Alþýðublaðið - 02.03.1948, Blaðsíða 5

Ipriðjudagur 2u marz 1948.
ALÞÝÐUBLAÐiÐ
5
V
Birp Einarssonn: Þriðja grein
KARLIWS t KASSANUM
VERÐLAGNING LYFJA
„En 'eftir að almenningi hafa .
verið tryggð ósvikin lyf við I
sannvirði . . .“ (Svo mun ekki
vera nú.) „... ef gefizt væri
upp við að skipa þessum málum
af hagsýni frá rótum og tryggja
almenning á þann hátt gegn
hvers konar lyfjasvindli og
lyfjaokri, . . .“ „Mikið hefur nú
um sinn gengið á út af of fáum
lyfjabúðum í Reykjavík, en enn
lengur og sárara hefur verið
kvartað undan lyfjaokri, . ..“
Okur og svindl, svindl ög okur,
það er guðspjall landlæknis um
apótekarastéttina.
Verð lyfja og verð allrar
vinnuv sem leyst er af hendi við
tilbúning og afhendingu lyfja í
apótekum er ákveðið í lyfsölu-
skránni, sem ríkið gefur út.
Auk þess gefur skráin nákvæm
fyrirmæli um verðlagningu
þeirra lyfja, sem ekki er getið í
skránni. Ef landsmenn fá lyf sín
með okurverði, hvílir ábyrgð
þess athæfis á lyfsölustjóran-
um, þeim manni, sem ríkið fel-
ur að reikna og gefa út lyfsölu-
skrána, Kristni Stefánssyni,
forstöðumanni Lyfjaverzlunar
ríkisins. Það er í senn ómaklegt
og ósæmilegt, að væna þennan
viðurkennda sómamann um
það, að hann skipuleggi lyfja-
okur, ótíndan þjófnað úr vasa
hvers manns, sem lyf þarf að
nota. Landlæknir fullyrðir, að
lyfsölustjórinn spenni lyfja-
verðið upp með því að reikna
eftir óhagstæðum innkaupa-
reikningum og miða álagningu
við þarfir lélegustu apótekanna.
Með orðum V. J.: „Nú ákvarð-
ast lyfjaverðið af tvennu: 1)
innkaupsverði lyfja eins og það
gerist upp og ofan í meðförum
óskipulagsbundinna innflytj-
enda . .., sem allt of oft mega
vænta sér því meiri hagnaðar,
sem innkaupsverðið resmist
hærra, og 2) af álagnignu, sem
miða verður við þáð, að lyfja-
búðir þær, sem reknar eru við
óhagstæðust skilyrði, fái þó
hrikt .í áð bera sig.“
Dýrtíðin í þessu landi væri
ekki alveg bráðfeig, ef Vilmund
-ur Jónsson 'sseti í stöðu vet'ð-
lagsstjóra og stýrði allri verzl-
unárálagningu í landinu aftir
þörfum þeirra verzlar.a, sem
reknar eru við óhagstæðust
skilyrði, t. d. búðarkytra norð-
ur á Raufarhöfn eða suður í
Sandgerði, eða verzlun, sem
mestan hefur tilkostnað, óhag-
stæðust innkaup og fæsta við-
skiptamenn. Ekki bráðónýt hag
fræði. En lyfsölustjórinn er
vissulega ekki sá afglapi, sem
landlæknir ætlar. Það má iúll-
yrða, að hann reiknar ekki lyf ja
verðið eftir innkaupum „eins og
þau gerast upp og ofan“ né
eftir einhverri óþekktri og óút-
reiknanlegri stærð, sem heitir
„afkoma apóteka við óhagstæð-
ust skilyrði“, heldur eftir inn-
kaúpum Lvfjaverzlunar ríkis-
íns, sem' hann veitir forstöðu,
og stærsta apóteks landsins, en
eiganda þess hefur hann jafnan
kvatt sér til aðstoðar. Þau örfáu
Iyf, sem vera má að hvorugur
þessara stærstu lyfjainnflytj-
enda flytji inn, mun lyfsölu-
stjórinn verðleggja eftir stað-
festum innkaupareikningum
þar að lútandi.
Apótekarar mega „allt of oft
vænta sér því meíra hagnaðar,
sem innkaupsverðið reynist
hærra,“ segir V. J. Hvílíkt vís-
dómsblóm. í lyfsöluskránni er
útsöluverðið fastákveðið (ekki
álagning) og verður ekki hnik-
að, hvort sem innkaupsverðið.
er hátt eða lágt. Samkvæmt
kenningu landlæknis verður þá
ágóðinn eftir því meiri, sem
innkaupsverðið er hærra, og þá
ef til vill mestur ef innkaups-
verðið fer yfir útsö’luverð!!!
Þess má geta hér, að í tillög-
um lyfjafræðinga og apótekara
til nýrra lyfjalaga er lagt til, að
Tryggingastofnun ríkisins taki
þátt í verðlagningu lyf ja og eigi
fulltrúa við útreikning lyfsölu-
skrárinnar til frekari trygging-
ar hagsmunum neytenda. Land-
læknir hefur snúizt. algerlega
gegn þeim tillögum.
