Alþýðublaðið - 21.10.1947, Qupperneq 3

Þriðjudagur 21. október 1947
ALÞÝÐUBLAÐIÐ

Ármann Hafldórsson:
alarfr
ÁGÆTUR MAÐUR, Sir
John Adams, fyrrum pró-
fessor í uppeldisfræðum við
Lundúnaháskóla, leggur þá
spurningu fyrir sig á einum
stað í ritum sínum, hver sé
höfuðmunur á nútíma-kenn-
ara og kennurum hinnar
eldri kynslóðar. Svar hans er
á þessa.lund. Gamli kennar-
inn taldi sér næg.ja góða la-
tínukunnáttu /til þess að
kenna Jóni skólapilti latínu,
Jón þyrfti hann ekki að
þekkja, kærði sig jafnvel
ekki um það. Góður nútíma-
kennari telji sig hins vegar
bæði þurfa að kunna kennslu
greinina og þekkja Jón.
Frá sjónarmiði hins gamla
tima var því kunnátta í
kennslugrein hið eina nauð-
synlega - til undirbúnings
kennarastarfi, þekking á
nemandanum algert aukaat-
xiði. ef hún var þá nokkurt
atriði. Á voru landi er þessi
„gamli tími“ hreint engin
fornöld. Hann er í ýmsum
greinum sjálfur nútíminn.
-Svo til enginn kennari við
framhaldsskóla .landsins hef-
ur hlotið annán undirbúning
til starfs síns en almenna
menntun og sumir sérnám í
kennslugreinum.
Barnakennarar eru að vísu
betur settir í þessum efnum.
Þó hefur nám þeirra í upp-
eldis- og sálarfræði verið
lítið, og það hefur notazt illa
vegna þess, hve miklar og
márgvíslegar kröfur kenn-
araskólinn hefur gert og orð-
ið að gera í öðrum greinum,
svo og vegna mjög önugra
starfskilyrða.-
Einhvern veginn hefur mér
virzt, að kennarar hafi sýnt
meiri áhuga í mörgum öðr-
um greinum starfs síns en
að því er varðar þekkingu á
hörnum og þroskaferli
þeirra. Til að mynda hefur
sá þáttur yfirleitt ekki verið
gerður að aðalatriði á kenn-
aranámskeiðum, þótt honum
hafi að vísu ekki verið
gleymt. Starfsaðferðir og
hvers konar vinnuhrögð í
skólum hafa verið þar miklu
meira atriði, og skal það sizt
lastað, að kennarar vilji
kynnast þeim hlutum. Og
víst er hógvær áhugi betri í
sálfræðilegum efnum en að
upp komi ofsatrú. sem blind-
ar alla skynsemi, eins og
gerzt hefur í sumum löndum,
bæði varðandi sálkönnun og
greindarpróf. Við höfum ver-
ið blessunarlega lausir við
slíka söfnuði.
Nú er það ekki ætlun mín
að halda því fram, að þeir
einir, sem mikla stund hafa
lagt á sálar, og uppeldisfræði,
séu færir um að skiljá börn
* og haga sér réttilega gagn-
vart þeim. Til þess þekki ég
allt of margt fólk. sem mér
kennarastarf
EFTIRFARANDI GREIN
Ármanns Halldórssonar
skólastjóra birtist í sept.-
hefti tímaritsins „Mennta-
mál“, sem er nýútkomið, og
er greinin tekin upp þaðan
með góðfúslegu leyfi höf-
undarins og ritsjórans.
virðist hafa komizt býsna
lan-gt í þessum efnum, þótt
það hafi litla eða enga stund
lagt á nefndar fræðigreinar.
Því er ekki ólíkt farið og
þeim, sem rita rétt án þess að
hafa nasasjón af málfræði.
Allt um þetta er ég þeirrar
skoðunar. að kennarar gætu
haft mikið gagn af niðurstöð-
um nútíma-sálfræði, sérstak-
lega barna- og unglingasálar-
fræði, jafnvel þótt þeir lærðu
ekki öllu meira en kennt er
nú í kennaraskóla. Geysilega
mikill lærdómur er ekki hið
eina nauðsynlega i þessu
skyni, enda engin skynsemi
að ætlast til hans, þar eð
kennaranám verður að vera
næsta fjölþætt. Hins vegar
hafa þeir kennarar, sem unn-
ið hafa vel og skilið undi-
stöðuatriðin í almennri sál-
arfræði og barnasálarfræði,
hlotið nokkura leiðbeiningu,
sem þeir ættu ekki að skirr-
! ast við að færa sér í nyt.
