Alþýðublaðið - 28.06.1947, Blaðsíða 3

Laugardagur 28. júní 1947
ALÞÝBÖBLABIB
3
SJÓRINN flutti öndvegis-
súlur Ingólfs hér á land.
Síöan hefur Ingólfsbyggð
verið. í nábýli við sjóinn.
Sjórinn varð þjóðbrautin til
umheimsins. Á sjóinn reru
menn og drógu björg í bú.
Þar fengu þeir afl þeirra
hluta, sem gera skal. Sjór-
inn mildaði loftslag og veítti
raka og frjómætti yfir
byggðir og bú. Sjórinn bar
upp í fjöruna minja,r liðinna
viðburða. Þangað sóttu
yngstu æskumennirnir í-
myndunarafli sínu örvun. —
Til sjávar leituðu menn
gjarnan á þungum stundum
og fundu þar sálu sinni frið
og styrk. Hafaldan háa
brctnaði á ströndinni í þús-
und radda klið. Hún varð
tónskáldum uppsprettulind
innblásturs hinna göfugustu
tónverka. Ótæmandi litauðgi
hafsins varð málurum eilíft
viðfangsefni á léreftinu.
Ljóðskáld allra alda yrkja
um sjóinn. Óskeikulleiki
sjávarfallanna kenndi mönn-
um að meta og mæla tímarin
og virða stundvísi. Víður
sjóndeildarhringurinn við
hafsbrún seiddi fram spurn-
inguna um, hvað hinum
magin býr.
En sjórinn er jafnan nokk-
uð strangur og harður nábúi.
Hann er hreinlyndur. Við-
skipti við hann krefjast oft
festu, árvekni, karlmennsku.
Hann refsar þunglega læpu-
skaps ódyggðum. Stundum á
hann til að velja sér dýr laun
og miklar fórnir, þegar hann
í almætti sínu tekur sér
sjálfdæmi. Sjórinn hefur eflt
og tamið fjölmarga eðlis-
þætti okkar, mótað skapgerð
- og framkomu, hvatt til
þroska og dáða.
Gæði sjávar eru margvís-
leg. Smám saman höfum við
lært að færa okkur í nyt
fleiri og fleiri þeirra gæða
og gera okkur þau undirgef-
in. Enn sr þar samt víða „ó-
numið land“. Má í því sam-
bandi nefna sjóböð. Við höf-
nm ekki lært almennt að
synda í sjó né. að baða okkur
í sjó. Þó eru sjóböðin vafa-
laust meðal hinna ríkuleg-
ustu og eft irsóknarverðustu
gæða, sem sjórinn getur lát-
ið dauðlegum mönnum í té.
Öllum, sem iðkað hafa sjó-
böð til langframa, ber saman
um, að þau veita varanlegan
unað. Þau efla og styrkja lik-
ama og sál, hlaða líkamann
magnan og kynngi, sem vart
er hægt að öðlast á annan
hátt. Þau fegra lífið. Fyrir
því er það harla einkenni-
legt, hversu örfáir menn hér
á landi iðka sund í sjó. T. d.
rnun vera allt að því hægt að
/ telja þá höfuðstaðarbúa á
fingrum sér, er stunda sjó á
þennan liátt að jafnaði.
Vert er að geta hér nokk-
urra virði ngar vcrðra til-
rauna, sem gerðar hafa verið
til að kenna borgarbúum að
meta köldu böðin. Ég minn-
ist t. d. nýjárssundsins, þeg-
ar þeir Erlingur Pálsson og
félagar hans vörpuðu sér til
JÓN KRISTGEIRSSON
kennari gerir í nýútkomnu
hefti tímaritsins Mennta-
mál athyglisverða tillögu
um sjóbaðstað fyrir Reykja
vík. Með góðfúslegu leyfi
höfundarins birtir Alþýðu
blaðið grein hans hér með.
sunds af steinbryggjunni í
Reykjavík fyrsta dag ársins,
hvernig sem viðraði. Þetta
var markur viðburður, sem
vafalaust hefur ýtt við
mörgum góðum dreng, enda
þótt þátttaka í þessu sundi
yrði aldrei almenn frekar en
í öðrum sundmótum. Það
var afturför í sundmenningu
landsmanna, þegar þetta
sund féll niður.