LAUN OG LEIÐIR
Vilmundur Jónsson gerir mik
ið veður út af launasamningi
Lyffræðingafélags íslands og
Apótekarafélags íslands. Eftir
hans umsögn er samningurinn
mjög frægur og hinn mesti
merkisatburður í sögu íslenzkr-
ar verkalýðsbaráttú. Það hefur
orðið þeim, sem samninginn
gerðu fyrir Lyffræðingafélags-
ins hönd, óblandið ánægjuefni
að hljóta slíka viðurkenningu
verka sinna frá eigi ómerkari
manni en landlæknir að öllu
töldu er. En ekki urðu þeir vís-
ir frægðar sinnar og virðingar-
sætis í íslenzkri verkalýðssögu,
fyrr en landlæknir vakti at-
hygli þeirra. Má vera áð með-
fædd hlédrægni samfara ann-
ríki við störf í apótekum
Reykjavíkur hafi valdið því
andvaraleysi um eigin dýrð.
Orð V. J. eru m. a. þessi: „En
hinn 13. s. m. (þ. e. október
1945) undirritar Apótekarafé-
lag íslands launasamning við
stéttarfélag lyfsölufræðinganna
með nærri ótrúlega rausnarleg-
um kjarabótum þeim til handa,
og er merkisatburður í sögu
verkalýosbaráttunnar í land-
inu, því að áður haiði ekki ver-
ið tekið í mál, þrátt fyrir atfylgi
Alþýðusambands íslands, að
Apótekarafélagið : viðurkenndi
félag lyfsölufræðinganna sem
samningsaðila um launakjör
meðlimanna.“
Þann 10. apríl 1937 tilkynnti'
Lyffræðingafélagið Alþýðusam-
bandi íslands um launakröfur
sínar og óskaði aðstoðar sam-
bandsins. Átti framkvæmda-
stjóri þess samtöl við félags-
stjórnina og gaf henni leiðbein-
ingar. Þar með er talið „at-
fylgi“ sambandsins við launa-
kröfur lyffræðinga fyrr og síð-
ar. Þann 16. og 19. maí 1942
skrifar Alþýðusámbandið land-
lækni um næturvörzluskipt-
ingu apótekanna og átti það
ekkert skylt við launakröfur.
Fullyrðing landlæknis, að Apó-
tekarafélagið hafi ekki viður-
kennt Lyffræðingafélagið sem
samningsaðila um launakjör,
„ekki tekið það í mál“, er
sömuleiðis tóm vitleysa. 12. feb
rúar 1936 og aftur 10. júní ’42
undirrita félögin vinnusamn-
inga. 25. jan. 1937 og aftur 18.
febr. sama ár skrifar Apótek-
arafélagið (þá Lyfsalafélagið)
Lyffræðingafélaginu taréf, sem
innihalda ákveðin tilboð um
launasamninga. í báðum taréf-
unum ér lögð áherzla á það, að
Lyffræðingafélagið viðurkenni
Apótekarafélagið réttan samn-
ingsaðila. Hafði Lyffræðingafé-
lagið áður haft í hyggju að
semja við einstaka apótekara,
en ekki við félagið í heild. Les-
endum til frekari skilningsauka
á vilmundarlegri sannfræði
skal birtur kafli úr bréfi apó-
tekara 12. febr. ’38 til Lyffræð
ingafélagsins: „Það gleður okk-
ur, að Lyffræðingafélag fslands
viðurkennir Lyfsalafélag ís-
lands sem hinn rétta samnings-
aðila.“
Þáverandi formanni Lyffræð-
ingafélagsins tókst ekki að gera
launasamninga,. þrátt fyrir yfir-
lýstan samningsvilja Apótek-
arafélagsins. Um mann þennah
hefur verið. mælt, að honum
nýtist betur dugnaður til átaka
en til að laða menn til sam-
vinnu. Hafa bolabrögð og klögu
mál sjaldan þótt vænleg til að
greiða götu samkomulagsvilj-
ans. í pistlum landlæknis er
maðurinn hins vegar eins konar
sýnisgripur fyrirmyndarlyfja-
fræðings.
Árið 1945 höfðu nýir menn
forustu Lyffræðingafélagsins.
Vildu þeir freista að leiða launa
málið til lykta. Skrifuðu þeir
Apótekarafélaginu bréf þar að
lútandi 7. júní 1945: Við um-
ræður lýsti Apótekarafélagið
sig reiðubúið til samninga, en
gerði þá kröfu, að væntanlégur
samningur næði til allra apó-
teka landsins, þar sem apótek-
um úti um land yrði geri örðugt
að fá ráðna lyfjafræðinga, ef
Sýnirng í kvöld klukkan 8.30.
ASgönígumiðáisala frá klukkan 2 í dag.
Sími 9184.
launakjör yrðu fastsett í
Reykjavík, en höfð óvís úti um
land. Að loknum sumarleyfum
hafði álits félagsmanna víðs
vegar um lánd verið leitað.
