemur frá hendi frú Lauru
Salverson, sem hefur mest
að flytjia allra hennar bóka.
Það er ævlsaga hennar, sögð
í fyrstu persónu, en þó þann-
ig, að ibókin he'fur ekki
minna fagurfræðilegt og
skáldskaparlegt gilldi, en þó
Toronto: „Sjalldan hefur Evirópu — fólk af ýmsum I að hún hefði verið eingöngu
sem er fvrstá' kýrfslóðin, er
elzt upp í áður ■ ónumdu
landi. Það varð og svo, aS
þessi bók vakt'i geiplmikla
a'thvgli — ekki isízt þeirra
manna, sem b'ezt bera skyn á
bókmenntir og menningar-
máfl í hinum mgilsaxneska
heimi og með Frökkum, enda
hlaut frú Sailverson fyrir
Frh. á 7. síðu. i