Þeim má að vísu vera ljóst,
að hún er miklum takmörk-
unum háð. en svo er háttað
um flesta kunnáttu. Aðalat-
riðið er það, að kennarinn
missi aldrei sjónar af þeirri
undirstöðuþekkinigu, sem
hann á yfir að ráða í þessum
efnum, ekki fremur en skip-
stjórinn af áttavitanum.
Hann verður alltaf að skoða
barnið og allar athafnir þess
frá þeim sjónarmiðum, sem
sálarfræðin hefur kennt hon-
um. Þennan hugsunarhátt
ætti hann að rótfesta sér.
Kennarinn ætti að hafa þá
spurmingu efst í' hug gagn-
Happdrœttisbústaðurinn
vart hverju barni, sem er í
hans umsjá: Hvernig^ er
þroska barnsins farið miðað
við aldur þess? Hann verð-
ur því einnig að hafa all-ljósa
hugmynd um, hvað er eðlileg
ur þroski á hverjum tíma,
ekki einungis námsþroski,
heldur einnig almennur
þroski. Er limaburðurinn full
þroskaður? Heyra áhugamál
in þessu aldursskeiði til?
Hefur bamið náð verkþroska
í samræmi við aldur sinn?
Eða félagsþroska? Er greind
þess í meðallagi, meiri eða
minni? Þessar og því líkar
spurningar ætti keninarinn að
leggja fyrir sig. Þess er að
vísu ekki að vænta, að hann
geti svarað þeim eins og út-
’Smoginn sérfræðingur, en á-

um byggingu á 130 tonna skipi til landhelgisgæzlu
og björgunarstarfsemi. Uppdrættir og smíðalýsing
fæst á skrifstofu vorri gegn 300 kr. skilatryggingu.
kípaútgerð ríklsins
reynslan við að svara þeim
getur þokað honum allmikið
áleiðis á þeirri braut að skilja
barnið. Hann má ekki heldur
vera of öruggur um, að hann
hafi svarað þeim hárrétt, en
vera ávallt viðbúinn að end-
urskoða álit sitt.
Þá er annars konar vit-
neskja næsta gagnleg til
skilnings á baminu: vit-
neskjan um heimilisháttu og
uppeldisaðstæður allar. Þá vit
neskju er oft næsta torvelt
og stundum jafnvel ógerlegt
að afla sér í stórum bæjum
Þó geta skólalæknar og hjúkr
unarkonur oftlega verið kenn
urum mjög til aðstoðar í þess
um efnum svo og að sjálf-
sögðu um heilsufar barn-
anna. Það má sízt vanta í þá
skýringarmynd, sem kenn-
arinn gerir sér af barninu.
Kennarinn má aldrei gleyma
því, að það getur verið full
komin ósahngirni að gera
sömu kröfur til allra barn-
anna í deild sinni, jafnvel
þótt um jafngreind börn sé að
ræða. Illar aðstæður á heim-
ilum og vanheilsa geta gert
sumum börnum það ókleift,
sem öðrum er vel kleift.
Glögg kynni af uppeldisað-
stæðum barna geta glætt
mjög skilning á tilfinningum
þeirra og viðhorfum. Að vísu
getur oft verið erfitt að rekja
vegi filfinninganna jafnvel á
bernskuskeiði, en þá gætir
þar að mestu upprunalegra
og heilla tilfinninga. Kennar-
anum er það sérstaklega nauð
synlegt að kynnast viðhorfi
barnsiras gagnvart skólanum,
hve þungt kröfur hans leggj-
ast á það, hvern hug það ber
til kennaranna og annarra
barna. Yfirborðslegt kæru-
leysi er síður en svo öruget
merki þess, að skólavistin sé
barrainu léttbær, heldur o.ft
og einatt að hún sé því svo
þungbær, að það þurfi að gera
gagnráðstafanir til þess,. að
hún verði því ekki um megn.
í þessu sambandi er kenn-
urum það gagnlegt að
kunna nokkur skil á ken-n-
ingum sálarfræðinnar um dul
vitund og duldir og yfirleitt
um eðli og hætti tilfinninga-
lífsins. Þó er, eins og áður
var fram tekið, ekki hægt að
ætlast til sérfræðiþekkingar.
En ýmis tilfinningaviðhorf,
sem upp koma í daglegu
skólastarfi, eru tiltölulega ein
falds eðlis. Samt geta þau orð
ið til mikils -trafala, ef ekki
er snúizt réttilega við heim.
Það kemur sér því oft vel að
kunna að leiðrétta þau og
uppræta.
Allt öðru máli gegn-ir um
sjúklegar tilfinningar, sem
eiga sér ærið langa sögu. Það
er einungis á færi sérfræð-
inga við þær að kljást. Hið
bezta, sem kennarinn getur
gert í þeim efnum, er áð
skilja og þekkja, að um sjúk
leika sé að ræða og haga sér
samkvæmt því. Á voru landi
hafa engar rannsóknir verið
á því gerðar, hversu tauga-
Framhali ð 7. síðu.

