Alþýðublaðið - 24.12.1947, Síða 3

Miðvikudagur 24. des. 1947.
ALÞÝÐUBLAÐEÐ
3
n
Jóhann Kristófer og höfundur hans
ÞVI er stundum haldið
fram, og það með nokkrum
rétti, að val á þýddum bók-
um hér á landi takist verr en
Bkyldi. Víst er það satt og
rétt, að hér er igefið út mik-
ið af þýddu sagnarusli og
sannarlega er það ekki að
ástæðulausu, að mönnum
gremjist slík útgáfustarf-
semi. En hitt er og ómótmæl
anlegt, að aldrei hefur verið
gefið hér út ein.s mikið af
þýddum úrvalsbókmenntum
og einmitt um þessar mund-
ir. Og þess skal getið, sem
vel er gert, um leið og menn
fordæma hitt, er til óheilla
horfir.
Af þýddum bókum á jóla-
markaðinum í ár er vafa-
laust hvað mestur fengur að
sagnabálkinum um Jóhann
Kristófer, eftir franska nó-
belsverðlaunahöfundinn Ro-
main Rolland. Er þeigar kom-
ið út fyrsta bindi hans, en
það flytur um það bil þriðj-
ung ritsins. Hinna bindanna,
sem verða tvö talsins, mun
von á næsta ári.
Romain Rolland fæddist
árið 1866, en lézt árið 1944,
meðan síðari heimsstyrjöld-
in var enn í algleymingi.
Rolland hlaut menntun sina í
París og Rómaborg. Dvöl
hans í Rómaborg mun sér í
lagi hafa orðið honum mikils
virði, en þar kynntist hann
þýzkri hefðarkonu, Malwidu
von Meysenburg að nafni.
Hún hafði löngum alið aldur
sinn í útlsgð og kynnzt slík-
um mönnum sem Kossuth,
Mazzini, Herzen, Ledru Roll-
in og Louis Blanc. Eftir að
hún settist að á Italíu, komst
hún í náinn kunningsskap
við Wagner, Liszt, Lenbach,
Nietzsche, Garibalda og Ib-
sen. Gefur að skilja, að það
hafi orðið hinum gáfaða
franska unglingi mikils virði
að kynnast slíkri konu og
vinum hennar, enda varð sú
raunin. Rolland nam tónlist-
arfræði og listasöigu og
kenndi þau fræði við Svarta
skóla að loknu námi, en gerð
ist jafnframt afkastamikill
rithöí'undur, annars vegar
sem ævisagnahöfundur, hins
vegar sem skáldsagnahöfund
ur. Hann hefur ritað tvær
bækur um Beethoven, og var
önnur þeirra gefin út af
Menningar- og fræðslusam
bandi alþýðu í íslenzkri þýð
ingu dr. Símonar Jóh. Ágústs
sonar fyrir nokkrum árum.
En að auki hefúr Rolland
ritað bækur um Michel
Angelo, Hándel, Gandhi,
Goethe, Hugo Wolf og Tol-
stoj. Af skáldsögum háns
eru merkastar sagnabálkarn
ir Jóhann Kristófer og Heill-
uð sál. Hinn fyrri þeirra kom
út í Frakklandi á árunum
frá 1904 til 1912 og er alls í
tólf bindum. Hinn síðari kom
h,ns vegai úi í fjóruin bind-
um á arunum frá 1922 til
1933. Romain Roiland hlaut
nobelsverðlaunir árið 191í>,
fyrst og iremsi fyvir söguna
af Jóhanni Kris ó'ier
Roma’n Rolland var braut
ryðjandi sagnaskáldskapar
franskra bókmennta á fyrri
hluta tuttugustu aldar með
Romain Rolland.
líkum hætti og þeir Gustave
rlaubert, Émile Zolr og Guy
de Maupassant voru á síðari
hluta nítjándu aldar. Hann
var mikill stílsnillingur og
meistari í sögugerð. En stsrk
asti þáttur hans sem rithöf-
undar var þó efnið og boðun
in eins og sagan af Jóhanni
Kristófer ber gleggst vitni.
Jóhann Kristófer er skáld
saga i ævisöguformi. Jóhann
Kristófer fæðist í þýzkum
smábæ skammt frá frönsku
landamærunum. Honum er í
æsku búið dapurlegt hlut-
skipti fátæktar og óham-
ingju. Þó kemur brátt í ljós,
að drengurinn er gæddur ó-
venjulegum tónlistarhæfi-
leikum. Fjórtán ára gamall
er hann orðinn fyrirvinna
heimilisins. Hljómlistarmenn1
bæjarins leggja á hann hug
óvildar og öfundar vegna
einstæðrar tónhstargáfu hans
og óvenjulegs sjálfstæðis í
öllum skoðunum. En andúð
hins unga snillings á stríði
og hernaðaranda leiðir til
áreksturs, og 20 ára gamall
yfirgefur Jóhann Kristófer
Þýzkaland og leitar til París-
ar. Þar berst hann í kröppum
kjörum fyrir viðurkenningu
á tónlistarhæfileikum sínum
og ókúganlegum hugsjónum
sínum. Lýsingin á vináttu
Jóhanns Kristófers og Oli-
vers er ógleymanleg, enda
snar þáttur söguefnisins af
höfundarins hálfu. Sama er
að segja um sögu Antoin-
ettu systur Olivers, er af frá-
bærum hetjuskap og aðdá-
anlegri elsku berst við skort
