Alþýðublaðið - 27.02.1947, Qupperneq 5

Fimmtudagm, 27. febr. 1947
ALÞVÐUBLAÐIÐ
í ByggingarsamVinnufélagi stýrimanna
verour haldinn í Tjarnarcafé sunnudag-
inn 2. mai’z kl. 14,00.
STJÓRNIN
Vönduð dönsk
skrifslofuhósgögn
n>rkomin.
lulinius h.f.
Voharstræti 4’. -— Sími 4523.
Til yinstri á myndinni sj.ást konur við íiskþvctt i Færeyjum; til hægri gamall hafirar-
verkamaðu r j Þórshöfn.
Olaf Jensen;
A FUNDI, sem haldinn var
í lögþingi Færeyinga þann
19. seþt. 1946, lýsti þingfor-
seti, Thorstein Petersen, því
yfir, að Færeyjar væru lýð-
veildi. Þingið samþykkti yfór-
lýsinguna eftir aðeins eina
umræðu. Meirihlutinn sam-
anstóð af flokki Thorsteins
Petersen, Fálkaflokkinum og
einum jafr.aðarmanni, sem
skar sig út úr sínum flokki.
Við þjóðafatkvæðagreiðslu,
sem frum fór nokknum dög-
um áður, sígruðu þeir, sem
aðhylltust sjálfstæði eyj-
anna, með 150 atkvæðum
fram yfir þá, er í'y'Igdu til-
lögu dönsku stjómarinnar,
en óvenjulega stó,r hluti
kjósenda |at hjá yið ,atkvæða
greiðstLuna, og ' var því sá
meiriiiluti, er Thorstein
Pete'rsen hafði að baki sér,
ahvafasamur.
Danska stjórnin svaraði
þessari niðui-stöðu með þvi
að rjúfa lögþingið og
efna til nýrra kcsninga. Nið-
urstaða þeirra varð sj,, að
flokkur Thorsteins Petersen
missti meiril'duta á lögþing-
inu.
Fæiteyja,r sam'anstanda af
18 klettaeyjum, og er flatar-
mál þeirra um 1400 km-
með nærri 16000 íbúum, o,g
búa þar ai 3500 í höfuð-
staðnum, Þórshöfn.
í ' fyrstu voru eyjarnar
byggðar Keltum, sem komu
frá Irlandi á 8. ö'ld, og byggðu
Kéltar eyjarnar í um það bil
eina oid, en -ur.ðu þá að hrökl-
ast hrott sökum stöðug.ra
rána og >gripdsilda nor-
•mamiskra sjoræmngja. Mest
voru þa'ð Ncrðmenn, sem
lilutfust síðan til eyjanna, og
var það fóik, sam ekki þoldi
ofríki Haralds konuugs hár-
fagra og freistaði því iland-
náms þar, sem það yrði ekki
fyrir ágangi hans. Þetta varð
til að setja sinn svip á þróun
eyjanna, á sama hátt og inn-
flytjendur, miörigum öldum
síðar, höfðu miklla þýðingu
fyrir mótun og myndun
ÞESSI grein er þýdd úr
norska tímaritinu „Vár
Tid“, febrúarhefti þessa
árs. Rakin er hér í stórum
dráttmn barátta Færey-
inga fyrir aukinni sjálfs-
stjóm og getið helztu
mamia, er þar hafa komið
við spgu.
sem
hinnar >ungu Ameriku. Því
, það var frelsiselskandi fólk
i frá ófrjálsum löndum, sem
grundvöllinn iagði að hinu
j nýja ríki. Færeyingar höfðu
j tekið þessar frelsishugsjónir
I sínar með sér frá Noregi, og
! þessar hugsjónir urðu að
i nokkru að veruleika við
stcfnun lögþingsins,
er eitt af elztu
deildurn Evrópu. Það hefur
haidið áfram starfsemi sinni
alilt til vorra daga, að undan-
teknum árunum 1816—-1852,
er Danir bönnuðu það.
j Um árið 1000 kristnaði
! Sigurður Brestesson eyjarnar
| með mikilli harðýðgi, en
’ ekki tókst Sigurði áð leggja
! þæ,r uindir sig. í þess stað var
| það Þrándur í Götu, sem með
! mjklum sCóttugheitum náði
j völdum þar. Eftir dauða
! Þrándar varð Leifur Össur-
; arson æðsti maður í eyjun-
um cg tók þær í fén af Magn-
úsi góða árið 1035. Sðan lutp
eyjarnar lengi Noregskon-
ungi.
Til að hyrja með blómgv-
aðist í Færey.jum fyrirmynd-
ar þjóðfélag, en að vikinga-
öfldinni Ipkinni for msnning-
unni að hr.aka, þar eð eyjarn-
ar fóru úr tengsilum við um-
heiminn. Einkum var svarti-
dauði, er geisaði þar á árun-
um 1349—50, rnikið áfall.
Þegar Noregur sameirað-
ist Danmörku árið 1380, til-
heyrðu Færeyjar norska rík-
inu. Opinberlega var það svo
á meðan bandalagið stóð, cg
er Danmörk fékk haldið eyj-
unum 1814, var það sökum
þess, að danski sam.nigamað-
■urinn Bourke, neytti sögu-
ilegrar fákunnáttu sænsku
samningamannarma.
Stjórn Færeyja, Xslands og
.Grænlands haf.ði samt ýmist
farið fram frá Kaupmanna-
höfn eða Björgvin, og er
■sambandið iléýstist upp, hafði
stjórn hjálandanna í raun og
veru verið algerlega í hönd-
urn D a na.