Sama er að segja um Við-
eyjarsundið, sem þó nokkrir
hafa þreytt. Það var einnig
trappa niður á við í sund-
meinningu, þegar það lagðist
af. Bæði þessi sund sýndu. að
það var þó ekki hættulegt að
skreppa í sjóinn á hvaða
tíma árs sem var, jafnvel
hvernig sem viðraði, að
minnsta kosti ef menn höfðu
vanizt kalda vatninu áður.
Það mætti næst nefna Ör-
íiriseyjarskálann. Þaðan
voru sjóböð stunduð um
nokkurra ára bil að sumri til.
Þarna vár allgóður sundstað-
ur þá. Var hann talsvert
sóttur af ýmis konar fólki.
Þarna voru haldin sundmót.
Valdimar Sveinbjörnsson sat
þarna og vakti. yfir lífi og
limum þeirra sona og dætra
•Reykjavíkur, sem sóttu
þangað stolt og þor í fang
Atlantshafsins. Allt leit
þetta vel út og virtist lofa
góðu um framtíðina, að
þarna mundi rísa upp reglu-
legu-r sjóbaðstaður fyrir
borgarbúa. En þarna í eyj-
unni var nokkur þrándur í
götu sundsins. Forráðamenn
sundsins glímdu allmikið við
hann. Lauk þeirri viðureign
hánnig, að „peningalj/ktin11
rak sundmsnnina burt úr
eyjunni. Voru þannig ráiðin
örlög þessa upprennandi
sundstaðar.
Loks skal hér aðeins nefnd
ur einn þáttur enn í þessari
sögu.'Það er þáttur Skerja-
fjarðar eða Nauthólsvíkur.
Nokkru fyrir síðári heims-
styrjöld tóku höfuðstaðarbú-
ar að safnast á þá staði á
sumrin til að njóta sólar og
sævar. Þátttaka fór ört vax-
andi. Börn, konur og karlar
komu þangað. Margt þarna
gaf góð fyrirheit um farsælt
farmhald á þessari braut.
Það var komið inn í meðvit-
und höfuðstaðarbúans, að
við Skerjafjörð skyldi verða
sjóbaðstaður hans. En einn
góðan veðurdag var þarna
kominn köttur í ból bjarnar.
Lauk þar með þeirri sögu.
Eftir þetta urðu sjávar-
sundmenn landlausir. — En
það ier ekki gott, að maður-
inn sé landlaus. — Hygg ég,
að þá hafi flestir þeirra
hætt sjóböðum alveg, enda
varð þá brátt loku skotið
fyrir alla aðgöngu að sjó hér
nærlendis um skeið.
Nú liggur fyrir sú stað-
reynd, að höfuðborg íslands
vantar baðstað við sjóinn.
Við svo búið má ekki standa.
íbúar hennar verða að fá ör-
ugga aðgöngu að hreinum
sjó. Nú þegar verður að
velja staðinn, þann hinn
heppilegasta, sem völ er á
eftir atvikum. Þann stað
verður að friða algerlega,
tryggja það ,að þar í grennd
komi ekki skólpræsi í sjó-
inn og gera ráðstafanir til,
að iðnaður eða annar át-
vinnurekstur, sem hefur ó-
þrifnað í för með sér, rísi þar
ekki upp í nálægð. Val stað-
arins og friðun er aðalatrið-
ið, sem enga bið þolir. Iiitt
er ekki eins aðkallandi að
byrja nú þegar að xaisa þar
voldug mannvirki, sem að
sjálfsögðu koma þar með
tímanum. Smávægilegar lag-
færingar myndu nægja í
fyrstu. Enda eru þeir, sem í
sjó synda, vanir frumstæð-
um skilyrðum á sundstað og
setja það ekki fyrir sig. Þeir
munu ekki láta á sér standa,
þegar staðurinn er fenginn.