í nágrenni Elliðavatns, sem efrat verður til happdrættis um
til ágóða fyrir Hallveigarstaði.
Happdræfti um sumarbústað, sem
Haílveigarstöðum var gefinn
'■ JÖN GUÐJÓNSSON járn
smiður, Laugavegi 124, hef-
ur nýlega sýnt hinu væntan-
lega kvennaheimili, Hallveig
arstöðum, sérstakan höfðings
skap með því að gefa til
heimilisins ágætan sumarbú
stað i nágrenni Elliðavatns.
Bústaður þessi er á lóð 180
í Vatnsendalandi. Hann
stendur á fallegri grund á af
girtri, rúmgóðri lóð. Þar er
auðveit að koma upp trjá-
gróðri og hafa ýmiss konar
jarðrækt.
í húsinu er ein góð stofa,
lítið svefnherbergi, eldhús
með eldavél og mjög rúm-
glott anddyri. Húsið er múr-
húðað að utan, og eins og
myndin sýnir hið snotrasta
útlits. Sitórt geymsluhús er
á lóðinni og vatnsból. Bú-
staðurinn er -alveg nýr.
Fjáröflunarnefnd. Hallveig
arstaða hefur tekið á 'móti
þessari góðu gjöf ásamt þeim
fyrirmælum gefandans, að
nefndin komi á happdrætti
um húsið til að auka verð-
mæti gjafarinnar. Dregur
nefndin ekki í efa að slíkt
happdrætti gangi vel.
Fé það, sem inn kemur fyr
ir bústaðinn í happdrættinu,
skal vera fyrir herbergi í
Hallveigarstöðum ásamt inn
anstokksmunum.
Þetta herbergi Hallveigar-
staða verður tileirakað látn-
um eiginkonum gefandans,
Jóns Guðjónssonar, þeim
fyrri konu hans frú Magneu
Eggertsdóttur, fæddri 10.
janú-ar 1898 og dáinni 8. júní
1924, og síðari konu hans,
frú Sigurjónu Bæringsdótt-
'ur, fæddri 21. júlí 1905 og
dáinni 1. ágúst 1947. Skal
herbergið bera nöfn þeirra.
Forgangsrétt til dvalar í her-
berginú hafa stúlkur úr
Reykjavík.
Gangi sala happdrættis-
miða svo vel. að andvirði
þeirra svari meiru en einu
herbergi ásamt húsgögnum,
verða herbergin tvö, og ber
þá annað herbergið nafn frú
Magneu, en hitt nafn frú Sig
urjónu.
Jón Guðjónsson hefur
með gjöf þessari reist horfn-
um ástvinum sínum vegleg-
an minnisvarða og á hinn
smekklegasta hátt.
Bústaðurinn í Vatnsenda-
landi er hín bezta gjöf, sem
fjáröflunarnefnd Hallveigar-
staða hefur enn þegið. Nefnd
in færir Jóni Guðjónssyni al-
úðarfyllstu þakkir fyrir gjöf
ina og þakkar um leið góð-
hug hans og skilning á bygg-
ingarmálum kvennaheimilis
ins Hallveigarstaða.
Soffía Ingvarsdóttir.
—--------©---------1
Verðlaunasaga
Sameinuðu þjóð-
anna.
SAGA SÚ. er hlaut bók-
menntaverðlaun- sameinuðu
þjóðanna fyrir ekki alllöngu,
er nú komin út í íslenzkri
þýðingu Hersteins Pálssonar
ritstjóra, og nefnist hún
..Rússneska hljómkviðan“.
Er þetta saga rússnesks tón-
skálds, Alexis Serkin, er
uppi var á síðari árum keis-
aratímabilsins. og liggur eft-
ir hann hljómkviða ein, sem
hlotið hefur frægð og viður-
kenningu með núlifandi tón-
listarmönnum. Höfundur sög-
unnar, Guy Adams, sat lengi
i fangabúðum nazista. og þar
munu drög sögunnar hafa
orðið til. Sagan hefur flesta
kosti góðrar skáldsögu til að
bera, og öll er frásögnin
hugðnæm og áhrifarík. Þess
ber líka að geta, að frágang-
ur bókarinnar er óvenju
vandaður, prentun hin
smekklegasta og papplr góð-
ur. Bókaútgáfan Norðri gef-
ur bókina út, en Prentverk
Odds Björnssonar. Akureyri,
hefur séð um prentunina.
runabótafélag
r
Islands
váírvggir allt lausafé
(nema verzlunarbirgðir).
Upplýsingar í aðalskrif-
stofu, Alþýðuhúsi, (sími
4915) og hjá umboðs-
mönnum, sem eru í
hverjum kaupstað.