Alþýðublaðið - 12.12.1947, Qupperneq 3

Föstudagur 12. des. 1947
3
Vfðtal við Jóhasin Sveinsson frá Flögo.
JÓHANN SVEINSSON FRÁ FLÖGU hefur á undan-
förnum árum unnið að söfnun íslenzkra lausavísna. Árang-
urinn af því starfi verður safnritið Vísnasafnið, sem Helga-
fell mun gefa út á næstu árum. Fyrsta heftið kemur út
þessa dagana og nefnist ,,Ég skal kveða við þig vel“.
Tíðindamaður Alþýðublaðs
ins hefur hitt Jóhann að máli
og innt hann frétta af, vísna-
söfnuninni og útgáfu þessa
fyrsta heildarsafns íslenzkra
lausavísna.
— Hver verður tilhögun út
gáfunnar?
,,í upphafi var svo til ætl-
azt, að vísurnar yrðu flokkað-
ar eftir efni, þannig að vísur
um annir dagsins yrðu út af
fyrir sig, náttúrulýsingar,
siglingavísur, hestavísur, ásta,
vísur, skammavísur o. s. frv.
En þar ieð ekki var hægt að
gefa allt safnið út í einu, var
horfið frá þessu ráði. Fyrir-
komulagið verður því það, að
þarna verður allt í belg og
biðu, ef svo mætti segja, enda
gerir það safnið tvímælala-ust
fjölbreyttara og læsilegra“.
— Hvað um faðerni vísn-
anna?
„í safninu verður allmikið
af vísum, sem vitað er, hverj
ir hafa kveðið, en margt verð
ur þarna gamalla húsganga
og annarra vísna, sem ekki
verða feðraðar. í þessu fyrsta
hefti verða vísur frá því
lausavísnagerð hófst og fram
á vora daga. En það er ekki
fyrr en á 16. öld, að lausa-
vísur hef jast, að nokkru ráði,
svo að kunnugt sé, og mjög
fáar eldri vísur hafa varð-
veitzt.
— Hafið þér unnið lengi
að söfnuninni?
,,Ég hef unnið að henni
meira og minna síðan 1936
eða í 11 ár. Hef ég í þessu
sambandi ferðazt alhnikið um
landið og svo á annan hátt
aflað mér sambanda- En ferða
lög mín hafa verið allt of lít-
il, og veldur því í senn tíma-
skortur og féleysi.“
— Hvar hefur yður orðið
bezt til fanga?
„Tekjan hefur orðið lang
mest úr Norðlendingafjórð-
ungi; enda hef ég ferðazt
mest um þær slóðir og er þar
kunnugastur. Næstur Norð-
lendingafjórðungi kemur svo
Vestfirðingafjórðungur.“
— Hvernig bregzt fólk við
vísnasöfnuninni?
„Það er mjög misjafnt. í
afskekktum sveitum eru
margir daufir í dálkinn, þeg-
ar til þeirra er komið þessara
erinda, einkurn fyrst í stað.
Éinu sinni heimsótti ég til
dæmis gamlia konu í af-
skekktri sveit. Hún þóttist í
fyrstu engar vísur kunna. Þá
fór ég með vísu um sveitina
hennar. Brá þá svo við, að
kerling leysti frá skjóðunni,
og varð ég að mun að fróð-
ari.“
— Eru ekki mörg afbrigði
af isumum vísunum?
„Jú, þess gætir ærið mik-
ið, en ég hef yfirleitt haft
þann sið að revna að velja
það, sem ég hygg vera elztu.
gerðirnar, en sé um fleiri af-
brigði að ræða, sem máli
skipta, er þeirra og getið.“
— Hafið þér notið styrks
til'þessara starfa?
,,Já, ég hef um tíu ára
skeið notið í þessu skyni
styrks frá alþingi og mennta
málaráði. Fyrst í stað var
etýrkur þessi 600 krónur á
ári, en þrjú síðustu árin hef
ur hann verið 1200 krónur á
ári. Gefur að skilja, þegar tek
ið er tillit til kostnaðar við
ferðalög hér á landi, að þessi
styrkur- hrökkvi næsta
skammt.“
— Hvað um stærð safns-
ins?
„Um ; það verður ekkert
sagt með vissu að svo komnu.
Þetta fyrsta hefti er um 7
arkir. Safnið verður . varla
minna en 4—5 hefti, ef að
líkum lætur?
— Hvað viljið þér segja
um þetta starf yðar almennt?
„Það, að ég hef mikla trú á
stökunni, enda er menningar-
gildi hennar merkilegt og ó-
tvírætt, Hún hefur verið sam
eign alþýðunnar kynslóð eft-
ir kynslóð og öld fram af öld.