inn, svo að bróðir hennar
geti aflað sér þeirrar mennt-
unar, sem hugur hans stend
ur til, og átt sér heimili.
Oliver kvænist, og hjúskap-
arsaga hans verður einhver
eftirminnilegasti og um leið
átakanlegasti þáttur sögunn-
ar. Oliver lætur lífið í götu-
bardaga, og Jóhann Kristó-
fer verður landflótta öðru
sinni á ævinni. Hann leggur
leið sína til Sviss. Þar koma
til sögunnar kynni hans og
Önnu, konu vinar hans og
velgerðarmanns. Jóhann
Kristófer ratar í hvert ástar-
ævintýrið af öðru, hann
Framh. á 4. síðu.
Minningar um ásfmög og skáld
MARGIR hafa skrifað um
Jóhann Sigurjónsson skáld
— og það engir ómerkingar
á sviði bókmennta og mann-
þekkingar. Má þar t. d. nefna
Sigurð prófessor Nordal,
Árna prófessor Pálsson, Sig-
urð Guðmundsson skóla-
meistara og Gunnar Gunn-
arsson skáld. Allir þeir, sem
hafa haft persónuleg kynni
af Jóhanni Sigurjónssyni og
minnast á hann sem mann,
eru mjög hrifnir af gáfum
hans og andríki, góðvild
hans og sérkennileik. Gunn-
ar Gunnarsson segir, að hann
sé í engum vafa um það, að
í Jóhanni hafi búið enn þá
meiri skáldsnillingur heldur
en skáldrit hans beri vott
um, og einhvern veginn hef-
ur mér fundizt af því, sem
um hann hefur verið skrifað,
að svo muni hafa verið. En
mér hefur lika virzt, að eng-
inn af þeim vinum hans og
kunningjum, sem hafa frá
honum sagt, hafi sýnt af hon
um viðhlítandi mynd, þrátt
fyrir mýmargar svipmyndir.
Mér virðist, að sumir hafi
ekki komizt lengra en þó að
þeir hefðu einungis sagt:
— Hann var alveg maka-
laus!
Nú er komin út á íslenzku
ilítil bók, sem heitir Heim-
sókn minninganna: Það eru
minningar ekkju Jóhanns,
frú Ingeborg Sgurjónsson.
Þessi bók skiptist í þrjá
kafla: Prestsdóttir í föður-
garði 1872—1892, Skipstjóra
frú 1892—1911 — og Eg var
skáldi gefin. Eodurmim ing-
ar frá árunum 1912—1919.
Þetta er ósköp notaleg og
læsileg bók. Ég hef heyrt
suma segja og hef séð, að
einhverjir hafa skrifað, að
langmerkasti kaflinn sé sá,
sem f jallar um sambúð frúar
innar og Jóhanns skálds Sig-
urjónssonar. En mér virðist,
að fyrri kaflarnir séu vel og
skemmtilega skrifaðir — og
að síðasti kaflinn sé lakastur,
ef tekið er tillit til þess,
hvert efni var fyrir hendi.
Þar er raunar margt fallegt
og sitthvað, sem töluvert er
á að græða, en nokkuð er
kaflinn sundurlaus og hrafl-
kenndur og fjarri fer því, að
þar komi fram sú mynd af
skáldinu, sem æskilegt er að
fá. Það, sem i kaflanum er
veitt okkur, er einungis riss
— eins og flest annað, s'em
ritað hefur verið um þennan
töfrandi og að mörgu leyti
sérstæða mann. En skemmti
legt er að lesa kaflann, og
er ekki annað en gott um það
að segja, að þessi bók hefur
verið gefin út á íslenzku —
og það í fallegri útgáfu.
Þýðinguna hefur frú Anna
Guðmundsdóttir leyst af
hendi af slíkri smekkvísi og
yfirleitt vandvirkni, að sér-
stæft má heita, þar eð ekki
hefur, mér vitanlega, komið
neitt rit áður frá henni, þýtt
eða frumsamið. En tvennt
rak ég mig á, sem ber vott
um einkennilega fljótfærni
hjá jafnhæfum þýðanda.
Annað er mjög smávægilegt.
A blaðsíðu 63 í bókinni
stendur:
„Við vorum boðin þetta
(Frh. á 4. síðu.)
S
S
s
s
s
s
s
s
s
S'
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s-
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s.
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
GLEÐILEG JÓL!
«.
og farsælt nýtt ár
EINARSSON, ZOEGA & CO. h.f.
GLEÐILEG JÓL!
og farsælt nýtt ár
THE HEKLA AGENCIES LTD
HULL
GLEÐILEG JÓL !
og farsælt nýtt ár
ODSSON & CO. LTD.
HULL
GLEÐILEG JÓL!
GLEÐILEG JÓL !
GLEÐILEG JÓL!
r-i
N
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
S
s
s
c

UCRÐANQIi
yS' VEIOARF/«ÍBAVCR5!,UH A?
GLEÐILEG JÓL!

GLEÐILEG JÓL!
^Jímnn6ergs£raibur
s
"s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
-s
s
s
s
s
s
s
s
s
GLEÐILEG JÓL!
s
s
s
s
’S/éD&F/S#&x\
^ s
s
s
s
s
s
s
s
Verzlunin G. ZOEGA, Vesíurgötu 6. S
s
FARSÆLT NÝTT ÁR:
Þökk fyrir viðskiptin á því liðna.