Verzlumn á eyjunum var
! í fyrstu r skin af eyjaskeggj-
um sjálfum á þeirra eigin
skipum., en er gengi Hansa-
kaupmanna óx á miðöldum,
hrifsuðu þeir verzl.unina. í
sina.r hendur, pg. á 16.* öld
höfðu þeir allt viðskiptaihf
í Skerjafirði til sþlp. Stþr eignarlóð. Öll þæg-
indi. í kjaþara: 3 herbergi og eldhus. Á 1. hæð:
3 herbergi og eldhús. í risi: 3 herbergi og eld-
hús. Aílt laust til íbúðar nema 2ja herbergja
íbúð í kjallara.
Málaflutningsskrifstofa
KRÍSTJÁNS GUÐLAUGSSONAR hrl.
og
JÓNS N. SIGURÐ3SONAR hdi.,
A.usturstræti 1. Sími 3400. #.
Höfum íil sölu ca. 50 þúsund í ríkistryggðum
hr.rxlhafaskuldabréfum (4yf),
Málaíl'utiiingsskpfstofa
KffSTJÁNS GUÐLAUGSSONAR hrl.
og
JÓNS N. SIGURÐSSONAR, hdl.,
Austurstræti 1. Sími 3400.
1-t
eyjanna á sinu valdi.
Arið 1607 kom Kristján
IV. vérzlun Færeyja í hendnr
bergenskra kaupmanna, cg
var það einn þátt.ur í tilraun ;
hans til að hnekkja verzlun- !
1 a>ryfirráðum Hansakaup- j
manna í Noregi c>g Dan-;
mörku.. Þessi skipun var;
samt brátt ainumin. þvd að
Friðrik III. kom á kon.ung-
: legri verzlunar ednokun, sem
stóð þar til.um miðja 10. cT.d,
! og sökum þess, hve spjllt og
! óraunsæ þessi einckun var,
stóð hún framförum Færey-
, inga mjög fyrir þrlfum.
1 Einn a,f ákö>fustu baráttu-
mönnum Færeyinga fyrir
frjálsri verzlOn var Poul
Nolsöe. Meö nærri víkings-
> legu.m aðferðum leitaðist
! hann við að brjóta niður ein- j
okunina. Poul Ncllsöe var á :
hafi úti í einni af hinum ó-
leyfilegu verzlunarf er ðum,
, er einokuninni var aflétt
1856, o.g er hann nú þjóð-
hetja Færeyja. Ha,nn er einn\
af þeim fáu þjóðhetjum, sem
•barizt hafa ón þess að heyrð-
ist sverðaglamur eða byssu-
drunur, en harni hefur í heimi
friöarins .unnið fyrir bættum
þóðfélagskjöi'um ltanda sinna.
j Siðan >einpkuninui va.r af-
: létt, hafa Færeyingar tekið
! mikilum framförum. 1906
! kcmust evjamar í ritsíma-
samband við umheiminn, og
tallsími \'arð síðar u:m allar
eyjarnar. Sjávarútvegurinn
er langarðbærasti atvinnu-
vegur Færeyinga, og eru ■
fiskafurðir 95% af útfiutn-
ingi þeirra. Þá er landbún-
aður nokkur og aðallega
kvikfjárrækt. Sérstaklega
eru sauðahöld -þar góð. Mál- i
; tækið sfigir, að sauða ull sé 1
Færeyinganna guill, ' og er
það ekki svo fjarri lagi, enda
þótt þorskmúnn þljóti að
vera í fremstu röð. Ein önn-
ur tekjulind er dúntekja í
fuglabjörgunum, en það er
hættuleg vinna, og sýna
skýrslur, að helmingur allra
dauðsfalíja manna milli 15 og
60 ára aldurs hefur orðið
við fuglatekju eð,a á sjó.
í færeyskum bókmenntmn
skipa þjóðvísiur, kvæði og
sagnir fremstan sess. Þær
hafa varðveitzt gegnum ald-
irnar, frá kynslóð til kyn-
s/lóðar, unz unnt var að færa
þær í letur.
Árið 1850 kom V. U. Ham-
mershaimb fram með ritmál,
sem byggt v,ar á faereyskmn
málilýzkum. Til að byrja með
mátti danskan sín samt miklu
meira, en um 1890 hefst vold-
mg þjóðernisaareyfing í þá át't
að fá móðurmálinu sinn rétt,
og samhliða varð til' ríkulcg'
Ijóðagerð á færeysku. Ásamt
uppreist hinnar þjóðiegu
menningar fóru að koma
fram kröfur um aukna sjáilf-
stjórn. Lífið c>g sáiliin í því
var ölium öðrum fremur
kóngsbóndinn, skáldið og
stj órhmálamaðu.rinn Jóannes
Patursson. Hann var leið-
togi s.jálfstjórnarfloklcsins og
fyrst kc-sinn fuF.iltrúa á
Jöögþmgið árið 1901. Sið-
a,r varð hann einnig fuliltrúi
á þjóðþinginu 6g ilan-dsþing-
inu. 1906 fékk fc.arm talið
J. C. Christensen, forsætis-
ráðherra, á að bera fram >til-
lögii um víðtækari sjálf-
stjórn Færeyinga í efnahags-
málum heirra, en málið
strandaði ó færeyska sam-
bpndsflpkfcnpm. en (Jeiðtpgi
Framhald á 7. síðu.