Lausavísurnar og rímurnar
sýna og sanna ódrepandi á-
huga alþýðunnar á því að
túlka hugsánir sínar og fella
þaer í skorður ríms og stuðla.
Rímnakveðskapurinn og
lausavísurnar hafa haft stór-
falld áhrif á þróun tungunn-
ar, þjálfað bæði hana og
mannfólkið sjálft andlega,
eflt rímleikni og hagmælsku
með þjóðinni og þannig búið
í hendur skáldsnillingum síð-
ari tíma, lagt grundvöll að
lis-t þeirra og valdið því, að
alþýð.a manna hefur kunnað
að meta ekki einungis stök-
una, heldur og annan kveð-
skap.“
— Hvað um önnur riitstörf
yðar?
..Éí? hef safnað efni í safn-
ritið Sópdyngju ásamt Braga
æ' tfræðingi bróþur mínum.
Sópdyngja flytur alþýðlegan
fróð’eik og þjóðsagnir. Ann-
að hefti hannar kemur út inn
an skamms, en þó varla fyrir
iól úr þessu.“
— Hvað teljið þér merki-
legast af efni næsta heftis?
„Það sr gömul þula, sem
nefnist Hallsteinsþula og virð
ist vera frá 15. öld, og er hún
kennd við Hallstein á Hesti
í Borgarfirði, en hann var
sonur Höskulds Runólfsson-
ar í Gnúpsfelli í Eyjáfirði, en
hann átti Kristínu Oddsdótt-
S öluh ö r n!
er komið út.
Komið í afgreiðslu Alþýðublaðsins og(
seljið jólablaðið.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ.

ur, fyrrum fylgikonu Lofts
ríka. Höfundur þulunnar er
ókunnur, en þulan hefur
geymzt bæði í Eyjafirði og
Borgarfirði.“
| — Hvað starfið þér annað
i en þetta?
| „Auk þessara starfa hef ég
] skrifað í blöð og tímarit um
bókmenntir, fengizt við
kennslustörf og verið hluta
úr degi' starfsmaður við Bæj
arbókasafnið.“
-— Hvað um aðbúð og vinnu
skilyrði í bæjarbókasafninu?
„Um það vil ég sem fæst
segja, þó skal ég geta þess,
sem flestir vita, að safn-
ið er í aumustu óreiðu
og niðurlægingu, og staf-
ar það af hinum lélega
húsakosti og hinni hraksmán
arlegu aðbúð. Vinnuskilyrði
starfsmannanna eru fyrir
neðan allar hellur, og að
launakjörum eru þeir veri'
settir en götuhreinsarar bæj-
arins:, og sýnir það gjörla þá
takmarkalausu fyrirlitningu,
sem stjórnarvöld bæjarins —
eða meirihluti þeirra — hef-
ur á menntun alþýðunnar.
Mér er og tjáð eftir góðumi
heimildum, að svo undarlega
hafi borið við, að forstöðu-
maður safnsins hafi lagzt í
móti launahækkun til starfs-
manna í safninu.“
Kaupið jólablaðið
Jólabókin komin
SÖLYI
eftir séra Friðrik Friðriksson
FYRRI HLUTI
er kominn í bókabúðir, einhver mesta og glæsilegasta
skáldsaga, sem skrifuð hefur verið á íslenzka íungu.
Söivi er saga um munaðarlausan pilt, uppvöxt hans, glæsi-
leik á fullorðinsárum og ótal ævintýri, utan lands og innan,
rituð í hinum alkunna og lifandi frásagnarstíl séra Friðriks.
1 Séra Friðrik skrifaði Sölva fyrir um það bil 20 árum, og hefur síðan lesið upp úr
- henni á ótal fundum, við mikla ihrifoángu áheyrenda. Hafa því mar.gir beðið ineð ó-
;þreyju að sagan yrði gefin út. — Er enginn vafi á því, að Sölvi verður einhver eftir-
> sóttasta bók ársins, en vegna pappírsskorts, var ekki hægt að hafa upplagið eins 'stórt
1 og fyrirsjáanlega var nauðsynlegt. Er því líklegt að færri munu fá en vildu. — Ætlast
’ er til að síðari hluti sögunnar komi út næ sta vor í samb. við 80 ára afmæli höfundar.
> Þess skal getið, að -hluti af andvirði hverrar seldrar bókar rennur til styrkt-
!ar starfi- séra Friðriks á Akranesi.
Kaupið S§i¥s strax í dag.
BOKAGERÐIN LILJA.
1 *
'W'