Voru samningar undirritaðir
13. okt. 1945, að fengnu sam-
þykki félagsfunda í báðum fé-
lögum. Var gangur málsins í
samræmi við áður greinda
stefnu Apótekarafélagsins og
samningstilboð. Núverandi for-
manns þess félags er svo getið
í skýrslu stjórnar Lyffræðinga
félagsins til aðalfundar 1938, að
hann hafi tjáð sig fúsan til
launasamninga, hvenær sem
þess yrði óskað. Að vísu var
hann ekki í áhrifaaðstöðu í fé-
lagi sínu þá, en var það sem
formaður 1942, er vinnusamn-
ingur félaganna var gerður.
Vor'u þá teknar upp umræður
um launasamning, en þær
strönduðu á þeim ótta lyfja-
fræðinga, að þástarfandi gerð-
ardómur í kaupgjaldsmálum
myndi ógilda samninginn sem
aðra kauphækkunarsamninga,
og stæði félagið þá verr að vígi
eftir en áður.
Af framansögðu má það vera
Ijóst, að. dylgjur landlæknis og
fullyrðingar, að með launasamn
ingnum hafi apótekarar keypt
sér hagkvæma afstöðu lyfja-
fræðinga til frumvarps Vil-
mundar Jónssonar í lyfsölumál-
um, eru frám bornar gegn
betri vitund. í grein um frum-
varpsmálið mun þetta koma
enn betur í Ijós. En sá hugsun-
arháttur, sem dylgjur þessar
lýsa, er svo lágsigldur og ræt-
inn, að V. J. hefði verið hæfara
að halda honum áfram sem áður
í skúmaskotum og feimnismál-
um, heldur en að auglýsa hann
á almannafæri sjálfum sér og
embætti sínu til vanvirðu.
Þá er sú stpðhæfing land-
læknis, að með launasamningn-
næst'komandi íöstu dagskvöld
klukkan 8.30.
AlþýSuihúsinu.
D A G S K R A :
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Onnur mál, er upp kunna að verða borin.
Félagar fjölmennið.
Stjórnin.
um hafi launakjör lyfjafræð-
inga orðið svo há, að þau úti-
loki með öllu rekstur lítilla
apóteka. Eiganda stærsta apó-
teks landsins reiknaðist til, að
samningurinn hækkaði útgjöld
apóteksins um ca. 7%. Þetta
apótek, hefur ekki aðeins meiri,
heldur og tiltölulega meiri,
lyfjasölu og lyfjagerð en nokk-
urt annað apótek og hefur því
einnig tiltölulega flesta lyfja-
fræðinga. Lítil apótek hafa
tekjur sínar hlutfallslega miklu
meir af annarri verzlun en Iyfja
verzlun og lyfjagerð heldur en,
þetta apótek, og þar af leiðir
einnig, að útgjaldaaukning
þeirra vegna launasámnine>=i’-'''
hefur verið miklu minni. Geta
þá allir séð, hvíiík fjarstæða
staðhæfing landlæknis er, ekki
hvað sízt þegar þess er gætt, að
nokkrum mánuðum eftir gildis-
töku samningsins hækkaði lyf-
sölustjórinn vinnuverðlagstaxta
apótekanna um 20% og sér-
lyfjataxtann um rúm 50% þar
á eftir. Ekki svo að skilja, að
um bjargarráðstöfun vegna
launahækkunar lyfjafræðinga
hafi verið að ræða, sei, sei, nei.
Látið var að rökstuddum kröf-
um apótekaranna um hækkun,
þar sem þessir taxtar höfðu
staðið óbreyttir um árabil, þrátt
fyrir sívaxandi dýrtíð og þar af
leiðandi útgjaldaaukningu.
Rósamálið um launakjör
lyfjafræðinga er heimabakað í
kokkhúsum þeirra, sem allt
melta, er stéttinni má verða til
vansa, en rúsínan í kökunni er
samanburður landlæknis á
launakjörum lyfjafræðinga og
Launakjörum sínum ásamt nokk
urra annarra embættismanna,
eins og þau eru ákveðin í
launalögum. Er sá samanburð-
ur svo blábjánalegur, að furðu
gegnir, að greinagóður maður
sem V. J. skuli gera hann.
Þessu til skýringar er dæmi
landlæknis um apótek í Klepps-
holtinu einkar hentugt. Þó get-
ur það eitt út af fyrir sig verið
nokkurt sýnis’nom af þekkingu
V. J. á apótekarekstri að géra
ráð fyrir 3 lyfjafræðingum auk
i apótekara í apóteki í Klepps-
holtinu, þégar apótek í Mið-
bænum hafa sum komizt af með
þrjá til fjóra lyfjafræðinga.
Dæmið er um apótek, sem
hefur 3 lyfjafræðinga, stöðuga
næturvörzlu og apótekara sem
óvirkt „stjórnarráð“. Lyfjafræð
ingarnir eru samningsbundnir
uni 48 vinnustundir í viku. Þeir
skipta milli sín 30 næturvörzl-
um á mánuði, hver 12 stundir,
alls 312 vinnustundir í mánuði
til jaínaðar. Vinnustundum er
ekki fjölgað hér til jafngildis
því, sem næturvinna er jafnan
(Frih. á 7. síðu.>;