Annars væru það gráleg ör-
lög, ef'höfuðborgin við Faxa-
flóa gæti ekki eflirlátið
börnum sínum ofurlitla rönd
af strönd Flóans til baða,
Eftir því sem byggðin
þenst meir út og atvinnu-
rekstur eykst í bæmum og
umhverfi hans, fýkur í fleiri
og fleiri skjól. Þéttbýli á
ströndinni óhreiknar ætíð
sjóinn af eðlilegum ástæð-
um. Fyrir því verður ekki
hjá því komizt aö leita nokk-
uð út fýrir aðalbyggðina um
val sundstaðarins, því að
hreinn sjór er auðvitað
frumskilyrði og æðsta og
helzta boðorð í þessu sam-
bandi.
Ég hef nú um nokkurt
skeið gert .mér talsvert far
um að finna stað hér í um-
hverfi bæjarins. þar sem ég
gæti baðað mig í hreinum
sjó. Þennan stað hef ég
fundið eða réttara sagt tvo
staði. Það eru víkur tvær yzt
á Seltjarnarnesi. Annað er
víkin við tá nessins sunnan
Gróttutanga. Það fer hin
forna Seltjörn, sem nú er
orðin vík. Hitt er víkin sunn
an ciðisins, sem liggur út í
Suðurnes. Þarna tel'ég sjálf-
sagt, úr því sem komið er,, að
sjóbaðstaður Reykjavíkur
ieigi að vera, og þarna mun
hann rísa upp.
Staðurinn hefur margt sér
til ágætis til þess að geta
orðið fyrirmyndairbaðstaður.
Aðeins örmjótt eiði er á
milli víkanna, svo að nota
má þær á víxl, eftir því sem
við á vegna vindáttar. Sjór-
inn er þar hreinn og góð að-
staða til að' hindra, að hann
óhreir.kist frá landi. Faxa-
flói annast um að halda hon-
um hreinum. Ekkert frá-
rennsli fellur þar.í sjó néins
staðar. í nálægð. Umhverfið
er friðsælt og hreinlegt,
sandflákar og sléttar grund-
ir. Þarna er hátt til lofts og
vítt til veggja. Óvíða er feg-
urri fjallasýn. Flóinn ríkir
þar í tign og krafti. Þar sést
vel til skipaferða. Staðurinn
er ekki mjög langt frá mið-
bænum. Strætisvagnar ganga
nú þangað langleiðis. Hann
hefur marga bá kosti ó-
byggða og öræfa, sem borg-
arbúinn þráir og sækist eftir
sér til endurnýjunar.
Út-Seltjarnarnesið hefur
. að ýmsu leyti varðveitt ein-
kennilega vel marga beztu
eiginleika dreifbýlis þrátt
fyrir nálægð borgarinnar.
Þar „una byggðabýlin smáu
dreifð yfir tún og grænar
grundir“. En fram úr þessu
fer. að þrengjast þar um, ef
ekkert er að gert.
Ef tii vill er þarna tilval-.
inn staður fyrir almennings-
garð horgarinnar. Ættu tak-
mörk hans að vera innan við
Valhúsahæð eða innan til á
hæðinni. Þangað gætu'mqnn
auðveldlega leitað úr ysi og
skarkala stórborgarinnar tií
að „teyga í loftsins Jaug líf-
drykk af morgunsins gull-
roðnu skálum“. Áð vísu er
staður þessi ekki á yfirráða-
svæði Rej/kjavíkur, en það
ætti ekki að þurfa að koma.
að sök.
Sund og Böð í sjó eða
köldu vatni undir beru lo.fti
gæti áreiðanlega verið mjög
merkur þáttur í uppeldi og
viðgangi þjóðarinnar, ef rétt
væri stefnt; en að því ber að
keppa. Góður grundvöllur
að því er þegar lagður með
sundskyldu og sundnámi
barna og unglinga hér á
landi. Mjög lofsverður er ár-
angur sá, sem náðst hefur
síðustu ár í því að kenna
æskulýðnum sund, eða að
minnsta kosti að gera hann
svo færan, að fáir íslenzkir
unglingar munu nú þurfa að
láta lífið af því’ að lenda í
striaumlausu vatni við land,
og allmagrir þeirra hafa náð
mikilli leikni í sundi.
óskast til starfa að Hótel Borg við ræst-
ingu. í eldhúsi og á snyrtistoíum kvenna.
Upplýsingar í skrifstofunni. -
Að.. sjálfsögðu eru sund-
kennslustaðir heitir, og yfir-
leitt er sund ekki æft eða
(Frh. á 7. síðu.)